2002.03.05 wyrok SN I CKN 1156/99 OSP 2003/1/5
glosa aprobująca: Zoll F. OSP 2003/1/5
glosa krytyczna: Warciński M. OSP 2005/10/116
Przepis art. 433 k.c. nie ma zastosowania do odpowiedzialności za szkody spowodowane przelaniem się wody w budynku z lokalu położonego wyżej do lokalu usytuowanego niżej.
Uzasadnienie:
Literalne brzmienie art. 433 k.c. nie pozostawia wątpliwości odnośnie do przyczyn szkody, za którą odpowiedzialność ponosi ten, kto pomieszczenie zajmuje; jest to wyrzucenie, wylanie lub spadnięcie przedmiotu z pomieszczenia, a więc zachowanie się człowieka polegające na działaniu (wylewa, wyrzuca) lub zaniechaniu (spadnięcie przedmiotu), w wyniku którego rzecz, pozostająca dotychczas w obrębie pomieszczenia na właściwym sobie - z punktu widzenia niestwarzania stanu zagrożenia - miejscu, zostaje przeniesiona poza pomieszczenie, przy czym w przypadku "wyrzucenia" i "wylania" dzieje się tak za sprawę czyjegoś bezpośredniego zamiaru. Wykładnia językowa treści art. 433 k.c. wyłącza możliwość objęcia hipotezą ww. przepisu przypadków "wylania się" lub wylania, wyrzucenia czy spadnięcia przedmiotu bez skutku w postaci przemieszczenia poza obręb zajmowanego pomieszczenia.
Subsumowanie pod przepis art. 433 k.c. stanów faktycznych odmiennych niż dające się odczytać wprost z jednoznacznych pojęciowo sformułowań nie byłoby wykluczone, gdyby ważkie względy usprawiedliwiały odstępstwo od zasad wykładni językowej na rzecz reguł interpretacyjnych innego rodzaju.
(…)
Przede wszystkim nie można się zgodzić z wyrażoną w zaskarżonym wyroku tezą, że rozwój budownictwa w kierunku wznoszenia budynków wielopiętrowych sprawił, że obecnie należy przypisać uregulowaniu z art. 433 k.c. inne przeznaczenie, aniżeli miało to miejsce w starożytnych czasach rzymskich, kiedy zrodziła się, leżąca u podstaw odpowiedzialności na zasadzie ryzyka w art. 433 k.c., skarga, de effusis et deiectis.
Jak to zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 11.X.1980 roku I CR 295/80 (OSNC 1981, nr 8, poz. 151) i z czym należy się zgodzić, w okresie prac kodyfikacyjnych nad kodeksem cywilnym budownictwo wielokondygnacyjne było już rozpowszechnione. Związane z tym niebezpieczeństwo powstawania awarii różnych urządzeń na jednych poziomach ze skutkami dla innych poziomów było znane, w tym - oczywiście znane były tzw. zalania z wyżej położonych pięter. Jak się wydaje, nic nie stało na przeszkodzie, aby w razie uznania za uzasadnione objęcia odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka także przypadków wylania się cieczy wewnątrz pomieszczeń oraz przelania się między piętrami wprowadzić do treści art. 433 k.c. odpowiednie, adekwatne zwroty językowe. Skoro tak się nie stało, to nie można wbrew wyraźnej woli ustawodawcy i przy niezmienionych a znanych także wcześniej sposobach realizacji budownictwa obiektów użytkowych, nadawać normie zawartej w art. 433 k.c. innej treści.
Również nie jest przekonujący argument, że wzgląd na ochronę poszkodowanego wymaga upatrywania podstawy odpowiedzialności sprawcy tzw. zalania w treści art. 433 k.c.
Według stanowiska Sądu Apelacyjnego istotną wagę należałoby w tym zakresie przywiązać do uciążliwości czy wręcz niemożności wykazania winy sprawcy. W zaskarżonym wyroku brak jest jednak szerszego wywodu na ten temat. Można się tylko domyślać, że Sąd miał w tym zakresie na uwadze brak możliwości zorientowania się poszkodowanego co do miejsca i przyczyny wypływu wody i wynikającą z tego niemożność wskazania osoby ponoszącej winę za zalanie.
Zdaniem Sądu Najwyższego nie ma podstaw, aby twierdzić, że trudności, z jakimi może się spotkać poszkodowany w swoich wysiłkach w kierunku ustalenia sprawcy zalania, są większe niż w przypadku innych zdarzeń wywołanych czynami niedozwolonymi, przy których poszkodowany po skutkach dochodzi do ustalenia sprawcy. W każdej sytuacji poszkodowany ma do dyspozycji m.in. takie instytucje procesowe jak domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.) czy przekształcenia podmiotowe (art. 194 i 195 k.p.c.). W każdym jednak razie ewentualne trudności poszkodowanego w dochodzeniu wyrównania szkody powstałej w wyniku zalania nie mogą stanowić uzasadnienia dla odstąpienia od wykładni językowej przepisu art. 433 k.c. na rzecz wykładni celowościowej prowadzącej do wniosków odmiennych.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela pogląd wyrażony wcześniej w uchwale z 12.XI.1969 r. III CZP 3/69 (OSNC 1969, nr 7-8, poz. 130) i w wyroku z 11.X.1980 r. I CR 295/80 (OSNC 1981, nr 8, poz. 151), zgodnie z którym art. 433 k.c. nie ma zastosowania do odpowiedzialności za szkody spowodowane przelaniem się wody w budynku z lokalu położonego wyżej do lokalu usytuowanego niżej; odpowiedzialność ta opiera się na zasadzie winy - art. 415 k.c.
(…)
1969.02.12 uchwała SN III CZP 3/69 OSNC 1969/7-8/130
Przepis art. 433 k.c. nie ma zastosowania do odpowiedzialności za szkodę spowodowaną przelaniem się wody z lokalu z wyższej kondygnacji do lokalu niżej położonego.
1971.03.31 wyrok SN I CR 16/71 OSNC 1972/1/8
przegląd orzeczn.: Szpunar A. Wanatowska W. NP 1972/12/1798
Podstawę odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa za szkody powstałe w wyniku zrzucania śniegu i lodu z dachu domu przezeń administrowanego stanowi zawinione działanie pracowników pozwanego przy wykonywaniu powierzonych im czynności (art. 417 k.c.), a nie art. 433 k.c.
1
ART. 433 K.C.