IARC( S.4 1982) uznał wszystkie formy azbesty za kancerogenne dla człowieka - grupa 1. Dla azbestu nie poziomu bezpiecznego, tzn. nie można określić takiego poziomu zalecając utrzymanie ekspozycji na najniższym możliwym poziomie.
Natomiast we dług EPA ryzyko rośnie zdecydowanie w przypadku palaczy tytoniu. Według EPA ryzyko raka płuc w populacji eksponowanej w domu na radon wśród palaczy i niepalaczy przedstawia poniższa tabela
Poziom ekspozycji na radon |
Liczba przypadków raka płuc przypadająca na 1000 osób |
|
|
Dla palaczy |
Dla niepalaczy |
20 pCi/L |
135 |
8 |
10 pCi/L |
71 |
4 |
8 pCi/L |
57 |
3 |
4 pCi/L |
29 |
2 |
2 pCi/L |
15 |
1 |
1,3 pCi/L * |
9 |
<1 |
0,4 pCi/L** |
3 |
<1 |
* 1,3 pCi/L według EPAjest średnią wartością poziomu ekspozycji na radon w powietrzu wewnętrznym co odpowiada około 50 Bq/m3
** 0,4 pCi/L jest średnią wartością poziomu ekspozycji na radon na w powietrzu zewnętrznym
1pCi/l = 37 Bq/m3
Według EPA obniżenie poziomu radonu poniżej 2 pCi/l , co odpowiada 74 Bq/m3 jest trudne.
Według raportu ECA z 1990 ( cytat za Air Quality Guidelines for Europe, chapter 4 Indoor Air Quality WHO 1999 ) średnie stężenie radonu w powietrzu zewnętrznym wynosi 3 Bq/m3 w zakresie od 0,1 do 10 Bq/m3 a w powietrzu wewnętrznym wynosi 20-200 Bq/m3 ale istnieją obszary na których stężenie to przekracza 700 Bq/m3. Poziomy normatywne zawierają się w granicach 74 - 400 Bq/m3
Radon
Proponuje się ograniczenie stężenia radonu w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi. Stężenie radonu-222
w budynkach istniejących przed wejściem w życie rozporządzenia 400Bq/m3
w budynkach projektowanych i budowanych po wejściu w życie rozporządzenia 200 Bq/m3
Tabela poniżej przedstawia wyniki badań występowania gazowych zanieczyszczeń budynków wykonane przez Instytutu Techniki Budowlanej ( Raciborska R. 1997)
Zanieczyszczenie |
Zakres stężeń |
Radon i substancje związane CO NO2 SO2 CO2 O3 Formaldehyd Substancje organiczne |
10- 3000 Bq/m3 1-100 mg/m3 0,05-1 mg/m3 0,02 - 1 mg/m3 600- 9000 mg/m3 0,04 - 0,4 mg/m3 0,05 - 2 mg/m3 brak danych |
Tabela nr 2 Stężenia substancji chemicznych najczęściej identyfikowanych w budynkach i przekroczenia wskaźników dopuszczalnych stężeń ( DS.)
Lp. |
Substancja chemiczna |
Liczba próbek |
Stężenie w powietrzu |
DS
μg/m3 |
Przekroczenie wskaźników DS przez uśrednione wartości stężeń |
||
|
|
|
średnie μg/m3 |
maks. μg/m3 |
|
śred. |
maks. |
|
|
|
|
|
|
krotności |
|
1 |
FORMALDEHYD |
2414 |
67 |
92 |
50 |
0,34 |
0,84 |
2 |
FENOL |
2030 |
12 |
19 |
20 |
- |
- |
3 |
TOLUEN |
1062 |
162 |
340 |
200 |
- |
0,70 |
4 |
KSYLEN |
896 |
255 |
388 |
1OO |
1,55 |
2,88 |
5 |
NAFTALEN |
539 |
28 |
41 |
20 |
0,40 |
1,05 |
6 |
BENZEN |
362 |
94 |
114 |
70 |
0,34 |
0,63 |
7 |
OCTAN BUTYLU |
327 |
161 |
280 |
100 |
0,61 |
1,80 |
8 |
1 -CHLORONAFTALEN |
227 |
9 |
13 |
|
|
|
9 |
ALKOHOL BUTYLOWY |
194 |
198 |
328 |
500 |
- |
- |
10 |
CHLOROFENOLE |
194 |
12 |
23 |
|
|
|
11 |
1- i 2-CHLOROFENOLE |
188 |
5 |
5 |
10 |
- |
- |
12 |
OCTAN ETYLU |
186 |
172 |
378 |
100 |
0,72 |
2,78 |
Wartości wskaźników NDS przyjęto w analizie zgodnie z zarządzeniem MZiOS z 1986 r. [27], ponieważ obowiązywały w prawie całym okresie podlegającym tej analizie. |
Tabela nr 3. Stężenia substancji chemicznych najczęściej identyfikowanych w budynkach mieszkalnych i przekroczenia wskaźników DS
Lp. |
Substancja chemiczna |
Stężenie w powietrzu |
DS
μg/m3 |
Przekroczenie wskaźników DS przez uśrednione wartości stężeń |
||
|
|
średnie μg/m3 |
maks. μg/m3 |
|
śred. |
maks. |
|
|
|
|
|
krotności |
|
1 |
FORMALDEHYD |
61 |
75 |
5O |
0,22 |
0,50 |
2 |
FENOL |
11 |
18 |
20 |
- |
- |
3 |
TOLUEN |
203 |
374 |
200 |
0,02 |
0,87 |
4 |
KSYLEN |
350 |
505 |
100 |
2,50 |
4,05 |
5 |
NAFTALEN |
29 |
43 |
20 |
0,45 |
1,15 |
6 |
BENZEN |
79 |
101 |
70 |
0, 13 |
0,44 |
7 |
OCTAN BUTYLU |
103 |
124 |
100 |
0,03 |
0,24 |
8 |
1 -CHLORONAFTALEN |
10 |
12 |
|
|
|
9 |
ALKOHOL BUTYLOWY |
127 |
180 |
500 |
- |
- |
10 |
CHLOROFENOLE |
18 |
63 |
|
|
|
11 |
1- i 2-CHLOROFENOLE |
6 |
6 |
1O |
- |
- |
12 |
OCTAN ETYLU |
313 |
674 |
100 |
2,13 |
5,74 |
Tabela nr4. Stężenia substancji chemicznych najczęściej identyfikowanych w budynkach użyteczności publicznej i przekroczenia wskaźników DS
Lp. |
Substancja chemiczna |
Stężenie w powietrzu |
DS
μg/m3 |
Przekroczenie wskaźników DS przez uśrednione wartości stężeń |
||
|
|
średnie μg/m3 |
maks .μg/m3 |
|
śred. |
maks. |
|
|
|
|
|
krotności |
|
1 |
FORMALDEHYD |
80 |
114 |
50 |
0,60 |
1,28 |
2 |
FENOL |
14 |
23 |
20 |
- |
0,15 |
3 |
TOLUEN |
133 |
268 |
200 |
- |
0,34 |
4 |
KSYLEN |
189 |
318 |
1OO |
0,89 |
2,18 |
5 |
NAFTALEN |
14 |
21 |
20 |
- |
0,05 |
6 |
BENZEN |
137 |
161 |
70 |
0,95 |
1,30 |
7 |
OCTAN BUTYLU |
207 |
371 |
10O |
1,07 |
2,71 |
8 |
1 -CHLORONAFTALEN |
7 |
12 |
|
|
|
9 |
ALKOHOL BUTYLOWY |
241 |
456 |
500 |
- |
- |
10 |
CHLOROFENOLE |
12 |
14 |
|
|
|
11 |
1- i 2-CHLOROFENOLE |
7 |
7 |
10 |
- |
- |
12 |
OCTAN ETYLU |
128 |
231 |
100 |
0,28 |
1,31 |
Tabela nr 5. Stężenia substancji chemicznych najczęściej identyfikowanych w szkołach i przekroczenia wskaźników DS
Lp. |
Substancja chemiczna |
Stężenie w powietrzu |
DS
μg/m3 |
Przekroczenie wskaźników DS przez uśrednione wartości stężeń |
||
|
|
średnie μg/m3 |
maks. μg/m3 |
|
śred. |
maks. |
|
|
|
|
|
krotności |
|
1 |
FORMALDEHYD |
55 |
73 |
5O |
O,1O |
0,46 |
2 |
FENOL |
12 |
19 |
20 |
- |
- |
3 |
TOLUEN |
129 |
209 |
200 |
- |
0,05 |
4 |
KSYLEN |
202 |
323 |
100 |
1,02 |
2,23 |
5 |
NAFTALEN |
8 |
11 |
20 |
- |
- |
6 |
BENZEN |
302 |
322 |
70 |
3,31 |
3,60 |
7 |
OCTAN BUTYLU |
174 |
231 |
100 |
0,74 |
1,31 |
8 |
1 -CHLORO NAFTALEN |
5 |
6 |
|
|
|
9 |
ALKOHOL BUTYLOWY |
229 |
329 |
500 |
- |
- |
10 |
CHLOROFENOLE |
17 |
19 |
|
|
|
11 |
1- i 2-CHLOROFENOLE |
|
|
10 |
|
|
12 |
OCTAN ETYLU |
194 |
306 |
100 |
O,94 |
2,06 |
Tabela nr 6. Stężenia substancji chemicznych najczęściej identyfikowanych w przedszkolach i przekroczenia wskaźników DS
Lp. |
Substancja chemiczna |
Stężenie w powietrzu |
DS
μg/m3 |
Przekroczenie wskaźników DS przez uśrednione wartości stężeń |
||
|
|
średnie μg/m3 |
maks. μg/m3 |
|
śred. |
maks. |
|
|
|
|
|
krotności |
|
1 |
FORMALDEHYD |
96 |
128 |
50 |
0,92 |
1,56 |
2 |
FENOL |
14 |
23 |
20 |
- |
O,15 |
3 |
TOLUEN |
90 |
140 |
200 |
- |
- |
4 |
KSYLEN |
97 |
171 |
100 |
- |
0,71 |
5 |
NAFTALEN |
3 |
6 |
20 |
- |
- |
6 |
BENZEN |
79 |
131 |
70 |
0,13 |
O,87 |
7 |
OCTAN BUTYLU |
86 |
121 |
1OO |
- |
0,21 |
8 |
1 -CHLORONAFTALEN |
|
|
|
|
|
9 |
ALKOHOL BUTYLOWY |
78 |
97 |
500 |
- |
- |
10 |
CHLOROFENOLE |
5 |
6 |
|
|
|
11 |
1- i 2-CHLOROFENOLE |
3 |
3 |
10 |
- |
- |
12 |
OCTAN ETYLU |
91 |
116 |
100 |
- |
0,16 |
Tabela nr 7. Stężenia substancji chemicznych najczęściej identyfikowanych w żłobkach i przekroczenia wskaźników DS
Lp. |
Substancja chemiczna |
Stężenie w powietrzu |
DS
μg/m3 |
Przekroczenie wskaźników DS przez uśrednione wartości stężeń |
||
|
|
Średnie μg/m3 |
maks. μg/m3 |
|
śred. |
maks. |
|
|
|
|
|
krotności |
|
1 |
FORMALDEHYD |
32 |
40 |
50 |
- |
- |
2 |
FENOL |
8 |
11 |
20 |
- |
- |
3 |
TOLUEN |
130 |
166 |
200 |
- |
- |
4 |
KSYLEN |
596 |
660 |
100 |
4,96 |
5,60 |
5 |
NAFTALEN |
|
|
20 |
|
|
6 |
BENZEN |
16 |
26 |
70 |
- |
- |
7 |
OCTAN BUTYLU |
882 |
965 |
100 |
7,82 |
8,65 |
8 |
1 -CHLORONAFTALEN |
|
|
|
|
|
9 |
ALKOHOL BUTYLOWY |
93 |
131 |
500 |
- |
- |
10 |
CHLOROFENOLE |
|
|
|
|
|
11 |
1- i 2-CHLOROFENOLE |
|
|
10 |
|
|
12 |
OCTAN ETYLU |
17 |
31 |
1OO |
- |
- |
Tabela nr 8. Stężenia substancji chemicznych najczęściej identyfikowanych w szpitalach i przekroczenia wskaźników DS.
Lp. |
Substancja chemiczna |
Stężenie w powietrzu |
DS
μg/m3 |
Przekroczenie wskaźników DS przez uśrednione wartości stężeń |
||
|
|
średnie μg/m3 |
maks. μg/m3 |
|
śred. |
maks. |
|
|
|
|
|
krotności |
|
1 |
FORMALDEHYD |
27 |
36 |
50 |
- |
- |
2 |
FENOL |
16 |
22 |
20 |
- |
0,10 |
3 |
TOLUEN |
31 |
47 |
200 |
- |
- |
4 |
KSYLEN |
52 |
123 |
100 |
- |
0,23 |
5 |
NAFTALEN |
4 |
4 |
20 |
- |
- |
6 |
BENZEN |
6 |
10 |
70 |
- |
- |
7 |
OCTAN BUTYLU |
26 |
32 |
100 |
- |
- |
8 |
1 -CHLORONAFTALEN |
|
|
|
|
|
9 |
ALKOHOL BUTYLOWY |
67 |
75 |
500 |
- |
- |
10 |
CHLOROFENOLE |
|
|
|
|
|
11 |
1- i 2-CHLOROFENOLE |
|
|
10 |
|
|
12 |
OCTAN ETYLU |
64 |
123 |
100 |
- |
0,23 |
Istniejące normy dla stanowisk pracy czy środowiska nie mogą być stosowane do pomieszczeń wewnętrznych z uwagi na różnice przede wszystkim w długości trwania ekspozycji, która dla pomieszczeń wewnętrznych tzw. dla stałego przebywania może wynosić 24 godziny i w procesie ustalania wartości dopuszczalnych taki czas ekspozycji winien być stosowany jako skrajnie długi, oraz fakt , że populacja eksponowana obejmuje cały przekrój wiekowy ludności tj od chwili narodzin aż do późnej starości, a w przypadku substancji teratotoksycznych należy także brać pod uwagę wpływ na dzieci nienarodzone oraz na rozrodczość. Ponadto w populacji eksponowanej w pomieszczeniach do stałego przebywania ludzi znajdują się osoby szczególnie wrażliwe jak noworodki, niemowlęta i dzieci, kobiety w ciąży, osoby z zaburzeniami układy krążenia układy oddech 9 podano owego, czy innymi schorzeniami czy stanami zdrowia mogącymi uwrażliwiać na czynniki chemiczne, biologiczne czy fizyczne.
W tej sytuacje proponowane wartości dopuszczalne muszą uwzględniać także i takie grupy. Można to osiągnąć stosując przy obliczeniach wartości dopuszczalnych takich współczynników by nie przekroczyć akceptowalnego ryzyka dla nieistotnych zmian w stanie zdrowia lub w przypadku substancji rakotwórczych ryzyka pojawienia się jednego dodatkowego przypadku nowotworu na 1 000 000 eksponowanych osób. W tabeli Wartości stężeń referencyjnych przy poziomach ryzyka 10-4, 10-5 i 10-6 dla wybranych substancji rakotwórczych
Tabela . Wartości stężeń referencyjnych przy poziomach ryzyka 10-4, 10-5 i 10-6 dla wybranych substancji rakotwórczych
Nazwa substancji |
RBC [μg/m3] |
||
|
10-4 |
10-5 |
10-6 |
Benzen |
22 |
2,2 |
0,22 |
Akrylonitryl |
2,6 |
0,26 |
0,026 |
Chlorek winylu |
7,2 |
0,72 |
0,072 |
Butadien |
0,35 |
0,035 |
0,0035 |
Trichloroetylen |
1,6 |
0,16 |
0,016 |
|
włókien/ml |
||
azbest |
0,005 |
0,0005 |
0,00005 |
Azbest wg D.O.E. (UK)
Tabela 1Szkodliwe substancje w pomieszczeniach mieszkalnych
Pochodzenie |
Szkodliwa substancja |
rozpuszczalniki (benzen, dwuchloroetan, touol) |
farby, lakiery żywice, politury, środki czyszczące |
formaldehyd |
kleje, lekiry, płyty paździerzowe, pianki |
dwutlenek węgla (CO2) |
urządzenia grzewcze, piec gazowy, powietrze wydechowe i atmosferyczne |
tlenek węgla (CO) |
powietrze atmosferyczne (pojazdy, paleniska, urządzenia grzewcze |
tlenki azotu (NO) |
urządzenia grzewcze, piec gazowy, dym tytoniowy, powietrze zewnętrzne |
dwutlenek siarki (SO2) |
urządzenia grzewcze, piec gazowy, dym tytoniowy |
wielochlorowe dwufenyle, fenol, styren itp. |
plastyfikatory (rozmiękczacze) w tworzywach sztucznych |
radon |
cegły, karnienie naturalne, gaz ziemny |