roman, roman, DRAMAT ROMANTYCZNY


R O M A N T Y Z M

Ramy czasowe

EUROPA

Początek: koniec XVIII w.

Koniec: 1848 r. - Wiosna Ludów

POLSKA

Początek: 1822 r. - wydanie przez Mickiewicza „Ballad i romansów”

Koniec: 1864 r.

PRZEJAWY ROMANTYZMU W LITERATURZE OBCEJ

FILOZOFIA EPOKI

Za twórców tej filozofii uważanie byli niemieccy filozofowie: Hegel, Schlegel, Scheling. W procesie poznawania świata należy kierować się intuicją, przeczuciami i wyobraźnią. Rozum może być zawodny. Świat składa się z materii i ducha. Ważniejszy jest duch. Spirytualizm mówił o duchowej postawie świata. Poezja i umiejętność jej tworzenia to boskość w ciele człowieka.

Artysta dociera do Boga poprzez sztukę opierającą się na intuicji i uczuciu.

Wiara w istnienie świata pozazmysłowego i łączenie się z nim.

pytanie

37. Cechy dramatu romantycznego 39.problematyka

Klasyczny dramat różny od romantycznego. Romantycznty w opozycji do klasycystycznego i antycznego. Nawiązywał do dramatu szekspira:

 

a) Dziady część III Adam Mickiewicz

cz. II, III, IV - cz. skończone

cz. I - cz. nieskończona CELOWA FRAGMENTARYCZNOŚĆ

cz. II - dramat ludowy, w którym na pierwszym planie są: ludowość, dydaktyzm, problematyka moralna, związek z dramatem antycznym, na co wskazuje obecność chóru, zachowanie jednośći czasu i miejsca, brak jedności akcji

cz. IV - dramat psychologiczny ukazujący skomplikowaność człowieka, jego przeżycia wewnętrzne

cz. III - dramat narodowy - bphater = naród, Konrad reprezentuje zbiorowość; sceny są luźno powiązane, przemieszanie scen realistycznych z fantastycznymi:

· realistyczne (sceny zbiorowe): bal, scena więzienna, salon warszawski,

· fantastyczne (monologi bohaterów): widzenie ks. Piotra, widzenie Ewy, Wielka Improwizacja.

Wykorzystano elementy średniowiecznego misterium (dramat religijny ukazujący walkę między Bogiem a Szatanem).

Synkretyzm rodzajowy i gatunkowy:

· monologi - sceny liryczne

· opowieść: o Ciechowskim , Sobolewskiego - sceny epickie

Trzy miary czasu:

· czas historyczny: Gustaw na ścianie celi napisał 1823 r., data procesu Filomatów i Filaretów, represje carskie

· czas religijny: 1.XI - śmierć Gustawa, narodziny Konrada, 24.XII - spotkanie w celi, improwizacja Konrada, Wielkanoc - widzenie ks. Piotra, zmartwychwstanie

· czas agrarny: (mitu agrarnego związanego z prawami natury, cyklem biologicznym: narodziny, wzrost, śmierć; mit wieczny) - związane z symbolem "ziarna"

W III cz. "Dziadów" został przedstawiony obraz martyrologii społeczeństwa polskiego; tekst antyrosyjski oparty na autentycznych wydarzeniach.

Podział narodu:

· towarzystwo przy drzwiach: interesuje się prześladowaniem Polaków, chce o nich wiedzieć jak najwięcej, mówi po polsku,

· towarzystwo stolikowe: mówi po francusku, rozmawiali tylko o balach, zabawach, są karierowiczami, zabiegają o stanowiska np. Doktor, służalczość wobec cara.

W dramacie występują wielkie monologi przedstawiające sposób widzenia świata. Forma wilkiej improwizacji jest to dialog między Bogiem a człowiekiem (Konradem - utożsamia się z ludem, chęć poświęcenia się), w którym milczenie Boga prowokuje człowieka do bluźnierstwa. W tekście występuje głos (lewy i prawy - walka dobra ze złem - PSYCHOMACHIA).

Ks. Piotr za swoją pokorę otrzymał łaskę widzenia losów Polski, widzenia wskrzesiciela narodu: "a jego imię będzie czterdzieści i cztery"

Kordian J. Słowackiego

- zerwanie z zasadą trzech jedności

· jedność miejsca: akcja dzieje się w różnych miejscach,

· jedność czasu: wiele lat,

· jedność akcji: luźna kompozycja, nie ma akcji przyczynowo-skutkowej

- kompozycja otwarta: nie znamy dalszych losów Kordiana, "Kordian" miał być pierwszą częścią trylogii, jednak więcej się nie ukazało,

- bohater romantyczny: tajemniczy (imiona), samotny, zbuntowany,

- przemieszanie scen fantastycznych (skok na chmurę, strach i imaginacja) i realistycznych,

- związek "Kordiana" z moralitetem średniowiecznym: ukazanie bohatera, który poszukiwał wzoru życiowego,

- synkretyzm rodzajowy: liryka, epika (bajka), dramat (monologi) i gatunkowy: wprowadzenie różnych gatunków literackich.

Słowacki krytykuje ideę męczeństwa, poświęcenia się, jest to idea zgubna. Kordian jest bohaterem słabym.

PROLOG:

I osoba: poglądy Mickiewicza: jednostka będzie walczyć o niepodległość

II osoba: nie wiadomo czyje poglądy

III osoba: poglądy Słowackiego - wezwanie, aby Polska rozbudziła się, zaczęła walczyć

Jest to polemika między Słowackim a Mickiewiczem. Mickiewicz popierał mesjanizm, a Słowacki nie.

"Kordian" powstał po powstaniu listopadowym. Ukazane są wydarzenia z przed powstania, przygotowanie do zamachu na cara. Zawiera przyczyny klęski późniejszego powstania:

· nieodpowiedni dowódcy,

· spiskowcy, którzy podjęli się działania, nie są zorganizowani, ulegają wpływom,

· szlachta chce walczyć sama bez ludu, lud nie jest przygotowany do walki, nie jest zainteresowany polityką.

Nie boska komedia Zygmunta Krasińskiego

- dramat o rodzinie, społeczeństwie, dramat racji cząstkowych,

- zerwanie z zasadą trzech jedności:

· akcji: wiele wątków, brak akcji przyczynowo-skutkowej, luźna kompozycja, poszczególne sceny nie łączą się ze sobą, postacią je łączącą jest mąż,

· miejsca: różne miejsca, np. dom, cmentarz,

· czasu: wiele lat,

- kompozycja otwarta - nie znamy dalszych losów rewolucjonistów,

- występowanie scen zbiorowych i monologów,

- przemieszanie scen realistycznych i fantastycznych: obecność postaci nadprzyrodzonej, która zmienia bieg wydarzeń,

- brak głównego bohatera, postacią łączącą jest mąż,

- wpływ moralitetu średniowiecznego: walka złych i dobrych duchów o duszę bohatera,

- synkretyzm rodzajowy:

· liryka: monolog, rymy, wypowiedzi Orcia,

· cechy liryczno - epickie: wstępy pisane prozą,

· epika: opisy: punkt kulminacyjny - polemika, narrator wygłasza wstępy,

· dramat: konstrukcja akcji: dialogi.

pytanie

38.Groteska w dramacie od dramatycznośc do współczesności

Groteska to kategoria estetyczna występująca w lietraturze w plastyce, muzyce i filmie, teatrze. Charakteryzuje się fantastyką. Upodobaniem do osobliwości(dziwadztwa), ekscentryczności(dziwne chcące szokować) , monstrualnością i karykaturalnością. Światem groteski rządzi absurd, niesposób dotrzec regół nim rządzących. Z elementem groteski spotykamy się na codzień w snach. Najłatwiej o przykład groteski w literaturze dramatycznej znajdziemy w 20 stuleciu.

  1. Stanisław Ignay Witkiewicz “Szewcy”, “W małym dworku”, “Wariat i Zakonnica”

  2. Witold Gombrowicz “Iwona księżniczka Burbunda” i “Operetka”

  3. Różewicz “Kartoteka”

  4. Sławomir Mrożek “Tango”

Literatura zachodnioeuropejska:

  1. Samuel Becket “Czekając na Gogota”

  2. Eugene Jonesce “Łysa spiewaczka”

  3. Alfred Jarry “Ubu-król”

W literaturze romantycznej w autorzy w przejawach groteski wiedzieli twórczą swobodę. W romantyźmie polskim elemenrty groteski widzimy w : Kordian, Dziady, Nie boska komedia. W romantyźmie groteska towarzyszyła w noramalnej lietraturze i występuje fagmentarycznie. W epoce nowoczesnej od 20 lecia groteska dopiero była całymi utworami. Groteska jest jedną z najważeniejszych kategorii estetycznych współczesnej sztuki.

pytanie

40.Cechy gatunków romantycznych

Poemat dygresyjny- gatunek powstały w okrsie romantyzmu, Łączę wyrazy szacunkuączy elementy liryczne epickie. Utwór wierszowane o charakterze fabularnym. Zbudowany z luźnych epizodów spojonych zwykle wątkiem z podrózy. Narrator traktuje opwiadanie w sposób żartobliwy. Często posługujew się ironią, popada w dygresję(taki przecinek - Magda- opwiadanie pawła o żarciu) narrator zwraca się do czytelnika i prowadzi z nim rodzaj dyskusji. Najsłynniejszy taki poemat. To Beniowski Słowackiego. Jest to swoista polemika z Panem Tadeuszem. W twórczości Romantyków innych krajów należy zwrócić uwagę na “Don Juan” Georg'a Byrona i “Eugeniusz Oegin” - Puszkin

Ballada - rodzaj pieśni poetyckiej charakterze epicko-liryczno-dramatycznym. Opowiada o niezwykłych wydarzeniach historycznych lub legendarnych. Zawiera motywy tajemnicy i zagadki, jej osią jest zazwyczaj jedno wydarzenie. Ballada zworowana jest na twórczości ludowej, rozwinęła się w Anglii i szkocji (robin hud). W europie w okresie romantyzmu tworzyli ją Sziller, Goethe, Puszkn, Adam Mickiewicz.

Powieść poetycka- Gatunek charakterystyczny dla romantyzmu wywodzi się z Anglii: Walter Scott “Pani jeziora” i George Byron “Giaur” i “Korsarz”. Najsłynniejsza powieśc poetycka “Konrad Wallenrod”( nie dredy).

pytanie

41.Wyjaśnij pojęcię synkretyzmu

Synkretyzm to łączenie w jedną całość różnych, często sprzecznych,

poglądów filozoficznych, religijnych, społecznych; zespolenie się,

skrzyżowanie jakichkolwiek elementów; w przypadku literatury polega to na

zespoleniu w jednym utworze literackim kilku różnorodnych gatunków

literackich. Mieszanie różnych gatunków literackich w obrębie jednego

dzieła.

"Konrad Wallenrod" Adama Mickiewicza. Powieść poetycka. Fabuła

jest fragmentaryczna, akcja rozgrywa się w środowisku historycznym. Do

elementów lirycznych, przenikających formę epicką można zaliczyć "Pieśń

Wajdeloty" - elementy dramatyczne odnajdujemy w rozmowach Konrada z

Pustelnicą Aldoną. W utworze dochodzi nie tylko do zatarcia granic między

epiką, liryką i dramatem, ale także do pomieszania gatunków literackich,

ponieważ w obrębie poematu epickiego odnajdujemy balladę "Alpuharę",

mogącą stanowić samodzielny utwór, gdyż przedstawiana w nim akcja nie

łączy się z wydarzeniami samego poematu. "Powieść Wajdeloty" pisana jest

heksametrem.

"Dziady" cz. III. Dramat romantyczny. Typowy romantyczny bohater Konrad.

Nieprzestrzeganie klasycznych jedności miejsca, czasu i akcji, a także

łączenie w ramach formy dramatycznej elementów epickich i lirycznych.

Charakter epicki mają opowiadania Sobolewskiego i Adolfa o męczeństwie

polskiej młodzieży, wiersze zamieszczone w "Ustępie". "Wielka Improwizacja"

to fragment o charakterze lirycznym, chociaż nie pozbawiony cech dramatycznych

o silnym napięciu emocjonalnym (bunt przeciwko Bogu, walka o duszę Konrada).

Patrz pytanie 37

0x08 graphic

pytanie

43. Szaleństwo i bunt w liter. romantycznej

Bunt romantyczny :

Jest to bunt wyrażający się w wielu dziedzinach :

- ideologii (przeciw feudalnemu ustrojowi, magnaterii )

- estetyki (przeciw estetyce poprzedniej epoki)

- obyczjowości (nowe stroje, fryzury)

Od końca wieku XVIII poglądy i uczucia ludzi w całej Europie ulegały gwałtownym przemianom. Były one skutkiem wielkich wydarzeń historycznych oraz szybkiego rozwoju nauk. Dotychczasowy porządek świata został przewrócony do góry nogami - nie można przewidzieć przyszłości (krwawa rewolucja we Francji, wojny Napoleona), rozpadła się wiara we wszechmoc ludzkiego rozumu (racjonaliści z oświecenia byli bezradni wobec widocznych klęsk historycznych). Jedynym wyjściem wobec zawiedzionych nadziei osiemnastowiecznych filozofów było nowe, romantyczne spojrzenie na świat, które obali dawne reguły i sposoby poznawania świata.

Toteż młodzi w całej Europie zbuntowali się przeciw zacieśnianiu horyzontów umysłowych człowieka do granic wyznaczonych przez poprzednie pokolenie. Zbuntowali się przeciw wszelkim zakazom, w życiu i sztuce. Dawali temu wyraz łamiąc zasady obyczajowe, pisząc namiętnie o miłości i rozpaczy, domagając się pełnej swobody dla myśli. Interesował ich nieskończony, ogromny świat. Chcieli wyobraźnią ogarnąć to, czego nie zdołała wyjaśnić nauka. Stawiali mnóstwo pytań, nie zrażając się tym, że nie potrafią znaleźć jednoznacznych

odpowiedzi. Powoływali się bowiem na słowa Szekspira : "Są dziwy w niebie i na ziemi, o których nie śniło się waszym filozofom".

W Polsce wobec ówczesnej sytuacji politycznej (zabory) bunt romantyczny odnosił się przede wszystkim do walki o wolność i gotowości do ofiarowania życia za ojczyznę - wyrażał się gwałtownym działaniem, bezkompromisowością i poświęceniem.

pytanie

42.Werter, Wallenrod, Giaur- ich rola w literaturze okresu.

Giaur

Werter

Gustaw

przeżywali

nieszczęśliwą

miłość

działa

przeżywa wewnętrznie

ucieka do rzeczywistości

uważa samobójstwo za tchórzostwo

nie potrafi odnależć się w świecie

zabija

nie jest zdolny do zemsty

chce zabić tych, którzy go skrzywdzili, ale jest zbyt uczciwy

energicznie przeżywa uczucia

przeżywa w samotności

miłość odizolowała go od rzeczywistości

opuszczony, samotny, nie ma przy nim nikogo

czuje się samotny

ma wielu przyjaciół, ale czuje się samotny

lepiej zginąć niż żyć bez miłości

mówi o trzech rodzajach śmierci:

-ciała

-rozdzielenie kochanków

potępienie (śmierć wieczna)

nie żałuje życia, tylko śmierci ukochanej

po śmierci ukochanej będzie mógł opuścić ziemię

Bohater bajroniczny

szlachetna jednostka, której nie udało się za życia

Bohater werteryczny

.

Twórcy romantyzmu ukształtowali własny portret psychologiczny bohatera literackiego, kierowany uczuciem i sercem, samotny, tajemniczy i izoluj±cy się od ¶wiata - to cechy bohatera romantycznego. Oczywi¶cie pojawi± się też inne postacie, ale podstaw± osobowo¶ci każdej z nich będ± wła¶nie te cechy.

Wspomniałem, że bohaterowie ci podejmuj± takie trudne decyzje sami, być może s± przekonani o własnej wielko¶ci i czuj±, że jest to ich obowi±zek. Odwaga, honor i moralno¶ć to cechy ¶redniowiecznych rycerzy, tyle tylko, że s± one sprzeczne z metodami postępowania tych bohaterów. Nietrudno zauważyć, że bohaterowie ci posiadaj± podwójn± osobowo¶ć: pragnienie dokonania wielkiego czynu i mało wiary w słuszno¶ć podjętej decyzji. Najsmutniejsza jest w tym wszystkim pewna przegrana oraz to, że zostan± niedocenieni i czyn ich będzie dla innych obojętny. Wszyscy trzej przegrywaj± z samym sob±, nie maj± po co ani dla kogo żyć i poddaj± się, Konrad Wallenrod honorowo popełnia samobójstwo.

Mimo różnic w wymienionych przez mnie osobowo¶ciach bohaterów, s± cechy, które zamkn± te postacie w kręgu bohaterów romantycznych. Będzie to duchowa przemiana Gustawa w Konrada, Kordiana romantyka w Kordiana rewolucjonistę, Alfa w Konrada Wallenroda, przeżycie nieszczę¶liwej miło¶ci, osamotnienie, po¶więcenie się dla idei, klęska i bardzo bogate życie wewnętrzne, które stanowiło istotę romantycznej jednostki.

pytanie

44. Bohater romantyczny w literaturze romantycznej

Werteryczny.

utożsamiany z biern± rezygnacj±, nostalgi±, apatyczn± ucieczk± w ¶wiat wewnętrzny, aż do spokojnie zaplanowanych decyzji samobójczych; twórca: Goethe (Cierpienia młodego Wertera); bohater werterowski to ten, który nie umiał znaleĽć sensu życia, ucieka od współczesno¶ci w ¶wiat marzeń i wspomnień.

Bajroniczny.

uosabia romantyczne konflikty moralne i namiętno¶ci; twórca: Jerzy Gordon Byron; typ ten widoczny w "Giaurze"; główny bohater m¶ci się na mordercy kobiety, któr± kochał i póĽniej dręcz± go wyrzuty sumienia, chroni się on przed znienawidzonym ¶wiatem do klasztoru; bohater typu bajronicznego to człowiek o nieprzeciętnej indywidualno¶ci, skłócony ze ¶wiatem i ze społeczeństwem, w którym przyszło mu żyć, przeżywaj±cy nieszczę¶liw± miło¶ć, prowadz±c± do tragicznych skutków.

Rosyjski.

bohater zniechęcony do życia, przygnębiony, nie umiej±cy znaleĽć celu i sensu życia - rosyjska odmiana choroby wieku; twórcy: Puszkin "Eugeniusz Oniegin", "Borys Godunow", Michał Lermontow.

Wallenrodyczny.

postawa bohatera, który pod pozorami wiernej służby knuje okrutn± zemstę na znienawidzonym wrogu, chociaż ta zdradliwa metoda walki wywołuje u niego głęboki konflikt wewnętrzny. Bohater tego typu po¶więca szczę¶cie osobiste dla dobra ojczyzny, jest żarliwym patriot±, ale jednocze¶nie bohaterem prawdziwie tragicznym.

Cechy polskiego bohatera romantycznego na podstawie 'Dziadów':

- prometeizm - ideę prometeizmu prezentuje Konrad. Przechodzi metamorfozę - ujawnia się w nim siła duchowa. Konrad jest samotnikiem, wizjonerem, poet±, bluĽnierc±, profet±. Podobnie jak mitologiczny Prometeusz cechuje go bunt wobec tyranii niebios. Konrad uważa, iż ¶wiat stworzony przez Boga jest niedoskonały; panuje w nim zło, cierpienie. Prometeizm cechuje uczucie wyższo¶ci, indywidualizm, pycha; cierpienie, samotna walka o szczę¶cie ludzi. Bohater jest postaci± tragiczn±, nie spełnia d±żeń. Mickiewicz poprzez prometeizm wyraża przyczynę klęski powstania listopadowego.

- mesjanizm - zaprzeczenie prometeizmu - chrze¶cijańska pokora, wiara w Polskę jako naród wybrany, który swym cierpieniem musi odkupić grzechy własne i ludzko¶ci. Prze¶ladowanie młodzieży i ucieczka w scenie V s± analogi± do sytuacji Chrystusa, który unikn±ł ¶mierci z r±k Heroda. Droga krzyżowa, u¶miercenie narodu na krzyżu - symbolizuj± powstanie listopadowe.

Zmartwychwstanie - daje Polakom nadzieje na odzyskanie wolno¶ci. Niewinno¶ć - biała szata - jest pokornym, biernym oczekiwaniem na niepodległo¶ć. Mesjanizm to tłumaczenie historii za pomoc± Biblii.

Nowatorski gatunek polskiego bohatera romantycznego:

- Jacek Soplica - nowatorstwo tej postaci polegało na tym, że Jacek nie działał samotnie, tak jak jego wielcy poprzednicy (Konrad Wallenrod, Konrad z 'Dziadów'), lecz szukał poparcia dla swej idei niepodległo¶ciowej w¶ród szerokich mas szlacheckich oraz w¶ród ludu. Ta przemiana polskiego bohatera romantycznego obserwowana na przykładzie Jacka jest znamienna dla całego pokolenia polskich rewolucjonistów, którzy po klęsce powstania listopadowego zrozumieli jak wielkim błędem była idea samotnej walki szlachty, która nie zdecydowała się szukać poparcia i pomocy w¶ród polskiego ludu. Typowe cechy charakterystyczne dla bohatera romantycznego to nieszczę¶liwa miło¶ć, jest pełen wewnętrznego rozdarcia, przeżywa konflikty, jest postaci± dynamiczn±, jego charakter kształtuje się w trakcie trwania akcji utworu. Żarliwy patriotyzm i po¶więcanie się dla ojczyzny stanowi powód do przebaczenia wszystkich jego win i postawienia go w rzędzie wzorów osobowych.

pytanie

45.Metamorfozy bohatera romantycznego

Specyfika losów polskiego bohatera romantycznego polega na pewnej dwuetapowości, bohater ulega przemianie. Punktem wyjścia jest jego młodość, wielka miłość (Kordian, Gustaw), poezja (Hrabia Henryk), werteryzm (pełen emocji, nadwrażliwy, nieszczęśliwie zakochany człowiek). Potem następuje etap I - prywatny, kiedy nasz bohater odgrywa rolę nieszczęśliwego kochanka. W ten sposób zbliżamy się do momentu przełomowego, w którym następuje metamorfoza bohatera (Jacek Soplica * ksiądz Robak; Gustaw * Konrad), niejasne samobójstwo (Kordian) lub popełnia on dla dobra sprawy zbrodnię (Jacek Soplica). Następnym jest etap II - publiczny. Bohater staje się bojownikiem o wielką sprawę - ojczyznę (Kordian, Konrad), wolność (Hrabia Henryk). W następnej kolejności przedstawiona zostaje nam scena finałowa, po której nie wiemy co stało się z bohaterem i nie znamy jego przyszłości.

Wyjątki od schematu: Kordian - samobójstwo i przeistoczenie się w spiskowca oddziela etap wędrówki po Europie, w czasie której poznaje on i ocenia świat z jego wartościami. Hrabia Henryk - w I etapie jego miłość kończy się szczęśliwie - ślubem (rodzina jest nietypowa), a walkę podejmuje w obronie swojej klasy społecznej - nie kraju, jego biografia kończy się śmiercią. Jacek Soplica - nie próbuje samobójstwa, zbrodnię (przypadkowe zabójstwo Stolnika Horeszki) popełnia w interesie prywatnym, następuje jego rehabilitacja, biografię zamyka śmierć.

W niemal każdym dramacie romantyczny bohater podlega ewolucji. Zilustrować to można z przemiany Gustawa w Konrada. Bohater ze zwykłego kochanka ewoluuje w kierunku jednostki wybranej, mającej przynieść narodowi wolnośc i odkupienie. Podobnej ewolucji doświadcza Kordian. Z młodzieńca o tuzinkowym umyśle staje się wybrańcem oraz osobą o określonym celu (zgładzić tyrana). Cechami takich przemian są pozorna lub rzeczywista śmierć bohatera tak, iż w końcu nie wiemy czy bohaterem jest czlowiek czy upiór. tego rodzaju metamorfozę przebywał Weter z tym, że umiera on rzeczywiście, ale już na końcu powieści. Wertera poznajemy gdzy jest młodzieńcem zakochanym w Homerze, z wię w dzieałch o obliczu klasycznym. Zaś z czasem jego gust ewoluuje w kierunku romantycznej metafizyki( Pieś Osiana)

DRUGA WERSJA

Jako pierwsze powstały "Dziady". Czę¶ć IV, napisana w roku 1824, przedstawia dzieje Pustelnika Gustawa. Bohater ten jest typow± postaci± utworów omawianego okresu. Jego dzieje przedstawione s± w formie trzech godzin: miło¶ci, rozpaczy, przestrogi.

W pierwszej godzinie spowiedzi Gustaw jest przedstawiany jako postać nieprzeciętna. Wskazuje na to jego wielka miło¶ć do wybranki serca. Jest on tak zakochany, że przyrównuje miło¶ć do niezniszczalnego łańcucha, którego nic nie jest w stanie rozerwać.

Na skutek tej miło¶ci ucieka on w ¶wiat marzeń i buntuje się przeciwko zastanej rzeczywisto¶ci. Z drugiej godziny spowiedzi Gustawa dowiadujemy się o sprzeczno¶ci uczuć miotaj±cych dusz± młodego kochanka - od uwielbienia ukochanej istoty, aż do jej potępienia i zw±tpienia w jej uczucia. Silne przeżycia wewnętrzne doprowadzaj± Gustawa do samobójstwa na oczach zdumionego księdza. Ta scena jest jakby uwieńczeniem rozprawy z klasykami. Ksi±dz będ±cy uosobieniem klasyka nie jest w stanie poj±ć tego, że można się przebić sztyletem, nie czyni±c sobie żadnej rany. A sztyletem tym może być na przykład miło¶ć. W godzinie trzeciej Gustaw przekazuje ludziom przestrogę, by pamiętali, że ziemia nie jest ani rajem, ani piekłem, tylko wła¶nie ziemi± i dlatego należy do ziemskich wydarzeń przykładać odpowiedni± miarę; przestrzega ich również - na skutek własnych przeżyć - przed wiar± w wielkie uczucia.

"Dziadów" czę¶ć III (tzw. drezdeńska), napisana po klęsce powstania listopadowego, ł±czy się z czę¶ci± IV poprzez osobę bohatera. Przemiana samotnika Gustawa w Konrada walcz±cego o wolno¶ć jest znamienn± cech± bohatera dramatu romantycznego. Utwór ten można odczytywać jako wyraz przełomu w ¶wiadomo¶ci Mickiewicza, do którego doszło pod wpływem wydarzeń politycznych w kraju. Gdy okazało się, że romantyczny bohater nie może pozostawać obojętny na sprawy ważne dla swej ojczyzny, autor tego dramatu okre¶lił nowe miejsce dla swego bohatera. Otóż bohater ten miał nadal pozostać jednostk± wybitn± i nieprzeciętn±, ale jego nieszczę¶liwa miło¶ć miała go uczynić bojownikiem o wolno¶ć narodow±. Utwór ten rozpoczyna się prologiem, w którym dokonuje się przemiana bohatera: z Gustawa - owładniętego tragicznym i niespełnionym uczuciem miło¶ci, w Konrada - odnajduj±cego cel swojego życia w działalno¶ci na rzecz narodu. Bohater pozostaje nadal jednostk± wybitn±, zdaj±c± sobie sprawę z misji dziejowej przypadłej mu w udziale, z własnej potęgi.

Konrad będ±c bardzo pewnym siebie i swej mocy ż±da od Boga stworzenia rz±du dusz, który zapewniłby Polakom wieczne szczę¶cie i uwolnił ich od trosk. Jest on też gotów po¶więcić się dla dobra rodaków. Pojawia się więc tu idea prometeizmu. Kulminacyjnym momentem "Dziadów" drezdeńskich jest potwierdzenie przeobrażenia duchowego głównego bohatera, wyrażone przez niego samego w inwokacji. Choć Gustaw-Konrad to postać bardzo wybitna, nie jest wszak pozbawiona wad. Jego pycha popycha go do wyzwania Boga do walki, a nawet do bluĽnierstwa.

W odpowiedzi na mickiewiczowskiego bohatera romantycznego powstał dramat "Kordian", który został pomy¶lany przez Juliusza Słowackiego jako trylogia, nigdy jednak nie dokończona. Utwór ten, podobnie jak "Dziadów" czę¶ć III, powstał po upadku powstania listopadowego - w 1833r. Również jego tłem jest mało znane wydarzenie z okresu sprzed powstania - spisek na życie cara Mikołaja I - oceniany z pozycji człowieka, który żyje po upadku tego powstania.

Akt I opowiada o pewnym - piętnastoletnim - chłopcu trawionym przez chorobę wieku w którym żyje - nudę, apatię, oraz brak poczucia sensu i celu istnienia. Tytułowy bohater jest jednak człowiekiem bardzo wrażliwym, ale jednocze¶nie nie u¶wiadamia sobie istoty swego życia. Podobnie jak Gustaw, Kordian popełnia samobójstwo, nieco inne s± jednak przyczyny tego kroku. Bohatera z utworu Juliusza Słowackiego sprowokowała nie nieszczę¶liwa miło¶ć, ale czczo¶ć istnienia. W akcie drugim zatytułowanym "Wędrowiec" poznajemy dzieje Kordiana w życiu już prawie dorosłym - podczas podróży po Europie. Pobyt w James Park-u w Londynie przekonuje go o tym, że ludzie potrafi± być mili i uprzejmi, lecz tylko wtedy, gdy się to im opłaca. Jednak jeszcze bardziej zostaje on do¶wiadczony podczas pobytu w Dover, gdzie zakochuje się w młodej i pięknej Włoszce - Wioletcie. Wkrótce przekonuje się on o tym, że kobieta ta zakochała się nie tyle w nim, ile w jego bogactwie, a więc w tym, co mógł jej ofiarować w formie namacalnej. Kolejnym etapem w życiu młodego romantyka jest spotkanie z papieżem. Doprowadza to do zapocz±tkowania procesu przeobrażania się tego bohatera, z jednostki zajętej własnymi sprawami, w głębokiego patriotę. Ostateczna przemiana następuje podczas monologu wygłoszonego na górze Mont-Blanc. Choć przeobrażenie wewnętrzne nie spowodowało zatracenia poczucia własnej wyj±tkowo¶ci, w przeciwieństwie do bohatera "Dziadów", nie doprowadziło do przyjęcia przez Kordiana postawy uległej wobec losu. Wynika to z odmiennego pogl±du autora na sprawę miejsca Polski i Polaków w¶ród innych narodów. Słowacki ustami swego bohatera zaproponował - w miejsce mesjanizmu - a więc przyjęcia postawy biernej - utrzymanie walki w imię wolno¶ci narodowej. Przywołana została postać Winkelrieda, który dla dobra innych przyj±ł ciosy dzid wrogów na własn± pier¶. W ostatnim - trzecim akcie zatytułowanym "Spisek koronacyjny" Kordian podobnie jak Konrad chce otrzymać rz±d dusz, jednak nie z r±k Boga, ale od samych ludzi. Jednak również on ponosi klęskę, gdyż nie udaje mu się przekonać współspiskowców do udziału w planowanym zabójstwie cara. Wówczas odzywa się w nim poczucie dumy własnej oraz pogardy dla innych. Pomimo wielkiej odwagi oraz nie szanowania własnego życia, podchor±żemu nie udaje się osi±gn±ć zaplanowanego celu - pada na progu sypialni cara Mikołaja. Pokonany zostaje przez siły Strachu i Imaginacji, które podsuwaj± mu krwawy obraz obrzydliwego w sensie etycznym i niehonorowego czynu, jakim jest skrytobójcze zabicie człowieka. Po¶więcaj±c życie w obronie ojczyzny i narodu bohater dramatu romantycznego wieńczy swój los.

Nieco innym bohaterem popowstaniowym jest hrabia Henryk - główna postać napisanej przez Zygmunta Krasińskiego "Nie-Boskiej komedii". Podobnie jak wyżej omawiane postacie jest to zakochany młody człowiek, jednak w przeciwieństwie do nich nie jest nieszczę¶liwy. Jest on tuż po ¶lubie, co nie jest zgodne z postaw± godn± bohatera romantycznego dramatu, którego motywem działania jest brak szczę¶cia w miło¶ci. Wkrótce jednak M±ż-hrabia Henryk ulega oczarowaniu wywołanemu przez wspomnienie kochanki swojej młodo¶ci. Powoduje to jego unieszczę¶liwienie i sprawia, że również on ma czysto romantyczn± potrzebę działania. Zarówno Gustaw-Konrad, jak i Kordian byli poetami, co wynikało z prze¶wiadczenia romantyków o przywódczej roli poetów. Krasiński rolę poety przyznał Orciowi - synowi hrabiego. Wynikało to z prze¶wiadczenia wieszcza, że poeta nie może kierować narodem, ponieważ w równym stopniu jest to człowiek doskonały i nieprzeciętny, jak słaby i niezdolny do udĽwignięcia takiego ciężaru. Dlatego też Orcio nie widzi rzeczy widocznych dla zwykłych ludzi, natomiast ma możliwo¶ć obserwacji zjawisk niesamowitych, pozaziemskich, o czym ¶wiadczy między innymi rozmowa z nieżyj±c± już matk±. Ponieważ w przeciwieństwie do A. Mickiewicza i J. Słowackiego Zygmunt Krasiński wywodził się z arystokracji, w "Nie-Boskiej komedii" nie mamy ukazanej walki narodowo wyzwoleńczej, jest tam natomiast obraz rewolucji społecznej, której - pod wpływem wydarzeń Rewolucji Francuskiej - obawiały się najbogatsze warstwy społeczeństwa. Hrabiemu Henrykowi autor tego dramatu przyznał rolę przywódcy obrońców starego porz±dku. Jest więc hrabia nietypowym bohaterem - nie walczy przecież o sprawę narodow±, a jedynie o utrzymanie przywilejów możnowładczych.

W przeciwieństwie do uprzednio omawianych bohaterów dramatów romantycznych hrabia Henryk jest przywódc± warstw broni±cych się przed rewolucj±. Typowym wydarzeniem w dziejach bohaterów dramatów tego okresu była ich wewnętrzna przemiana. Dla hrabiego Henryka momentem przełomowym staje się przyrzeczenie obrony okopów ¦więtej Trójcy. Tym, co go odróżnia od Konrada i Kordiana jest fakt, że staje on na czele niewielkiej garstki hrabiów i baronów. Tak samo jednak jak oni hrabia Henryk przyrzeka walczyć o dobro sprawy, któr± uznał za słuszn±, aż do ¶mierci. Ż±da jednak tego samego od ludzi, którymi ma dowodzić. Typowym faktem dramatu romantycznego jest również to, że dane przyrzeczenie jest przez bohatera dotrzymane. Nie inaczej rzecz się ma z hrabi± Henrykiem. Po wyczerpaniu się wszelkich zasobów amunicji, po wdarciu się rewolucjonistów na mury ¦więtej Trójcy, oraz po ¶mierci swego syna M±ż skacze w przepa¶ć. Jak więc wynika z wyżej przytoczonych argumentów w życiu bohatera dramatu romantycznego można wyróżnić następuj±ce etapy: najczę¶ciej nieszczę¶liw± miło¶ć, przeistoczenie się z kochanka-samotnika w przywódcę narodu, klęskę w tej nowej roli zakończon± ¶mierci±, czasem samobójcz±.

pytanie

46. Romantyczne koncepcje patriotyzmu i typy bohaterów patriotów

Adam Mickiewicz:

- Konrad Wallenrod - walka metod± podstępu i zdrady, po¶więcenie honoru i zbawienia dla sprawy kraju.

- Dziady cz. III - hołd męczeństwa młodzieży polskiej, przedstawia wywózki, przesłuchania, przekrój społeczeństwa polskiego (mesjanizm)

- Pan Tadeusz - epopeja wracaj±ca do chwil ¶wietno¶ci Polski szlacheckiej i nadziei zwi±zanych z epok± Napoleona.

Juliusz Słowacki:

- Kordian - obraz i ocena powstania listopadowego i jego przywódców. Dyskusja o jednostkowym czynie i moralnym wymiarze zamachu na cara, (winkelrydyzm)

- hymn "Smutno mi, Boże !", Testament mój" - poeta zaznacza swoje uczucia do ojczyzny, tęsknotę, miło¶ć, nawi±zuje do alegorycznego obrazu ojczyzny jako płyn±cego przez ocean statku.

- "Grób Agamenona", refleksja poetycka nad histori± Polski, nad rol± poety i poezji, marzenie o Polsce idealnej, jednolitej, bez "płacht ohydnych", pychy, zdrady, głupoty, poezja tyrtejska.

Cyprian Kamil Norwid:

Wiele jego wierszy wyraża tęsknotę za krajem, wywołuje mity historii Polski i jej bohaterów.

pytanie

47. Romantyczny motyw wędrówki./ patrz 54

49. Motyw walki dobra ze złem.

50.Społeczeństwo polskie w twórczości romantyków.

mesjanizm- jest najorginalniejszy w Europie. Jego koncepcję zbudował Mickiewicz. Przedstawił ją w III dziadów. Mesjasz to wybraniec, pomazaniec. Naród polski jest Mesjaszem szystkich narodów. Tak jak Chrystus został ukrzyżowany przez tyranów- zaborcoów. Idea mesjanizmu powstaje po powstaniu listopadowym. Słowacki przeciwstawia się teorii mesjanizmu( Kordian) i tworzy hasło Polska Winkelriedem narodów. Według tej idei cierpimy ale nie ma jak u Mickiewicza, że jesteśmy narodem wybranym. Romantycy polscy wierzyli ,że naród polski ma najstarsze w Europie najstarsz duch narodowy. Dzięki wielowiekowej tradycji stał się on maksymalny. “nasz naród jak lawa”(sprawdż). W Panu Tadeuszu przedstawił duch polskości bez metafizycznych i mesjanistycznych podtekstów. Ukazuje Polak w momencie ich wielkiej życiowej szansy związane z postacią Napoleona. Społeczeństwo przedst. jest jakby z pewnej odległości, w sposób sielankowy pozbawiony wad i starych narodowych grzechów. Jest to forma pożegnania Mickiewicza z romantycznym cierpiennictwem. Autor zdaje sobie sprawę, że czytelnik wie jak skończyła się kampania napoleońska.

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
51. Romantyczny i młodoploski motyw miłości

Romantyczna

Miło¶ć ta jest nieszczę¶liwa i nie może być zrealizowana: w "Cierpieniach..." mamy zakochanego Wertera, którego miło¶ć zostaje odrzucona przez przerażon± nadmiarem uczuć Lottę; podobnie odrzucona zostaje miło¶ć Gustawa w IV cz. "Dziadów", który wzorował się Werterze; problem realizacji miło¶ci jest także "Konradzie Wallenrodzie", który postanowił po¶więcić swoje szczę¶cie dla dobra ojczyzny;

Co czę¶ciowo już pokazałem, kolejn± cech± uczucia jest czas jego trwania i jego siła: ¶redni czas działania romantycy okre¶laj± na wieczno¶ć, a siła jego jest tak wielka, że żywy kochanek może porozumiewać się z umarłym (Ballady i romanse: "Romantyczno¶ć"); powoduje ona również wielkie wahania stany psychicznego, do tego stopnia, że może prowadzić do zaburzeń zdrowego rozs±dku i podejmowania nieprzemy¶lanych i pochopnych decyzji (morderstwo Hassana, które nie przyniosło żadnej ulgi, a tylko dodatkowe cierpienie);

Werter okre¶la miło¶ć romantyczn± jako ideał tegoż uczucia; jednak jej odrzucenie powoduje, że przeobraża się ona w wielkie cierpienie, gdyż jest ona jedyn± tre¶ci± życia bohatera;

Uczucie dla większo¶ci bohaterów stanowi pełnię człowieczeństwa (i jest konieczne, aby dostać się do nieba - "Dziady" cz. II), jest wielk± sił±, mog±ca jednakże niszczyć; dla Wertera jest ono uczuciem-chorob±, od którego nie można się uwolnić, a kochankowie s± sobie przeznaczeni, i nie mog± temuż przeznaczeniu umkn±ć;

Mickiewicz ze swoim Gustawem wykreował na podstawie teorii Platona obraz miło¶ci, w którym to Bóg stworzył dwie poł±czone dusze i wysyła je na ziemię, gdzie te próbuj± się odnaleĽć; siła ich przyci±ganie jest silniejsza nawet od ¶mierci, ale powodować może również cierpienie;

Słowacki uważa miło¶ć (podobnie jak póĽniejszy Mickiewicz) za jedynie wstęp do pełni życia, bo dopiero po próbie samobójczej z powodu miło¶ci rozpoczyna się jego prawdziwe życie.

Tak więc miło¶ć jest kluczow± spraw± dla romantyków i odgrywa niebagateln± rolę w literaturze tej epoki;

BRAK młodopolskiej

53.Lud w literaturze XIX w.

W przeciwieństwie do twórców oświcenia romantycy pzykładali wielką wagę do ludu i jego twórczości. Wczasach 18 weku kultrę ludu uważano za prymitywną przepełnioną zabobonem i przxez to nie ciekawą romantycy wszsko co słowiańskie, rodzinne, pogańskie wyniesli na piedestał. Nadano ludowi wartości krzepiące wręcz uleczające. Uważali, że jesli kultura kudowa przetrwała 100lecia to musi posiadać jakąś metafizyczną wartość. W twórvczości Mickiewicza pierwiastki ludowe widzimy w balladach i romansch dziadach panu tadziu, u Slowackiego w Balladynie i u Norwida. z pojęciem ldu ściśle związana była iwzja romantycznej natury. Ludzie i przyroda połaczeni w corocznym odradzaniu i odnawianiu. Wiąże się to także z obyczajem i tradycją. W twórczości pozytyfistów zanika w dużym stopniu metafizyczne rozumieni natury i ludowości, pojawia się natomiast troska o sytuację polskiej wsi. W twórczości takich pisarzy jak Sienkiewicz, Prus, Orzeskowa wieś przedstawiona jest jako kraina nędzy ciemnoty zacofania. Kraina zapomnian i pozostawiana sama sobie.

54.Motyw podróży

Podróż i jej wersje w literaturze romantycznej.

Z tych podróży wynika fascynacja orientem, co mogłoby wydawać się dziwne w polskich warunkach;

U Mickiewicza wi±że się ten motyw z podróż± w gł±b Rosji po procesie Filomatów i Filaretów; podróżuj±c po obcych mu stepowych krainach ("Sonety Krymskie"), tęskni do ojczystej Litwy (cierpi), jest osamotniony, pozbawiony nadziei, wygnany, obojętny na los; przy tym jednocze¶nie przygl±da się krajobrazowi i z niego wyci±ga wnioski (niby obojętny, a przygl±da się), szuka elementów, które przypomniałyby mu Litwę, jest melancholijny jak okręt dryfuj±cy gnany przez wiatry w nieznanym kierunku;

W "Dziadach" motyw podróży wi±że się z zesłaniem młodzieży na Syberię;

"Kordian" pokazuje nam podróż, jako Ľródło wiedzy o ¶wiecie, a dokładniej jego złych stronach, np. gonitw± za pieni±dzem, większ± jego warto¶ci± ponad uczucia; potem pojawia się motyw cudownej podróży do kraju na chmurze z Mont Blanc; kluczowe znaczenie ma mini podróż Kordiana po pałacu do komnaty cara, którego ma zabić, w czasie której wychodzi na jaw jego niezdecydowanie;

Również w "Nie-boskiej komedii" Krasińskiego występuje podróż w celach poznawczych, kiedy to Hrabia Henryk oprowadzany przez Przechrztę poznaje obóz przeciwnika - rewolucyjny;

Słowacki z pobytu w odległych krainach, wyci±ga wiele ciekawych i nieraz naprawdę doniosłych wniosków i skojarzeń: "Grób Agamemnona" jest bolesnym rozrachunkiem z Polsk± i Polakami, w¶ród których nie ma ludzi, którzy jak ludzie w w±wozie Termopilskim gotowi byliby po¶więcić się za ojczyznę; jest też pokazaniem wad, które doprowadziły do upadku Polski jako kraju;

Z literatury zachodniej: "Cierpienia młodego Wertera" Goethego: tu podróż ma oczy¶cić bohatera z miło¶ci i dać mu zapomnienie, ale ostatecznie nic z tego nie wynika - uczucie jest silniejsze; "Giaur" Byrona pokazuje człowieka, który cały czas przed czym¶ ucieka, d±ży do czego¶ nieokre¶lonego; w tej podróży nieszczę¶liwie zakochuje się; dopiero pod koniec życia osiada w klasztorze;

Podróż jest często występuj±cym motywem, maj±cym do¶ć duże, a czasem kluczowe dla utworu znaczenie: w podróżuj±cym dokonuje się jaka¶ przemiana, zachodzi jaki¶ proces psychologiczny, dzięki któremu dostajemy now±, przeobrażon± postać;

55. Wątki polityczne w literaturze romantycznej.

56. Wolność i tyrania

57. Rewolucja jako temat.Obóz rewolucji i arystokracji w "Nie-Boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego.

Obóz rewolucjonistów - m¶ci się za doznane uprzednio krzywdy, jest antyfeudalny i anty kapitalistyczny, występuje przeciw Bogu, królom, i panom, walczy również z chęci zaspokojenia głodu i uniknięcia bezlitosnego traktowania. Jego przedstawiciele chc± przej±ć władzę, s± m¶ciwi, okrutni, bezwzględni, a ich nowe prawa i warunki s± nie mniej krwawe, niż było to uprzednio, nie wnosz±c niczego nowego. D±ż± do równouprawnienia kobiet i mężczyzn i obalenia dotychczasowych norm moralnych.

Przeciwstawiony mu został obóz arystokracji charakteryzuj±cy się: zepsuciem moralnym, anarchi±, zbrodniczo¶ci±, brakiem honoru i godno¶ci osobistej, brakiem solidarno¶ci. Ludzi należ±cych do niego można scharakteryzować jedynie negatywnie, jako: tchórzy, o zatraconym poczuciu rycersko¶ci, nie szanuj±cych tradycji i warto¶ci z niej wypływaj±cych. Również hrabia Henryk dostrzega takie przywary arystokratyczne, jak: próżniactwo, lenistwo, uniżono¶ć wobec wyższych w hierarchii arystokratycznej, rozwi±zło¶ć, brak wyższych celów, brak szacunku dla prawa i samowola.

0x08 graphic

1

14

Pulp Fiction- powaga i komizm (bandziory i bóg)

0x01 graphic



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Dramat romantyczny, Oświecenie i Romantyzm
Zestaw i wskaż różnice pomiędzy dramatem romantycznym a antycznym, SZKOŁA, język polski, ogólno tema
Część III Dziadów dramatem romantycznym
bohaterowie dramatów romantycznych R47MIUE7CNH37IMU2N5O56TV3M5XXEBJKRWAS4I
Bohaterowie dramatów romantycznych, matura, matura ustna
dramat w romantyzmie
12 synkretyzm rodz. i gat. dramatu romantycznego, 12
12 synkretyzm rodz. i gat. dramatu romantycznego, 12
Dramat romantyczny, Notatki, Filologia polska i specjalizacja nauczycielska
Nie boska komedia jako przykład dramatu romantycznego
Bohaterowie dramatów romantycznych
Cechy dramatu romantycznego
udowodnij 2C+ BFe+nie boska+komedia+jest+dramatem+romantycznym JLYFISEIUJHJU7VYXZ4KYJKFJZFZ55BP7UB2
01DZIADY jako dramat romantyczny, SZKOŁA, język polski, romantyzm
Dziady jako dramat romantyczny, SZKOŁA, język polski, romantyzm

więcej podobnych podstron