Prawo cywilne 18.10.2008r
Wykaz zagadnień na egzamin u A.Haraszkiewicz.
Podręcznik pod red prof. Kniedka,
Wactio legis - od momentu ustawy do momentu ogłoszenia , czas żeby zapoznać się z ustawą.
Instytucje prawa cywilnego która jest najważniejsza dla prawa cywilnego. Istystucja nazywa się stosunkiem cywilno prawnym.
Jest to instytucja prawna w związku z tym jeżeli mówimy o ST cyw prawnym may na myśli taki stosunek społeczny który jest regulowany normami prawa cywilnego. cywilnego więc to co się dzieje to co się rozgrywa obserwujemy jest to dynamika owych stosunków społecznych.
To nie oznacza ,że stosunki społeczne są wierną kopią stosunków cywilno prawnych. jest cała masa stosunków które nie są zgodne ale są skierowane przeciw takiemu wzorcowi.
Niekoniecznie to co jest przeciw prawu jest natychmiast złe. Jeżeli podmioty prawa nie są zainteresowane zgodnością z tym co się dzieje. Jeżeli obie strony są zadowolone to nie wyjdzie na jaw. Jeżeli nie poddamy kontroli. Konieczna jest wtedy weryfikacja stosunków.
Jest mnóstwo wyroków tzw. Prawnie nie itniejących wyroki które nie są wyrokami.
Mnóstwo decyzji administracyjnych które są nie ważne. Obrażające prawo decyzje funkcjonują i czasami jest tak że wszyscy są zadowoleni. Nie chodzi o to żeby pokazywać ułomność prawodawstwa ale chodzi o świadomość ,że prawo jest jedynie regulatorem tego co się naprawdę dzieje i życie jest zawsze silniejsze od prawa. Niekoniecznie to co w życiu jest tym samym w świetle obowiązującego prawa.
W sensie rzeczywistym stosunek prawny nie istnieje (istnieją stosunki społeczne
Ekonomicznym itp.) To wszystko dzieje się w ramach określonych przez prawo.
ST.C ma swoja własną charakterystyczną strukturę :
1.W ramach stosunku cw. Mamy doczynienia z podmiotami tego stosunku. Może mieć miejsce między podmiotami tego prawa. Jest kategoria węższa od kategorii stosunków społecznych czy ekonomicznych.
2.St prawne zachodzą między podmiotami prawa. A więc nie koniecznie i nie wyłącznie tylko ludzie. Jeżeli podmiotem jest człowiek mówimy o osobie fizycznej. Człowiek człowiekowi pod względem prawa nie jest równy .Różnią się pod względem rozwoju umysłowego, doiadczenia umysłowego, pod względem stanów psychicznych.(np. ich zdolność pojmowania wydarzeń jest upośledzona).
b)kategoria podmiotów II ; art..1 kodeksu cywilnego są osoby prawne, osoba prawna jest to kurort organizacyjny normatywnie wyposażony w cechy prawie takie jak człowiek. Zdolność do występowania w stosunkach cywilnych. Te twory posiadają pewną organizację, majątek nie wszystkie są osobami prawnymi tylko dlatego że tak się nazywają. Ustawodawca wyraźnie obarczył samego siebie co w polsce jest osobą prawną.
c)pewne organizacje społeczne które nie zostały przez ustawodawcę zaliczone do kategorii, -- na zasadzie zwyczaju. (ułomne osoby prawne) art. 33prim , przepis wyraźnie tworzy 3 cią kategorię podmiotów które nie są ani os.fiz ani os. Prawnymi są czymś innym jednostkami organizacyjnymi, zostały wyposażone w zdolność do występowania w stosunkach cywilno prawnych. , bezpośrednia przyczyna : głownym podwodem tej kombinacji było to że resort sprawiedliwości nie mógł się dogadać z resortem finansów,
Istnieje mnóstwo jednostek organizacyjnych które były by podwójnie opodatkowane
Jest również podmiotem w relacjach z fiskusem.
ST. Cp pogą zachodzić między tymi podmiotami w dowolnych układach.(każdy z każdym).
Nie można mówić o cyw. Prawna miedzy podmiotem prawa a czymś to co nie jest podmiotem prawa.
Od niektórych podmiotów będziemy wymagać kwalifikacji.Sprawdzamy czy jest podmiotem.Czy spełnia właściwe wymagania.
Przedmiot stosunku cywilno prawnego.
Pamiętać że polski ustawodawcza przyjął w przepisach prawnych koncepcję monistyczną przedmiotu stosunku cywilno- prawnego. A to oznacza ,że przedmiotem jest jednorodna kategoria. Tą kategorią jest zachowanie podmiotu. Chcą osiągnąć określone zachowanie wzajemne wchodzą w stosunek cywilno prawny. W stosunkach prawa cywilnego przedmiotem będzie zawsze zachowanie podmiotu.Zachowanie może przejawiać się jako zachowanie aktywne (Działanie) albo zaniechanie, brak działania. To zachowanie czegoś dotyczy i tu są możliwe 2 sytuacje:
może mieć konkretny przedmiot i wtedy mówimy o przedmiotach przedmiotu stosunku cywilno prawnego, chodzi o przedmioty przedmiotów tego zachowanai
podstawowa kategoria to są rzeczy: np. przedmiotem totalnego stosunku własności kodeksu cywilnego (książki)żki , zachowuje się jako właściciel, mówi o tym art.140 mówi o treści prawa własności w stosunku do tego, a ten kodeks jest przemiotem moich zachowań.
Mogą być przedmiotem obiekty nie materialne. Materialne ale ucieleśnione.Np. wiersz opublikowany zostanie ,,ucieleśniony” w druku.
Będą sytuacje kiedy nie będziemy mogli go zidentyfikować będziemy sugerować się zachowaniem. Np. Umowa o wykład , w ramach tego stosunku wykładowca będzie mówił. Słuchacze będą odbierać informacje , tego nie widać.
Ale bardzo często przedmiotem będą przedmioty materialne np. 100 zł. Dopóki się posługujemy pieniądzem gotówkowym to jest konkret.Ale jeżeli przechodzi na pieniądz wirtualny zapis na kontach bankowych.
III.Element TREŚĆ STOSUNKU PRAWNEGO:
Zapamiętać że słowo treść stosunku rozszyfrowujemy jako prawa i obowiązku stron. Ta treść jest to konklomera różnorodnych praw i obowiązków. Powinny być ze sobą sprzężone. Uprawnienia i obowiązki mają różny charakter i różną wagę. Są główne i podstawowe i są jakby oboczne które służą wykonaniu tych głównych. Po to są te uprawnienia żeby osiągnąć cel danego stosunku prawnego. Konkretny interes konkretny interesy.
Stosunek cywilno prawny składa się z podmiotu, przedmiotu i treści. 3 członowa budowa stosunku prawnego.W doktrynie posługujemy się o wiele bardziej rozbudowaną budową stosunku prawnego.
Przyglądamy się poszczególnym elementom.
PODMIOT
Osoba fizyczna - kim jest osoba fizyczna ? Dział I kodeksu cywilnego. Art. 8 paragraf osoba fizyczna jest to człowiek ponieważ osobą fiz jest każdy człowiek od chwili urodzenia.
Zdolność prawna w tym znaczeniu w jakim spotykamy się w art. 8 oznacza zdolność do tego by być podmiotem praw i obowiązków cywilno prawnych. Taka wierna zdolność. Człowiek który się urodził może być właścicielem ,wierzycielem. Bo ma zdolność prawną. Ma zdolność do tego żeby być podmiotem stosunku cywilno prawnych.
Gdzie się zaczyna człowiek ? Sąd czy organ administracyjny nie może powiedzieć ,że jest właśnie w trakcie dyskusji gdzie zaczyna się człowiek. To nie znaczy ,że prawo cywilne nie interesuje się dzieckiem poczętym ale nie urodzonym. Interesowano się nie abstrakcyjnie tylko w konkretnym celu. Kobieta w ciąży nie jest tak sprawna jak inni ludzie. Urodzenie dziecka jest to wielkie wydarzenie biologiczne. Były różne porządki dziedziczenia. Zaczęto traktować nienarodzone dziecko jako potencjalnego spadkobierce. Dziecko poczęte nascituus nie urodzone. Uważa się jak już urodzone jeżeli urodzi się żywe.Paragraf 2. Sytuacja która urodziłą dziecko zmienia porządek dziedziczenia.
Os.fiz jest każdy człowiek który już i jeszcze żyje. Art.9 k.c przynosi bardzo ważne domniemanie.W razie urodzenia się dziecka domniemywa się ,że przyszło ono na świat. Ustawodawca zakłada ,że wszystkie urodzenia są żywe. Jeżeli ktoś ma interes prawny może przeprowadzić dowód domnieniamanie prawne ruszane na okoliczność martwego urodzenia dziecka. Ale to prowadzi ten kto ma interes prawny by zmienić porządek dziedziczenia. (próba płucna, sprawdzają czy w pęcherzykach płucnych było powietrze). I wtedy można skutecznie podważyć czy dziecko urodziło się żywe. Kodeks cywilny wprowadza pewną periodyzację w życiu człowieka. Tutaj trzeba pamiętać ,że prawo cywilne zna kategorię osób fizycznych pełnoletnich. Osoba która ukończyła 18 lat. I osoby nie pełnoletnie czyli osoby małoletnie. Sytuacja prawna osoby pełnoletnie i osoby małoletniej jest różna. Przedewszystkim osoby fizyczne z chwila uzyskania 18 lat uzyskują pełną zdolność do czynności prawnej.(odróżniać od zdolności prawnej)
Zdolność prawną- ma każdy człowiek
Pełna zdolność Do czynności prawnej - ma osoba pełnoletnia. Tzn. ,że taka osoba własnym działaniem nei pytając nikogo zgodę może nawiązywać stosunki cywilno prawne. Modyfikować je jak również rozwiązywać te stosunki cywilno prawne.(pamiętać o tym !!!).
Rys.1
0-13 lat ma zdolność prawną ale nie ma zdolności do czynności prawnych. Nie zawieramy umów bo umowy takie są nie ważne, za osoby te działają przedstawiciele ustawowi którzy najcześciej są rodzice.
13.-18 lat - ograniczona zdolność do czynności prawnych. Kobieta która ukończyła 16 lat może za zgodą sądu okupiekuńczego może wyjść za mąż. Z ważnych powodów.Gdyby to małżeństwo zostało przerwane zachowuje pełnoletność.
18 lat -pełna zdolność , odnosi się do osób pełnoletnich.
Ochrona ludzi objawia się w taki sposób ,że prawo przewiduje instytucję ubezwłasnowolnienia:
częściowe - można osobę pełnoletnią czyli i wtedy osoby te mają sytuację prawną małoletnich które ukończyły 13 lat ,są osobami ograniczonymi do zdolności do czynności prawnej.
całkowite - obejmuje wszystkich ludzi którzy ukończyli 13 rok życia ,nie ma w ogóle zdolności do czynności prawnych.
W przypadku ubezwłasnowolnienia częściowego - są wyznacza kuratora i taki kurator prowadzi sprawy majątkowe.W przypadku całkowitego są wyznacza opiekuna który prowadzi wszelkie sprawy życiowe tej osoby.
Pamiętać również dla nasciturasa może wyznaczyć kuratora. Nazywa się kurator ventris.Który Dba o jego interesy
Przesłanki do ubezwłąsowonienai całkowitego i częściowego są identyczne. Można ubezwłasnowolnić kogoś w skutek zaburzeń psychicznych ,alkoholizmu narkomani nie jest kierować sam swoimi sprawami.identyczne przy ubezwłasnowolnieniu całkowitemu. Różnią się natężeniem. Od stopnia posunięcia. (jeżeli jest daleko posunięty to wtedy należy orzekać o całkowitym ubezwłasnowolnieniu)
Sądy częściej orzekają o ubezwłasnowolnieniu całkowitym. Kurator nie jest wstanie tak zająć się osobą jak opiekun. Może tylko kontrolować np. stan. Może się ta choroba zbyt bardzo rozwinąć stąd ta rozbieżność po między ilością orzekań w sprawie ubezwłasnowolnień
Osoby małoletnie chroni się po to żeby nie dopuszczać do działań na swoją nie korzyść to samo dotyczy osób ubezwłasnowolnionych częściowy.
W zakresie umów dnia codziennego traktujemy jak osoby całkowicie zdolne do czynności prawnych. Jest pewna grupa gdzie skuteczność umów wymaga akceptacji lub pełnomocnictwa rodziców lub kuratora.
Np. Młody chłopak może pracować i zarobić niezłe pieniądze przez wakacje pytanie czy taki młodzieniec zarobienie przez siebie pieniacze może zabrać i skutecznie i kupić drogię urządzenie ? Może kupić taka umowa będzie w pełni warta. Osoby te w zakresie kieszonkowego różnych środków które zarabiają mogą być wydawane swobodnie.
Podarunek drugiej osobie , wyprowadzenie z jego majątku wymaga zgody rodziców.
Umowa darowizny może być umową wyłącznie zobowiązującą. Niezależnie od wartości.
Może kupić ale nie może wyprowadzić z majątku bo nie ma samodzielnej dyspozycji swoim majątku.
Sprawy ostateczne: Śmierć, szczegółowo uregulowana przez przepisy prawa. Śmiercią jest obumarcie pnia mózgu śmierć mózgowa.Ustanie funkcji biologicznych jest nieodwracalne. Którą powinien stwierdzić lekarz. W sposób urzędowy stwierdza śmierć przez sporządzenie karty zgonu. Na podstawie karty zgonu sporządzany jest akt zgonu co oznacza wyrejestrowanie człowieka z ewidencji. Ustawa reguluje prawo osobowe jest to ustawa która śledzi żywot każdego człowieka od narodzin do śmierci. Nazwisko ma się z racji nadanej. Maksymalnie 2 członowe.Można zmienić. Można mieć tylko 2 imiona zgodnie z obowiązującym prawem. Wszystkie osoby fizyczne mogą mieć tylko 1 miejsce zamieszkania nie ma nic wspólnego z meldunkiem. (Ustawa stalinowska, dowód skrajnego upodlenia ludzi)
Miejsce zamieszkania jest w jednym celu żeby wiedzieć gdzie kogo szukać i pozwać do sądu. Miejscem zamieszkania jest miejscowość. Z zamiarem stałego pobytu danej osoby w danym miejscu.
Jeżeli dziecko jest jednym z rodziców ma miejsce zamieszkania tego rodzica któremu sąd opiekuńczy przyzna prawo do opieki nad dzieckiem.
Jeżeli nie ma związku małżeńskiego - związek nazywany jest konkubinatem.
Śmierć - naturalna, odbywająca się zgodnie z procedurą, bywa i tak ,że z jakiś powodów nie sporządzono karty zgonu (niedopatrzenie lekarza, nie było możliwości , lub po prostu nie ma ciała), trudno na podstawie obdukcji stwierdzić zgon. W związku z tym ,że śmierć jest nie wątpliwa wtedy mamy doczynienie z sądowym stwierdzeniem zgonu i sąd określa wtedy termin śmierci.Bo śmierć określa się datą i godziną. Potrzebne jest to do dziedziczenia majątkowego. Godzina jest bardzo ważna dla ustalenia porządku dziedziczenia.
I na tej podstawie jest to ewidencjonowane w aktach stanu cywilnego.
Sytuacje kiedy dana osoba zaginęła- z takimi sytuacjami kiedy dostatecznie nie daje znaku życia taką równorzędną instytucja jest uznanie za zmarłego. Reguluje art. 29 kodeksu cywilnego, który stanowi ,że zaginiony może być uznany za zmarłego jeżeli upłynęło lat 10 od końca roku kalendarzowego który w.g informacji żył. W przypadku kiedy ukończył 65 lat to wtedy 5 lat. Ludzie starsi bardziej są narażeni na różnego rodzaju przypadłości.
Zaginięcia dzieci - uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego gdy zaginiony uzyskał 23 lata. Czas wtedy jest wydłużony nie wystarczy 10 lat do tego momentu kiedy dziecko wydoroślało i mogło szukać informacji o swoim pochodzeniu.
Uznanie za zamrłego - wykreślony z rejestrów jako żywy itd.
Przypadki szczególne art.30 Zgodnie z paragrafem 1 kto zaginął w podróży morskiej lub lotniczej związku z katastrofą może być uznany za zmarłego 6 miesięcy od dnia katastrofy. Jeżeli nie można stwierdzić z upływem roku od dnia który statek lub określ miał przybyć do miejsca przeznaczenia z upływem lat 2 o którym była ostatnia wiadomość o nim.
Kto zaginał w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem życia. Jeżeli nie daje znaku życia przez okres roku to można go uznać za zmarłego przyjmuje się kilka domnieniemań :
określenie chwili śmierci domniemywa się że zaginiony zmarł w chwili uznania go za zmarłego , ma znaczenie art. 32
chwila śmierci która najbardziej jest prawdopodobna , godz 24.00
Szczególna regulacja komorjennci są to osoby które utraciły życie podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa , np. małżeństwo leci samolotem katastrofa, wszyscy giną w tym samym czasie. Badanie tego mija się z celem.jeżeli ktoś by to podważył musi obalić to domniemanie dowodząc że w trakcie wypadku nie zginęli jednocześnie.
Art. 6 kodeksu cywilnego dotyczy wszystkich sytuacji w prawie cywilnym jest to ogólna zasada. Jeżeli są domnieniamia albo się godzimy z tą sytuacją albo mamy interes prawny żeby to podważyć. Cały ciężar prowadzenia postępowania ciąży na osobie które to domnienimanie podważy.
Po śmierci koniec , potem sprawy majątkowe,. Nie wszystkie prawa majatkowe gasną z chwilą śmierci. Sytuacją majątkową zmarłego zajmują się przepisy prawa majątkowego. Dotyka to spadkobierców.
Prawo do kultu osoby zmarłej.
Wpływ wieku, wpływ ubezwłasnowolnienia, wydarzenia jak urodzenie śmierć imię nazwisko itp.. miejsce zamieszkania ,opisać pod względem
6