TEORIE DOBORU TREŚCI KSZTEŁCENIA:
1. Materializm dydaktyczny - zwolennicy
materializmu dydaktycznego uważali , że
zasadniczym celem pracy szkoły powinno
być przekazanie uczniom jak największego
zasobu wiadomości z możliwie różnych dziedzin nauki .
2. Formalizm dydaktyczny - zwolennicy formalizmu
dydaktycznego uważali treść kształcenia jedynie za
środek służący do rozwijania zdolności i zainteresowań
poznawczych uczniów . Celem szkoły jest pogłębianie ,
rozszerzanie i uszlachetnianie tych zdolności i zainteresowań .
Dlatego głównym kryterium doboru przedmiotów nauczania
powinna być ich zdaniem wartość kształcąca danego,
przedmiotu jego przydatność do kształcenia i rozwijania sił
poznawczych uczniów .
3. Utylitaryzm dydaktyczny - według Deweya istotnym
czynnikiem w zakresie korelacji określonych przedmiotów
szkolnych nie jest ani przyrodoznawstwo ,ani literatura ,
ani historia , ni geografia , lecz tylko indywidualna i społeczna
aktywność ucznia . Dlatego też przy doborze treści kształcenia
należy koncentrować uwagę na zajęciach typu ekspresyjnego
i konstrukcyjnego , wyznaczając właściwe miejsce gotowaniu ,
szyciu , robotom ręcznym itp.
4. Teoria problemowo - kompleksowa - względem Suchodolskiego
: Na cel pracy dydaktyczno - wychowawczej rzutuje dobór i układ
treści programowej . Treści te powinny dotyczyć problemów
współczesnego świata , a mianowicie problemów z zakresu techniki ,
socjologii , ekonomii , sztuki kultury estetycznej itp. Układ treści
w programach dla szkół podstawowych powinien być jednolity ,
natomiast zróżnicowanie należy poprowadzić stopniowo na poziomach
ponadpodstawowych .
5. Strukturalizm - przesłanką wyjściową strukturalizmu było
stwierdzenie , iż programy nauczania są przeładowane materiałem ,
co powoduje wiele ujemnych następstw , a postulat jego redukcji
pozostaje w sprzeczności z rozwojem nauki , której osiągnięcia
powinny być uwzględniane w programach szkolnych . Mechaniczna
realizacja wymienionego postulatu mogłaby zatem naruszyć zasadę
systematycznego układu treści kształcenia . Aby uniknąć tego
niebezpieczeństwa trzeba włączyć do programu treści najważniejsze ,
stanowiące trwały dorobek danej nauki nawiązując jednak i do jej
historycznego źródła i osiągnięć naukowych .
6. Egzemplaryzm Scheuerla - Wychodzili z założenia , że bezwzględnie
konieczna jest redukcja materiału nauczania przewidzianego w
dotychczasowych programach dla różnych typów szkół . Redukcja
ta nie powinna jednak prowadzić do zubożenia obrazu świata
odzwierciedlanego w świadomości uczniów , gdyż pociągnęłoby
to za sobą wiele nie korzystnych skutków pedagogicznych i poza
pedagogicznych .
7. Materializm Funkcjonalny - Wzg. Okonia - podkreśla opracowania
teorii która zapewniałaby uczniom zarówno wiedzę jak i umiejętności
posługiwania się nią w procesie przekształcania rzeczywistości .
U podstaw tej nowej teorii musi się znaleźć o integralnym związku
poznania z działaniem .Zgodnie z tym założeniem podstawowym
kryterium doboru i układu treści programowych powinny być
względy światopoglądowe .
TEORIE EGZEMPLARYCZNEGO I
STRUKTURALNEGO DOBORU TREŚCI
KSZTAŁCENIA JAKO WYMÓG WSPÓŁCZESNEJ
DYDAKTYKI:
Strukturalizm - teorię tę stworzył Kazimierz Sośnicki
w 1961 r. - stwierdził, że programy nauczania są
przeładowane materiałem, co powoduje wiele ujemnych
następstw - sprzeczności z rozwojem nauki, której
osiągnięcia powinny być uwzględnione w programach
szkolnych. Dlatego do programów należy włączać treści
najważniejsze, stanowiące trwały dorobek danej nauki,
nawiązując jednak do jej historycznych źródeł i do
osiągnięć najnowszych. Należy budować programy
odzwierciedlające system wiedzy poszczególnych dyscyplin,
jak i całokształt nauk. Programy te powinny umożliwiać
uczniom poznanie "rzeczywistości teoretycznej i realnej”
. Do budowy tych programów pomocne są zasady:
strukturalności, nowoczesności, życiowości, kultury
logicznej i łączenia teorii z praktyką. Słuszny jest postulat
aby treści każdego przedmiotu nauczania dzielić na elementy
podstawowe o trwałej wartości naukowej i kształtującej,
oraz elementy wtórne - niekoniecznie potrzebne.
Egzemplaryzm - teorie tę opracował niem. M. Wagenschein
w latach 50-tych a spopularyzował Scheuerl. Głosi ona, że
konieczna jest redukcja materiału nauczania przewidzianego
w dotychczasowych programach dla różnych typów szkół,
lecz nie może odbywać się to w drodze zubożania świata
odzwierciedlanego w świadomości uczniów. Jak to uczynić?
- koncepcja nauczania paradygmatycznego tzn. materiał nauczania
należy układać nie systematycznie lecz w sposób ogniskowy,
wzorcowy, zawierający "punkty węzłowe” tak by uczeń
wytworzył sobie obraz niepowtarzalnych cech.. Egzemplaryczny
układ treści przekazuje materiał nie w sposób ciągły lecz
"wyspowy” operując "egzemplarzami tematycznymi”
- reprezentantami danego tematu, które poddane gruntownej
analizie posłużą do poznawania całości.
CELE KSZTAŁCENIA:
· Cele ogólne - wyrażają to, co ma być
produktem końcowym szkoły, stąd
określenie celów instytucjonalnych
· Cele pośrednie - otrzymuje się w
rezultacie podziału ogólnych celów
wyrażonych w kategoriach funkcji
na składniki w postaci czynności
· Cele szczegółowe - charakteryzuje
większa precyzja i konkretność. Celom
tym nadaje się postać operacyjną - cel
operacyjny opisuje pożądany rezultat
wyrażony w konkretnym zachowaniu
końcowym, w sposób, który umożliwia
nauczycielowi ocenienie, czy jego cele
zostały osiągnięte. Cele operacyjne
wyróżniają się takimi cechami jak:
odpowiedzialność , jednoznaczność,
wykonalność, logiczność, obserwowalność
mierzalność
Formułując cel musimy mieć jasność tego,
co ma robić uczeń oraz kiedy jego działanie
uznamy za osiągnięcie celu.
Do formułowania celów w postaci operacyjnej
służą taksonomie (od takis - układ, porządek)
W dydaktyce pod pojęciem taksonomii celów
operacyjnych rozumie się ich hierarchiczne
uporządkowanie, charakteryzujące się:
poprawnością terminologii, zwięzłością i
jasnością haseł.