Konspekt

Bohaterowie romantyczni w poszukiwaniu celu życia. Przedstaw problem odwołując się do bibliografii wybranych postaci literackich.

I

• Charakterystyka bohatera romantycznego

II

• Przedstawienie postaci doktora Fausta

• Wykształcenie, sens posiadania wiedzy

• Zakład z Mefistofelesem

• Pokazanie przez diabła Faustowi uroków życia, spotkanie Małgorzaty

• Więzienie- wizyta doktora u ukochanej

• Przedstawienie postaci hrabiego Henryka

• Ślub Hrabiego

• Chrzciny Orcia, oziębłe zachowania Męża wobec żony

• Przybycie zjawy Dziewicy, Męża od śmierci w przepaści ratuje Anioł Stróż

• Maria popada w obłęd

• Henryk po kuszeniu przez Orła podejmuje decyzję - staje na czele arystokracji

• Panuje rewolucja, przechrzta powiadamia Hrabiego, że wódz rewolucji chce się z nim widzieć, Henryk w obozie rewolucjonistów

• Przepowieść śmierci w podziemiach, Pankracy umiera , nadejście Chrystusa Zbawiciela

• Przedstawienie postaci Kordiana

• Przemyślenia na temat śmierci przyjaciela, brak celu

• Nieudana próba samobójcza po rozmowie z ukochaną Laurą

• Podróże Kordiana do Anglii i Włoch

• Improwizacja na szczycie Mont Blanc

• Koronacja cara, spotkanie spiskowców w lochach kościoła

• Strach i Imaginacja nie pozwalają Kordianowi na wykonanie zadania

• Wizyta Doktora-Szatana w szpitalu dla obłąkanych

• Kordian czeka na wyrok cara i księcia, spowiedź

• Bohater staje przed plutonem egzekucyjnym

• Przedstawienie postaci Gustawa-Pustelnika

• Pustelnik odwiedzający dom księdza jako ofiara niespełnionego uczucia

• Wpływ utworów Goethego i Rousseau na ukształtowanie osobowości bohatera

• Trzy rodzaje śmierci

• Kończy się godzina miłości, przybysz wyjawia swoje imię księdzu

• Przyczyna samobójstwa Gustawa

• Symboliczny gest przebicia się przez ducha sztyletem, koniec godziny rozpaczy

• Prośba o przywrócenie obrzędów „Dziadów”

• Koniec godziny przestrogi, znikniecie bohatera

III Podsumowanie postępowania wyżej wymienionych postaci, ocena dokonań bohaterów- czy zdołali osiągnąć cel swojego życia

BIBLIOGRAFIA

LITERATURA PODMIOTU:

• Słowacki Juliusz, Kordian, Zielona Sowa, brakuje w opisie miejsca wydania, 2006

• Mickiewicz Adam, Dziady, Wydawnictwo Polskie Media, Amer Com S.A, brakuje w opisie miejsca wydania,2008

• Krasiński Zygmunt, Nie-Boska Komedia, Zielona Sowa, , brakuje w opisie miejsca wydania,2004

• Goethe Johann Wolfgang, Faust, Greg, , brakuje w opisie miejsca wydania, i daty wydania .

W opisie bibliotecznym należy zamieścić nazwisko i imię autora, jeśli jest wydana pod redakcją to podajemy głównego autora, pod redakcją którego książka została napisana, następnie wypisujemy tytuł, podtytuł jeśli jest nadany, kolejno nazwe wydawnictwa , MIEJSCE WYDANIA!!!!!ksiązki i datę wydania. Musisz sobie dopisać MIEJSCE WYDANIA a w ostatniej książce też datę wydania. POLECAM WYMIANĘ KSIĄZKI „FAUST” NA WYDANIE BEZ OPRACOWANIA- KOMISJA Z REGUŁY NIE LUBI W BIBLIOGRAFII KSIĄŻEK Z OPRACOWANIEM- we własnym interesie zmień tę książkę na taką , która nie ma w opisie „ Lektura z opracowaniem”

LITERATURA PRZEDMIOTU:

• Chrzanowski( imię dopisz sobie sam), Opracowanie lektur, Klasa 2 liceum ogólnokształcące, profilowane i technikum, Wydawnictwo Skoroszyt, miejsce i data wydania

Faust, główny bohater dramatu Johanna Wolfganga Goethego, łączy w sobie wiele cech charakterystycznych dla późniejszych bohaterów romantycznych. Przede wszystkim jest wielką indywidualnością i wybitną jednostką. W ciągu długiego życia posiadł ogromną wiedzę, dąży do przekroczenia granic nauki i poznania tego, co jest nieosiągalne dla zwykłego śmiertelnika. W poszukiwaniu prawdy zaczyna praktykować czarną magię i godzi się podpisać pakt z diabłem, a ceną za spełnienie jego pragnień staje się dusza mężczyzny. Podobnie jak bohaterowie romantyczni przechodzi wewnętrzną metamorfozę. Początkowo jest człowiekiem, który skupia się wyłącznie na zaspokajaniu własnych, egoistycznych potrzeb. Zafascynowany urodą Małgorzaty pragnie zdobyć niewinną i dobrą dziewczynę. Dzięki diabelskim sztuczkom uwodzi ją i rozkochuje w sobie, stając się przyczyną jej tragedii. Śmierć Małgorzaty jest dla Fausta ogromnym wstrząsem. Uwalnia się spod destrukcyjnego wpływu Mefistofelesa i od tej pory rola diabła zostaje ograniczona do wypełniania rozkazów mędrca. Faust podczas swej wędrówki w czasie i przestrzeni doświadcza sławy i szczęśliwej miłości. W końcu uświadamia sobie, że sens ludzkiego życia nie może ograniczać się wyłącznie do własnych potrzeb. Mężczyzna zaczyna działać

na rzecz ludzkości, pragnie szczęścia wszystkich ludzi. Z takiego przekonania rodzi się idea stworzenia idealnego państwa, w którym będą żyli naprawdę szczęśliwi ludzie. Bohater osiąga pełnię szczęścia, kiedy zaczyna robić coś dla innych ludzi.

Faust jest człowiekiem wewnętrznie rozdartym i wrażliwym, co również upodabnia go do bohaterów romantycznych. Nieustannie odczuwa niedosyt - wiedza, którą posiadł, jest dla niego niewystarczająca, nie zaznał w życiu radości, szacunek mieszkańców miasteczka jest dla niego czymś ironicznym, nie dorobił się żadnego majątku. Poddaje analizie każdy swój czyn i ma wyrzuty sumienia, kiedy jego pochopne decyzje stają się przyczyną nieszczęść innych ludzi. Cierpi po stracie Małgorzaty, obwinia się za jej śmierć i za śmierć staruszków, Filemona i Baucis. Jest także człowiekiem, który buntuje się przeciwko Bogu i ustanowionym przez niego prawom. Uważa się za istotę równą Stwórcy, pragnie przekroczyć ustalone przez Niego granice nauki. Przestaje ufać temu, co jest możliwe do zbadania i zaczyna interesować się siłami nadprzyrodzonymi i czarną magią. Podobnie jak bohaterowie romantyczni Faust jest rozczarowany światem, w którym przyszło mu żyć.

Elementem charakterystycznym dla biografii bohaterów romantycznych jest próba samobójcza. Faust w pewnym momencie staje na rozdrożu - zdobyta wiedza jest dla niego niewystarczająca, a próby wywołania duchów, które miały umożliwić mu wejście w wyższą sferę poznania, kończą się niepowodzeniem. Rozgoryczony mędrzec przygotowuje truciznę i zamierza popełnić samobójstwo. Przed ostatecznym krokiem powstrzymują go dźwięki wielkanocnych dzwonów, które przywołują w jego pamięci wspomnienia z młodości i wyzwalają chęć życia.

Wszystkie te cechy przybliżają Fausta do bohaterów, których ukształtowała literatura romantyczna. W jego charakterze można jednak odnaleźć cechy, które odróżniają go od bohaterów romantycznych. Faust nie jest, tak jak oni, człowiekiem młodym i niedoświadczonym. W chwili rozpoczęcia akcji dramatu jest starcem w podeszłym wieku, który posiadł ogromną wiedzę i doświadczenie, ma za sobą lata studiów i pracy naukowej, osiągnął tytuł doktora i jest cenionym wykładowcą. Później niż bohaterowie romantyczni przeżywa wielką, nieszczęśliwą miłość - co prawda fizycznie zostaje odmłodzony dzięki zaklęciom czarownicy, lecz emocjonalne jest starym człowiekiem.

Faust łączy w sobie cechy charakterystyczne dla bohaterów romantycznych i oświeceniowych. Jest człowiekiem doby oświecenia, wykształconym i dążącym do dalszego zdobywania wiedzy

Kordian nie prowadzi metafizycznego rozrachunku z Bogiem, nie spiera się z nim. Prowadzi przede wszystkim rozrachunek z samym sobą; jego droga polega na dorastaniu do roli czynnej, do roli spiskowca i zabójcy cara. Losy Kordiana można podzielić na trzy etapy



1. Młodość (scharakteryzowana w akcie I)
Młody, 15-letni Kordian jest chłopcem trawionym romantyczną “choroba wieku”: apatią, niechęcią do życia i poczuciem jego bezsensu. Jest bardzo wrażliwy i ma zmienne nastroje, miota nim wiele uczuć (taka postawa jest określana mianem “jaskółczego niepokoju”). Nie znajdując miejsca na tej ziemi popełnia samobójstwo. Samobójstwo Kordiana wynika mniej z nieszczęśliwej miłości do Laury, a bardziej z przekonania i bezsensowności istnienia, ma wymiar bardziej filozoficzno-egzystencjalny niż emocjonalno-miłosny.

2. Podróże (akt II)
Ich podstawowym celem jest poznanie świata, jaki otacza głównego bohatera dramatu. Na tej drodze spotykają Kordiana ciągłe rozczarowania. Chłopiec traci złudzenia co do miłości kobiety czy pomocy papieża, a dzięki temu sam może wybrać wartości, którymi będzie się kierował. Zaczyna rozumować kategoriami narodowego obowiązku, wchodzi w rolę polskiego patrioty walczącego o wolność ojczyzny. O tej zmianie świadczy monolog, jaki bohater wygłasza na Mont Blanc.

3.Działalność konspiracyjna (akt III)
Kordian chce działać dla dobra ojczyzny, nie rezygnuje jednak z indywidualizmu i przekonania o własnej wyjątkowości. Chce być przywódcą. Gdy nie zostaje mu to dane - większość spiskowców opowiada się przeciwko zabójstwu cara - Kordian wybucha przeciw nim pogardą indywidualisty i postanawia sam wypełnić swój obowiązek. Nie udało mu się to, ponieważ Strach i Imaginacja zagrodziły mu drogę do sypialni cara. Kordiana pokonały fantazmaty jego wnętrza, lęki i zahamowania osadzone w głębiach psychiki. Pozostaje mu już tylko bezpłodna ofiara z własnego życia: śmierć przed plutonem egzekucyjnym.

Biografia Kordiana jest więc ujęta w ramach jego dwóch śmierci: pierwszej nieudanej, drugiej tylko domniemanej (nie wiadomo, czy adiutant zdążył dotrzeć z wyrokiem ułaskawienia na miejsce egzekucji)

• samobójczej (akt I), będącej wyrazem nieprzystosowania do otaczającego świata, romantycznej wrażliwości

• śmierci spiskowca w akcie III - ofiary złożonej przez bohatera ojczyźnie.

Liryczny monolog Gustawa o „niebie i piekle miłości” to jednocześnie pełna luk biografia młodego mężczyzny, który zbyt szybko zakończył swoje życie

Światopogląd Gustawa ukształtowały „książki zbójeckie”, takie jak Nowa Heloiza czy Cierpienia młodego Wertera. Stały się dla niego „niebem i torturą młodości”, wyznaczając temu najzdolniejszemu z uczniów Księdza, nowy horyzont pragnień. Młodzieniec, znudzony ziemskim życiem, zaczął gardzić ludźmi, którzy według niego mieli zbyt „powszechną naturę”. Stworzył świat, który był jedynie iluzją, wytworem wzniosłych marzeń i miał nad sobą „zmyślone od poetów niebo”. Szukał boskiej kochanki, którą wykreował w wyobraźni, o której śnił i marzył. Okazało się, że taka kobieta istnieje.

Zamknął historię swojego życia w trzech krótkich i symbolicznych godzinach: miłości, rozpaczy i przestrogi.

Godzina miłości to opowieść o rodzącym się w jego sercu uczuciu, o chwilach szczęścia u boku ukochanej Maryli, wreszcie o rozstaniu i cierpieniu. Gustawowi zdawało się, że odnalazł istotę, z którą Bóg połączył go już przed narodzeniem, która była jego bliźniaczą duszą i zwierciadlanym odbiciem. Połączyło ich wiele - wspólne zainteresowania, współodczuwanie emocji. Ukochana stała się dla niego symbolem doskonałości, kobietą uwzniośloną, uświęconą. Była „nadludzką dziewicą” i „boską istotą”, idealnym dopełnieniem jego osobowości. Połączeni zostali łańcuchem, którego zerwanie nie było możliwe, lecz okazało się, że można było przeciąć jego ziemskie ogniwa i zostali rozdzielenie prawami, którymi rządził się świat ziemski. Maryla poślubiła innego mężczyznę, bogatego i usytuowanego, dla którego wyrzekła się miłości idealnej.

To zdarzenie sprawiło, że Gustaw zrozumiał jak kruche były podwaliny świata wyobraźni, w którym żył. Chociaż zostali rozłączeni w jego sercu nadal palił się żar miłości do kobiety. Godzina miłości to także wspomnienie pożegnania z ukochaną, kiedy prosiła go, aby o wszystkim zapomniał i skupił się na innych rzeczach, na nauce, sławie, ojczyźnie i przyjaciołach. Łączący ich łańcuch nie pękł, lecz został zniszczony rękami złych ludzi. Gustaw jednak wierzył, że połączą się po śmierci, skoro na ziemi nie było już dla nich nadziei. Po utraconej miłości nosił dwie pamiątki: małą zawiązkę z warkocza Maryli i gałąź jodły, wyhodowaną z listka, który dała mu kobieta w chwili rozstania i który podlewał gorącymi łzami. Wspomina pożegnalny pocałunek, podczas którego nastąpiło zespolenie ich dusz, a niebo i ziemia przestały istnieć. Życie bez ukochanej to śmierć powolna, bolesna i długa. Dziewczyna, zostając żoną innego, zabiła nadzieje Gustawa. Kiedy on cierpiał, ona żyła, kwitnąca i zdrowa, czasami tylko wspominając minione szczęście. On natomiast rozpamiętuje każdą chwilę z ukochaną, wzywa ją podczas snu, rozmawia z jej wyobrażeniem. Nosi przy sobie portret Maryli, który sam narysował, mając wrażenie, że jest ona zawsze przy nim, lecz nie z nim. Jest pewien, że dopóki żyje iskra jego miłości nie zgaśnie.

Po godzinie miłości następuje godzina rozpaczy, która jest swoistą mieszaniną różnorodnych emocji: rozpaczy, miłości, uwielbienia, żalu, gniewu, ironii i czułości, oburzenia i tkliwości. Gustaw rozpamiętuje swoje przeżycia po rozstaniu z ukochaną. To dni pełne udręki rozpaczy, miłosnego cierpienia, egzaltacji uczuć i zazdrości.

Po szaleństwie, związanym ze wspomnieniami dni szczęśliwych, Gustaw uspokaja się i odzyskuje świadomość. Wspomina dni spędzone w szkole, kiedy to uczył się historii i czytał Homera. Opowiada również o wizycie w domu rodzinnym, zapomnianym i zniszczonym po śmierci matki. Dawniej witano go wszędzie z radością, teraz, zapomniany przez wszystkich, wiedzie żywot samotnika. Powraca myślami do pierwszego spotkania z Marylą, ich pierwszej rozmowy i wspólnie spędzonych chwil na czytaniu „Russa”, spacerach i łowieniu ryb. Po latach miejsca jego radości są już inne, ponieważ on powrócił odmieniony i smutny. Udał się do altany, „kolebki jego szczęścia i grobu”, gdzie poznał i pożegnał ukochaną. Odnalazł liść, który jej dał i zrozumiał, że ukochana odrzuciła ostatnią pamiątkę po nim. Potem poszedł pod pałac, gdzie mieszkała i usłyszał odgłosy przyjęcia, rozpoznał jej głos. Wściekłość i zazdrość zaślepiła go tak bardzo, że chciał powybijać okna, lecz padł zemdlony, tracąc rozum.
Przeklinał ukochaną, która zniszczyła swoim wyborem decyzje Boga. To właśnie Bóg stworzył ich dla siebie, sprawił, że urodzili się pod jedną gwiazdą, równie wiekiem, postawą. Nazywa Marylę „puchem marnym, wietrzną istotą”, którą złudziło bogactwo i honory. Wyrzekł się dla niej wszystkiego, a ona zabiła go, zwiodła czułymi słówkami, spojrzeniami. Pragnie ją zabić, lecz po chwili uznaje, że większą karą będzie dla dziewczyny wspomnienie o nim i wyrzuty sumienia. Zjawił się u niej na przyjęciu, stanął wśród gości, lecz nie rozpoznała go. Chciał, by była przy nim niczym siostra. Dawałoby to mu poczucie szczęścia. Samotność i rozpacz popchnęły go ku samobójstwu, które było jednocześnie brakiem zgody na kompromis z życiem. Gustaw nie potrafił pogodzić się z samotnością, z udręką miłości. W godzinie rozpaczy okazuje się, że jest zjawą, przebija swoją pierś sztyletem, lecz nie krwawi.

W godzinie przestrogi Gustaw prosi Księdza o przywrócenie starego obrzędu Dziadów, który dla zmarłych znaczy bardzo wiele i jest pomocą w ich drodze do. Ubolewa nad tym, że ludzie zapomnieli o starych zwyczajach i nie dostrzegają istnienia świata ponadzmysłowego. Pozostawia również przestrogę, która stanowi jego naukę dla żywych:

„Bo słuchajcie i zważcie u siebie,
Że według Bożego rozkazu:
Kto za życia choć raz był w niebie,
Ten po śmierci nie trafi od razu”.

Kim byli bohaterowie dramatów romantycznych? Na przykładzie kilku utworów największych wieszczów polskich tego okresu możemy stwierdzić, że były to jednostki wybitne, działające w samotności. W odróżnieniu jednak od swych pierwowzorów pochodzących z literatury zachodnio-europejskiej inne były ich motywy postępowania. Cechą wspólną dla bohaterów: "Dziadów" części IV i III, "Kordiana", oraz "Nie Boskiej komedii" i „ Fausta” było przeobrażenie wewnętrzne. Następowało ono w wyniku niepowodzeń w życiu osobistym, powodując zawsze to samo - podjęcie walki w imię dobra ogółu lub chociażby jego części. Jest też jeszcze jedna cecha wspólna dla tych utworów.

Jako pierwsze powstały "Dziady". Część IV, napisana w roku 1824, przedstawia dzieje Pustelnika Gustawa. Bohater ten jest typową postacią utworów omawianego okresu. Jego dzieje przedstawione są w formie trzech godzin: miłości, rozpaczy, przestrogi.

W pierwszej godzinie spowiedzi Gustaw jest przedstawiany jako postać nieprzeciętna. Wskazuje na to jego wielka miłość do wybranki serca. Jest on tak zakochany, że przyrównuje miłość do niezniszczalnego łańcucha, którego nic nie jest w stanie rozerwać.

Na skutek tej miłości ucieka on w świat marzeń i buntuje się przeciwko zastanej rzeczywistości. Z drugiej godziny spowiedzi Gustawa dowiadujemy się o sprzeczności uczuć miotających duszą młodego kochanka - od uwielbienia ukochanej istoty, aż do jej potępienia i zwątpienia w jej uczucia. Silne przeżycia wewnętrzne doprowadzają Gustawa do samobójstwa na oczach zdumionego księdza. Ta scena jest jakby uwieńczeniem rozprawy z klasykami. Ksiądz będący uosobieniem klasyka nie jest w stanie pojąć tego, że można się przebić sztyletem, nie czyniąc sobie żadnej rany. A sztyletem tym może być na przykład miłość. W godzinie trzeciej Gustaw przekazuje ludziom przestrogę, by pamiętali, że ziemia nie jest ani rajem, ani piekłem, tylko właśnie ziemią i dlatego należy do ziemskich wydarzeń przykładać odpowiednią miarę; przestrzega ich również - na skutek własnych przeżyć - przed wiarą w wielkie uczucia.

"Dziadów" część III (tzw. drezdeńska), napisana po klęsce powstania listopadowego, łączy się z częścią IV poprzez osobę bohatera. Przemiana samotnika Gustawa w Konrada walczącego o wolność jest znamienną cechą bohatera dramatu romantycznego. Utwór ten można odczytywać jako wyraz przełomu w świadomości Mickiewicza, do którego doszło pod wpływem wydarzeń politycznych w kraju. Gdy okazało się, że romantyczny bohater nie może pozostawać obojętny na sprawy ważne dla swej ojczyzny, autor tego dramatu określił nowe miejsce dla swego bohatera. Otóż bohater ten miał nadal pozostać jednostką wybitną i nieprzeciętną, ale jego nieszczęśliwa miłość miała go uczynić bojownikiem o wolność narodową. Utwór ten rozpoczyna się prologiem, w którym dokonuje się przemiana bohatera: z Gustawa - owładniętego tragicznym i niespełnionym uczuciem miłości, w Konrada - odnajdującego cel swojego życia w działalności na rzecz narodu. Bohater pozostaje nadal jednostką wybitną, zdającą sobie sprawę z misji dziejowej przypadłej mu w udziale, z własnej potęgi.

Konrad będąc bardzo pewnym siebie i swej mocy żąda od Boga stworzenia rządu dusz, który zapewniłby Polakom wieczne szczęście i uwolnił ich od trosk. Jest on też gotów poświęcić się dla dobra rodaków. Pojawia się więc tu idea prometeizmu. Kulminacyjnym momentem "Dziadów" drezdeńskich jest potwierdzenie przeobrażenia duchowego głównego bohatera, wyrażone przez niego samego w inwokacji. Choć Gustaw-Konrad to postać bardzo wybitna, nie jest wszak pozbawiona wad. Jego pycha popycha go do wyzwania Boga do walki, a nawet do bluźnierstwa.

W odpowiedzi na mickiewiczowskiego bohatera romantycznego powstał dramat "Kordian", który został pomyślany przez Juliusza Słowackiego jako trylogia, nigdy jednak nie dokończona. Utwór ten, podobnie jak "Dziadów" część III, powstał po upadku powstania listopadowego - w 1833r. Również jego tłem jest mało znane wydarzenie z okresu sprzed powstania - spisek na życie cara Mikołaja I - oceniany z pozycji człowieka, który żyje po upadku tego powstania.

Akt I opowiada o pewnym - piętnastoletnim - chłopcu trawionym przez chorobę wieku w którym żyje - nudę, apatię, oraz brak poczucia sensu i celu istnienia. Tytułowy bohater jest jednak człowiekiem bardzo wrażliwym, ale jednocześnie nie uświadamia sobie istoty swego życia. Podobnie jak Gustaw, Kordian popełnia samobójstwo, nieco inne są jednak przyczyny tego kroku. Bohatera z utworu Juliusza Słowackiego sprowokowała nie nieszczęśliwa miłość, ale czczość istnienia. W akcie drugim zatytułowanym "Wędrowiec" poznajemy dzieje Kordiana w życiu już prawie dorosłym - podczas podróży po Europie. Pobyt w James Park-u w Londynie przekonuje go o tym, że ludzie potrafią być mili i uprzejmi, lecz tylko wtedy, gdy się to im opłaca. Jednak jeszcze bardziej zostaje on doświadczony podczas pobytu w Dover, gdzie zakochuje się w młodej i pięknej Włoszce - Wioletcie. Wkrótce przekonuje się on o tym, że kobieta ta zakochała się nie tyle w nim, ile w jego bogactwie, a więc w tym, co mógł jej ofiarować w formie namacalnej. Kolejnym etapem w życiu młodego romantyka jest spotkanie z papieżem. Doprowadza to do zapoczątkowania procesu przeobrażania się tego bohatera, z jednostki zajętej własnymi sprawami, w głębokiego patriotę. Ostateczna przemiana następuje podczas monologu wygłoszonego na górze Mont-Blanc. Choć przeobrażenie wewnętrzne nie spowodowało zatracenia poczucia własnej wyjątkowości, w przeciwieństwie do bohatera "Dziadów", nie doprowadziło do przyjęcia przez Kordiana postawy uległej wobec losu. Wynika to z odmiennego poglądu autora na sprawę miejsca Polski i Polaków wśród innych narodów. Słowacki ustami swego bohatera zaproponował - w miejsce mesjanizmu - a więc przyjęcia postawy biernej - utrzymanie walki w imię wolności narodowej. Przywołana została postać Winkelrieda, który dla dobra innych przyjął ciosy dzid wrogów na własną pierś. W ostatnim - trzecim akcie zatytułowanym "Spisek koronacyjny" Kordian podobnie jak Konrad chce otrzymać rząd dusz, jednak nie z rąk Boga, ale od samych ludzi. Jednak również on ponosi klęskę, gdyż nie udaje mu się przekonać współspiskowców do udziału w planowanym zabójstwie cara. Wówczas odzywa się w nim poczucie dumy własnej oraz pogardy dla innych. Pomimo wielkiej odwagi oraz nie szanowania własnego życia, podchorążemu nie udaje się osiągnąć zaplanowanego celu - pada na progu sypialni cara Mikołaja. Pokonany zostaje przez siły Strachu i Imaginacji, które podsuwają mu krwawy obraz obrzydliwego w sensie etycznym i niehonorowego czynu, jakim jest skrytobójcze zabicie człowieka. Poświęcając życie w obronie ojczyzny i narodu bohater dramatu romantycznego wieńczy swój los.

Nieco innym bohaterem popowstaniowym jest hrabia Henryk - główna postać napisanej przez Zygmunta Krasińskiego "Nie-Boskiej komedii". Podobnie jak wyżej omawiane postacie jest to zakochany młody człowiek, jednak w przeciwieństwie do nich nie jest nieszczęśliwy. Jest on tuż po ślubie, co nie jest zgodne z postawą godną bohatera romantycznego dramatu, którego motywem działania jest brak szczęścia w miłości. Wkrótce jednak Mąż-hrabia Henryk ulega oczarowaniu wywołanemu przez wspomnienie kochanki swojej młodości. Powoduje to jego unieszczęśliwienie i sprawia, że również on ma czysto romantyczną potrzebę działania. Zarówno Gustaw-Konrad, jak i Kordian byli poetami, co wynikało z przeświadczenia romantyków o przywódczej roli poetów. Krasiński rolę poety przyznał Orciowi - synowi hrabiego. Wynikało to z przeświadczenia wieszcza, że poeta nie może kierować narodem, ponieważ w równym stopniu jest to człowiek doskonały i nieprzeciętny, jak słaby i niezdolny do udźwignięcia takiego ciężaru. Dlatego też Orcio nie widzi rzeczy widocznych dla zwykłych ludzi, natomiast ma możliwość obserwacji zjawisk niesamowitych, pozaziemskich, o czym świadczy między innymi rozmowa z nieżyjącą już matką. Ponieważ w przeciwieństwie do A. Mickiewicza i J. Słowackiego Zygmunt Krasiński wywodził się z arystokracji, w "Nie-Boskiej komedii" nie mamy ukazanej walki narodowo wyzwoleńczej, jest tam natomiast obraz rewolucji społecznej, której - pod wpływem wydarzeń Rewolucji Francuskiej - obawiały się najbogatsze warstwy społeczeństwa. Hrabiemu Henrykowi autor tego dramatu przyznał rolę przywódcy obrońców starego porządku. Jest więc hrabia nietypowym bohaterem - nie walczy przecież o sprawę narodową, a jedynie o utrzymanie przywilejów możnowładczych.

W przeciwieństwie do uprzednio omawianych bohaterów dramatów romantycznych hrabia Henryk jest przywódcą warstw broniących się przed rewolucją. Typowym wydarzeniem w dziejach bohaterów dramatów tego okresu była ich wewnętrzna przemiana. Dla hrabiego Henryka momentem przełomowym staje się przyrzeczenie obrony okopów Świętej Trójcy. Tym, co go odróżnia od Gustawa i Kordiana jest fakt, że staje on na czele niewielkiej garstki hrabiów i baronów. Tak samo jednak jak oni hrabia Henryk przyrzeka walczyć o dobro sprawy, którą uznał za słuszną, aż do śmierci. Żąda jednak tego samego od ludzi, którymi ma dowodzić. Typowym faktem dramatu romantycznego jest również to, że dane przyrzeczenie jest przez bohatera dotrzymane. Nie inaczej rzecz się ma z hrabią Henrykiem. Po wyczerpaniu się wszelkich zasobów amunicji, po wdarciu się rewolucjonistów na mury Świętej Trójcy, oraz po śmierci swego syna Mąż skacze w przepaść. Jak więc wynika z wyżej przytoczonych argumentów w życiu bohatera dramatu romantycznego można wyróżnić następujące etapy: najczęściej nieszczęśliwą miłość, przeistoczenie się z kochanka-samotnika w przywódcę narodu, klęskę w tej nowej roli zakończoną śmiercią, czasem samobójczą.

---