Powstanie gór :
Karpaty powstały w fałdowaniu alpejskim.
Po ustaniu ruchów górotwórczych rzeźba
kształtowana była przez wietrzenie i erozje
oraz plejstoceńskie lodowce górskie. Są to
góry młode.
Są to góry dość stare. Po raz pierwszy Sudety
zostały wypiętrzone podczas fałdowania
kaledońskiego, kolejny raz podczas fałdowania
hercyńskiego, później były niszczone przez
czynniki zewnętrzne i niemal zrównane z
ziemią. Sudety zostały ostatecznie wyniesione
przez fałdowanie alpejskie. Po zakończeniu
fałdowań, rzeźbiarzami Sudetów były czynniki
zewnętrzne, zjawiska wulkaniczne oraz
plejstoceński lodowiec (dotyczy to głównie
Karkonoszy).
Charakter gór:
Góry fałdowe.Powstałe przez sfałdowanie i
wypiętrzenie nagromadzonych osadów.
Cześć Karpat- Tatry są jednym w Polsce
obszarem o krajobrazie wysokogórskim.
Góry blokowo - zrębowe.Podczas orogenezy
alpejskiej góry nie zostały sfałdowane, lecz
potrzaskane na kilkanaście wyniesionych na
rożną wysokość części. Powstały góry składające
się z bloków oddzielonych od siebie uskokami
tektonicznymi oraz kotlinami.
Formy terenu występujące na danym obszarze:
Występują tam cyrki lodowcowe, oraz liczne doliny
uformowane przez lodowiec (U-kształtne, główne,
zawieszone). Lodowiec pozostawił po sobie także
moreny boczne i czołowe. Tatry Wysokie są
wyrzeźbione w ostro zarysowane formy m.in.
poszarpane stoki, ostre granie oraz turnie. Zbocza
pocięte są żlebami czyli podłużnymi wgłębieniami,
wyżłobionymi przez zsuwające się okruchy skalne -
tworzą one u stóp góry stożki piargowe. W Tatrach
Zachodnich występują łagodne formy terenu:
spłaszczone, szerokie grzbiety (jest to spowodowane
przez wody opadowe, które wygładzają wapienie).
Znajdują się tu również piękne formy krasowe takie
jak jaskinie i podziemne korytarze oraz
wywierzyska czyli miejsca gdzie
wody podziemne wypływają strumieniami
na powierzchnie.
W Sudetach, często spotykamy pionowe ścięte
ściany strome zbocza oraz płaskie grzbiety. Innymi
formami charakteryzującymi Sudety jako góry
blokowo-zrębowe, są zręby czyli wypiętrzone
części skorupy ziemskiej, wyniesione nad
powierzchnie i ograniczona uskokami, rowy
tektoniczne czyli formy terenu obniżone względem
otoczenia, znajdujące się wzdłuż równoległych
uskoków. W sudetach możemy tez spotkać
zapadliska czyli obszary obniżone wzdłuż uskoków.
W Karkonoszach których charakter był kształtowany
przez lodowiec możemy obecnie spotkać także
cyrki lodowcowe czyli niewielkie kotliny,
wypełnione obecnie jeziorami.
Przemysł wydobywczy :
W Karpatach wydobywa się głownie niewielkie
ilości ropy naftowej, gaz ziemny, sól kamienną
oraz rudy metali nieżelaznych.
Natomiast w Sudetach wydobywa się węgiel
kamienny, brunatny, baryt, fluoryty, gipsy,
anhydryty oraz surowce skalne (granit, melafiry,
dolomity, bazalty, wapienie, piaskowce ciosowe,
iły i gliny ceramiczne). Znajdują się tu również
złoża arsenu, z którego pozyskiwano złoto.
Podział gór oraz ich budowa geologiczna:
Karpaty wewnętrzne Tatry - zbudowane z
twardych skał paleozoicznych jak granity (wysokie)
oraz z miękkich podatnych na krasowienia
skał wapiennych (Zachodnie). Mają krajobraz
wysokogórski.Pieniny - niezbyt długie i wysokie
pasmo gorsie zbudowane z jurajskich skał
wapiennych.KotlinyŘ Karpaty ZewnętrzneBeskidy -
średniej wielkości góry, porozdzielane kotlinami i
dolinami. Zbudowane z granitów.Pogórze
Karpackie - najniżej położona część Karpat,
ma charakter pagórkowaty.
Sudety ze względu na to że były wypiętrzane
podczas trzech fałdowań mają złożoną,
różnorodną budowa geologiczna, występują tam
formacje skalne od prekambru po czwartorzęd z
udziałem różnowiekowych skał wulkanicznych
(diabazy, porfiry, melafiry, bazalty). Dzielą się na
:Ř Sudety Zachodnie - nalezą do nich Karkonosze,
góry Izerskie, Kaczewskie, Janowickie, o
płaskich grzbietach i stromych stokach. Znajduje
się tam najwyższy szczyt Śnieżka (1602 m n.p.m.)
Ř Sudety Środkowe - m.in. Góry Stołowe. Są to
interesujące góry porozdzielane uskokami o
bardzo płaskich wierzchołkach i ciekawych
formach jak skalne maczugi, iglice i grzyby.
Leży tam malownicza kotlina Kłodzka.Ř Sudety
WschodnieŘ Przedgórze Sudeckie - nie
wydźwignięte podczas fałdowania alpejskiego,
stanowi rozległy pofałdowany obszar pokryty
lessami i glinami.
Klimat oraz roślinność:
Klimat i roślinność Karpat zmienia się wraz ze
wzrostem wysokości. Spadek temperatury
wynosi ok. 0,5 stopnia na 100 m. Im wyżej tym
jest zimniej i jest więcej opadów. Wyróżniamy
6 pięter klimatyczno-roślinnych:Ř
Umiarkowane ciepłe piętro pogórzaŘ
Umiarkowanie chłodne piętro regla dolnegoŘ
Chłodne piętro regla górnegoŘ Bardzo chłodne
piętro kosodrzewinyŘ Umiarkowanie zimne
piętro halŘ Zimne piętro turni Sudety posiadają
klimat górski z wpływami oceanicznymi, średnie
temperatury: 15°C (lipiec), -3°C (styczeń).
Podobnie ja w Karpatach występują tu piętra
roślinności. Wyróżniamy 5 pięter klimatyczno -
roślinnych:Ř Umiarkowane ciepłe piętro
pogórzaŘ Umiarkowanie chłodne piętro regla
dolnegoŘ Chłodne piętro regla górnegoŘ
Bardzo chłodne piętro kosodrzewinyŘ Zimne
piętro turni
Gospodarka i turystyka:
Karpaty są przede wszystkim regionem
rolniczym. Na urodzajnym obszarze Pogórza
Karpackiego uprawia się zboża warzywa i
owoce. Na Podhalu wypasa się owce. Jako
całość Karpaty są słabo uprzemysłowione.
Wyjątkami są Bielski Okręg Przemysłowy
gdzie rozwija się głownie włókiennictwo,
przemysł samochodowy i chemiczny oraz
Karpacki Okręg Przemysłowy gdzie
znajdują się liczne rafinerie oraz zakłady
przemysłu elektromaszynowego. Na
karpackich rzekach istnieją również
elektrownie wodne. Poza tym
charakteryzujące się malowniczym
krajobrazem, niskim uprzemysłowieniem
oraz małą ilością zanieczyszczeń Karpaty
są jednym z najważniejszych okręgów
turystycznych w Polsce.
Sudety ze względu na swoje dobre
położenie oraz bogactwo złóż mineralnych
od dawna były obszarem dobrze
zagospodarowanym. Znajdują się tu liczne
kopalnie m.in. węgla kamiennego i
brunatnego. Przemysł skupia się w
Sudeckim Okręgu Przemysłowym.
Mieszczą się tam fabryki przemysłu
włókienniczego, mineralnego, koksowniczego
oraz elektromaszynowego. Bazą energetyczną
Okręgu są dwie elektrownie: w Wałbrzychu
i „Turów”. Na Przedgórzu sudeckim rozwija
się rolnictwo, a w wyższych partiach gór
hodowla bydła. Pomimo znacznych
zanieczyszczeń Sudety są ważnym regionem
turystycznym. Wpływa na to urozmaicony
krajobraz oraz dobrze rozwinięta baza
turystyczna. Znajdują się tam również
gorące źródła lecznicze nad którymi powstały
uzdrowiska.
2
Pobrano z www.lo-goldap.prv.pl