Całokształt uprawy roli pod określoną roślinę

Zespoły uprawek wykonywane od zbioru przedplonu do zbioru danej rośliny; dobór zespołów, sposób ich wykonania zależą od stanowiska rośliny w płodozmianie.

(np. pod ziemniaki w stanowisku po życie; zespół uprawek pożniwnych, przedzimowych, zaś po poplonie ozimym - tylko skróconym zespół uprawek wiosennych lub uprawa scalona i zespół uprawek pielęgnowania)

.Zespół uprawek

Szereg zabiegów uprawowych następujących po sobie na tym samym polu w celu uzyskania konkretnego efektu agrotechnicznego

W zmianowaniu wyróżniamy 5 zasadniczych zespołów uprawek:

• Pożniwnych

• Przedsiewnych jesiennych (pod oziminy)

• Przedzimowych (pod jare uprawy)

• Przedsiewnych wiosennych (pod rośliny wczesnego lub późnego siewu)

• Pielęgnowania

Zespół uprawek pożniwnych - zespół zabiegów wykonywany latem po zbiorze roślin w celu przykrycia resztek pożniwnych, ograniczenia strat wody, niszczenia chwastów; rozpoczyna całokształt uprawy pod rośliny ozime i wysiewane wiosną.

Wykonujemy od 15lipca do 15 (20) sierpnia po zbiorze: grochu, rzepaku oz, roślin zbożowych; przed siewem: późnych ozimin lub zespołem uprawy przedzimowej na wykonanie potrzeba ok. 4-6 tygodni - minimum 3 tygodnie.

Konstrukcje przykładowe:

Pole zachwaszczone rocznymi gatunkami chwastów

Podorywka płytka, bronowanie

Brona ciężka lub kultywator x 2-4 (po każdym znaczącym opadzie atmosferycznym lub, co 10-14 dni)

Pole zachwaszczone wieloletnimi gatunkami (np. perzem)

Gleby piaszczyste Gleby gliniaste

Podorywka wysztorcowana 15cm po przeschnięciu talerzowanie głębokie x2 po wschodach

Kultywator sprężynowy x2 orka z przedpłużkiem lub herbicyd

Zebranie rozłogów i ich zniszczenie do niszczenia perzu lub innego dominanta

Uwaga:, Jeśli planujemy uprawę międzyplonów zespół uprawek powinien Zawierć:

Podorywkę, bronowanie

Siew międzyplonu

Bronę posiewną

Zespół uprawek przedsiewnych - pod oziminy - zespół wykonywany przed siewem ozimin w celu odpowiednio głębokiego spulchnienia roli, wprowadzenia nawozów, doprawienia roli do siewu oraz nadania jej sprawności na okres kiełkowania i wschodów roślin; niepoprzedzony zespołem uprawek pożniwnych ma za zadanie również zniszczenie resztek pożniwnych i chwastów.

Wykonujemy latem (sierpień, wrzesień) przed siewem zbóż ozimych, rzepaku ozimego i innych roślin ozimych.

Zawiera następujące etapy:

Zniszczenie ścierni lub innych resztek pożniwnych (talerzówka, kultywator, glebogryzarka)

Orka przedsiewna - 2-4 tygodni przed siewem (orka średnia natychmiast włókowania lub bronowania)

Nawożenie mineralne

Zabiegi doprawiające np. wał pierścieniowy, strunowy, kruszący - zależnie od stanu roli, ew. brona lub płytko kultywator z broną

Siew, brona posiewna

Uwaga:, jeżeli między zbiorem przedplonu i siewem ozimin jest mniej czasu niż 3 tygodnie zalecamy uproszczoną technologię:

Orka pługiem z przedpłużkiem i broną

Nawożenie mineralne

Brona ciężka lub agregat uprawowy

Siew agregatem uprawowo - siewnym

Zespół uprawek przedzimowych - zespół wykonywany jesienią na polach przeznaczonych pod zasiewy wiosenne w celu głębokiego spulchnienia roli, gromadzenia wody opadowej, wykorzystania strukturotwórczego działania mrozu, zniszczenia szkodliwych geobiontów, wprowadzenia nawozów, a sporadycznie także pogłębienia warstwy uprawnej lub zniszczenia podeszwy płużnej.

Termin: Jesień (najczęściej październik), czyli po zbiorze późnych strączkowych, kukurydzy, okopowych, lub po opóźnionych zbiorach innych roślin lub po zespole uprawy pożniwnej.

Po zespole uprawy pożniwnej

Orka głęboka lub obornik + orka z przedpłużkiem ew. przyoranie obornika i orka głęboka

Bez zespołu uprawy pożniwnej

Talerzowanie lub kultywatorowanie ścierniska

Orka głęboka

Jeśli obornik to:

Talerzowanie lub kultywatorowanie

Obornik

Orka płytka przykrywająca obornik

Orka głęboka lub pług z przedpłużkiem

Uwaga:, wyjątkowo przed zimą orkę głęboką bronujemy, jeśli przewidujemy

Wapnowanie

Wywóz obornika (niewłaściwie)

Wiosną szybką uprawę agregatem uprawowo siewnym

Zespół uprawek wiosennych - zespół wykonywany wiosną na polach, przygotowanych do siewu lub sadzenia roślin, w celu: ograniczenia strat wody, przyspieszenia ogrzewania roli, wprowadzenia nawozów, pestycydów doglebowych oraz nadania roli sprawności na okres kiełkowania i wschodów roślin, jak również niszczenia chwastów.

Po wykonanej orce przedzimowej

Pod rośliny jare wczesnego siewu (koniec marca, początek kwietnia) groch, zboża jare, rzepak jary

Włóka lub włóka z broną lub kultywator z broną

Ew siew nawozów

Brona, siew nasion, brona posiewna (ew. agregat uprawowy lub uprawowo siewny)

Pod rośliny późnego siewu lub szadzenia (ziemniaki, kukurydza, buraki, gryka itp.)

Włóka lub brona ciężka

Brona ciężka lub lekki kultywator z broną

Nawożenie

Agregat uprawowy lub kultywator + wał strunowy

Siew + brona posiewna, jeżeli obornik to orka płytka - odwrotka

Bez orki przedzimowej

Po międzyplonie ozimym pod rośliny późnego siewu, sadzenia (późne ziemniaki, silosowe, strączkowe na zieloną masę)

Zbiór lub desykacja międzyplonu

Talerzówka

Płytka orka + wał (kruszący lub pierścieniowy)

Brona + wał strunowy

Zabiegi pielęgnacyjne międzyplonowe uprawki działające na rolę w obrębie pasów wyznaczonych rozstawą rzędów zajętych przez rośliny: służą do spulchniania roli, niszczenia chwastów, bądź obredlania lub obsypywania roślin uprawnych.

Zabiegi pielęgnacyjne w łanie - uprawki działające na całą powierzchnię pola: wykonywane jako spulchniające w celu rozluźnienia zagęszczonej lub zaskorupionej roli, niszczenie chwastów, przerzedzania zasiewów, usuwania obumarłych części roślin lub jako uprawki ugniatające, gdy nastąpiło na przedwiośniu tzw. Wysadzanie roślin

Zespół uprawek pielęgnowania

Wykonujemy od wschodów do dojrzewania roślin uprawnych obejmuje:

• Obróbkę roli (spulchniania, obredlanie, kruszenie itp.)

• Nawożenie posiewne, pogłówne, dolistne (azotowe, mikronawozy itp.)

• Niszczenie (ograniczanie populacji) patogenów (stosowanie fungicydów, insektycydów, nematocydów itp.)

• Skracanie źdźbła, desykacja itp.

• Niszczenie chwastów (mechaniczne lub chemiczne - herbicydy)

• Optymalizacja obsady roślin (przecinka, pojedynkowanie, przerywka itp.)

Grupy stosowanych zabiegów

• Ręczne lub mechaniczne (pielenie, spulchnianie, przerzedzanie)

• Fizyczne (wypalanie chwastów)

• Chemiczne (opryskiwanie lub opylanie pestycydami)

• Biologiczne (nanoszenie organizmów wrogich patogenom)

Uwaga:, integrowanie metody pielęgnowania polegają na łącznym stosowaniu różnych grup zabiegów

Materiał siewny roślin uprawnych to organy generatywne lub wegetatywne służące do reprodukcji

Materiał siewny

Generatywny wegetatywny

Nasiona (roślin krzyżowych) bulwy (ziemniaki)

Owoce jednonasienne (ziarniaki zbóż) korzenie spichrzowe (burak na sadzonki)

Części owoców (fragmenty strąku np. seradela) karpy korzeniowe (chmiel)

Owocostany (kłębki buraków) pędy (wikliny)

Czynniki kształtujące produkcyjność roślin

Wschody polowe, wzrost siewek > rozwój roślin > plonowanie

Nasiona jakość nasion (żywotność, wigor) uszlachetnienie (zaprawianie, otoczkowanie, prekondycjonowanie)

Środowisko (czynniki biotyczne, czynniki abiotyczne)

Właściwe wykonanie siewu obok innych przedstawionych elementów przyrodniczych jest jednym z głównych czynników kształtujących wysokość plonu roślin uprawnych, dlatego też rolnicy przywiązują dużą wagę do następujących zagadnień:

• Jakość materiału siewnego

• Ilość wysiewu oraz właściwego rozmieszczenia nasion w płaszczyźnie poziomej i pionowej

• Terminu siewu

Rozmnażanie generatywne - następuje po zapłodnieniu - połączeniu dwóch komórek płciowych - gamet żeńskiej i męskiej, co daje zygotę, z której formułuje się zarodek przyszłej rośliny.

Rozmnażanie wegetatywne - zdolność roślin do odtwarzania, czyli regeneracji całego organizmu z części osobnika rodzicielskiego: sadzonki wiklina, winorośl, lub części zapasowych bulwy, kłącza, cebule.

Charakterystyka materiału siewnego

Generatywnego

• Mała zawartość wody (6-15%)

• Stosunkowo mała objętość, mała masa (2-400kg/ha)

• Łatwość przechowywania i transportu

• Duża zdrowotność

• Wada: możliwość zmiany genotypu przez przekrzyżowanie generatywne

Wegetatywnego

• Duża zawartość wody (75-85%)

• Duża objętość, duża masa

• Wrażliwość na warunki zewnętrzne i przechowywania

• Zaleta stałość genetyczna (osobnik identyczny z rośliną macierzystą)

• Wada: podlega wyradzaniu, czyli degeneracji

Nasiennictwo rolnicze

W najszerszym ujęciu jest to dział produkcji roślinnej obejmujący zagadnienia hodowli roślin, produkcji materiału siewnego oraz jego obrotu

Ostatecznym celem nasiennictwa jest dostarczanie rolnikowi dobrego materiału siewnego - kwalifikowanego

Rozwój nasion

1. Formowanie bielma

2. Formowanie zarodka (dojrzałość mleczna)

3. Gromadzenie materiałów zapasowych (dojrzałość woskowa, pełna - kształtowanie M.T.Z.)

4. Spoczynek

• Względny (nasiona mają dojrzałość fizjologiczna)

• Bezwzględny (przechodzą dojrzałość fizjologiczną - dojrzewanie pożniwne)

5. Starzenie (nekroza) W przeciętnych warunkach można przechować

• Zboża 2-3 lata

• Rzepak 4 lata

• Koniczyny 4-5 lat

Stopnie kwalifikacji materiału siewnego podstawowych gatunków roślin rolniczych obowiązujące w Polsce

L.p.	Gatunki roślin	Kategorie
				Nasiona elitarne		Nasiona kwalifikowane
1	Zboża	PB	B	K1	K2
2	Buraki		RM, Ro	F1
3	Rośliny pastewne - motylkowate	PB	B	K1	K2
4	Rośliny pastewne - trawy	PB	B	K1	K2
5	Włókniste	PB	B	K1	K2
6	Oleiste	PB	B	K1	K2

PB - nasiona przedbazowe

B - nasiona bazowe

K₁ - nasiona kwalifikowane I generacji

K₂ - nasiona kwalifikowane II generacji

Sadzeniaki ziemniaka

Sadzeniaki przedbazowe - PB

Sadzeniaki bazowe - SE, E

Sadzeniaki kwalifikowane:

Oryginał - O

Klasa A, klasa B

Nad reprodukcją, kwalifikacyjną i obrotem materiału siewnego czuwa inspekcja nasienna (Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa)

Podczas produkcji materiału siewnego należy zapewnić w szczególności:

1. Utrzymywanie tożsamości i czystości odmianowej;

2. Ochrony przed porażeniem chorobami i szkodnikami roślin, zwłaszcza przenoszonymi przez materiał siewny

3. Uzyskanie materiału siewnego w odpowiedniej dla poszczególnych gatunków i odmiana jakości, zgodnej z wymaganiami obowiązujących norm, a w szczególności:

1. O odpowiedniej zdolności kiełkowania, czystości i wielkości zanieczyszczeń, tożsamości gatunkowej i odmianowej oraz zdrowotności

2. W oczkach zewnętrznych odpowiednich dla określonych gatunków i grup roślin:

4. Przy wytwarzaniu materiału siewnego powierzchnia plantacji nasiennych roślin rolniczych nie może być mniejsza niż 0,5 ha

Kwalifikacja materiału siewnego:

1. Ocena polowa plantacji nasiennych (kwalifikacja polowa)

2. Ocena laboratoryjna nasion (kwalifikacja laboratoryjna)

3. Ocena tożsamości i czystości odmianowej

Ocena 1, 2, 3 prowadzona jest dla materiału siewnego elitarnego i kwalifikowanego

Ocena laboratoryjna (2) - dla handlowego

Kwalifikacja polowa

Materiał siewny zgłoszony do kwalifikacji polowej musi mieć ciągłość kwalifikacyjną. Kwalifikację przeprowadza inspektor Inspekcji nasiennej.

Etapy kwalifikacji polowej:

I Sprawdzenie dokumentacji plantacji

II Ogólna ocena plantacji

1. Powierzchnia

2. Izolacja przestrzenna (minimalna odległość plantacji od innych upraw, które mogą być źródłem niepożądanych przekrzyżowań, chorób lub szkodników). Jest podstawowym warunkiem zachowania czystości gatunkowej i odmianowej oraz zdrowotności

3. Przedplon

4. Rozwój roślin, zachwaszczenie, porażenie przez choroby

5. Czystość gatunkowa i odmianowa

Izolacja przestrzenna

Przed mechanicznym zanieczyszczeniem 2 metry brzeżne

Przed genetycznym zanieczyszczeniem

Gryka 400m

Jęczmień 20-50m

Owies

Pszenica

Żyto 300-400m

Strączkowe 200m

Obrót materiałem siewnym mogą prowadzić przedsiębiorcy wpisani do rejestru przedsiębiorców, prowadzonego przez wojewódzkiego inspektora. Przedsiębiorca prowadzący obrót materiałem siewnym jest obowiązany:

Składać właściwemu wojewódzkiemu inspektorowi pisemne informacje dotyczące obrotu materiałem siewnym

Prowadzić wymaganą dokumentację

Materiał siewny znajdujący się w obrocie powinien być opakowany i zaopatrzony w etykiety wydane przez wojewódzkiego inspektora, zwane (etykietami urzędowymi” albo w etykiety przedsiębiorców

Etykietowanie materiału siewnego

Etykiety urzędowe i etykiety przedsiębiorcy są dokumentami identyfikującymi materiał siewy. Etykiety urzędowe są drukami ścisłego zachowania. Ustala się następujące kolory etykiet, dla poszczególnych kategorii materiału siewnego:

• Przedbazowego - biały z fioletowym przekątnym paskiem

• Bazowego - biały

• Kwalifikowanego ( rozmnożenia - niebieski

• Kwalifikowany II rozmnożenia - czerwony

• Handlowego - brązowy

• Mieszanek - zielony

• Standardowego - ciemnożółty

Materiał siewny jest etykietowany w sposób trwały

Wartość użytkowa nasion rolniczych

Wu=Cz*Z_k/100

Cz - czystość w %

Z_k - zdolność kiełkowania w długim okresie czasu w %

Masa tysiąca nasion (ziaren) cecha dorodności, stopnia wykształcenia

Szczegółowa ocena plantacji

Wyznaczenie określonej liczby jednostek kwalifikacyjnych (powierzchni kontrolnych lub liczby roślin)

Kwalifikacja laboratoryjna - przeprowadzona na podstawi przepisów Międzynarodowego Związku Oceny Nasion (ISTA)

Przeprowadzają SON oraz SOSZ lub upoważnione laboratoria

1. Pobranie reprezentacyjnych prób nasion przez próbobiorców Inspekcji Nasiennej

2. Oznaczenie poszczególnych parametrów nasion (czystość, zdolność kiełkowania, wilgotność, zawartość nasion innych gatunków, zdrowotność, inne cechy zgodnie z wymaganiami norm)

3. Wydanie świadectwa kwalifikacji nasion dla badanej partii nasion

Ocenę tożsamości odmianowej dla określonych w ustawie kategorii nasion i gatunków roślin dokonuje się przez wysiew w najbliższym sezonie wegetacyjnym próbki zebranych nasion i porównanie uzyskanych roślin z roślinami na poletkach obsianych próbą wzorcową badania te wg systemu określonego przez OECD (Organization for Economic Cooperation and Development) wykonuje, COBORU.

Uszlachetnianie materiału siewnego

Zabiegi, które mogą być wykonywane w gospodarstwie:

1. Zaprawianie nasion

2. Kalibrowanie (np. bulw ziemniaka)

3. Szczepienie (np. nasiona strączkowych)

4. Moczenie

5. Pobudzanie lub podkiełkowywanie

Zabiegi wykonywane poza gospodarstwem:

1. Zaprawianie

2. Otoczkowanie

3. Szlifowanie

4. Ocieranie

Zadania uszlachetniania

• Ułatwienie wysiewu

• Zwiększanie szybkości i równomierności kiełkowania i wschodów

• Ochrona przed chorobami i szkodnikami

Parametry podstawowych siewów

• Siew wąskorzędowy (len, zboża, niektóre pastewne) 5-14cm

• Siew normalnorzędowy (motylkowate grubonasienne) 15-18cm

• Siew szerokorzędowy (okopowe, kukurydza) 25-100cm

Głębokość zależy od typu kiełkowania i wielkości nasion. Siew głęboki - więcej wilgoci, ochrona przed mrozem i ptactwem, wady trudność w przebiciu się.

Siew taśmowy = rzutowo-rzędowy (motylkowate drobnonasienne)

Siew punktowy = jednonasienny (buraki, ziemniaki, kukurydza)

Siew rzutowy (szczotkowe, pneumatyczne, aerosiewy) trawy motylkowate drobnonasienne

Siew gniazdowy (warzywa, kukurydza)

---