Orzeczenia NSA
Orzeczenia NSA - sąd rozstrzyga sprawy wyrokiem lub postanowieniem. NSA podejmuje także uchwały w sprawie wyjaśnienia wątpliwości prawnych oraz udzielania odpowiedzi na pytania prawne.
wyrok - sąd rozstrzyga sprawę co do stwierdzenia naruszenia prawa i skutków prawnych tego naruszenia. Ustawa o NSA nie wprowadza jednolitych rozwiązań w zakresie treści wyroku. Jednolita jest natomiast regulacja w razie nieuwzględnienia skargi) i odrzucenia skargi. W razie nieuwzględnienia skargi sąd wyrokiem oddala skargę. Sąd postanowieniem odrzuca skargę wniesioną po terminie do jej wniesienia, niedopuszczalną z innych przyczyn, a także gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków skargi. Na podstawie kryterium przedmiotu zaskarżenia można wyróżnić:
wyroki w sprawach skarg na decyzję lub postanowienie - NSA uwzględniając skargę może wydać:
wyrok o uchylenie decyzji (postanowienia) w całości lub części, jeżeli w wyniku rozpoznania sprawy ustalił, że decyzja została wydana:
z naruszeniem prawa materialnego, które miały wpływ na wynik sprawy - dopuszczalność uchylenia decyzji jest ograniczona przesłanką pozytywną. Sąd zatem będzie mógł uchylić decyzję, jeżeli stwierdzi istnienie związku przyczynowego pomiędzy treścią decyzji a naruszeniem normy prawa materialnego. Podstawą uchylenia decyzji objęte są sytuacje naruszenia prawa materialnego polegające na błędnym pojmowaniu treści lub znaczenia normy prawnej lub na mylnym podciągnięciu ustalonego stanu faktycznego pod pewną normę prawną (błąd subsumpcji).
z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego - NSA będzie obowiązany uchylić decyzję, jeżeli stwierdzi istnienie przepisów jednej z przesłanek wznowienia i to niezależnie od tego, czy naruszenie przepisów prawa procesowego miało wpływ na decyzję, o ile nie wystąpią przesłanki negatywne określone w art.146 kpa (tzn. jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji nie upłynęło 10 lat, które zostały wydane na podstawie dowodów fałszywych lub w wyniku przestępstwa; jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji nie minęło 5 lat, które zostały wydane przez organ wyłączony lub strona nie brała udziału w postępowaniu albo wyszły na jaw nowe istotne fakty dla sprawy itd.).
z naruszeniem innych przepisów postępowania - jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy. Dopuszczalność uchylenia decyzji na tej podstawie jest uzależniona od wystąpienia przesłanki sformułowanej pozytywnie - naruszenie przepisów postępowania mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Przez istotny wpływ na wynik sprawy należy rozumieć oddziaływanie naruszeń prawa postępowania na treść decyzji. Sąd, uchylając na tej podstawie decyzję, będzie musiał wykazać związek przyczynowy pomiędzy treścią decyzji a naruszeniem norm prawa postępowania.
stwierdza nieważność decyzji - jeżeli ustali, że decyzja (postanowienie jest dotknięta jedną z wad wyliczonych w art.156§1 kpa (wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości, wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, została skierowana do osoby nie będącą stroną w postępowaniu, była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą, zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa) , lub w innych przepisach.
wyrok stwierdzający niezgodność z prawem decyzji lub postanowienia - ustawa o NSA nie określa wprost podstaw prawnych wydania wyroku takiej treści. Art.56 ustawa odsyła do odpowiedniego stosowania art.146 kpa, a zatem sąd, gdy stwierdzi naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania musi ustalić, czy nie występują przesłanki negatywne, wyłączające dopuszczalność uchylenia decyzji. Art.146 wprowadza 2 przesłanki: przedawnienie (art.146§1) i przesłankę o charakterze merytorycznym, nie uchyla się bowiem decyzji, jeżeli w wyniku postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swojej istocie decyzji dotychczasowej.
W sprawach skarg na decyzje i postanowienia wydane w innych postępowaniach niż uregulowane w kpa i przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji sąd uchyla, stwierdza nieważność, stwierdza niezgodność z prawem z uwzględnieniem przepisów regulujących postępowanie, w którym wydano zaskarżoną decyzję lub postanowienie.
Wyroki w sprawie skarg na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisu prawa - NSA uwzględniając skargę na tego rodzaju akty lub czynności, wydaje wyrok, w którym orzeka o istnieniu lub nieistnieniu obowiązku lub uprawnienia, i stwierdzając niezgodność aktu lub czynności z prawem, uchyla zaskarżony akt lub stwierdza bezskuteczność czynności (art.23 ustawy o NSA).
Wyroki w sprawach skarg na bezczynność organów administracji publicznej - NSA, uwzględniając skargę na bezczynność organów, zobowiązuje te organy do wydania aktów lub dokonania czynności bądź przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.
Wyroki w sprawie skarg na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego albo związku jednostki samorządu terytorialnego oraz przepisy prawa miejscowego organów administracji rządowej - NSA, uwzględniając skargi na te uchwały lub na inne akty prawa miejscowego, stwierdza ich nieważność w całości lub w części. Według ustaw samorządowych uchwały organu samorządu terytorialnego sprzeczne z prawem są nieważne. Ustawy samorządowe, jak i ustawa o NSA nie określają rodzajów naruszeń prawa, które są podstawą stwierdzenia nieważności, oznacza to pozostawienie oceny stopnia naruszenia prawa sądowi. Ustawy samorządowe wprowadzają przesłankę negatywną stwierdzenia nieważności uchwał - przedawnienie po upływie 1 roku od wydania aktu prawa miejscowego (z wyjątkiem ustawy o samorządzie województwa). Tak samo jest uregulowane w ustawie o administracji rządowej w województwie. Ustawa o NSA uregulowała skutki prawne dla sytuacji prawnej jednostki w razie stwierdzenia nieważności uchwały organu jednostki samorządu terytorialnego (związku) lub aktu terenowego organu administracji rządowej, stanowiąc w art.24 ust.3 „Rozstrzygnięcia w sprawach indywidualnych wydane na podstawie takiej uchwały lub aktu, podlegają wzruszeniu w trybie określonym w postępowaniu administracyjnym albo w postępowaniu szczególnym.
Wyroki w sprawie skarg na akty nadzoru - NSA, uwzględniając skargę samorządu terytorialnego na akt nadzoru, uchyla ten akt. Nie jest zatem dopuszczalne zastosowanie sankcji nieważności wobec aktu nadzoru nawet w razie podjęcia go z rażącym naruszeniem prawa.
postanowienie - sąd wydaje w razie odrzucenia skargi, umorzenia postępowania na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie oraz w celu rozstrzygania innych kwestii procesowych związanych ze sprawą, wynikających w toku postępowania sądowego (np.: o zawieszeniu postępowania, o przywróceniu terminu, o dopuszczeniu dowodu z dokumentu) oraz w innych przypadkach określonych w ustawie o NSA (np.: postanowienie o rozstrzygnięciu sporu kompetencyjnego).
zakaz reformationis in peius - w postępowaniu przed NSA, gdzie stroną przeciwną jest organ, który wydał zaskarżoną decyzję, zakaz reformationis in peius nie jest wyłączony. Sąd nie może jednak wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu.
Struktura orzeczeń NSA - ustawa nie reguluje struktury wyroku poza kwestią zamieszczeniu w orzeczeniu rozstrzygnięcia w sprawie kosztów postępowania. Stosuje się więc odpowiednie przepisy kpc. Wyrok NSA składa się z sentencji i uzasadnienia.
sentencja - według art.325 kpc „sentencja wyroku powinna zawierać wymienienie sądu, sędziów, protokolanta oraz prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie, datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, wymienienie stron i oznaczenie przedmiotu sprawy oraz rozstrzygnięcie sądu o żądaniach stron”. Sentencję wyroku podpisuje cały skład orzekający.
uzasadnienie - wyrok podlega uzasadnieniu z urzędu. Uzasadnienie to powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia sentencji wyroku. Uzasadnienie wyroku podpisuje cały skład orzekający. Forma i struktura postanowienia jest taka sama jak wyroku.