Polska Faryś 19/10/11
Marka polska doszła do dramatycznej sytuacji w 1923, przekroczyła 6mln złotych za 1$. Po odzyskaniu niepodległości 1$ kosztował 8.000 zł. W 1923 prezydent zaproponował centro-lewicę:
-Władysław Grabski, był w charakterze pozaparlamentarnym
- premier był ministrem skarbu 20 grudnia 1920.
- następuje wystąpienie Grabskiego, to daje że wszystko jest podporządkowane pod reformę finansów. Grabski uznał że trzeba połączyć 2 czynniki: zdusić inflacje i zmienić pieniądz.
- budżet nakręca inflacji
- równowaga budżetowa
Ciąć wydatki- to dawało tylko pewnej części społeczeństwa np.: cięcia w administracji= 45k zwolnionych urzędników.
Zwiększyć przychody
- Ograniczono wydatki na wojsko (służba połtororoczna).
- Kolej (podniesiono taryfy, zwolniono wiele tyś kolejarzy)
- Pozbywano się przemysłów, które przynosiły straty
- Reforma składała się z 2 elementów:
1) Uchwalono daninę podatkową (najlepiej uposażenie mieli płacić-sierpień 1923)
2) Waloryzacji podatków to jest grudzień 1923:
- podniesiono podatki
- monopole (tytoniowy, stare samochody, spirytusowy, zapałczany, podatek od wina)
- od 1919 była już tworzona nowa złotówka, ale czekała na pełnomocnictwo (wystąpienie o to do parlamentu)
Rządprojektpremierprezydenteksperci/podpiswchodzi w życie
-11 stycznia 1924 to ustalono (BTW max pracy rządu do pół roku)
- mimo tego wszystkiego do $ traciliśmy (10.000000-Styczeń), pod koniec stycznia 1924 premier wrzuciła rynek 2,5mln $ (kiedy na giełdzie było pod dostatkiem $, a cena jego spadała)
-stabilizuje się sytuacja polskiego pieniądza (państwo sprzedało drożej, kupiło taniej i przez to ustabilizował się kurs $)
-zablokowany został eksport zboża (cena żywności-chleba nie szła w górę)
-1 lutego 1924 została wydana w życie decyzja o zaprzestaniu użytku marki polskiej
-z końcem 1924 bank polski emituje polskie złotepowołany jako spółka akcyjnapaństwo miało 1% udziału
-akcje zostały sprzedane 150.000000 mln złotych, była potrzeba oddzielić bank od polityki, pieniądz był oparty pokryciem w złocie
1zł=2,33grama złota
300.000zł=1 sztabka
1zł=1 frank
1$=5,8 zł
-przyszedł typowy kryzys poinflacyjny, ale politycy nie zdawali sobie z tego sprawy, więc doszło do zawieszenia się gospodarki
-1925 wojna celna z niemcami
-był urodzaj, co wpłynęło na niskie ceny
-mało pieniędzy za eksportnie ma na podatkikryzyswybijanie coraz więcej monet
-Polska znowu miała problemy, Grabskiemu nie udało się utworzyć rządu
POZYTYWY RZĄDU:
-ugoda z Żydami
-próbowano się dogadać z innymi mniejszościami, szczególnie w aspekcie edukacji
-w urzędach na kresach 2 języki
-konkordat podpisany między Polską a kościołem (luty-marzec 1925). Dobra kościelne podlegały reformie rolne.
-KOP (Korpus ochrony pogranicza)
-M.H. Zamoyski (profrancuski), na jego miejsce AL.HR. Skrzyński (proangielski, starał się dostosować do tego co się działo na forum L.Narodów)
-24' protokół o arbitrażu w Lidze Narodów
- pakt bezpieczeństwa wzajemnego, rozbrojenie
-Anglicy nie ratyfikowali, protokołu genewskiego (nowy rząd), więc został ona zamieniony na konferencji (niezmienne granice zachodnie Niemiec, ale wschodnie nie). Polska wyszła przegrana w tej konferencji o nic nie zostało ustalone.
-Locarno= klęska co zostało źle przyjęte ale w marcu zostało to zratyfikowane ale zmieniło to pogląd na zagranice w oczach Polaków
-sytuacja PL pogorszyła się gdyż, Czechosłowacja 3'st nie chcieli się odciąć od Niemiec
a Niemiec zamieszkiwali tamte ziemie więc Polska musiała znowu stracić
-spór o naczelną organizacje władz wojskowych
-rządowi udało się załatwić trochę pożyczek (nie takie jak w Niemczech, ale były to pierwsze pożyczki po zreperowaniu złotego)
-12 mln $ na monopol tytoniowy (7-8%)
-27 mln $ na brak szukania pożyczek w innych bankach
-pożyczka na modernizacje miast (12mln) zapożyczone od banku szwedzkiego to dało wiarę iż mimozachowania Niemiec to ich ręce są za krótkie
-krytyczna ocena (pod koniec 1925) Grabskiego bo zadłużył się z podatkami. 13 grudnia 1925 podał się do dymisji.
Socjaliści-narodowa demokracja- lewica kreska stworzyli rząd:
-Jeży Jeździechowski
-Podatki pośrednie (podatek od żarówki)
-obniżono pensje
-kolejne zwolnienie na kolei
-konflikt w rządzie
-tą sytuację włączył się J.Pił ponieważ go o to prosili na przemówieniu 15 listopada 1926
DOPISAĆ pod koniec 1925 Grabskiego ustawa o reformie rolnej około 400 poprawek, przymusowy dostęp do ziemi
- rząd przez to iż ciągle żył w konflikcie-gazety przychylne poszczególnym stronnictwom szukały/wymyślały afery co pogarszało nastroje w państwie.