Absentem in criminibus damnari non oportet - nie należy skazywać za przestępstwo nieobecnego
A casu ad casum — od przypadku do przypadku
Accusare nemo se debet - nikt nie może oskarżac sam siebie, nie można nikogo przymuszać do zeznawania przeciwko sobie
Actor - powód
Ab initio — od początku
Accusatio — oskarżenie,
Actio — czynność,
Actor sequitur forum rei - dla powoda właściwy jest sąd pozwanego
Ad probationem — forma czynności prawnej zastrzeżona dla celów dowodowych,
Ad solemnitatem — forma czynności prawnej zastrzeżona pod rygorem nieważności
Argumentum ab auctoritate — a. odwołujący się do autorytetu,
Argumentum ad absurdum — a. z doprowadzenia do absurdu,
Argumentum ad auditorem — argument odwołujący się do słuchaczy,
Argumentum ad ignorantiam — argument odwołujący się do niewiedzy,
Argumentum ad iudicium — argument odwołujący się do zdrowego rozsądku,
Argumentum ad misericordiam — argument odwołujący się do litości,
Argumentum ad rem — argument odnoszący się do meritum sprawy,
Audiatur et waltera pars - niech będzie wysłuchana i druga strona
Beneficium legis non debet esse captiosum — dobrodziejstwo prawa nie powinno szkodzić
Calumnia — oszczerstwo,
Cardinalis — zasadniczy,
Casus — kazus prawny (wzięty z praktyki przypadek)
Cessante ranione legis cessat et lex ipsa- gdy ustaje przyczyna, dla której wydano ustawę, traci moc ranione sama ustawa
Clara non sunt interpretanda - jasne nie podlega interpretacji (w odniesieniu do przepisów prawnych
Codex — zbiór praw,
Cogitationis poenam nemo patitur — myśli nie podlegają osądowi (nikt nie może być karany za swoje myśli), sam zamiar nie podlega karze,
Confessus pro iudicato est - ten, kto się przyznał, uważany jest za zasądzonego
Contra legem facit , qui id facit quo lex prohibet - postępuje wbrew ustawie ten, kto czyni to czego ustawa zabrania
Consuetudo pro lege servantur - zwyczaj jest traktowany jak prawo
Conventio est lex - uzgodnienie ma moc prawa
Cuius est condera, eius est interpretatori - komu przysługuje stanowienie prawa, temu przysługuje i jego wykładnia
Delictum — występek, przestępstwo,
Delictum commissivum — przestępstwo z działania,
Delictum commune — przestępstwo powszechne,
Delictum consumatum — przestępstwo dokonane,
Delictum continuatum — przestępstwo ciągłe,
Delictum iuris gentium — przestępstwo prawa międzynarodowego,
Delictum omissivum — przestępstwo z zaniechania,
Delictum permanens — przestępstwo trwałe,
Delictum proprium — przestępstwo indywidualne,
Delictum putativum — przestępstwo urojone,
Delictum sui generis — przestępstwo odrębnego (samodzielnego) typu,
Delictum tentatum — usiłowane przestępstwo,
Derogatio - uchylenie częściowe dotychczas obowiązującego stanu prawnego
Dies interpellat pro homine - termin wzywa za czlowieka
Dolus antecedens — zamiar powstały przed popełnieniem czynu zabronionego
Dolus praemiditatus — zamiar rozmyślny (przemyślany)
Dura lex sed lex - twarde prawo ale prawo
Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat - ciężar przeprowadzenia dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto przeczy
Facta non praesumuntur, sed probantur - faktów się dowodzi a nie domniemywa
Facta probantur, iura novit curia — okoliczności faktyczne wymagają udowodnienia, a przepisy prawa są sądowi znane
Fiat iustitia pereat mundus - sprawiedliwości musi stać się zadość, choćby miał zginąć świat
Hominis est errare, insipientis in errore perseverare — rzeczą ludzką jest błądzić, rzeczą głupców jest trwać w błędzie,
Homo sum, nihil humani a me alienum esse puto — jestem człowiekiem i nic, co ludzkie nie jest mi obce
In dubio pro reo — w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
Ignorantia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi
Ignorantia legis non excusat - nieznajomość prawa/ ustawy nie jest wytłumaczeniem
Iura novit curia - sąd zna prawo
Iustitia est obtemperatio scriptis legibus institutisque populorum - sprawiedliwość to posłuszeństwo wobec prawa pisanego oraz instytucji publicznych
Leges ab omnibus intellegi debent - ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich
Lex posterior derogat legi priori - ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
Lex retro non agit - prawo nie działa wstecz
Lex specialis derogat legi generali - ustawa szczególna wypiera ustawę ogólną
Lex superior derogat legi inferiori - ustawa o wyższej mocy prawnej uchyla ustawę niższą
Nulla poena sine lege — nie ma kary bez ustawy,
Nulla regula (est) sine exceptione — nie ma reguły bez wyjątku,
Nullum crimen sine culpa — nie ma przestępstwa bez winy
Neglegentia culpa est - zaniedbanie jest winą
Nemo iudex in causa sua - nikt nie może być sędzią we własnej sprawie
Neno testis idoneus in propria causa- nikt nie powinien byc świadkiem we własnej sprawie
Nemo tenetur se ipsum accusare - nikogo nie można zmusić do oskarżenia siebie samego
Obligatio est iuris vinculum - zobowiązanie tworzy więź prawną
Prohibenda est ira in puniendo - przy wymierzaniu kary nie wolno się kierować gniewem
Pacta sunt servanda — umów należy dotrzymywać
Poena capitalis (capitis) — kara śmierci,
Poena legitima — kara ustawowa
Promulgatio legis necessaria est ad hoc, quod lex habet suam virtutem - ogłoszenie ustawy jest konieczne, aby uzyskała moc obowiązującą
Qui accusare volunt, probationes habere debent — kto chce oskarżać powinien mieć dowód
Qui non appellat, approbare videtur sententiam — kto się nie odwołuje, ten akceptuje wyrok,
Qui non negat, fatetur — kto nie zaprzecza, ten się przyznaje
Quo iure? - jakim prawem
Quod erat demonstrandum — co było do udowodnienia,
Quod lege non prohibitum, licitum est — czego prawo nie zakazuje, jest dozwolone
Reus - pozwany
Salus publica suprema lex esto - dobro publiczne niech będzie najwyższym prawem
Tertium non datur — nie ma trzeciego wyjścia (rozwiązania)
Usus — zwyczaj, praktyka,
Ubi culpa est, ibi poena subesse debet — gdzie jest wina, tam powinna być kara,
Ubi ius, ibi onus — gdzie prawo tam i obowiązek,
Ubi lex, ibi poena — gdzie prawo tam i kara
Vacatio legis — spoczywanie ustawy ( czas między opublikowaniem a wejściem w życie
Verba docent, exempla trahunt — słowa uczą, przykłady pociągają,
Verba volant, scripta manet- słowa ulatują, pisma pozostają
Verba legis — brzmienie ustawy
Votum separatum — zdanie odrębne
Tempus delicti — czas popełnienia przestępstwa
Testis unus, testis nullus - jeden świadek, żaden świadek
4