DEKLINACJA III

Do deklinacji III należą rzeczowniki i przymiotniki trzech rodzajów (m, f, n), których Genetivus Singularis kończy się na: „-is”

Deklinacja ta dzieli się na 3 typy deklinacyjne:

• Spółgłoskowy

• Samogłoskowy

• Mieszany

Różnice w odmianie:

RÓŻNICE:	spółgłoskowy	samogłoskowy	Mieszany
Abl. Sing.	-e	-i	-e
Gen. Plur.	-um	-ium	-ium
N. plur. (dla słów n.)	-a	-ia

Wszystkie możliwe zakończenia deklinacji III (uwzględniając 3 jej typy):

N.	∞ ∞		-es -a/ia
G.	-is		-um/ium
D.	-i		-ibus
Acc.	-em ∞		-es -a/ia
Abl.	-e/i		-ibus
V.	∞ ∞		-es -a/ia
Rodz.	m, f	n	m, f	N

1. TYP SPÓŁGŁOSKOWY

• Rzeczowniki i przymiotniki nierówno zgłoskowe wszystkich trzech rodzajów, których temat kończy się na jedną spółgłoskę:
  np. N. homo
  G. hominis

• Wyjątki: rodzina z psem
  

MATER	PATER	FRATER	CANIS	SENEX	VATES	IUVENIS
MATRIS	PATRIS	FRATRIS	CANIS	SENIS	VATIS	IUVENIS
matka	ojciec	brat	pies	starzec	wieszcz	młodzieniec

2. TYP SAMOGŁOSKOWY

• Należą do niej rzeczowniki zakończone na: -e, -al, -ar

• Wszystkie rzeczowniki są tylko rodzaju nijakiego

• Nazwa pochodzi od dodawanej samogłoski „i”

• Wlicza się także przymiotniki, które dzielone są na:

• Jednozakończeniowe, kończące się na:

• -s
  -x i są rodzaju m, f, n

• Dwuzakończeniowe, kończące się na:

• -is (m, f)

• -e (n)

• Trzyzakończenowe, kończące się na:

• -er (m)

• -is (f)

• -e (n)
  

TYP MIESZANY

• Zalicza się rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego

• Rzeczowniki równozgłoskowe zakończone zakończone w N. sing. na „-is”, „-es”

• Rzeczowniki nierówno zgłoskowe, których temat kończy się na dwie lub więcej spółgłosek

STRONA BIERNA

1. -or 1. -mur

2. -ris 2. -mini

3. -tur 3. -ntur

• W 3. Koniugacji podczas odmiany w każdej osobie jest dodawana spójka „i” a w 3 os. L. Mn. Spójka „u”

• Bierne bezokoliczniki:

• Dla koniugacji I, II, IV => t. praesentis + końcówka „ri”

• Dla koniugacji III => t. praesentis + końcówka „i”

• Tryb rozkazujący:

• L. p. => temat praesentis + końcówka „Re”

• L. Mn. => t. praesentis + końcówka „mini”

IMIESŁÓW CZASU TERAŹNIEJSZEGO STRONY CZYNNEJ

• Jego odmiana zachodzi tylko w 3 deklinacji w typie mieszanym

• Tworzenie:
  

Temat praesentis	+	Końcówka -ns (Kon. I i II)
				Końcówka -uns (Kon. III i IV)

• „s” w odmianie zamienia się na „t”




SŁOWNICTWO:

Puella, ae - dziewczyna

Epistula, ae - list

Discipolus, i - uczeń

Liber, i - książka

Concordia, ae - zgoda

Parvus, a, um - mały

Res, i - rzecz

Discordia, ae - niezgoda

Maximus, a, um - największy

Bonus, a, um - dobry

Inimicus, i - nieprzyjaciel

Oppidum, i - miasto

Libenter - chętnie

3

---