Badanie EEG (elektroencefalogafia) jest to zapis czynności bioelektrycznej mózgu w postaci fal o częstotliwości od 8 do 30 Hz w czuwaniu, których amplituda sięga wartości od kilkunastu do 120 uV. Fale prawidłowe w czuwaniu występują w postaci składowych alfa o częstotliwości od 8 do 13 Hz i amplitudzie do 120 uV oraz składowych beta o częstotliwości od 14 do 30 i nawet większej - 60 Hz i amplitudzie od 10-20 uV. We śnie czynność bioelektryczna mózgu ulega zwolnieniu w zależności od głębokości snu. W senności i płytkich stadiach snu tak zwanego wolnofalowego /non-REM sleep/ pojawiają się fale theta, które mają częstość od 3,5 do 7 Hz i amplitudę powyżej 75 uV, która narasta w trakcie snu nawet do 150-200 uV. W głębszych stadiach snu wolnofalowego pojawiają się fale najwolniejsze, tzw fale delta, o częstości od 0,5 do 3,5 Hz i amplitudzie sięgającej kilkuset uV. Należy wspomnieć również o stadium snu paradoksalnego, tzw snu REM, którego nazwa pochodzi od zjawiska szybkich ruchów gałek ocznych, jakie obserwuje się w tym stadium snu (Rapid Eye Movements).
Należy w tym miejscu podkreślić, iż badanie EEG jest tylko rejestracją fal mózgowych i nie ma nic wspólnego z jakąkolwiek stymulacją elektryczną, dlatego też wszelkie obawy o szkodliwość tego badania są całkowicie bezpodstawne.
Badanie rutynowe w czuwaniu
Badania EEG wykonywane są w postaci standardowej w pozycji leżącej z zamkniętymi oczami. Do badania stosuje się 20 elektrod srebrnych, które umieszcza się na powierzchni głowy pod specjalną siateczką gumową nakładaną na głowę przed badaniem. Każdy punkt na którym zostanie umieszczona elektroda rejestrująca musi być dokładnie oczyszczony aby zapewnić dobrą przewodność elektyczną skóry. Dlatego badany powinien zgłaszać się na badanie z czystą głową i nie stosować żadnych środków kosmetycznych w postaci żelu czy lakieru do włosów.
Po umieszczeniu elektrod na głowie badany kładzie się na leżance i zostaje podłączony do aparatu EEG za pomocą kabelków połączeniowych. Z chwilą podłączenia pacjenta rozpoczyna się rejestracja fal mózgowych w postaci analogowej lub cyfrowej.
Z uwagi na to, że fale mózgowe mają bardzo niskie napięcie, badanie EEG jest bardzo "czułe" na sygnaly zakłócające. Zwłaszcza wysokie wymagania stawiane są samemu badanemu. Musi on starać się leżeć rozluźniony i nieruchomy. Nawet ruchy oczu są źródłem znacznych zakłóceń. Poziom zakłóceń ma oczywiście znaczny wpływ na dokładność oceny zapisu. W przypadku zapisów znacznie zakłóconych nie jest możliwe wykonanie analiz cyfrowych takich jak n.p. analiza spektralna. Dlatego też u pacjentów ze stopniem upośledzenia i z utrudnionym kontaktem należy wykonywać badanie EEG w stanie snu.
Badanie w stanie snu
Badanie EEG w stanie snu wykonuje się w dwu wariantach:
Badanie diagnostyczne w stanie snu dziennego
Badania takie zalecane są u niemowląt i małych dzieci najczęściej w wieku do lat 5 z uwagi na trudności w uzyskaniu zapisu na odpowiednim poziomie technicznym. Aby badanie takie było technicznie możliwe do wykonania dziecko musi być częściowo pozbawione snu w nocy poprzedzającej wykonanie badania. Badania wykonywane w stanie snu dają nie tylko korzyści w postaci wolego od zakłóceń zapisu lecz także wzbogacone są diagnostycznie z tego względu, że sen uaktywnia niektóre zmiany nie występujące zazwyczaj w czuwaniu. Do takich należą wyładowania padaczkowe tzw "padaczki przysennej". W takich przypadkach, bez wykonania badania we śnie, zazwyczaj nie można wykryć żadnych zmian w zapisie w stanie czuwania, chociaż zapis taki jest wolny od zakłóceń i poprawny technicznie.
Badanie poligraficzne w czasie snu nocnego
Badania tego typu nie są powszechnie stosowane w laboratoriach EEG ze względu na pracochłonność oraz znaczny koszt. Badanie poligraficzne wymaga zastosowania elektrod przyklejanych specjalnym klejem do skóry na głowie, tak aby badany mógł wykonywać normalne ruchy w czasie snu, jak n.p. zmiana pozycji. Ponadto do badania poligraficznego przyklejane są, oprócz elektrod rejestrujących czynność mózgu, dodatkowe elektrody i przetworniki. Ich zadaniem jest rejestracja i pomiar takich parametrów jak:
napięcie mięśni /EMG/
ruchy gałek ocznych /EOG/
czynność EKG
oddychanie które jest mierzone za pomocą termistorów nosowo-ustnych, a także poprzez rejestrację ruchów oddechowych klatki piersiowej i przepony, za pomocą czujników przetwarzających te ruchy na zmiany napięcia.
Badanie poligraficzne, w zależności od potrzeb, prowadzi się przez kilka godzin lub w czasie całej nocy. Tak pracochłonne i skomplikowane technicznie badanie zapewnia jednak nieporównywalne z badaniem standardowym możliwości diagnostyczne. Badanie takie pozwala na wykrycie następujących zaburzeń:
padaczka przysenna;
różnicowanie pomiędzy zaburzeniami typu padaczkowego i niepadaczkowego jak n.p.: koszmary senne, lunatyzm, okresowe ruchy w czasie snu (ruchy głowy lub nóg mogące sugerować napady padaczkowe);
napady typu histerycznego;
zaburzenia oddychania w czasie snu;
bezsenność i nadmierna senność
Data aktualizacji: 2002-03-30