BADANIA AUDIOLOGICZNE

Polegają na określeniu zależności między odczuciami psychofizycznymi pacjenta, a podstawowymi wielkościami fizycznymi, którymi są częstotliwość i natężenie dźwięku, wyrażonymi w skalach obiektywnych, czyli polegają na opisie zależności między bodźcem akustycznym a reakcją.

JEDNOSTKI MIAR DLA OKREŚLENIA UBYTKU SŁUCHU I POZIOMU NATĘŻENIA BODŹCÓW DŹWIĘKOWYCH:

dB decybele określają poziom natężenia dźwięku,

dB SPL określają poziom ciśnienia akustycznego,

dB HL określają poziom natężenia dźwięku powyżej progu słyszenia dla uszu normalnie słyszących,

dB SL określają poziom odczucia- jest to taki poziom natężenia dźwięku, który obliczany jest w odniesieniu do progu słuchowego ucha badanego tym dźwiękiem, np. próg słuchu dla częstotliwości 1000 Hz wynosi 10 dB HL, stymulacja poziomem 50 dB HL odpowiada 40 dB SL. Jeśli próg słuchu wynosi 20 dB, to ton podawany o poziomie 50 d HL, odpowiada 30 dB HL

BADANIE SŁUCHU

1. SUBIEKTYWNE METODY BADANIA SŁUCU.

II OBIEKTYWNE METODY BADANIA SŁUCHU.

I. SUBIEKTYWNE METODY BADANIA SŁUCHU.

Polegają na badaniu słuchu przy współpracy osoby badanej. Pacjent ma wpływ na wynik przeprowadzonego badania.

I. a) BADANIE AKUMETRYCZNE

Jest to badanie słuchu za pomocą mowy.

Zestawy słów do badania za pomocą mowy to tablice akumetryczne. Wynik badania można przedstawić za pomocą krzywej artykulacyjnej.

Jakkolwiek badanie słuchu przy pomocy mowy ma charakter orientacyjny, to jednak można w oparciu o uzyskane wyniki wyciągnąć wnioski co do lokalizacji niedosłuchu.

I.b) BADANIE SŁUCHU ZA POMOCĄ STROIKÓW

Zadaniem stosowanych w audiologii prób stroikowych jest badanie zachowania się przewodnictwa kostnego i jego stosunku do przewodnictwa powietrznego w celu określenia lokalizacji i charakteru niedosłuchu. Zaleca się do wykonywania prób stroikowych częstotliwości: 256 Hz (c1) lub 435 Hz (a1).

I. c.) BADANIE AUDIOMETRYCZNE

Badanie audiometryczne tonem czystym ma na celu określenie progu słyszenia dla przewodnictwa powietrznego i kostnego w całym objętym przez audiometr paśmie częstotliwości.

1. Badanie w polu akustycznym bezpośrednim (za pomocą słuchawek i wibratora kostnego).

2. Badanie w wolnym polu słuchowym (przy pomocy głośnika).

Graficznym wynikiem badania jest wykres ubytku słuchu w dB w funkcji częstotliwości.(Hz) -audiogram.

ZAGŁUSZANIE, MASKOWANIE jest celowym działaniem w wielu badaniach audiologicznych. Polega ono na zagłuszaniu sygnału akustycznego podawanego w badaniu innym sygnałem akustycznym.

AUDIOMETRIA PROGOWA TONALNA

Ma na celu określenie progu słyszenia na drodze powietrznej i kostnej obu uszu osoby badanej.

AUDIOMETRIA NADPROGOWA

Audiometrią nadprogową nazywamy badanie wpływu bodźców dźwiękowych o poziomie większym niż 0 d HL na narząd słuchu.

Zjawiska słuchowe dotyczące bodźców nadprogowych poszerzają w znacznym stopniu wiedze o stanie narządu słuchu i pozwalają z większą precyzją określić lokalizację jego uszkodzenia.

OBJAW WYRÓWNANIA GŁOŚNOŚCI

W uchu zdrowym przyrost natężenia dźwięku powoduje wzrost głośności.

W uchu z uszkodzonym narządem spiralnym, wzrost natężenia powoduje niewspółmiernie silniejszy wzrost odczucia głośności.

O.W.D. jest to zaburzenie wzajemnego stosunku pomiędzy poziomem natężenia odczucia słuchowego (głośności) a poziomem fizycznym natężenia bodźca akustycznego, który wywołał to wrażenie.

W celu wykrycia O.W.G. stosuje się szereg metod audiologicznych w zakresie stymulacji narządu słuchu bodźcami nadprogowymi i okołoprogowymi.

AUDIOMETRIA MOWY

Służy do badania wyższych czynności słuchowych. Czynność odbioru mowy uzależniona jest od słyszalności lub wykrywalności dźwięków oraz od różnicowania dźwięków mowy.

Zrozumiałość jest zdefiniowana jako procent poprawnie zidentyfikowanych przez słuchacza elementów słownych. Wyniki badania zaznacza się na wykresie, gdzie na osi odciętych podawane jest natężenie co 5 dB a na osi rzędnych % zrozumiałości słów.

II. OBIEKTYWNE METODY BADANIA SŁUCHU

Audiometria obiektywna polega na badaniu słuchu bez współpracy osoby badanej. Szczególnie wartościowa jest w badaniach słuchu u niemowląt i małych dzieci, u których występują trudności w ustaleniu progu słuchowego metodami psychofizycznymi, oraz w doborze protezy słuchowej. U dorosłych, badanie obiektywne słuchu wykonuje się najczęściej u osób nieprzytomnych, nie współpracujących z badającym (symulacja, agrawacja, dyssymulacja), w głuchotach czynnościowych i w niektórych stanach patologicznych słuchu dla różnicowania przede wszystkim między lokalizacją ślimakową i pozaślimakową.

Obiektywne metody badania słuchu dzieli się na trzy grupy:

1. Audiometrię odruchową (RA- reflex audiometry), w której wykorzystuje się rejestrowanie odruchów powstających pod wpływem bodźców akustycznych.

2. Audiometrię odpowiedzi elektrycznych (ERA- elektric response audiometry).

3. Pomiary emisji otoakustycznej (OAE- otoacustic emission).

1. AUDIOMETRIA ODRUCHOWA

1. METODY PLETYZMOGRAFICZNE

W metodzie tej wykorzystuje się wpływ bodźców akustycznych na układ krążenia, czynność serca i układu oddechowego. Odruch pletyzmograficzny zostaje wywołany poprzez układ nerwowy autonomiczny w postaci skurczu naczyń krwionośnych w opuszkach palców. Powoduje to zmniejszony przepływ krwi i zmianę objętości tętna w opuszkach palców. Zmiany te rejestrowane są za pomocą różnego typu pletyzmografów i oceniane w zależności od natężenia i częstotliwości bodźca słuchowego. Obserwacje zapisów pletyzmograficznych można łączyć i porównywać z zapisami krzywych oddechowych i ekg.

2. AUDIOMETRIA SKÓRNO-GALWANICZNA

Metoda ta opiera się na następującym zjawisku: każdy bodziec zmysłowy taki jak światło, zapach, smak, bodziec akustyczny, poprzez zadziałanie na autonomiczny układ nerwowy powoduje zwiększenie wydzielania potu i znaczną zmianę oporu skóry. Zmianę tę można zmierzyć za pomocą mostka elektrycznego. Odruch skórno-galwaniczny powstaje wtedy, gdy droga słuchowa jest nie uszkodzona do poziomu ciała kolankowatego przyśrodkowego; ma to znaczenie przy topodiagnostyce uszkodzenia drogi słuchowej. Metoda ta jest tym mniej dokładna im młodsze jest dziecko. Jej przydatność i wiarygodność, według niektórych autorów jest porównywalna do pomiaru odpowiedzi elektrycznych z pnia mózgu (BERA).

3. AUDIOMETRIA IMPEDANCYJNA

Audiometria impedancyjna obejmuje tympanometrię, pomiar podatności błony bębenkowej, pomiar impedancji akustycznej układu przewodzącego ucha i rejestrację odruchów z mięśni śródusznych tj. mięśnia napinacza błony bębenkowej i mięśnia strzemiączkowego.

TYMPANOMETRIA

Tympanometria polega na badaniu podatności błony bębenkowej w zależności od zmian ciśnienia w przewodzie słuchowym zewnętrznym.

Wg. Jergera wyróżnia się trzy zasadnicze typy tympanogramów:

1. Typ A: maksymalna wartość podatności występuje przy 0 mm słupa wody.

2. Typ B: krzywa płaska, bez zaznaczonej wartości maksymalnej.

3. Typ C: przesunięcie wartości maksymalnej w kierunku ciśnienia ujemnego.

W każdym z zasadniczych typów tympanogramów wyróżnić można szczególne formy:

1. w typie A można spotkać tympanogramy niskie (As), średnio wysokie (A) i wysokie (Ad),

2. w typie B mogą być tympanogramy z bardzo małym gradientem (0,1 lub jeszcze mniejszym),

3. w typie C wyróżnia się tympanogramy C1 z wierzchołkiem położonym między -100 i -199 mm słupa wody i C2 z wierzchołkiem pomiędzy -200 i -400 mm słupa wody.

Przesunięcia +/- 50 mm słupa wody nie uważa się za patologiczne.

IMEDANCJA AKUSTYCZNA

Impedancja jest wielkością odwrotną do podatności akustycznej. U normalnie słyszących, wartości impedancji akustycznej zawarte są w granicach 1000-3000 ohmów akustycznych. Rejestrację zmian impedancji uniemożliwiają: ubytek w błonie bębenkowej, bliznowate lub sklerotyczne usztywnienie kosteczek słuchowych, ubytek odnogi długiej kowadełka, wysięk w jamie bębenkowej, niedowład nerwu twarzowego po stronie rejestracji.

ODRUCHY Z MIĘŚNI ŚRÓDUSZNYCH

ODRUCH STRZEMIĄCZKOWY

Niezależnie od sposobu wywołania, występuje symetrycznie w obu uszach.

Odruch strzemiączkowy można rejestrować na drodze pobudzenia kontrlateralnego, tj. poprzez pobudzanie ucha przeciwwstronnego do ucha testowanego lub na drodze ipsilateralnej, tj. pobudzania ucha testowanego.

Łuk odruchowy przy pobudzaniu kontrlateralnym składa się z następujących neuronów: zwój spiralny, jądro ślimakowe brzuszne, jądro oliwkowe górne przyśrodkowe, jądro nerwu twarzowego po stronie przeciwnej. Natomiast przy badaniu ipsilaterlnym łuk odruchowy obejmuje: zwój spiralny, jądro ślimakowe brzuszne, jądro oliwkowe górne przyśrodkowe, jądro twarzowe po tej samej stronie.

Odruch strzemiączkowy można zarejestrować tylko w stanie największej podatności błony bębenkowej. W zasadzie, przy tympanogramie typu B nie można uzyskać odruchu strzemiączkowego.

Próg odruchu strzemiączkowego w uchu zdrowym leży w granicach 70-90 dB powyżej progu słyszenia w audiometrii tonalnej.

ODRUCH MIĘŚNIA NAPINACZA BŁONY BĘBENKOWEJ

Można go wywołać stymulacją akustyczną o natężeniu 105-110 dB. Ma on dłuższy czas utajenia, w warunkach fizjologicznych nie zawsze można go wywołać.

OCENA CZYNNOŚCI TRĄBKI SŁUCHOWEJ

Tympanometria pozwala na ocenę czynności trąbki słuchowej. W przypadku perforacji błony bębenkowej audiometria impedancyjna jest przydatna w bezpośrednim określaniu drożności trąbki słuchowej. Jeżeli po podniesieniu ciśnienia przez sondę do wartości od 200 do 300 mm słupa wody dojdzie do nagłego wyrównania ciśnień to trąbka jest pasywnie drożna od strony ujścia bębenkowego. W celu zbadania aktywnego otwierania się ujścia gardłowego trąbki słuchowej, po wytworzeniu przez sondę uszną niedociśnienia do -200 mm słupa wody, wykonuje się próbę Toynbee^, go (przełknięcie śliny przy zamkniętych nozdrzach przednich), lub próbę Valsalvy. Przy dobrej drożności trąbki dochodzi do wyrównania ciśnień.

Przy zachowanej błonie bębenkowej drożność trąbki słuchowej można ocenić sposobem pośrednim, obserwując przemieszczanie się wierzchołka tympanogramu przy połykaniu, przy dodatnim i ujemnym ciśnieniu w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Brak przemieszczania się wierzchołka tympanogramu świadczy o ograniczonej drożności trąbki słuchowej.

PRZYDATNOŚĆ DIAGNOSTYCZNA AUDIOMETRII IMPEDANCYJNEJ

1. Diagnostyka różnicowa niedosłuchów przewodzeniowych.

2. Lokalizacja uszkodzenia w niedosłuchach odbiorczych.

3. Rozpoznawanie głuchot nieorganicznych.

4. Diagnostyka topograficzna uszkodzeń nerwu twarzowego.

5. Poszerzenie możliwości diagnostyki neurologicznej.

3. AUDIOMETRIA ODPOWIEDZI ELEKTRYCZNYCH

(ERA - ELECTRIC RESONSE AUDIOMETRY)

Badanie to polega na rejestrowaniu i ocenie zjawisk elektrycznych, które powstają po stymulacji bodźcem akustycznym ucha, w każdym odcinku drogi słuchowej, poczynając od receptora, a kończąc na ośrodkach słuchowych w płacie skroniowym kory mózgowej.

• ELECTROCOCHLEOGRAFIA (ECOG)

W badaniu tym rejestrujemy potencjał mikrofoniczny ślimaka( presynaptyczna czynność receptora, CM- czas utajenia o ms), potencjał sumacyjny (SM) i potencjał czynnościowy nerwu słuchowego (postsynaptyczna czynność AP - czas utajenia 1-3 ms)

Elektrokochleografia znajduje obecnie zastosowanie prawie wyłącznie w w topodiagnostyce uszkodzenia drogi słuchowej.

• POTENCJAŁY ODBIERANE Z PNIA MÓZGU

1. BERA- BRAINSTEM EVOKED RESPONSE AUDIOMETRY

1. BSP - BRAINSTEM POTENTIALES

Anatomicznym podłożem odpowiedzi z pnia mózgu są: jądra ślimakowe, oliwa górna, jądra wstęgi bocznej i wzgórek dolny blaszki czworaczej. Czas utajenia odpowiedzi z pnia mózgu waha się od 3 do 12 msek.

W sytuacjach, kiedy nie jest możliwe wykonanie konwencjonalnego badania audiometrycznego np. u małych dzieci i osób niewspółpracujących, przeprowadza się badanie elektrofizjologiczne narządu słuchu.

3. EMISJE OTOAKUSTYCZNE

W badaniu tym wykorzystuje się zjawisko odbicia energii akustycznej w ślimaku. Istnieje otoemisja spontaniczna i wywołana.

Otoemisje mają bardzo mały poziom natężenia dźwięku i dlatego do rejestracji tych sygnałów za pomocą sondy istnieje specjalna technika pomiarowa.

Na podstawie „Audiologii Klinicznej” pod redakcją A. Pruszewicza opracowała Urszula Wierzchaczewska

---