Teorie konstytucjonalne
Są to teorie wg, których konstytucja fizyczna ( budowa fizyczna) wpływa na typ osobowości.
a/ Kretschmer
Kretschmer Skonstruował szczegółowy i obiektywny kwestionariusz, który pozwalał na zakwalifikowanie badanych do trzech wyróżnionych typów.
Typ asteniczny (leptosomatyk, astenik) - to osoba o budowie ciała wątłej i smukłej. Przeciętna waga oraz miary obwodu i szerokości są poniżej ogółu dla danego wieku i płci. Skóra sucha i blada, szczupłe ręce, słabo rozwinięte mięśnie i dłonie o delikatnych kostkach. Długa i wąska klatka piersiowa, płaski brzuch.
Typ pykniczny (pyknik) - to osoba o rozwiniętej głowie, klatce piersiowej i brzuchu. Ciało ma tendencje do rozkładania tłuszczu wokół tułowia. Średni wzrost, zaokrąglona figura, szeroka twarz na masywnej szyi, okazały, tłusty brzuch.
Typ atletyczny (atletyk) charakteryzuje się silnie rozwiniętym kośćcem mięśni a także skóry. Silny brzuch i dobrze rozwinięta klatka piersiowa, silne nogi.
Dodatkowo Kretschmer wyróżnił typ dysplastyczny (asymetryczny, dysplastyk), do którego zaliczają się te osoby, które wyraźnie odbiegają od normy. Po porównaniu badań fizycznych pacjentów z diagnozami ich umysłowych schorzeń doszedł do wniosku, że:
typ pykniczny ma skłonność zapadać na wahania nastroju typu maniakalno-depresyjnego,
typ asteniczny, atletyczny i dysplastyczny choruje częściej na schorzenia wycofującej się osobowości wskazującej na schizofrenię. Rozszerzając teorię, wyróżnił dwa typy osobowości.
Zgodnie z jego koncepcją większość pykników to cyklotymicy, u których zamiennie następuje podwyższony i obniżony nastrój, zaś większość asteników to schizotymicy z tendencją do wycofywania się i koncentrowania na sobie.Mimo rzetelnych pomiarów ustalenia Kretschmera nie uwzględniały wieku pacjentów. Choroba dwubiegunowa pojawia się częściej w drugiej połowie życia, ludzie też z wiekiem mają skłonność przybierać na wadze. Schizofrenia zaś pojawia się częściej w młodym wieku, gdy ciało większości ludzi jest szczuplejsze niż w wieku późnym. W związku z tym ustalenia Kretschmera mogą dotyczyć nie tyle związku między budową ciała a skłonnością do zapadania na określoną psychozę lecz korelacji między wiekiem a zachorowalnością.
b/ Sheldona
Typ mezomorficzny
Typ mezomorficzny wykazuje silną potrzebę żywiołowej aktywności oraz pragnienie dominacji nad otoczeniem. Ludzie należący do tego typu są wielkimi przywódcami i zdobywcami, z pasją podejmują ogromne wyzwania i pokonują trudne przeszkody, szczególnie związane z wysiłkiem fizycznym. Są muskularni i dynamiczni, już jako dzieci charakteryzują się pewnością siebie i przedsiębiorczością, niekiedy bywają agresywni. Mezomorfom często brak głębokości spojrzenia w siebie, zdecydowanie też preferują dostosowywanie się do obowiązujących kanonów i sprawdzonych przez czas sposobów działania. Rzadko zmieniają poglądy i wyznawane ideały. Jedzenie stanowi dla nich tylko źródło energii potrzebnej do ruchu i życia. Zapaleni lekkoatleci, często z dużą determinacją uprawiają także inne sporty.
zamiłowanie do przygód
pragnienie władzy i dominacji
odwaga
nieczułość na potrzeby innych
pewność siebie
zuchwałość
entuzjazm i zapał do aktywności fizycznej
rywalizacja
Typ ektomorficzny
O ludziach reprezentujących ten typ budowy mówi się, że są "drobnej kości". Ich szkielet jest stosunkowo delikatny, lekki, kości zaś mają mniejsze obwody ( obwód nadgarstka nie przekracza zwykle 20cm. ). Klatka piersiowa jest na ogół płaska i wąska, krótkie są obojczyki, przez co szerokość barków jest niewielka. Stawy kolanowe i łokciowe są smukłe. U ektomorfików metabolizm jest najczęściej bardzo szybki. Ludzie ci bywają szczupli i wytrzymali. Bardzo rzadko miewają kłopoty z nadwagą. Długa wąska szyja.
Często bywa nadwrażliwy (prawdopodobnie z powodu dużej powierzchni względnej, liczonej stosunkiem powierzchni skóry do wagi ciała).
Cechuje się dużą pobudliwością i nerwowością, z trudem się uspokaja i odpręża; przenikliwie uważny, podchodzący do świata od strony intelektualnej, uczuciowy, cierpiący na zahamowania w sprawach ciała i osobistych uczuć.
Ma lekki sen. Kontakty fizyczne uznaje za mniej istotne niż poczucie duchowej więzi i czułość. Z trudem znajduje równowagę między potrzebami ducha i ciała, często popada w rozterkę.
Spożywanie pokarmów stanowi dla niego niezbędny warunek do przeżycia.
skrępowanie
skłonność do prywatności
skłonność do zamykania się w sobie
cierpiący na zahamowania
niepewność społecznej pozycji
artystyczna dusza
wybitny umysł
niepewność uczuć
Typ endomorficzny
Mało wyrafinowany, powolny, spokojny, przewidywalny, uprzejmy, ciepły, wspaniałomyślny, ciężkawy, żarłoczny, odprężony, realistyczny, praktyczny, cechujący się uporem w drążeniu świata zewnętrznego.
Osoba skoncentrowana na poznawaniu istoty rzeczy i zjawisk oraz ich przyswajaniu. Jako endomorf główną przyjemność życia znajduje w jedzeniu; ma też wrodzoną tendencję do tycia, zwłaszcza w przypadku braku gimnastyki i ruchu. Bywa często niedowiarkiem, wymagającym dowodów o "namacalnym" charakterze; charakteryzuje się doskonałym zmysłem przestrzennym oraz dobrą orientacją.
zamiłowanie do jedzenia
tolerancja
spokój emocjonalny
zamiłowanie do komfortu
towarzyskość
dobry humor
odprężenie
potrzeba uczuć
opanowanie