Temat: Spawanie gazowe, przepisy BHP.
Informacje ogólne.
Rozróżnia się dwa rodzaje łączenia metali:
połączenia rozłączne, do których zalicza się połączenia klinowe, sworzniowe, gwintowe, śrubowe, wpustowe, kołkowe, sprężyste i rurowe, oraz
połączenia nierozłączne, czyli zawijane, wtłaczane, skurczowe, nitowe, lutowane, zgrzewane i spawane.
Połączenia spawane zalicza się do najbardziej rozpowszechnionych sposobów łączenia metali, które polega na miejscowym nagrzewaniu część łączonych, z dodaniem lub bez dodania spoiwa, do stanu topnienia bez stosowania jakiejkolwiek siły mechanicznej.
Podstawowymi rodzajami spawania są: spawanie gazowe, elektryczne, termitowe i żużlowe.
Spawanie gazowe.
Spawanie gazowe polega na miejscowym stapianiu brzegów łączonych metali za pomocą płomienia gazowego. Najpowszechniej stosowaną i dającą największa temperaturę płomienia jest mieszanka acetylenu i tlenu, która przy spalaniu tworzy płomień o temperaturze ok. 3100°C.
Tlen i acetylen przechowuje się w specjalnych zamkniętych butlach. Wykonane są one ze stali o zwiększonej wytrzymałość, bez szwu. Składają się z korpusu, stopy oraz zaworu. Dodatkowo butle z acetylenem wypełnione są masą porowatą, której zadaniem jest wchłanianie acetonu i rozprowadzanie go po całej butli oraz chroni butlę przed eksplozją w razie cofnięcia się płomienia. Butle z tlenem maluje się na kolor niebieski a butle z acetylenem na kolor żółty.
W górnej części butli znajduje się zawór do którego dokręcany jest reduktor. Jego zadaniem jest zredukowanie ciśnienia znajdującego się w butli do ciśnienia roboczego, które jest wymagane do spawania oraz utrzymywanie ciśnienia roboczego na stałym poziomie podczas prac spawalniczych.
Do reduktorów podłączane są węże mające ściśle określone wymiary i barwę rozpoznawczą. Węże tlenowe mają przekładki płócienne dla zwiększenia wytrzymałości, ciśnienie robocze wynosi 1-2 MPa, wykonane są z gumy odpornej na działanie tlenu, barwa niebieska.
Natomiast węże acetylenowe posiadają po dwie przekładki płócienne, wykonane z gumy odpornej na działanie węglowodorów, ciśnienie robocze 0,15 MPa, barwa węży czerwona. Nowe węże przed użyciem należy przedmuchać w celu usunięcia z wewnątrz talku i innych zanieczyszczeń. Do łączenia węży w celu zwiększenia ich długości stosuje się łączniki dwustronne stałe lub rozłączne.
Węże spawalnicze podłącza się do palnika gazowego. U wylotu końcówki o specjalnej budowie, zamocowanej do korpusu palnika, spala się mieszanina tlenu z acetylenem. Za pomocą tego płomienia spawacz stapia metal rodzimy uzyskując jeziorko spoiny. Przy zapalaniu płomienia palnika należy w pierwszej kolejności otworzyć o pół obrotu zawór tlenowy na rękojeści palnika, a następnie o trzy czwarte obrotu zawór acetylenowy i zaraz zapalić płomień. Przy gaszeniu płomienia najpierw zamyka się zawór acetylenowy, później dopiero tlenowy. Nie należy oliwić części palnika, nasadka winna być utrzymana w czystości, należy utrzymywać stałe ciśnienie tlenu. W razie cofnięcia się płomienia należy natychmiast zamknąć zawór acetylenowy, a następnie zawór tlenowy, palnik ochłodzić w wodzie przy otwartym zaworze tlenowym.
Przed przystąpieniem do spawania należy dokładnie oczyść brzegi materiałów z zanieczyszczeń powierzchniowych, unieruchomić spawane elementy, zukosować brzegi zależnie od grubości elementów, wykonać wstępne podgrzanie.
Ważne znaczenie techniczne przy spawaniu ma kąt pochylenia palnika, co ma wpływ na jakość spoiny. Przy spawaniu gazowym blach o mniejszej grubości palnik prowadzi się pod mniejszym kątem, przy wzroście grubości blachy zwiększa się kąt pochylenia palnika. Położenie palnika zależy również od rodzaju spawanych materiałów.
Rozróżnia się trzy metody spawania gazowego:
spawanie w lewo - stosowana do metali o grubości poniżej 3 mm,
spawania w prawo - do metali o grubości powyżej 3 mm,
spawanie w górę - do metali wszystkich grubości.
Przy pracach spawalniczych rozróżnia się następujące stanowiska pracy:
stanowisko ruchome,
stanowisko stałe.
Stanowisko ruchome charakteryzuje się wygodą oraz mobilnością. Stosowane jest przy robotach remontowych, montażowych, rozbiórkowych. Składa się z butli tlenowej i acetylenowej umieszczonych na wózku wraz z reduktorami, wężami i palnikiem do spawania.
Stanowisko stałe jest wydzielonym pomieszczeniem, obudowanym ścianami murowanymi lub stałymi parawanami. Urządza się je tam gdzie występują stałe roboty spawalnicze lub cięcie tlenem. Może składać się z instalacji stałej, butli tlenowej i bezpiecznika wodnego, do którego acetylen dopływa rurociągiem z wytwornicy umieszczonej w innym pomieszczeniu oraz węży, reduktora, palnika i stołu lub ze sprzętu występującego przy stanowisku ruchomym.
W pracach spawalniczych stosowane są również inne gazy palne w połączeniu z tlenem oprócz acetylenu. Posiadają one jednak mniejszą temperaturę płomienia, niższą kaloryczność oraz nie wykazują własności redukujących. Do gazów tych zalicza się:
wodór - jest gazem drogim, stosuje się do spawania ołowiu, podgrzewania niektórych metali przy lutowaniu, cięcia dużych grubości oraz cięcia pod wodą.
gaz świetlny i gaz ziemny - używany głównie do podgrzewania przy lutowaniu, nie daje się uzyskać przy jego stosowaniu spoiny wysokiej jakości,
propan i butan - nie nadają się do spawania ze względu na właściwości utleniające płomienia, wykorzystywane do twardego lutowania, podgrzewania przy cięciu.
Przepisy BHP przy spawaniu gazowym.
Do podstawowych zasad bezpieczeństwa przy wykonywaniu prac spawalniczych należą:
prace spawalnicze powinny być wykonywane przez osoby posiadające "Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia" albo "Świadectwo egzaminu spawacza" lub "Książkę spawacza"
używanie przez spawacza odzieży ochronnej, czyli okularów, fartucha, rękawic, ochraniaczy na buty, ochraniaczy na łydki oraz ochraniaczy na rękawy.
przed rozpoczęciem pracy należy sprawdzić prawidłowość połączeń przewodów i przyłączenia końcówki przewodu roboczego do uchwytu.
należy używać butli posiadających ważną cechę dozoru technicznego.
butle gazowe wolno napełniać tylko tymi gazami, do których są one przeznaczone oraz posiadać odpowiednie barwy.
w czasie korzystania z gazu z butli powinny być one ustawione w pozycji pionowej lub pod kątem nie mniejszym niż 45° od poziomu.
butle należy chronić przed źródłami ciepła, płomieniem, iskrami.
ręczne przetaczanie butli jest dopuszczalne tylko w obrębie stanowiska spawalniczego.
przewody do tlenu i acetylenu powinny wyróżniać się wymaganą kolorystyką.
należy chronić je przed uszkodzeniami mechanicznymi.
zamocowanie przewodów na nasadkach reduktorów, bezpieczników wodnych, palników i łączników wykonuje się wyłącznie za pomocą płaskich zacisków.
minimalna długość węży powinna wynosić 5 m natomiast maksymalna 20 m.
szczelność i wytrzymałość eksploatowanych węży powinny być kontrolowane w okresach ustalonych stosownie do warunków ich eksploatacji, lecz nie rzadziej niż jeden raz na kwartał.
pomieszczenia spawalnicze należy wyposażyć w instalację wentylacyjną
stałe stanowisko spawalnicze powinno być wyposażone w stół spawalniczy i (lub) odpowiednie oprzyrządowanie, umożliwiające bezpieczne wykonanie prac spawalniczych.
przy udzielaniu pierwszej pomocy w przypadku poparzeń nie należy u poszkodowanego dotykać miejsc poparzonych.
nie przebijać pęcherzy, oparzone miejsca pokryć suchym opatrunkiem gazy jałowej, poszkodowanego przewieź do szpitala.
w przypadku zatrucia gazami poszkodowanego należy wyprowadzić na świeże powietrze i zastosować sztuczne oddychanie lub podać tlen oraz natychmiast wezwać lekarza.
stanowisko(-a) spawalnicze powinny być wyposażone w sprzęt przeciwpożarowy.
3