Okulistyka [W1]
Podstawowe wiadomości z anatomii i fizjologii wzroku
Narząd wzroku zaczyna się rozwijać w 4 tyg ciąży (jest to istotne ze względu na to aby uniknąć np. kontaktu z osobami chorymi)
W chwili urodzenia gałka oczna stanowi 80% gałki osoby dorosłej; rozwija się ona do 6 r.ż.
Narząd wzroku składa się z
gałki ocznej (część odbierająca wrażenia wzzrokowe - część recepcyjna)
drogi wzrokowe (część transmisyjna, przewodząca impulsy)
korowe ośrodki wzrokowe (część percepcyjna, w której dochodzi do uświadomienia obrazu)
1) oko:
gałka oczna
jej aparaty dodatkowe:
aparat ochronny - oczodół, powięzie oczodołowe, powieki, spojówki, narząd łzowy
aparat ruchowy - 4 mięśnie proste: górny, dolny, przyśrodkowy, boczny, 2 mięśnie skośne: górny i dolny
2) drogi wzrokowe - są wytworzone przez 4 neurony
I neuron - fotoreceptory w dwuch odmianach: czopki, pręciki
II neuron - komórki dwubiegunowe siatkówki
III neuron - komórki zwojowe: aksony tych komórek zwojowych tworzą nerw wzrokowy
IV neuron - komórki w ciele kolankowatym bocznym: aksony ciała kolankowatego bocznego tworzą promienistość wzrokową
3) korowe ośrodki wzrokowe - część percepcyjna (XVIII pole Brodmana, znajdują się w płacie potylicznym)
oczodół - ma 4 ściany, ma kształt piramidy o podstawie czworoboku,
sklepeinie tworzy kość czołowa i skrzydło mniejsze kości klinowej
dno utworzone jest przez kość szczękową, jarzmową i podniebienną
ściana boczna - utworzona przezkość jarzmową i skrzydło większe kości klinowej
ściana przyśrodkowa - przez kość szczękową, łzową i sitową (ta ściana jest dość słaba)
szczyt oczodołu - koniec piramidy w którym zbierają się 4 ściany, w nim znajdują się 3 bardzo ważne otwory
kanał wzrokowy (przez niego przechodzi nerw wzrokowy do jamy czaski)
szczelina oczodołowa górna (miejscce przez które przechodzi kilka n czaszkowych, żyła oczna zbierająca krew do zatoki jamistej (procesy zakrzepowe, ropne bardzo łatwo przemieszczają się między oczodołem a jamą czasszki)
szczelina oczodołowa dolna
objętość oczodołu - 30 cm 3 z czego ¼ to gałka oczna
Narząd wzroku
Narząd łzowy - składa się z części wydzielniczej którą stanowi gruczoł łzowy główny (leży on powyżej kąta bocznego w części górnej skroniowej) i gruczoły łzowe dodatkowe (rozsiane w spojówce)
Drogi odprowadzające
punkt łzowy (są dwa jeden na górnej a drugi na dolnej powiece)
kanalik łzowy (2x)
czasem kanalik łzowy wspólny (po połąćzeniu się górnego i dolnego)
woreczek łzowy
przewód nosowo - łzowy
przewód nosowy dolny (pod dolną małżowiną)
zastawka (czasem na końcu przewodu nosowo - łzowego - wówczas konieczność sondowania)
Gałka oczna - ma 3 błony i 3 komory
Błony
włóknista - rogówka i twardóka
naczyniowa - naczyniówka, ciało rzęskowe, tęczówka
wewnętrzna - siatkówka (ma część widzącą i ślepą; część receptorowa - wrażliwa, na obwodzie wytraca się ilość pręcików, tam receptory nie występują, część ślepa nie uczestniczy w odbiorze bodźca)
Komory
przednia - przestrzeń między rogówką i tęczówką (wypełniona cieczą wodnistą)
tylna - przestrzeń między tęczówką, ciałem rzęskowym i soczewką
szklista - wypełniona ciałem szklistym (największa przestrzeń)
Gałka oczna podzielona jest na odcinki
przedni - rogówka, komora przednia, tęczówka, ciało rzęskowe, soczewka
tylny - ciało szkliste, siatkówak, naczyniówka, tarcza nerwu wzrokowego (nII - n II czaszkowy)
Produkcja cieczy wodnistej:
przez ciało rzęskowe, w tym uczesniczy nabłonek ślepej części siatkóki.
Komora przednia wypełniona jest cieczą wodnistą która musi być idealnie przezierna, idealnie czysta. Ciecz wodnista jest niezbędna aby oko żyło, stanowi element odżywiający rogówkę i soczewkę (nie mają one naczyń krwionośnych, nie mają dostarczyciela substancji odżywczych więc to zapewnia rogóce i soczewce ciecz wodnista)
Ciecz wodnista wydzielana na drodze aktywnego wydzielania, czyli musi być aktywny proces metaboliczny
Skład
białko
sód
potas (potas aby soczewka była przezierna)
wit c (więcej niż w osoczu)itd.
bariera krew/ciecz wodnista - w stanach zapalnych dochodzi do załamania tej bariery i ciecz wodnista staje się mętna
Unaczynienie oka zapewnia
tętnica oczna (jest ona pierwszą gałęzią t szyjnej wew, bardzo wcześnie odchodzi od łuku aorty i jej prosty przebieg sprawia, że częśto t oczna jest odbiorcą różnych materiałów które mogą się oderwać od aorty np. skrzepliny blaszki miażdżycowe, nawet drobiny nie stanowiące problemy dla dużych naczyń spowodują zatkanie światła t ocznej i t środkowej siatkówki)
tętnica środkowa siatkówki
krew żylan odpływa z oka przez: (ż oczną górną i dolną)
4 zyły wirowate (z każdego kwadrantu oka)
żyła oczna górna i dolna
przez szczelinę oczodołową górną krew żylna uchodzi do zatoki jamistej
Naczynia chłonne
węzły chłonne przeduszne (część zew spływa do w chł przedusznych)
węzły chłonne podżuchwowe (część przednia spływa do w chł podżuch)
Unerwienie oka
ruchowe - dotyczy mięśni które gałką oczną poruszają
czuciowe
autonomiczne
ruchowe
mięśnie unerwione są przez n czaszkowe i przechodzą one (mięśnie) przez szczelinę czaszkową górną
n II - wzrokowy
n III - okoruchowy (unerwai m prosty górny, dolny, wew, skośny dolny i dźwigacz powieki górnej)
n IV - bloczkowy (unerwia m skośny górny)
n VI - odwodzący )unerwia m prosty boczny)
n VII - twarzowy
czuciowe
n oczny - I gałąź n trójdzielnego (czaszkowego n V)
autonomiczne
pochodzi od zwoju żęskowego (leży 2 cm za gałką oczną po zew stronie n wzrokowego)
1