PRAWO:

Prawo - to zespół norm określających postępowanie ludzi, norm ustanowionych, usankcjonowanych przez państwo i popartych przymusem państwowym.

Normy prawne mają charakter:

• Generalny - określone do konkretnych adresatów

• Abstrakcyjny - dotyczą jednej, konkretnej sytuacji

Reguła zachowania skonstruowana na podstawie przepisów prawnych
Normy prawne są zawarte w aktach prawnych.

Akty prawne:

• Normatywne - zawarte są normy prawne

• Indywidualne - ustanawiają indywidualne reguły zachowania

Nie każdy organ państwowy może tworzyć normy prawne.

Wyróżniamy akty prawne, normatywne:

• Konstytucja

• Ustawa

• Rozporządzenie

• Zarządzenie

Przepis prawny - każda jednostka zdaniowa ( w sensie gramatycznym), która znajduje się w akcie normatywnym.

Przepisy:

• Bezwzględnie obowiązujące (ins cogens) - to takie które nie mogą być zmienione poprzez wolę stron w stosunku prawnym

• Względnie obowiązujące (ins dispositivi) - mogą być zmodyfikowane wolą stron

Budowa normy prawnej:

• Hipoteza - określa warunki, w których zaistnienie powoduje możliwość przypisywania komuś obowiązku lub uprawnienia

• Dyspozycja - wyznacza sposób zachowania się adresata, gdy spełnione zostały warunki przewidziane w hipotezie

• Sankcja - określa konsekwencje prawne, zachowania niezgodnego z obowiązkiem sformułowanym w dyspozycji

Przykład:

• Nie wolno zabijać człowieka

• Kto zabije podlega karze

• Grozi kara 10 lat pozbawienia wolności

Źródła prawa:

• Decyzje organów państwowych, tworzące prawo

• Formy jaką przybierają akty tworzenia prawa

Źródła prawa tworzą system prawa - poszczególne źródła są ze sobą powiązane:

• Hierarchicznie - jaką pozycję w systemie władzy organizacji prawa ma ten od którego dane źródło pochodzi

Pozycja organu wpływa na moc prawną

• Materialnie - ta sama dziedzina stosunków społecznych może być regulowana przez źródła prawa mające różne hierarchiczne miejsce w systemie

Systemy źródła prawa w Polsce:

• Źródła prawa powszechnie obowiązującego - adresatem jest każdy podmiot na terenie Polski (konstytucja, ustawa, ratyfikowana umowa międzynarodowa, rozporządzenie, akty prawa miejscowego)

• Źródła o charakterze wewnętrznym - to takie, które mogą obowiązywać tylko jednostki organizacyjne podlegające danemu terenowi (uchwały Rady Ministrów, Zarządzenia prezesa Rady Ministrów, zarządzenia Prezydenta RP)

Konstytucja - jest tylko jedna, jest to akt o najwyższej mocy prawnej:

1. Rzeczpospolita

2. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela

3. Źródła prawa

4. Sejm i Senat

5. Prezydent RP

6. Rada Ministrów i administracja rządowa

7. Samorząd terytorialny

8. Sądy i trybunały

9. Organy kontroli państwowej i ochrony prawa

10. Finanse publiczne

11. Stany nadzwyczajne

12. Przepisy przejściowe i końcowe

Ustawa - akt normatywny pochodzący od Sejmu i Senatu
przedmiotem regulacji może być każda sprawa:

• Budżet państwa

• Wolności, prawa i obowiązki jednostki

Przepisy ustawy muszą być zgodne z konstytucją, z umowami międzynarodowymi, ratyfikowanymi za zgoda parlamentu. Ratyfikacji dokonuje prezydent.

Umowa międzynarodowa - oznacza zobowiązanie państwa do jej przestrzegania - muszą być zgodne z konstytucją.

Akty prawa ponadnarodowego - ONZ, UE - państwo nie traci suwerenności (niezależności)

Rozporządzenia unijne - (regulują prawa i obowiązki, maja pierwszeństwo nad prawami krajowymi), dyrektywy - (są kierowane do organów państwowych, określają cele jakie powinny być zrealizowane)

Źródła prawa krajowego:

• Rozporządzenie - akt normatywny, wydawany przez władzę wykonawczą (Radę Ministrów, prezesa Rady Ministrów, prezydenta RP, KRRiT)

• Akt normatywny o charakterze wykonawczym - wydawany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie (delegacja - przepis upoważniający do wydania rozporządzenia), celem rozporządzenia jest wykonanie ustawy

• Akty prawa miejscowego - działają na obszarze organu, który je wydał

• Organizacje samorządu terytorialnego - Rady Gmin, Powiatów, Sejmiki Wojewódzkie

• Terenowe organy administracji rządowej - wojewodowie, dyrektorzy Izb Skarbowych

Akty prawa musza być ogłoszone.

Organy promulgacyjne - miejsce w którym są ogłoszone akty:

• Dziennik ustaw RP

• Monitor prawny RP

• Dzienniki urzędowy RP

• Monitor Polski B

• Dzienniki Urzędowe Ministrów

• Dzienniki Urzędowe Administracji Centralnych Organów

• Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe

Akty prawa miejscowego mogą być ogłoszone w sposób zwyczajny na danym obszarze.

Akty prawne ulegają zmianom.

Tekst jednolity aktu ogłasza Marszałek Sejmu.

Akty prawne UE są zamieszczone w Dzienniku Urzędowym UE

Aby norma prawna obowiązywała musi:

• Być ustanowiona przez właściwy organ w przewidzianym trybie prawotwórczym

• Być właściwie ogłoszona

• Nie może w treści zawierać sprzeczności

• Obowiązywać, gdy nie została uchylona we właściwym trybie

Obowiązywanie w czasie - wyznaczenie początkowego i końcowego momentu obowiązywania normy prawnej

Vocatio legis - czas miedzy ogłoszeniem, a wejściem w życie

Lex retro non agit - prawo nie działa wstecz

Akty prawne wprowadzane są bezterminowo:

• Uchyla się moc wiążącą ustawy

• Akt musi mieć podstawę

• Desuetudo - utrata mocy normy prawnej na skutek jej nie stosowania

Kolizja norm prawnych - sytuacja w której przepisy są ze sobą niezgodne:

• Przepis późniejszy uchyla przepis wcześniejszy

• Ustawa ogólna nie uchyla wcześniejszej ustawy szczególnej

• Przepis szczególny ma pierwszeństwo nad przepisem ogólnym

• Akt wyższego rzędu ma pierwszeństwo nad aktem niższego rzędu

Stosowanie prawa - sformalizowane działanie kompetentnych podmiotów (organów państwowych lub upoważnionych ustawowo innych organów lub osób), polegające na władczym rozstrzygnięciu konkretnych spraw w odniesieniu do indywidualnie oznaczonych podmiotów

V etapów stosowania prawa:

1. Ustalenie stanu faktycznego

2. Wybór przepisu prawnego (kwalifikacja)

3. Wyprowadzenie normy prawnej z przepisu prawa (wykładnia prawa)

4. Przyporządkowanie stanu faktycznego do normy i ustalenie skutków prawa

5. Wykonanie rozstrzygnięcia mającego skutki prawa (egzekucja)

Domniemania:

• Faktyczne - dopuszczenie wnioskowania z faktu o faktach

• Prawne - wynikają z przepisów prawa:

• Wzruszalne - że w rzeczywistości było inaczej

• Niewzruszalne - tak jest i nie jest inaczej

Sytuacje prawnie nieunormowane

Analogia legis - sięgamy do podobnej normy, z podobnej sytuacji

Analogia Iuris - szukamy rozwiązania w oparciu o system prawny

Legis - z ustawy, z innego przepisu

Iuris - z prawa, z systemu prawnego

Dopuszcza się stosowanie tylko analogii Legis

Wnioskowanie z celu na środki - jeżeli ustawodawca zezwala na osiągnięcie jakiegoś celu to pozwala też na użycie środków do jego osiągnięcia.

Wnioskowanie z większego na mniejsze - jeśli wolno komuś czynić więcej, to wolno mu też czynić mniej.

Wnioskowanie z mniejszego na większe - jeśli nie wolno komuś czynić mniej, to nie wolno mu czynic więcej.

Metody wykładni prawa:

• Metoda językowa (gramatyczna) - odczytywanie zdania przepisu zgodnie z regułami danego języka

• Metoda celowościowa (teleologiczna) - w jakim celu przepis powstał

• Wykładnia funkcjonalna

• Wykładnia systemowa - ocena uwzględniająca to, że mamy do czynienia z przepisem

• Wykładnia historyczna - uwzględnienie historii tworzenia przepisu

• Wykładnia porównawcza - gdy mamy do czynienia z przepisami międzynarodowymi, importowanymi z innego państwa

Moc wiążąca wykładni prawnej:

• Wykładnia o mocy powszechnie wiążącej - przypisana wykładni autentycznej (przeprowadza ją ten, który stworzył daną normę - pochodzi od organu, który wydał dany przepis), i legalnej (wykładnia podmiotu stwórczego do normy ogólnie obowiązującej).

• Wykładnia o mocy ograniczenie wiążącej - Wykładnia praktyczna - dokonywana przez organy stosujące prawo,
  Wykładnia Sadu Najwyższego (np. kasacja) - uchwała w zwykłym składzie lub składzie poszerzonym (7 sędziów)

• Wykładnia nie mająca mocy wiążącej - wykładnia doktrynalna - dokonywana przez przedstawicieli nauki, prestiż nauki powoduje, że ma znaczenie

Gałęzie prawne - każda z gałęzi odnosi się do innych spraw

• Prawo publiczne - te normy, które dotyczą relacji, w której jeden z podmiotów jest wyposażony w atrybuty władzy publicznej, ma pozycję władczą

• Prawo prywatne - dotyczy stosunków, w których podmioty są równorzędne wobec siebie, maja równoważny wpływ na kształt relacji jaka powstaje

Każdy system prawa realizuje dwie cechy:

• Niesprzeczności

• Zupełności - jeśli istnieje zdarzenie prawne, system musi znaleźć dla niego rozwiązanie

Organy władzy ustawodawczej:

• Sejm

• Senat

Uchwalają Konstytucje, uchwalają ustawy

Zgromadzenie Narodowe - Sejm i Senat

• Przyjęcie przysięgi od nowego prezydenta

• Rozważenie uznania trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia

• Postawienie prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu

Organy władzy wykonawczej:

• Prezydent - najwyższy przedstawiciel RP

• Rada Ministrów:
  zasada domniemania kompetencji RM
  mogą wydawać rozporządzenia i uchwały

Unia Europejska - organizacja ponad narodowa, kraje swą suwerenność przekazały na rzecz UE, ma własny porządek prawny, odrębny od praw członków.
Traktat Lizboński - 1.12.2009

Prawo UE reguluje stosunki między państwami członkowskimi, instytucjami, ale także stosunki między podmiotami prawnymi.

Prawo gospodarcze - zasady wspólnego rynku (prawa konsumenta, konkurencja), po wejściu Traktatu Lizbońskiego - politykę bezpieczeństwa, policyjna, sądownicza, w sprawach karnych.

Prawo pierwotne:

• Traktaty konstytucyjne UE

• Traktat o UE

• Traktat o funkcjonowaniu UE

• Prawa zasadnicze

Prawa wtórne:

• Wydają normy prawne

• Rozporządzenia UE

• Dyrektywy

• Decyzje

• Zalecenia

Konwencje międzynarodowe zawierane przez UE:

• EWG - Europejska Wspólnota Gospodarcza

• EuroAtom - Europejska Wspólnota Energii Atomowej

• EWWiS - Europejska Wspólnota Węgla i Stali

Instytucje UE:

• Rada Europejska - szefowie rządów lub państw, oraz Ministrowie Spraw Zagranicznych

• Komisja Europejska - odpowiednik rządu

• Parlament Europejski - ma funkcje prawodawcze

• Rada Unii Europejskiej - główny organ prawodawczy

Inicjatywa należy do Komisji Europejskiej.

Reprezentacja Unii na zewnątrz:

• Przewodniczący Rady UE

• Przedstawiciel ds. bezpieczeństwa

Zdolność prawna - ma charakter bierny, możność bycia podmiotem praw i obowiązków.

Zdolność do czynności prawnej - ma charakter aktywny

Osoba fizyczna - człowiek nabywa zdolność prawną z chwilą narodzin

Zdolność prawna nasciturus - dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone

Testament może spisać tylko osoba z pełnym prawem

Sankcja bezskuteczności zarządzonej - czynność nie wywołuje skutku do czasu uzyskania pozwolenia.

Czynności jednostronne - wystarczy jedno oświadczenie woli , np. wypowiedzenie umowy

Dobra osobiste - nie mające wartości majątkowej (nazwisko, godność, pseudonim, tajemnica korespondencji)

Osoby prawne - jednostka organizacyjna - zespół osobowo-majątkowy

Osobowość prawna jest cechą normatywną, osobowość prawną posiadają:

• Spółdzielnie

• Banki

• Partie polityczne

• Stowarzyszenia zarejestrowane

• Gminy

• Spółki z o. o.

• Spółki Akcyjne

Osoby prawne muszą mieć zarząd, dyrekcję

Osoba prawna powstaje z chwilą zarejestrowania w KRS (Krajowy Rejestr Sądowy)

Ułomne osoby prawne - jednostki organizacyjne, które mają zdolność do czynności, zdolność prawną, ale nie przyznano im osobowości prawnej.

• Spółki osobowe prawa handlowego (komandytowa, jawna, partnerska)

• Wspólnoty mieszkaniowe

• Stowarzyszenia niezarejestrowane

Konsument - osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej, w zakresie, który nie jest bezpośrednio związany z działalnością gospodarczą lub zawodową.

Przedsiębiorca - osoba fizyczna, osoba prawna albo ułomna osoba prawna, która stale prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową.

Firma jest niezbywalna - nazwa pod którą przedsiębiorstwo działa w obrocie, firma podlega ochronie.

Czynności prawne - zdarzenie prawne w skład którego wchodzi oświadczenie woli z zamiarem wywołania skutków prawnych

Wady oświadczenia woli:

• Nieważność bezwzględna - brak świadomości lub swobody, pozorność

• Nieważność względna - czynność jest ważna, chyba że powołuje się osoba uprawniona; błąd, groźba

Błąd musi być istotny i ma dotyczyć treści czynności prawnych.

---