Pejzaż rodzimy w Panu Tadeuszu i jego kontynuacje w Nad Niemnem
Opisy przyrody w "Panu Tadeuszu" sa z reguly zwiazane z akcja i podporzadkowane sa sprawom ludzkim. Wschody i zachody slonca stanowia zatem rame dla calodziennych wypadków, uwydatniajac kompozycje utworu. Stosunkom miedzy ludzmi odpowiada stan pogody. Wraz z powstaniem zywych konfliktów miedzy bohaterami psuje sie wspaniala letnia pogoda (slota przed bitwa w ks. IX i burza na poczatku ks. X). Kolejny zwiazek pomiedzy opisami rodzimej natury a trescia poematu to zwracanie w nich uwagi na piekno rzeczy pospolitych. W przypadku ludzi jest to szczególowy opis ich zachowania, ubioru, zwyczajów. Przyrode natomiast pokazuje Mickiewicz za pomoca opisów uroku ogrodu warzywnego, barwnosci ptactwa domowego, piekna skromnych kwiatów polnych, krzewów i drzew, grzybów i obloków na niebie. Poeta nawet w najprostszym fragmencie krajobrazu dostrzega przepych zestawien kolorystycznych i gre swiatla. Mickiewiczowski opis obok precyzji obserwacji odznacza sie swietna kompozycja, podkreslajaca najwazniejsze cechy zjawiska, czesta personifikacja zjawisk przyrody lub porównaniami (np. opis dwóch strumieni w ks. VIII), czy tez antropomorfizacja, czyli przypisywaniem zjawiskom przyrody emocji ludzkich (np. milosc dwóch stawów).
Krajobraz rodzimy to takze opisy postaci, obyczajów, otoczenia, wnetrza domów, narzedzi i sprzetów, jak np. zegar z melodyjka, buduar Zosi, serwis. Krajobraz ten widzimy w typach postaci: Jacka Soplicy - zawadiaki sarmaty, Zosi - dziewczecia polskiego, Sedziego - dobrego gospodarza, Wojskiego - wiernego slugi. Na rodzimosc krajobrazu wplywa takze zachowanie obyczajów: sluzenie kobietom przy stole, prawo starszyzny, goscinnosc. A zatem rodzimosc przejawia sie w "Panu Tadeuszu" w patriotyzmie, w poczuciu umilowania ojczyzny. A. Mickiewicz w "Panu Tadeuszu" stworzyl pejzazowa formule polskosci, sluzaca jako wzór czy motyw do wykorzystania przez pózniejszych artystów. W "Nad Niemnem" E. Orzeszkowej spotykamy sie z mnogoscia opisów przyrody i ludzi ja rozumiejacych, zzytych z natura. W tych opisach narrator rezygnuje z klasycznych chwytów powiesci realistycznej, zamieniajac w tych fragmentach jezyk prozy na czysta poezje i liryke. To wlasnie owo typowe dla Orzeszkowej "krajobrazowanie" zbliza ta pozytywistyczna powiesc do epopei Mickiewicza. Wszystkie obrazy lasów, pól, miedz, zagród, sadów utrzymane sa w tonacji "glorii przyrody". Tu narrator-swiadek przestaje byc tylko obserwatorem. Traci calkowicie dystans do swiata, zmienia sie niemal w jego uczestnika. Podobnie bylo u Mickiewicza, u którego wystepowalo w "Panu Tadeuszu" kilku narratorów, z których jeden, podziwiajac piekno krajobrazu litewskiego, odslanial czytelnikom swoje mysli i uczucia.
Korczyn, tak jak Soplicowo, polozony jest w pieknym litewskim krajobrazie literackim. Podobnie takze pokazana jest rodzimosc panujaca w domu Korczynskich. Mamy wie i tu rytm dnia wyznaczany przez prace i rozrywki. Orzeszkowa prezentuje jednak bardziej zróznicowana galerie postaci. Z jednej strony tych, którzy odchodza od schematu zycia rodzinnego w wydaniu mickiewiczowskim - Darzeccy, pani Emilia, Zygmunt Korczynski, Orzelski czy Rózyc. Z drugiej strony Benedykt i Witold - ci, którzy zachowuja te tradycje oraz Justyna - dziewcze polskie. Rodzimosc Korczyna pokazana jest takze i tu poprzez opis sprzetów, takich jak fortepian czy obrazy, a takze przez typowo polska goscinnosc.
W "Przedwiosniu" S. Zeromskiego Nawloc tylko powierzchownie przypomina mickiewiczowskie Soplicowo. I tu takze rodzimosc pejzazy pokazana jest przez rytm dnia wyznaczanego posilkami, podobne sa rozrywki: grzybobranie, przejazdzki. Ale Zeromski pokazuje mieszkanców Nawloci przy nieustannej zabawie, w Soplicowie natomiast na plan pierwszy wysuwala sie praca. W "Przedwiosniu" pryska mit patriarchizmu - ojcowizny, szacunku dla starszych. Pryska mit serdecznego stosunku do sluzby, poprzez pokazanie z jednej strony serdecznego odnoszenia sie panstwa do Macieja, z drugiej zas panujacej w czworakach nedzy. Przyroda nie odgrywa juz tu tak waznej roli. Typy ludzkie sa podobne, a jednak inne, poniewaz Telimena to kokietka, ale w sumie dobra kobieta - Laura zas jest juz egoistka, ksiadz Robak to patriota, który swoje poslanie traktuje bardzo powaznie, a ksiadz Anastazy lekcewazy sobie swój stan kaplanski. Opisany przez Zeromskiego rodzimy pejzaz stal sie symbolem wstecznego konserwatyzmu.