ŚRODOWISKO SPOŁECZNE
Gr.V
Alina Kwapisz
Agnieszka Madalińska
Otaczająca nas rzeczywistość jest złożona, a jej poznawanie przez 7-8 letnie dzieci może stwarzać nie małe trudności. Nauczanie powinno skupiać się na faktach, zjawiskach, zależnościach, które są istotne dla danego środowiska. Skupmy się na środowisku społecznym. Chodzi tu o dostarczenie wiedzy o ludziach i ich życiu, treści te mają więc charakter wychowawczy. Uczymy dzieci obserwować życie, praktycznie włączamy w działanie określonych grup społecznych.
Środowisko społeczne-mianem tym określamy ludzi i stosunki społeczne otaczające osobnika. Pedagogikę interesuje konkretnie funkcjonujące środowisko. Możemy wyróżnić następujące elementy środowiska społecznego
1.rozmieszczenie ludności i gęstość zaludnienia
2.struktura zawodowa ludności
3.relacja poszczególnych grup wieku
4.poziom i struktura wykształcenia ludności
Wprowadzenie środowiska społecznego rozpoczynamy od najbliższych dziecku zespołów ludzkich: rodziny, klasy, szkoły, rodzinnej miejscowości, natomiast w klasach wyższych wprowadzamy wiadomości na temat gminy, miasta, województwa i kraju. Zapoznajemy dzieci z różnymi zawodami z zasadami ruchu drogowego z higieną życia codziennego z treściami historycznymi. W pracy naszej zajmiemy się takimi dziedzinami:
1.Higiena osobista i higiena otoczenia.
2.Zasady higieny.
3.Profilaktyka.
4.Bezpieczeństwo życia.
5.Forma wypoczynku.
6.Rodzina.
7.Miejscowość.
8.Społeczny podział pracy.
9.Komunikacja.
10.Szlaki komunikacyjne.
11.Administracja.
1.Higiena osobista i higiena otoczenia.
Higiena osobista to czynności najczęściej kojarzone z regularnym myciem ciała z użyciem mydła, regularną zmianą i praniem odzieży oraz bezpośrednim unikaniem zabrudzenia. Przestrzeganie zasad higieny osobistej jest jednym z warunków prawidłowego rozwoju i dobrego stanu zdrowia. Wyrabianie u dzieci nawyków higienicznych nie może odbywać się tylko w przedszkolu lub w szkole powinno mieć również miejsce w domu przy aktywnym udziale rodziców. Takimi swoistymi elementami higieny osobistej jest: higiena rąk, odzież ochronna, nakrycie głowy, estetyczny wygląd, higiena skóry oraz higiena poszczególnych układów i narządów naszego organizmu.
2.Profilaktyka.
Profilaktyka , czyli zapobieganie to proces wspierania rozwoju pełnego zdrowia poprzez umożliwienie ludziom uzyskania pomocy potrzebnej im do przeciwstawiania się trudnościom życiowym oraz osiągnięcie subiektywnie satysfakcjonującego, społecznie konstruktywnego i bogatego życia. Współczesna profilaktyka wyróżnia trzy jej poziomy:
a)profilaktyka pierwszorzędowa
b)profilaktykę drugorzędową
c)profilaktykę trzeciorzędową
W szkole podstawowej realizuje się profilaktykę pierwszorzędową.
3.Bezpieczeństwo życia.
Pojęcie ruchu drogowego. Ruch drogowy to ruch pojazdów oraz pieszych po ulicach. Przestrzeganie zasad ruchu drogowego, znajomość podstawowych znaków. W ramach zachowania bezpieczeństwa podczas drogi do szkoły uczeń powinien przyswoić: pojęcie drogi dla ruchu kołowego i dla ruchu niekołowego, pobocze drogi, jezdnia drogowa, rodzaje nawierzchni. Powinien nabyć umiejętności chodzenia drogą poza miejscem mieszkania, poza miastem, chodzenia ulicą, chodzenia chodnikiem, przechodzenia przez jezdnią, przechodzenia przez skrzyżowanie ulic i dróg, przechodzenia przez przejazdy kolejowe, odpowiedniego zachowania ostrożności podczas trudnych warunków drogowych (mgła, gołoledź).
Bezpieczeństwo podczas drogi do szkoły. Zasady przechodzenia przez jezdnię. W przypadku gdy znajdujemy się na przejściu dla pieszych z sygnalizacją świetlną uczeń powinien umieć wiedzieć jakie czynności są przyporządkowane do określonego koloru. Światło czerwone-nie można przechodzić, światło pomarańczowe-można się przygotować, światło zielone-można ruszyć. W przypadku gdy występuje brak sygnalizacji świetlnej uczeń powinien umieć stosować regułę:
1.Zatrzymaj się na skraju jezdni.
2.Spójrz w lewo.
3.Spójrz w prawo.
4.Spójrz jeszcze raz w lewo.
5.Jezdnia wolna-przechodź. Dochodząc do środka jezdni jeszcze raz spójrz w prawo.
Bezpieczeństwo w szkole. Uczeń powinien znać i przestrzegać zasady panujące w szkole. Nie wychodzić bez wiedzy i pozwolenia nauczyciela. Odpowiedzialnie korzystać z budynku szkolnego.
4.Formy wypoczynku.
Ściśle wiążą się z pojęciem wolnego czasu. Pojęcie to obejmuje czas pozostały po wykonaniu obowiązków rodzinnych, szkolnych, społecznych i przeznaczony na odpoczynek, rozrywkę oraz rozwój własnych zainteresowań zgodnie z zamiłowaniami i upodobaniami. Wróćmy do kluczowego pojęcia-formy wypoczynku-podnoszą sprawność fizyczną, poprawiają stan zdrowia dzieci. Jakie formy są wykorzystywane w klasach początkowych:
-wycieczki przedmiotowe (w celu uzupełnienia obowiązującego programu nauczaniu)
-wycieczki krajoznawczo-turystyczne
-wyjazdy rekreacyjno-wypoczynkowe (np.na basen)
-imprezy krajoznawczo-turystyczno-wypoczynkowe (obozy, kolonie, biwaki, rajdy)
-imprezy wyjazdowe związane z realizacją programu nauczania („Zielone Szkoły”)
-wycieczki kulturalne (kino, teatr)
-wypoczynek w miejscu zamieszkania
5.Rodzina.
Cele w tej dziedzinie środowiska społecznego: kształtowanie u uczniów orientacji w czasie, uświadomienie jakie jest miejsce dziecka w rodzinie, kształtowanie szacunku dla rodziców i gotowości niesienia pomocy młodszemu rodzeństwu oraz dziadkom. Dzieci uczą się opowiadać o rodzicach, rodzeństwie i dziadkach. Nazywają uczucia jakimi darzą tych członków rodziny. Opowiadają jak spędzają czas z rodzicami, gdzie wyjeżdżają. Dzieci poznają prace domowe wykonywane przez rodziców. Mamy na myśli: sprzątanie, gotowanie, pranie, przygotowanie posiłku (zasady przygotowania posiłku). Opowiadają o zawodach wykonywanych przez swoich rodziców, poznają inne (pielęgniarka, lekarz, strażak, policjant, sprzedawca, kierowca…..) Można zaprosić rodziców którzy sami przybliżają dzieciom ich zawody (opowiadają o celach, zadaniach, strukturze, miejscu w którym pracują-szpital, sklep, szkoła-). Kolejnym aspektem są zadania dzieci w rodzinie. Opowiadają jakie mają obowiązki, w czym pomagają mamie, tacie. Czas wolny z rodzicami. Wycieczki rowerowe, turystyczne do różnych zakątków kraju.
6.Miejscowość.
Swoją rodzinną miejscowość dzieci na ogół już znają jednak wiadomości te są nieuporządkowane. Nauczyciel opowiada o obiektach przyrodniczych-parkach miejskich (publiczna przestrzeń zielona pełniąca funkcje wypoczynkowe i rekreacyjne) w przypadku miasta Piotrkowa Trybunalskiego jest to park im. KSIĘCIA JÓZEFA PONIATOWSKIEGO park Belzacki, park ŚRÓDMIEJSKI. Dużo uwagi poświęca się lasom otaczającym dane miasto, obiektom przyrodniczym i antropogenicznym. Zaliczamy do tego parki krajobrazowe- obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe, w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju (Przedborski, Sulejowski, Spalski). W tym dziale uwagę skupia się również na ludności danego miasta i tym czym się zajmują. Na usługach jakie oferuje dane miasto. Wymienia się również instytucje znajdujące się w danej miejscowości. Chodzi tu o takie miejsca jak policja, straż pożarna, poczta, szpital.
7.Społeczny podział pracy.
Ten dział środowiska społecznego traktuje o pracy, jej cechach. Wprowadza się pojęcie przemysł, rolnictwo, rybołówstwo, handel, usługi. Praca to świadoma czynność polegająca na wkładanym wysiłku (działalność lub oddziaływanie) człowieka w celu osiągnięcia założonego przez niego celu. Przemysł to dział produkcji materialnej, w którym wydobywanie zasobów przyrody i dostosowanie ich do potrzeb ludzi odbywa się na dużą skalę, na zasadzie podziału pracy i za pomocą maszyn. Dzieli się na trzy sektory:
1 Sektor- to rolnictwo, w jego skład wchodzi: uprawa ziemi, hodowla zwierząt, rybołówstwo i rybactwo.
2 Sektor- w jego skład wchodzi górnictwo, przemysł przetwórczy i budownictwo.
3 Sektor- to usługi, w jego skład wchodzi: transport, łączność, handel, oświata i służba zdrowia.
Rolnictwo to jeden z działów gospodarki, którego głównym zadaniem jest dostarczenie żywności. Rolnictwo uzyskuje produkty roślinne i zwierzęce dzięki uprawie roli i roślin oraz chowu i hodowli zwierząt. Dzieli się na rolnictwo ekstensywne czyli tradycyjne i rolnictwo intensywne. Ten dział przemysł pełni trzy funkcje: ekonomiczną, społeczną i przestrzenną. Rybołówstwo obejmuje pozyskiwanie (połów) ryb i innych zwierząt oprócz wielorybów, między innymi skorupiaków i mięczaków oraz roślin wodnych w celach spożywczych. Można je podzielić na rybołówstwo przybrzeżne i pełnomorskie. Handel to trzeci sektor przemysł. Jest procesem gospodarczym polegającym na sprzedaży. Ze względu na zakres i rodzaj działalności dzieli się na handel detaliczny i hurtowy. Wyróżniamy cztery podstawowe funkcje handlu:
1.Uzgadnianie struktury rodzajowej towarów.
2.Kierowanie ruchem towarów w czasie.
3.Kierowanie ruchem towarów w przestrzeni.
4.Kształotowanie struktury asortymentowej towarów.
Usługa to również trzeci sektor przemysł. To działanie podejmowane zwykle w celach zarobkowych w celu zaspokojenia potrzeb innego człowieka lub organizacji. W literaturze napotykamy na termin usług społecznych czyli niematerialnych. Mamy tu na myśli szpital i służbę zdrowia, szkołę i edukacje.
Teraz przejdziemy do pojęcia zawód. Każdy człowiek pracuje czyli wykonuje określony zawód. Zawód określany jest mianem czynności wyodrębnionych w ramach społecznego podziału pracy, wymagający przygotowania (kwalifikacji), wykonywany przez jednostkę stale lub dorywczo i stanowiący dla niej źródło utrzymania. E.Durkheim uznał, że podział zawodowy jest naturalną, logiczną konsekwencją życia zbiorowego. Przynosi wiele korzyści. Społeczny podział pracy jest procesem prowadzącym do powstawania nowych zawodów. Jak wygląda klasyfikacja zawodów. Mianowicie:
1.Siły zbrojne.
2.Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy.
3.Specjaliści.
4.Technicy i inny średni personel.
5.Pracownicy biurowi.
6.Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy.
7.Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy.
8.Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy.
9.Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń.
10.Pracownicy przy pracach prostych.
8.Komunikacja.
Transport to przemieszczanie ludzi, ładunków (przedmiot transportu) w przestrzeni przy wykorzystaniu odpowiednich środków (środków transportu). Dzieci poznają 3 rodzaje transportu: lądowy, wodny, powietrzny. W transporcie lądowym takim najistotniejszym rodzajem jest transport samochodowy. Pozwala szybko dowieść pasażera lub ładunek na wcześniej wyznaczony cel. Obok samochodowego wyróżniamy również transport kolejowy. Dotyczy on przewozu zarówno osób jak i ładunków. Transport wodny, jedną z form łączności tego transportu jest żegluga. Oznacza to przewóz statkami w celach zarobkowych, pasażerów i ładunków, przez wody morskie i śródlądowe. Wyróżniamy kilka rodzaj:
1.Według obszaru działania: żegluga morska, przybrzeżna i śródlądowa.
2.Według charakteru: żegluga kabotażowa, liniowa, trampowa, wahadłowa.
3.Według polskiego prawa: żegluga bałtycka, przybrzeżna, krajowa, osłonięta i portowa.
W literaturze znajdujemy jeszcze jeden podział. Podział na transport morski i śródlądowy. Kolejnym rodzajem jest transport powietrzny. Środki transportu to balon, samolot, sterowiec, szybowiec, śmigłowiec. Najczęściej stosowanym jest samolot. Służy on do przewozu osób i ładunków w najdalsze zakątki świata. W Polsce zapoczątkowany w 1919 roku, a w 1923 powstało przedsiębiorstwo Polskie Linie Lotnicze LOT. Największym portem lotniczym w naszym kraju jest lotnisko Okęcie im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Przejdźmy do krótkiego omówienia wad i zalet tych transportów.
Transport lądowy-można się nim dostać wszędzie tam gdzie nie ma dostęp kolej czy statek, korzystny w przewozie osób na małą odległość, łatwiej dostępne w porównaniu z samolotem, jednak czas podróży się wydłuża i koszty utrzymania samochodu z upływem czasu wzrastają.
Transport wodny-ma daleki zasięg, duża ładowność, może być transportowany każdy rodzaj towaru, jednak jest uzależniony od pogody.
Transport powietrzny-szybki czas przelotu, możliwość dotarcia w najdalsze zakątki świata, jednak jest w dużym stopniu uzależniony od pogody.
Przejdźmy teraz na chwilę do środków transportu. To maszyny transportowe lub istoty żywe, dzięki którym możliwe jest przemieszczanie ludzi lub ładunków, czyli transport. Podział środków transportu jest zbliżony do podziału transportu. Wyróżniamy środki transportu lądowego (pojazdy szynowe, pojazdy samochodowe, pojazdy jednośladowe), środki transportu wodnego (śródlądowego, morskiego), środki transportu lotniczego i środki transportu miejskiego (autobus, tramwaj, metro ,trolejbus).
9.Szlaki komunikacyjne.
Autostrada- droga publiczna o ograniczonej dostępności, przeznaczona wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych, charakteryzująca się bezkolizyjnymi skrzyżowaniami oraz podzielona na pasy ruchu dla różnych szybkości i kierunków. Wyposażona jest w miejsce obsługi podróżnych, pojazdów oraz przesyłek. Autostrada jest drogą płatną za którą podróżny uiszcza opłatę w specjalnie wyznaczonych do tego miejscach przed wjazdem na autostradę.
Droga- wydzielony pas terenu lub akwenu - bądź fragment przestrzeni powietrznej - przeznaczony do poruszania się pojazdów, ludzi, zwierząt, łącząca ze sobą dwa lub więcej punktów. Wyróżniamy drogę: kołową, twardą, gruntową, publiczną, ekspresową, krajową, wojewódzką, powiatową, gminną.
Jezdnia- część drogi kołowej przeznaczonej dla ruchu pojazdów. Może składać się z jednego lub kilku pasów ruchu. Częścią jezdni nie są wydzielone torowiska.
10.Administracja.
Granica państwa-powierzchnia pionowa przechodząca przez linię graniczną oddzielająca terytorium, podziemie i obszar powietrzny jednego państwa od innych państw. Do określania granic często używa się charakterystycznych elementów geograficznych, jak na przykład rzeki, łańcuchy górskie lub wybrzeża morskie.
Miasto-historycznie ukształtowana jednostka osadnicza charakteryzująca się dużą intensywnością zabudowy, małą ilością terenów rolniczych, ludnością pracującą poza rolnictwem (w przemyśle lub w usługach) prowadzącą specyficzny miejski styl życia. Przejdźmy do krótkiej charakterystyki funkcji. Ich podziałów w literaturze znajdujemy bardzo wiele. Jeden z nich to: funkcje centralne, wyspecjalizowane i mieszane.
Wieś-jednostka osadnicza o zwartej, skupionej lub rozproszonej zabudowie i istniejących funkcjach rolniczych lub związanych z nimi usługowych lub turystycznych, nieposiadająca praw miejskich lub statusu miasta. W Polsce zarejestrowanych jest 42 835 wsi.
Osiedle-zespół mieszkaniowy stanowiący integralną część miasta lub wsi.
Dzielnica-jednostka podziału administracyjnego miasta obejmująca część jego terytorium: ulice, osiedla lub zwyczajowa nazwa części miasta.
Stolica-główne miasto państwa, siedziba rządu lub innego organu władzy wykonawczej, siedziba przedstawiciela władzy wykonawczej w terenie, przeważnie główne miasto krainy historycznej. W literaturze znajdujemy pięć funkcji stolicy. Jest to: funkcja administracyjno-polityczna (siedziba rządu, parlamentu), funkcja zespalająca, źródło siły i autorytetu, obrona państwa przed niepożądanymi wpływami zewnętrznymi, kontrola funkcjonowania państwa.
Gmina-to wspólnota samorządowa mieszkańców na odpowiednim terytorium. Organy gminy to: rada gminy (to władza uchwałodawcza i kontrolna) oraz wójt i burmistrz (to władza wykonawcza)
Gmina wiejska-gmina, która na swoim terytorium nie zawiera miasta
Województwo-jednostka podziału administracyjnego wyższego stopnia w Polsce, obecnie mamy w Polsce 16 województw.
Państwo- polityczna, suwerenna, terytorialna i obligatoryjna organizacja społeczeństwa. Organizuje i koordynuje prace dużych grup społecznych. Wyróżniamy trzy główne cechy państwa, to: suwerenność, powszechność i terytorium.