Anglia w okresie monarchii wczesnofeudalnej i monarchii stanowej XI-XV [163-176]

• wladza krolewska

• w Anglii nie doszlo do rozbicia dzielnicowego

• w XIII wieku przeksztalcenie sie w monarchie stanowa

• Wilhelm Zdobywca zdobyl tron krolow anglosaskich i zyskal wiecej uprawnien dzieki podbojowi

• panstwo patrymonialne

• krol jest najwyzszym zwierzchnikiem lennym

• 1086 przysiega wiernosci na zjezdzie w Salisbury

• podporzadkowanie wszystkich poddanych krolestwu

• danina dla wladcy od calej ludnosci

• dochody krola

• wplywy z dobr krolewskich

• regalia (prawo bicia monety, cla, targi)

• danina ludnosci

• dochody z lenn i tarczowe

• wladza ustawodawcza w rekach krola

• krol- najwyzszy straznik pokoju

• kompetencje sadowe przy naruszeniu miru krolewskiego

• poczatkowo koncesje sadowe dla feudalow

• XII narzucenie sadownictwa krolewskiego

• ograniczenia wladzy

• prawo boskie

• prawo lenne

• XII walki o wladze z moznymi- zwyciestwo krola

• XIII przewaga moznowladztwa w walce z krolem

• 1215 Wielka Karta, prawo oporu

• detronizacja Edward II (1327), Ryszard II (1399)

• Parlament, reprezentacja wszystkich stanow

• powstal gdy ktol potrzebowal pomocy mieszczan i rycestwa w walce z moznymi

• panstwo a Kosciol

• poczatkowo

• zasadnicze podporzadkowanie Kosciola

• dobra koscielne pod zwierzchnictwem panstwa

• kwestie sporne

• obsadzanie stanowisk biskupich

• sadownictwo koscielne

• oplaty Kosciola na rzecz panstwa

• 1164 konstytucje klarendonskie Henryka II (zakaz osob swieckich przed sadami koscielnymi)

• 1170 zamordowanie Tomasza Becketa (arcybiskup Canterbury)

• upokorzenie krola i odwolanie konstytucji

• 1213 zwyciestwo papieza nad Janem bez Ziemi

• oddanie Anglii w lenno

• XIV oslabienie pozycji Kosciola w wyniku dzialnosci krola i Parlamentu

• nastepstwo tronu

• po smierci bez meskich potomkow synow Wilhelma I elekcja wewnatrz rodu

• Henryk II umacnia zasade dziedzicznosci tronu

• system kognatyczny w przypadku braku meskiego potomka

• 1301 ksiaze Walii, oficjalny tytul nastepny tronu

• urzedy nadworne

• seneszal (steward)

• czescnik (buttler)

• komornik (chamberlain)

• konetabl (constabl)

• wielki justycjariusz

• glowny pomocnik i zastepca krola

• zniesiony gdy zaczal zagrazac tronowi (poczatek XIII)

• kanclerz

• przejal zadania wielkiego justycjariusza

• dysponuje wielka pieczecia (kontrola nad dokumentacja)

• sad kanclerski

• Rada Krolewska

• rada dygnitarzy nadwornych

• tenentes in capite, narada bezposrednich wasali

• curia regis

• charakter dorarczy

• sad parow, sprawy apelacyjne

• Magnum Consilium i Consilium Ordinarium

• organy wywodzace sie z curia regis

• Exchequer (centralny urzad skarbowy, trybunal sadowy dla spraw skarbowych)

• Curia ad Scaccarium pod przewodnictwem Chancellor of Exchequer

• XII Pipe Rolls, pergaminowe sprawozdania rachunkowe

• Kings Bench, Common please

• Izba Lordow, Parlament

• XII Rada Zwyczajna (Scislejsza)

• 1215 Magna Charta Libertatum

• po otwartych walkach krola z baronami

• 63 artykuly

• pierwsze wolnosci osobiste i polityczne o charakterze demokratycznym (poczatkowo kierowane do baronow)

• art. 39 wolnosc osobista

• art. 21 iudicia parium dla baronow

• art. 12 zgoda ogolnej Rady Krolestwa (art. 14) na nalozenia tarczowe i zasilki lenne

• art. 61 komisja 25 baronow dla pilnowania krola

• prawo oporu w wypadku nie dotrzymywaniu zobowiazan

• art. 12, 14, 61 pomijane od 1216 Henryk III

• uznawana za czesc konstytucji angielskiej

• poczatki Parlamentu

• powstale z Wielkiej Rady (od 1213 zwolywana wraz z rycestwem)

• 1265 pierwsze wystapienie przedstawicielstwa 3 stanow

• 1264 zwyciestwo nad krolem pod Lewis (Szymon de Montfort), mieszczanie

• struktura Parlamentu ksztaltuje sie w XIV wieku

• sklad Parlamentu

• Upper House (pozniej House of Lords)

• duchowienstwo (arcybiskupi, biskupi, opaci)

• parowie Anglii

• Lower House (pozniej House of Commons)

• oddzielne kolegiow od XIV wieku

• przedstawiciele rycerstwa (hrabstw)

• po 2 poslow

• XV- 37 hrabstw

• speaker zawsze wybierany z rycestwa

• 1429-1832 wysoki cenzus majatkowy dla wlascicieli ziemskich

• czynne prawo polityczne rowniez dla freeholders

• przedstawiciele uprzywilejowanych miast

• XIII- 21 miast, XV- 112 miast

• wysoki cenzus majatkowy

• szczegolny mir krolewski

• do XV instrukcje poselskie, potem reprezentacja narodowa

• uprawnienia Parlamentu

• sadownictwo

• Izba Lordow

• odwlania w okreslonych dziedzinach

• iudicium parium dla Lordow

• impeachment (skarga o naduzycie wladzy wniesiona przez Izbe Gmin)

• act of attainder (od XV)

• finanse

• 1297 krol zobowiazuje sie do nienakladania nowych podatkow bez zgody Parlamentu

• dazenia do kontroli nad uchwalonymi podatkami

• ustawodawstwo

• XIV ustawa wazna tylko za zgoda krola, Izby Gmin i Izby Lordow

• poczatkowo prawo petycji do krola

• od polowy XV (bill) projekty ustawy Izby Gmin

• act, po przejsciu przez obie izby i podpiscie krola (King in Parliament)

• krol zachowuje inicjatywe ustawodawcza

• Parlament zwoluje krol wedle uznania

• XIV obrady na terenie Opactwa Westminsterskiego w Londynie

• charakterystyczne cechy sredniowiecznego parlamentaryzmu angielskiego

• dwuizbowosci (zamiast podzialu stanowego)

• cenzus majatkowy

• uchwaly w drodze kolejnego rozpatrywania spraw przez obie izby

• krol ma stanowisko rownorzedne z obiema izbami

• kontrola Parlamentu nad wladza wykonawcza (impeachment, act of attainder)

• nietykalnosc poselska

• zarzad lokalny

• shire

• tradycja anglosaska, od czasow podboju

• lenno dla wybitnych wasali, dziedziczne

• earl

• szeryf (wicehrabia)

• faktyczny naczelnik hrabstwa

• uposazenie ze sciaganych dochodow z hrabstwa

• urzednik krolewski (XII- z reguly rycerze)

• XV wybor z osiadlych w hrabstwie

• XIII ograniczenie wladzy sadowej i administracyjnej

• zgromadzenia ludnosci hrabstw i setni

• poczatkowo uprawnienia sadowe

• poczatki samorzadu lokalnego

• XII justices of the peace

• XIV 8 w kazdym hrabstwie

• administracja hrabstwa

• sadownictwo w sprawach karnych

• cenzus majatkowy, cenzus miejsca zamieszkania (z reguly zamozne rycestwo)

• sedziowie przysiegli

• parafie przejmuja uprawnienia administracyjne nizszego szczebla

• sadownictwo

• do XII sady immunitetowe

• 1295 Statut Westminsterski (status quo sadow krolewskich do XIX)

• XII nowa struktura sadownictwa krolewskiego (glownie przez kurie w imieniu krola)

• Izba Lordow

• sady westminsterskie (tworza common law)

• Court of Common Please- sprawy cywilne (XII)

• Court of Kings Bench- sprawy karne (XIII)

• Exchequer- skargi przeciw koronie w dziedzinie skarbowej (XIII)

• Sad Kanclerski (XV)

• rozpatrywanie petycji do krola (wg zasad equity)

• Courts of Assize, sady koronne delegowane (XIV)

• podzial na 6 circuits (do 1873)

• sprawy cywilne, karne, zastrzezone sprawy powazniejsze

• sady koscielne stopniowo ograniczane

• sady przysieglych (XIII)

• instytucja procesowa, udzial czynnika ludowego (niefachowego)

• cenzus majatkowy

• formy (ewolucja zakonczona w XVI)

• Wielka Lawa (23 przysieglych)

• decyduje wiekszoscia glosow o ewentualnym umorzeniu sprawy

• Lawa orzekajaca dla spraw karnych

• jednomyslnie orzeka o winie (sedziowie nominowani o karze)

• Lawa dla spraw cywilnych

• orzekanie o stanie faktycznym

Anglia w okresie monarchii absolutnej XVI- polowa XVII [284-286]

• wladza krolewska i Parlament

• gospodarcza polityka merkantylna wprowadzona przez wladcow powoduje bogacenie sie mieszczanstwa

• Parlament utrzymal sie przez caly okres absolutyzmu

• Izba Lordow

• nowa arystokracja mianowana przez krola (stara wybila sie w wojnach XV)

• biskupi mianowani przez krola

• 1539 Act of Proclamation (Henryk VIII)

• rozporzadzenia krola o mocy rownej z ustawami

• Elzbieta I (1559-1603) zwolala Parlament 10 razy

• Jakub I (1603-25) zwolalal Parlament 4 razy

• Karol I (1625-49) w latach 1629-40 nie zwolal Parlamentu ani razu

• organa centralne

• Privy Council (Tajna Rada) w miejsce Rady Krolewskiej

• Sekretarz Stanu (2)

• podzial kompetencji terytorialny

• polnocny: administracja polnocnych hrabstw, stosunki z panstwami na polnocy i wschodzie, sprawy kolonii polnocnych

• 1487-1641 Sad Izby Gwiazdzistej

• sad wyjatkowy pierwszej i ostatniej instancji

• bez udzialu przysieglych

• prawo do tortur

• sprawy przeciw bezpieczenstwu panstwa

• stosunek do wyznan

• anglikanski kosciol episkopalny

• 1534 Act of Supremacy

• zachowanie czesci liturgii katolickiej

• podstawowe oparcie dla monarchii absolutnej

• purytanie- zwolennicy kalwinizmu za Elzbiety I (glownie mieszczanie)

• prezbiterianie (warstwy wyzsze)

• independenci

• za Karola I kosciol anglikanski przesladuje purytanow

• Sad Wysokiej Komisji (zalozony przez Elzbiete I)

• 1640 zjazd duchowienstwa anglikanskiego, o boskim pochodzeniu wladzy krolewskiej

Anglia w XVII-XVIII [307-323]

• przemiany ustrojowe w XVII wieku

• okres panowania Stuartow (1603-1648)

• konflikty krola i gentry w koncu XVI

• opozycja w Izbie Gmin

• walka o odebranie prawa do

• rozporzadzen z moca ustawy

• nadaniawania monopoli przez krola

• nakladania podatkow przez krola

• 1628 Petition of Right

• wylaczne prawo parlamentu do uchwalania wszelkich podatkow

• nietykalnosc osobista

• 1640-53 (formalnie 1660) Dlugi Parlament

• 1641 act of attainder przeciw hr. Straffordowi (minister Karola I)

• 1641 ustawy Parlamentu

• zgoda Parlamentu potrzebna na jego rozwiazania lub odroczenie, sesja minimum 50 dni

• The Triennial Act, obowiazek zwolania Parlamentu w ciagu 3 lat

• w razie braku dzialan krola zwolywany przez kanclerza

• ustawa o zniesieniu Sadu Izby Gwiezdzistej

• ustawa o zniesieniu Sadu Wysokiej Komisji

• 1642 wybuch wojny domowej

• I 1649 sciecie Karola I

• okres Republiki 1648-1660

• scieranie sie sil i programow politycznych

• lewellerzy- program radykalny drobnomieszczanstwa

• 1649 przedstawienie Izbie Gmin projektu konstytucji “Umowa wolnego ludu Anglii przedstawiona jako srodek do ustanowienia pokoju dla umeczonego narodu”

• republika z jednoizbowym parlamentem

• prawo wyborcze dla mezczyzn powyzej 21 roku zycia

• poslowie wybierani proporcjonalnie do liczby mieszkancow

• rozbici pozniej przez Parlament i jego wojsko

• diggerzy (prawdziwi lewellerzy), elementy utopijnego socjalizmu

• odrzucenie wlasnosci prywatnej

• komunizm

• ustroj Republiki 1649-53 (okres formalnej wspolpracy Cromwella z Dlugim Parlamentem)

• XII 1648 powstanie Parlamentu Kadlubowego po usunieciu z niego poslow- prezbiterian

• powolanie Najwyzszego Trybunalu Sprawiedliwosci

• przekazanie wladzy Radzie Stanu

• 19 V 1649 proklamacja republiki w akcie Parlamentu

• ustroj Republiki 1653-60 (rozpedzenie Parlamentu Kadlubowego przez Olivera Cromwella)

• XII 1653 The Instrument of Government

• jedyna w dziejach konstytucja spisana

• wladza wykonawcza Lorda Protektora i Rady Stanu

• czlonkowie mianowani dozywotnio przez Lorda Protektora z przedstawionych przez Rade i Parlament

• jednoizbowy Parlament (weto zawieszajace Lorda Protektora)

• 1658 zmiana w Instrumencie Rzadzenia (dziedzicznosc Lorda Protektora z prawem wyznaczania nastepcy)

• wyznaczenie syna Ryszarda i smierci Olivera Cromwella

• generalowie przejmuja wladze ktorej zrzeka sie Ryszard Cromwell

• gen. Monk staje po stronie Parlamentu (zwolanie Dlugiego Parlamentu w stanie z 1640)

• wybranie na krola Karola II

• okres restauracji Stuartow (1660-88)

• rzady Karola II (1660-85)

• rezygnacja z absolutyzmu w zamian za powrot Stuartow na tron

• ozywiona doktryna Stuartow- prerogatywa krolewska (m.in. zwierzchnictwo nad Parlamentem)

• dyspensa, uchylenie stosowalnosci przepisu w szczegolnych wypadkach lub do szczegolnych osob

• suspensa, zawieszenie mocy ustawy do wszystkich osob

• mieszczanstwo walczy o rozszerzenie praw Izby Gmin kosztem krola

• stronnictwa polityczne (XIX partie polityczne)

• torysi, zwolennicy przewagi krola

• wigowie, zwolennicy przewagi Parlamentu

• 1679 Habeas Corpus Act

• zabezpiecznie nietyklanosci osobistej jednostki

• stworzenie przepisow proceduralnych kontroli sadow nad wladza wykonawcza

• rzady Jakuba II (1685-88)

• Jakub II byl gorliwym katolikiem, brat Karola II

• tron zaproponowany przez wigow Wilhelmowi Oranskiemu

• XI 1688 przybycie nowego wladcy, ucieczka Jakuba II do Francji (chwalebna rewolucja)

• powstanie rzadow parlamentarnych i gabinetowych (1689-1832)

• ustroj Anglii XVII/XVIII (era georgianska)

• 1689 ustawa o tolerancji religijnej (brak biernego prawa wyborczego katolikow)

• 1689 Bill of rights

• 13 punktow naduzycia wladzy z czasow Jakuba II i Karola II i metody dzialania w ich wypadku

• zakaz prawa suspensy, potepienie naduzywania prawa dyspensy

• brak podatkow bez zgody Parlamentu

• postulat czestego zwolywania Parlamentu

• 1694 kadencja nie moze przekraczac 3 lat

• 1716-1911 The Septennial Act

• 1701 The Act of Settlement (ustawa sukcesyjna)

• zasady sukcesji tronu (ewentualna sukcesja dynastii hanowerskiej)

• monarcha jest zwiazany prawem

• niezawislosc sadow (usuniecie z urzedu tylko na zadanie obu izb parlamentu)

• zakaz ulaskawiania ministrow zasadzonych w procedurze impeachmentu

• charakterystyka przemian ustrojowych

• przekreslenie reform z lat 1649-60

• utrzymane (skladaja sie na konstytucje w znaczeniu materialnym)

• Wielka Karta Swobod (1215)

• Petycja o prawa (1628)

• Habeas Corpus Act (1679)

• Bill o prawach (1689)

• ustawa sukcesyjna (1701)

• wyksztalcenie sie zasady reprezentacji ogolnonarodowej w parlamencie

• powstanie rzadow parlamentarnych

• prawa krola nad Parlamentem po 1701

• prawo zwolywania i rozwiazywania Parlamentu

• dowolne rozszerzanie skladu Izby Lordow

• prawo sankcji

• ograniczona kontrola Parlamentu nad wladza wykonawcza (impeachment)

• powstanie gabinetu

• krol podejmowal osobiscie decyzje

• doradza Rada Krolewska (XVI Tajna Rada)

• ministrowie zbyt liczni i nieskuteczni

• II polowa XVII komitet zbierajacy sie w gabinecie krolewskim (kilku dygnitarzy)

• Wilhelm III wprowadza zwyczaj wprowadzania do gabinetu tylko ministrow partii majacej wiekszosc w Parlamencie

• krol przewodniczyl posiedzeniom gabinetu

• 1714 objecie tronu przez Jerzego I

• krol nie znal angielskiego, nie uczystniczyl w spotkaniach gabinetu

• swodoba gabinetu w rzadzeniu panstwem

• premier (pierwszy minister) jeden z ministrow (w szczegolnosci Pierwszy Lord Skarbu) obejmuje przewodnictwo nad gabinetem

• krol nie moze czynic zle, zasada nieodpowiedzialnosci krola

• poczatkowo kontrasygnata ministerialna tylko o znaczeniu formalnym

• XVIII kontrasygnujacy minister bierze na siebie odpowiedzialnosc za krola

• krol nie moze zmusic ministra do kontrasygnaty

• XVIII odpowiedzialnosc solidarna (gabinetowa) ministrow

• wynika z zbytniej przewagi Parlamentu nad poszczegolymi ministrami (Act of attainder)

• mechanizm rzadkow parlamentarnych

• prawo sankcji krolewskiej nie bylo uzywane od 1707

• wyszlo z uzycia przez desuetudo

• wotum nieufnosci dla rzadu

• krol ma prawo rozwiazac Izbe Gmin

• premierem zostaje leader partii ktora uzyskala wiekszosc w Parlamencie

• premier przedstawia sklad calego gabinetu krolowi do zatwierdzenia

• krol jest nieodpowiedzialny

• konstytucja angielska

• nie ma charakteru ustawy zasadniczej (nadrzednej do innych ustawy w ktorej sformulowane sa podstawowe zasady prawne organizacji panstwowej oraz prawa obywatelskie)

• konstytucja w sensie materialnym, system podstawowych urzadzen spolecznogospodarczych i politycznych, ktore charakteryzuja dana organizacje panstwowa

• rowniez wiec konstytucja niepisana

• nie ma charakteru nadrzednego nad innymi ustawami

• na konstytucje angielska skladaja sie rowniez konwenanse (comentions) oraz maksymy

• brak kwestii niezgodnosci z konstytucja

• elastyczna konstytucja zmieniana na drodze zwyczajow i praktyki konstytucyjnej

• konstytucja w pojeciu Anglikow wylonila sie zwyczajowo z panujacego prawa

• wplyw wzoru konstyutcji angielskiej na inne kraje

• “O duchu praw” Monteskiusza, teoria podzialu wladzy na wzorach angielskich

• podstawa konstytucji angielskiej jest suwerennosc Parlamentu

• XIX ksztaltowanie sie parlamentaryzmu

• recypowane zasady

• zasada reprezentacji narodowej

• system dwuizbowy

• odpowiedzialnosc prawna ministrow

• rzady parlamentarne (odpowiedzialnosc polityczna ministrow)

• rzady gabinetowe (odpowiedzialnosc solidarna ministrow)

• 1832 reforma wyborcza (poczatek reform konstytucji angielskiej w XIX)

Wielka Brytania XIX-XX [442-451]

• krol

• prerogatywy (rowniez dyskrecjonalnie)

• dowodztwo sil zbrojnych

• prawo zwolywania i rozwiazywnia parlamentu

• formalna sankcja i oglaszanie ustaw

• prawo pokoju i wojny

• nominacja licznych urzednikow

• powolywanie parow

• prawo laski

• krol jest nietykalny, nieodpowiedzialny

• obecnie Tajna Rada liczy okolo 300 osob

• Orders in Council (rozporzadzenia krola w Radzie)

• 1833 ustawa powolujaca Komitet Sadowy (najwyzszy trybunal apelacyjny dla kolonii)

• Izba Gmin

• do 1832 poslowie wybierani w sposob niedemokratyczny

• byli przedstawicielami korporacji terytorialnych

• unopposed election- brak wyborow w wypadku braku kontrkandydatow

• liczba miast nie rosla od XVII

• rotten boroughs (zgnile miasta, XIX)

• reformy demokratyczne

• 1829 prawo wyborcze dla katolikow

• 1832 Grey'a

• odebranie przedstawicielstwa zgnilym miastom

• ujednolicony system wyborczy, zachowany wysoki cenzus majatkowy

• przewaga bogatego mieszczanstwa

• 1858 prawo wyborcze dla Zydow

• 1867 Disraeliego

• obnizenie wyborczego cenzusu majatkowego (4-krotny wzrost liczby wyborcow)

• 1872 wprowadzenie glosowania tajnego

• 1884-85 Gladstone'a

• prawo wyborcze jest podmiotowym prawem obywateli (juz nie miast i hrabstw)

• rowne i z reguly jednomandatowe okregi wyborcze (ponad 600)

• obnizenie cenzusu majatkowego

• 1911 skrocenie kadencji Izby Gmin do 5 lat

• 1918 Lloyd George'a

• wybory powszechne, tajne, bezposrednie (nie rowne)

• czynne prawo wyborcze mezczyzn- 21, kobiet- 30

• 1928 zniesienie dyskryminiacji kobiet

• 1948 zniesienie systemu pluralnego

• obecnie jest 635 poslow

• Izba Lordow

• dominacja finansowej arystokracji

• przewodnictwo Lorda Kanclerza

• dziedziczni parowie (okolo 900)

• 145 parow posiada parostwa sprzed XIX

• lordowie duchowni- 26

• parowie dozywotni (od 1958 rowniez kobiety)

• 9 parow sadowych

• 1707 osobno parowie Szkocji

• 1800 osobno parowie Irlandii

• 1911 Parliament Act

• weto zawieszajace w stosunku do projektow ustaw niefinansowych i prawo do proponowania poprawek

• sprzeciw uchwaleniu przez 3 sesje (najwyzej 2 lata)

• 1949 weto przez 2 sesje w ciagu 1 roku

• poprawki czesto przyjmowane

• w wypadku money bill tylko prawo proponowania poprawek

• ograniczenia uprawnien sadowych

• 1948 zniesienie iudcium parium

• sadzenie urzednikow w stanie impeachmentu wyszlo z uzycia

• nadal pozostaje trybunalem apelacyjnym

• wladza krola w Parlamencie czysto teoretyczna

• ordonanse w Tajnej Radzie, delegowano prawo wydawania aktow do wladzy wykonawczej

• rzad

• minister- urzednik korony podnoszacy solidarna odpowiedzialnosc polityczna

• Civil Service- pozostali czlonkowie rzadu

• ministerstwa

• 1782 wzrost liczby Sekretarzy Stanu

• Home Office

• Foreign Office

• War Office

• Colonial Office

• boards, np: Board of Trasure, Board of Trade (XVII)

• ministry

• struktura hierarchiczna rzadu

• senior minister (minister wlasciwy)

• junior minister (minister mlodszy), okolo 40-60

• przede wszystkim sekretarze parlamentarni (reprezentuje ministra wlasciwego w drugiej z izb Parlamentu)

• ministrowie stanu, dla spraw miedzyministerialnych

• ministrowie bez teki

• sklad gabinetu

• premier jako Pierwszy Lord Skarbu

• Kanclerz Exchequeru (jako minister skarbu)

• Lord Kanclerz

• Lord Prezydent Rady Prywatnej

• Sekretarz stanu do spraw zagranicznych, wewnetrznych, wojny itp

• poczatkowo premier tylko jako primus inter pares

• rozwoj rzadow parlamentarnych

• poczatkowa utrata prerogatyw krola

• XX wiekszosc obrad Izby Gmin toczy sie wokol wnioskow Gabinetu

• dyktatura gabinetu i premiera

• 1895 ostatnie odwolanie rzadu przez wotum nieufnosci

• gwarancje konstytucyjne jako przeciwwaga dla rzadow premiera

• gabinet cieni

• leader opozycji otrzymuje polowe uposazenia przeciwnika bedacego w danej chwili premierem

• sadownictwo

• 1846 County Courts (sady w hrabstwach)

• na najnizszym szczeblu Justices of the Peace

• rostrzygaja wiekszosc spraw karnych i czesc drobnych spraw cywilnych

• reformy w latach 1873, 1875

• Supreme Court w Londynie

• z polaczenia Sadu Lawy Krolewskiej, Sadu Spraw Pospolitych, Sadu Exchequeru, Sadu Kanclerskiego

• rewizja przez Izbe Lordow (lordow sadowych- poczatkowo 4)

• Komitet Sadowy Tajnej Rady

• zniesienie roznicy miedzy sadami sadzacymi wg equity i common law

• osobliwosci angielskie

• brak wlasciwego ministra sprawiedliwosci

• nieliczna kadra sedziow zawodowych (w Anglii i Walii okolo 200)

• sedziowie pokoju pracuja bezplatnie i nie sa prawnikami

• sekretarze udzielaja porad prawnych

• brak oskarzyciela publicznego w procesie karnym

• oskarzaja adwokaci

• brak osobnego sadownictwa administracyjnego

• zarzad terytorialny (decentralizacja)

• administracja od sredniowiecza oparta na samorzadzie

• organy reprezentujace spoleczenstwo, dzialajace bezplatnie

• reformy

• 1832 reforma samorzadu miejskiego

• demokratyczne, obieralne rady miejskie

• 1888 reforma samorzadu hrabstw

• powstanie hrabstw administracyjnych (52)

• stary podzial wazny przy okregach wyborczych i sadowych

• 1871 Local Government Board

• brak hierarchii urzedow i urzednikow administracji ogolnej

• kolegialne urzedy roznych szczebli odpowiadaja przed sadami powszechnymi i wyborcami

• w XX wieku wzrost roli administracji centralistycznej

---