prawo cywilne zarys wykladu


Prof. dr hab. Noah Rosenkranz

PRAWO CYWILNE

1 - Charakterystyka i miejsce prawa cywilnego w systemie prawa

  1. Prawo cywilne możemy określić jako gałąź prawa obejmującą normy regulujące stosunki majątkowe pomiędzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi będącymi podmiotami równorzędnymi w danym stosunku prawnym.

  2. Jedynie stosunki należące do prawa pracy i prawa rodzinnego nie wchodzą w skład prawa cywilnego.

2 - Systematyka i źródła prawa cywilnego

  1. Prawo cywilne dzieli się na (a KC na analogiczne rozdziały poza e):

    1. część ogólną

    2. prawo rzeczowe - własność, jej nabycie, ochrona itp. (prawo podmiotowe bezwzględne)

    3. prawo zobowiązaniowe - wierzytelności itp. (prawo podmiotowe względne)

    4. prawo spadkowe

    5. prawo autorskie i wynalazcze (nie wchodzi w skład kodeksu cywilnego).

  2. Kodeks Cywilny jest podstawowym aktem normatywnym stanowiącym zasadnicze źródło prawa.

  3. KC powstał 1964-04-23, najważniejsze zmiany nastąpiły 1990-7-28.

  4. Księgi KC dzielą się na tytuły, działy, rozdziały i artykuły.

3 - Kierunki zmian i zasady prawa cywilnego

  1. KC przed nowelizacją:

    1. stawiał jednostki uspołecznione w sytuacji uprzywilejowanej wobec jednostek nieuspołecznionych oraz osób fizycznych

    2. przyznawał Radzie Ministrów prawo regulowania stosunków w sposób odbiegający od zalecanego w KC

    3. różnicował mienie państwowe, spółdzielcze, indywidualne i osobiste - uprawnienia właściciela zależały od jego przynależności sektorowej

    4. tworzył zasadę jedności mienia państwowego - mienie fabryczne nie należało do fabryki tylko do państwa

    5. opierał się na zasadzie nominalizmu - nie uwzględniał zmian wartości pieniądza.

  1. Do KC w ramach nowelizacji:

    1. wprowadzono regulacje dotyczące działalności gospodarczej na zasadach równości niezależnie od przynależności sektorowej

    2. zniesiono zróżnicowanie prawa własności i jej ochrony

    3. wyeksponowano zasadę swobody umów - zmniejszono ograniczenia nałożone na zawieranie umów, zniesiono uprawnienia organów administracyjnych w tym zakresie

    4. wprowadzono klauzulę rebus sic stantibus - umowa obowiązuje tylko dopóty, dopóki stosunki istniejące przy jej zawarciu nie ulegną zasadniczej zmianie.

    5. wprowadzono nowy tytuł: „Przekaz i papiery wartościowe”

    6. dodano pojęcie leasingu oraz zmieniono regulację umowy agencyjnej.

  2. KC zmieniano jeszcze w 2002 i 2003 roku.

4 - Zasady współżycia społecznego i klauzule generalne

  1. KC odwołuje się do „norm współżycia społecznego”.

  2. Przepisy prawne nie zawierające własnych ocen, a odwołujące się do zasad współżycia społecznego nazywane są klauzulami generalnymi.

5 - Stosunek cywilnoprawny

  1. Cechy stosunku cywilnoprawnego:

    1. majątkowy charakter (za wyjątkiem ochrony dóbr osobistych, np. dobrego imienia)

    2. równorzędność podmiotów

    3. swoboda podmiotów w ustanawianiu i kształtowaniu stosunków cywilnoprawnych.

  1. Na stosunek cywilnoprawny składają się:

    1. strony (podmioty) stosunku

    2. przedmiot stosunku (czyli określone zachowanie jego podmiotów)

    3. prawo (uprawnienie)

    4. obowiązek, wynikający z tego prawa.

6 - Osoby fizyczne

  1. Zdolność by móc występować jako podmiot w stosunku cywilnoprawnym nazywa się zdolnością prawną. Zdolność prawną mają zarówno dorośli jak i dzieci (a więc są podmiotami praw i obowiązków). Ma ją każdy żyjący obywatel, pomiędzy sporządzeniem aktu urodzenia a sporządzeniem aktu zgonu.

  2. Zdolność do czynności prawnych polega na możności nabywania praw, zaciągania zobowiązań i rozporządzania prawami przez własne działanie. O jej posiadaniu decydują dwa kryteria:

    1. wiek osoby

    2. ew. częściowe lub całkowite ubezwłasnowolnienie.

  3. Zdolność do czynności prawnych może:

    1. nie istnieć - w przypadku osób poniżej 13 roku życia lub całkowicie ubezwłasnowolnionych

    2. być częściowa - w przypadku osób między 13 a 18 rokiem życia lub w przypadku osób pełnoletnich częściowo ubezwłasnowolnionych

    3. pełna - dla osób, które ukończyły 18 lat albo osoby małoletnie, które zawarły związek małżeński.

  4. Osoby do 13 roku życia są z założenia całkowicie ubezwłasnowolnione, osoby pomiędzy 13 a 18 rokiem życia są częściowo ubezwłasnowolnione (kryterium ze względu na ZDCP).

  5. Ubezwłasnowolnienie następuje, gdy osoba nie jest zdolna kierować swoim postępowaniem. W przypadku:

    1. choroby psychicznej

    2. niedorozwoju umysłowego

    3. alkoholizmu lub narkomanii.

W zależności od stopnia zaawansowania danej patologii wdraża się ubezwłasnowolnienie całkowite (opiekę) lub częściowe (kuratelę).

  1. Czynność prawna dokonana przez osobę pozbawioną ZDCP jest nieważna, chyba że dotyczy drobnych spraw życia codziennego (np. zakupy).

  2. Czynności dokonywane przez osoby posiadające częściową ZDCP muszą być zatwierdzone przez przedstawiciela ustawowego (np. mamę). W przeciwnym wypadku są nieważne. Taka osoba ma również pełne prawo do rozporządzania swoimi majątkiem osobistym (w tym dochodami).

7 - Osoby prawne

  1. Osoba prawna może występować w stosunkach cywilnoprawnych jako podmiot. Posiada zarówno zdolność prawną jak i zdolność do czynności prawnych.

  2. Przykłady osób prawnych:

    1. spółki kapitałowe

    2. spółdzielnie

    3. przedsiębiorstwa państwowe

    4. fundacje

    5. uczelnie

    6. Skarb Państwa.

  1. Przykłady jednostek organizacyjnych nie będących osobami prawnymi:

    1. urzędy państwowe

    2. jednostki wojskowe

    3. szkoły podstawowe i średnie.

  2. Osoby prawne może składać oświadczenia woli jedynie za pomocą swoich organów (pojedynczych osób fizycznych lub np. zarządów). Działanie organu jest równoznaczne z działaniem osoby prawnej.

  3. Od organów należy odróżnić przedstawiciela, który zawsze działa jedynie w swoim imieniu i sam staje się podmiotem stosunków cywilnoprawnych.

  4. Trzy zasadnicze systemy powstawania osób prawnych:

    1. system aktów organów państwowych (poprzez ustawę - np. PAN)

    2. system koncesyjny (inicjatywa pochodzi spoza organów administracji, lecz musi od nich uzyskać przyzwolenie - np. utworzenie banku)

    3. system normatywny (zwany rejestracyjno-meldunkowym - np. spółki).

  5. Podstawową przesłanką uzyskania lub utracenia osobowości prawnej jest wpis lub wykreślenie z rejestru. Czynność ta ma zatem charakter konstytutywny.

8 - Skarb Państwa jako osoba prawna

  1. Uczestnictwo państwa w stosunkach cywilnoprawnych odbywa się poprzez Skarb Państwa. Nie odnoszą się do niego przepisy o powstawaniu i ustawaniu osób prawnych. Skarb Państwa nie jest właścicielem wszystkich składników mienia należących do państwa (np. przedsiębiorstwa państwowe).

  2. Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych państwowych osób prawnych. Nadzór nad SP sprawuje Minister SP.

9 - Przedsiębiorcy i ich oznaczenia

  1. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

  2. Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko (ew. wzbogacone o np. pseudonim), firmą osoby prawnej jest jej nazwa wzbogacona o formę (np. „sp. z o. o.”, „S.A.”) oraz ew. przedmiot, miejsce działalności lub inne elementy. Firma to nazwa przedsiębiorcy na rynku! (potocznie - marka).

  3. Wobec firm istnieją następujące zasady:

    1. jedność - jeden przedsiębiorca ma jedną firmę

    2. wyłączności - jedna firma należy do tylko jednego przedsiębiorcy.

  1. Firmy nie można sprzedać, można ją jednak wynająć (franchising). Firmę można sprzedać jedynie z całym przedsiębiorstwem.

  2. Firma ma funkcję informacyjną wobec klienta - informuje o przedsiębiorcy oraz jest gwarancją określonej jakości. Firma podlega ochronie, tak jak dobre imię i inne wartości niematerialne.

10 - Przedsiębiorstwa państwowe

  1. Przedsiębiorstwo Państwowe jest samodzielna jednostka o wyodrębnionym charakterze organizacyjnym, ekonomicznym i prawnym. Sprawy te reguluje ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z 1981-09-25, nowelizowana w 1991.

  2. Organy państwowe mogą ingerować w działalność PP tylko w sytuacjach przewidzianych w ustawie - w praktyce bardzo rzadko.

  3. Przedsiębiorstwa Państwowe dzielą się na:

    1. działające na zasadach ogólnych

    2. użyteczności publicznej (np. ZTM, organ założycielski ma obowiązek dotowania w przypadku braku rentowności).

  4. Ponadto wyróżnia się:

    1. PP współtworzone z innymi państwami

    2. PP współtworzone z innymi podmiotami prawnymi w celach gospodarczo uzasadnionych.

  5. Ze względu na strukturę PP dzielą się na:

    1. jednozakładowe

    2. wielozakładowe.

  6. PP mogą być tworzone przez:

    1. naczelne oraz centralne organy administracji państwowej (albo za porozumieniem z nimi przez inne organy administracji)

    2. NBP i banki państwowe.

  7. Czynności towarzyszące utworzeniu PP:

    1. postępowanie przygotowawcze (zbadanie oraz ocena warunków i potrzeby utworzenia PP)

    2. wydanie aktu prawnego

    3. zarejestrowanie (od tego momentu zyskują osobowość prawną).

  8. Każde PP powinno mieć statut. Określa on wewnętrzną strukturę organizacyjną PP. Status uchwala ogólne zabranie pracowników, w niektórych przypadkach musi on być zatwierdzony przez organ założycielski.

  9. Obok statusu PP musi posiadać regulamin organizacyjny, ustalany przez dyrektora.

  10. W skład przedsiębiorstwa wchodzą:

    1. firma

    2. prawa rzeczowe do dóbr majątkowych (majątek)

    3. prawa wynikające z umów najmu, dzierżawy itp.

    4. środki pieniężne, papiery dłużne

    5. koncesje, licencje, zezwolenia, patenty, prawa autorskie, tajemnice przedsiębiorstwa oraz dokumenty i księgi.

  11. Po likwidacji mienie PP przejmuje SP, a o jego przeznaczeniu decyduje organ założycielski.

  12. Organami PP są:

    1. ogólne zebranie pracowników (delegatów, wybieranych na 2 lata w PP o załodze liczniejszej niż 300 osób) - ma prawo do opiniowania, uchwala statut, dzieli zysk, ocenia radę pracowniczą i dyrektora

    2. rada pracownicza - 15 członków, wybieranych na dwa lata, decyduje o łączeniu, podziale i likwidacji PP, odwołuje dyrektora rób wyraża sprzeciw, gdy ten zostanie odwołany przez organ założycielski; nadto ma uprawnienia kontrolne i opiniotwórcze

    3. dyrektor przedsiębiorstwa - jest organem zarządzającym. Dyrektora powołuje rada, poza wypadkami gdy PP jest przedsiębiorstwem użyteczności publicznej lub jest nowopowstałe. Dyrektor wyłaniany jest w drodze konkursu - w skład komisji wchodzą 3 osoby z organu założycielskiego i 2 z rady pracowniczej - na okres 5-letniej kadencji.

a i b są również organami samorządu załogi przedsiębiorstwa.

  1. Osoby funkcyjne (dyrektor, księgowy, członkowie rady pracowniczej) nie mogą mieć udziałów w podmiotach gospodarczych tworzonych przez PP, w którym są zatrudnieni.

  2. W specjalnych sytuacjach SP zawiera umowę o zarządzenia, wedle której stanowisko kierownicze PP obejmuje wyspecjalizowany menedżer.

  3. W przypadku gdy wartość decyzji przekracza 5000 zł, konieczna jest reprezentacja łączna, a więc np. umowę muszą podpisać przynajmniej dwie osoby.

  4. W przypadku zmian sytuacji rynkowej PP można:

    1. łączyć

    2. dzielić

    3. likwidować

    4. prywatyzować.

Decyzję o łączeniu i podziale podejmuje OZ, za zgodą rady pracowniczej lub nie mniej niż 50% załogi.

Przed podjęciem decyzji o jednej z w/w czynności OZ powołuje zespół przygotowawczy, który bada okoliczności.

  1. W przypadku likwidacji, PP zarządza likwidator, a do firmy zostaje dodany zwrot „w likwidacji”. Po upłynnieniu mienia i zaspokojeniu wierzycieli PP zostaje wykreślone z rejestru.

  2. Komercjalizacja polega na przekształceniu PP w spółkę prawa handlowego. Prywatyzacja dzieli się na:

    1. pośrednią - poprzez sprzedaż akcji lub udziałów osobom trzecim

    2. bezpośrednią - poprzez sprzedaż całego majątku lub wniesieniu przedsiębiorstwa do spółki.

11 - Spółdzielnia

  1. Podstawowym aktem w tej kwestii jest ustawa „Prawo spółdzielcze” z 1982-09-16 oraz ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych z 2000-12-15.

  2. Cechy spółdzielni:

    1. dobrowolność

    2. nieograniczona liczba członków

    3. zmienność funduszu udziałowego

    4. prowadzenie działalności gospodarczej, społecznej i oświatowej.

  3. Statut spółdzielni zawiera:

    1. nazwę

    2. przedmiot działania

    3. kwestie wnoszenia udziałów

    4. prawa i obowiązki członków

    5. przyjmowanie i wypowiadania członkostwa

    6. zasady organizacyjne (zebrania, wybory władz)

    7. podział dochodu i pokrywanie strat.

Zmiany w statucie może dokonać większość 2/3 członków.

  1. Minimalna liczba założycieli spółdzielni to 10 w przypadku osób fizycznych oraz 3 w przypadku osób prawnych. W spółdzielni produkcji rolnej liczba ta wynosi 3.

  2. Niezależnie od liczby wniesionych udziałów, członkowi na walnym zgromadzeniu spółdzielni przysługuje tylko jeden głos.

  3. Organy spółdzielni:

    1. walne zgromadzenie (lub zebranie grup członkowskich) - najwyższy organ spółdzielni, wybiera i odwołuje zarząd.

    2. rada nadzorcza (nadzoruje zarząd)

    3. zarząd (organ o charakterze operatywno-zarządzającym, może być jednoosobowy w postaci samego prezesa).

  4. Do składania oświadczenia woli potrzeba dwóch członków zarządu lub jednego członka i pełnomocnika.

  5. Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Członkowie są odpowiedzialni do wysokości włożonych udziałów.

12 - Przedmioty stosunków cywilnoprawnych

  1. Przedmiotem stosunków cywilnoprawnych jest zachowanie ich uczestników, ew. przedmioty materialne, których to zachowanie dotyczy.

  2. Przedmioty te mogą być następujące:

    1. rzeczy - samoistne materialne części przyrody. Klasyfikacja:

W obrębie rzeczy istnieją części składowe (koła samochodu, zabudowania na nieruchomości) oraz przynależności (koło zapasowe, narzędzia jako obowiązkowe wyposażenie samochodu);

Istnieją pożytki rzeczy - naturalne (owoce, torf) i cywilne (dochody z najmu)

    1. energia (stosuje się do niej przepisy odnośne rzeczy)

    2. zorganizowane kompleksy majątkowe (np. przedsiębiorstwa).

13 - Czynności prawne

  1. Czynnością prawną nazywamy zdarzenie prawne, oświadczenie woli zmierzające do wywołania skutków prawnych.

  2. Oświadczenie wioli jest to uzewnętrzniony przejaw woli, niekoniecznie werbalny. Może być ono wyraźne lub dorozumiane.

  3. Oświadczenie woli osobom nieobecnym dokonywane jest w momencie „doręczenia”, a zatem wtedy, gdy dana osoba może się zapoznać z treścią oświadczenia.

  4. KC nie przywiązuje decydującego słowa do literalnej formy oświadczenia, tylko stara się dociec intencji osoby oświadczenie wydającej.

  5. Kryteria klasyfikacji czynności cywilnoprawnych:

    1. jednostronne (testament, oferta) i dwustronne (umowy)

    2. konsensualne (wchodzące w życie w momencie wyrażenia woli, np. umowa o sprzedaż) i realne (gdy zaistnieją dodatkowe przesłanki, np. zostanie wypłacony zadatek)

    3. rozporządzające (zrzeczenie się własności nieruchomości) i zobowiązujące (umowa zlecenie).

  6. Umowa jest najważniejszą czynnością prawną o znaczeniu gospodarczy. Jedna ze stron może zaproponować drugiej umowę - nazywa się to ofertą, a druga może tę ofertę zaakceptować lub odrzucić. Przed zawarciem umowy prowadzone są negocjacje (rokowania).

  7. Oferty dzielimy na skierowane do osób oznaczonych i nieoznaczonych. Oferent to ofertodawca, adresat oferty to ofertobiorca.

  8. Specjalnym sposobem zawierania umów jest aukcja lub przetarg, gdzie występuje wiele ofert, ale tylko jedna umowa.

14 - Forma i treść czynności prawnych

  1. Czynności prawne zazwyczaj są dokonywane w formie ustnej, rzadziej pisemnej, z poświadczeniem urzędowym lub w formie aktu notarialnego.

  2. Forma pisemna czynności prawnej może być zastrzeżona:

    1. pod rygorem nieważności (gdy zastrzega tak ustawa, lub strony - np. wydzierżawienie przedsiębiorstwa)

    2. dla celów dowodowych (inne dowody w przypadku ew. postępowania sądowego nie są dopuszczane).

  1. Dowód ze świadków jest jednak dopuszczany, gdy:

    1. obie strony się na to zgodzą

    2. żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą

    3. istnieją inne dokumenty odnoszące się do sprawy (np. listy)

    4. sąd uzna to za konieczne.

  2. Oświadczenia woli (np. umowy) mogą mieć dowolną treść, z wyjątkiem gdy:

    1. jest sprzeczna z ustawą

    2. jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

  3. W treści czynności prawnej wyróżniamy:

    1. składniki istotne - pozwalające zaklasyfikować np. umowę do określonego typu

    2. składniki nieistotne - ich brak nie wpływa na dojście czynności do skutku

    3. składniki dodatkowe - nieobowiązkowe lecz uznane przez strony za istotne (np. termin).

15 - Przesłanki ważności prawnej

  1. Aby czynność prawna była ważna muszą być spełnione następujące cztery przesłanki:

    1. podmiot musi mieć zdolność do czynności prawnych

    2. musi mieć odpowiednią formę (np. pisemną w przypadku rygoru nieważności)

    3. nie może być sprzeczna z ustawą lub zasadami współżycia społecznego

    4. oświadczenie woli musi być wolne od wad

Możliwość anulowania oświadczenia mija w rok od wykrycia błędu lub wygaśnięcia groźby.

16 - Przedstawicielstwo i pełnomocnictwo. Prokura

  1. Przedstawiciel dokonuje czynności prawnych o bezpośrednich skutkach dla reprezentowanego. Tylko nieliczne czynności (np. sporządzenie testamentu) mogą być wykonane osobiście.

  2. Przedstawicielstwo może opierać się na:

    1. ustawie (tzw. przedstawicielstwo ustawowe, np. rodzice)

    2. woli mocodawcy (tzw. pełnomocnictwo).

  3. Pełnomocnik przekraczający granice umocowania nazywany jest pełnomocnikiem fałszywym.

  4. Pełnomocnictwo ze względu na granice umocowania dzieli się na:

    1. ogólne - upoważnia do czynności zwykłych, typowych (na piśmie pod rygorem nieważności)

    2. szczególne - upoważnia do czynności wyszczególnionych (forma zależna od formy czynności prawnych dokonywanych przez pełnomocnika).

  5. Pełnomocnictwo domniemane występuje tam, gdzie zachodzi obsługa klientów np. pełnomocnikiem domniemanym jest sprzedawca w sklepie.

  6. Prokura może zostać ustanowiona wyłącznie przez przedsiębiorstwo. Posiada szersze granice umocowania niż pełnomocnictwo ogólne, może ustanawiać pełnomocników, nie może jednie tworzyć nowych prokurentów. Prokurent nie może:

    1. zbyć przedsiębiorstwa

    2. użyczanie

    3. zbywanie i obciążanie nieruchomości.

Prokura musi być udzielona na piśmie (pod rygorem nieważności). Prokurentem może być jedynie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.

  1. Prokura może być:

    1. jednoosobowa

    2. wieloosobowa łączna

    3. wieloosobowa niezależna.

  2. Prokury nie można ograniczyć w zakresie działania. Można ją za to przypisać do konkretnego oddziału przedsiębiorstwa (ma wtedy uprawnienia tylko tego oddziału). Prokurę można w każdej chwili odwołać. Kończy się ze śmiercią prokurenta, lecz nie kończy się ze śmiercią (utratą zdolności do czynności prawnych) przedsiębiorcy.

17 - Przedawnienie

  1. Wszystkie roszczenia majątkowe z drobnymi wyjątkami ulegają przedawnieniu. Nie ulegają mu natomiast prawa podmiotowe. Przedawnienia nie odnoszą się do praw nie tworzących roszczeń. Przedawnieniu nie ulegają roszczenia niemajątkowe.

  2. Przepisy dot. Przedawnienia są przepisami imperatywnymi (nie można w umowie zastrzec inaczej.

  3. Terminy przedawnienia:

    1. 10 lat - podstawowy

    2. 3 lata - dla świadczeń okresowych i prowadzenia działalności gospodarczej

    3. 2 lata - dla sprzedaży.

a i b są przepisami ogólnymi, c jest przepisem szczególnym.

  1. Po nowelizacji KC nie uwzględnia się przekroczenia terminów przedawnienia z urzędu. Roszczenie przedawnione nie wygasa, lecz staje się roszczeniem niezupełnym (naturalnym). Po upływie terminu roszczenie, zgodne z wolą tego, przeciwko komu ono jest, może również zostać zaspokojone.

  2. Bieg roszczenia rozpoczyna się w momencie, gdy stało się ono wymagalne. Czasami następuje zawieszenie w czasie biegu roszczenia (np. roszczenia jednego małżonka względem drugiego na czas trwania małżeństwa). Przerwa w biegu roszczenia polega na skasowaniu go i rozpoczęciu liczenia czasu od początku.

Rozdział 2 - Prawo rzeczowe

1 - Pojęcie prawa rzeczowego

  1. Dotyczy przede wszystkim prawa własności, użytkowanie wieczyste, prawa rzeczy cudzej.

  2. Normy prawa rzeczowego regulują stosunki wynikające z prawa podmiotowego o charakterze bezwzględnym, dotyczące rzeczy.

  3. A więc prawo rzeczowe to:

    1. zespół norm

    2. konkretne prawo przysługujące podmiotowi.

  4. Prawa podmiotowe bezwzględne ciążą na całym otoczeniu uprawnionego.

  5. Prawa rzeczowe:

    1. własność

    2. użytkowanie wieczyste

oraz ograniczone:

    1. użytkowanie

    2. służebność

    3. służebność

    4. zastaw

    5. własnościowe spółdzielcze prawa do lokali

    6. hipoteka.

2 - Własność

  1. Prawo własności:

    1. ma za swój przedmiot rzeczy materialne

    2. jest prawem bezwzględnym

    3. jego treścią jest możność korzystania z rzeczy i rozporządzania nią - zgodnie z przepisami, zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa.

  2. Istnieją dwa uprawnienia:

    1. do korzystania z rzeczy