1. Monarchie Patrymonialne, fazy, charakterystyka prawno-ustrojowa.
MONARCHIA PATRYMONIALNA - to ustrój polityczny, w którym państwo jest dziedziczną własnością dynastii panującej. Władca może dzielić ziemię. Ustrój ten wykształcił się w plemionach słowiańskich i germańskich z demokracji wojennej. Stopniowo rosła rola wodza i drużyny oraz różnicował się stan majątkowy, a wódz nie rządził tylko podczas wojny - jego władza stała się dożywotnia. Jedną z pierwszych monarchii patrymonialnych stało się państwo frańklońskie ( patrimonium, tzw. ojcowizna, majątek). Miało to swoje odbicie w zasadach dziedziczenia królestwa i systemie następstwa tronu. Państwo traktowane było przez króla jako prywatny majątek, który podlegał podziałom między członków rodu królewskiego, a godność królewska stała się dziedziczna. Władca zasłużonym mieszkańcom nadawał ziemie, a także mógł dzielić państwo między swoich spadkobierców. Władza królewska była więc w zasadzie bardzo silna, faktycznie jednak ulegała ograniczeniom zależnie od układu sił społecznych i osobistego autorytetu króla. Wywoływało to procesy dzielenia i jednoczenia państwa, które w efekcie przyczyniły się do jego upadku.
W Polsce monarchia patrymonialna istniała od początku państwa poł. X w. do 1320 r.- końca rozbicia dzielnicowego. Jej główne cechy to: własność utożsamiana z władzą, nie rozróżniano po podziału prawa na pr. prywatne i pr. publiczne. Skutkiem tego był brak skarbu monarszego, władcy z wydatków musieli się rozliczać przed sejmem, urzędy dworskie były jednocześnie urzędami państwowymi.
2.Państwo frańklońskie
(Przyjęcie chrztu przez Klodwiga w 476 r). powstało w V w. na gruzach imperium rzymskiego. Zakres działalności państwa obejmował dziedziny, którymi zajmowała się administracja rzymska. Władza króla frańklońskiego rozciągała się na: sprawy wojny i pokoju, miał władzę wojskową, czuwał nad utrzymaniem pokoju królewskiego ( pax regia), miał najwyższe zwierzchnictwo sądowe. Sąd królewski stał się sądem właściwym dla spraw w konkurencji z własnością innych sądów w kraju. Miał władzę, która umożliwiała mu wywołanie wszystkich spraw przed swój sąd, którymi był zainteresowany. posiadał liczne uprawnienia dziedziczne- władzę wykonawczą( m.in. bannus- prawo do wydawania rozkazów), Królowie frańklońscy zagarnęli majątki cesarskie i skarbowe rzymskie, one też stanowiły podstawę ich dochodów(też z kar sądowych). Istniały cła, pewne świadczenia w naturze. Z czasem rozwinęła się jego władza ustawodawcza na wzór cesarzy Rzymskich..
Istniała bliska współpraca państwa i kościoła, tworząca obopólne korzyści.. Władza świecka penetrowała głęboko w sprawy kościoła. Królowie obsadzali biskupstwa i urzędy kościelne, zwoływali synody itp. Od momentu przyjęcia w 800 r. przez Karola Wielkiego korony cesarskiej z rąk papieża rozszerzyła się koncepcja władzy monarszej. Cesarz zawdzięczał teraz swą godność koronacji papieskiej, cesarstwo było funkcją powierzoną mu dla obrony chrześcijaństwa. Królowie od Karola Wielkiego tytułowali się królami „ bożej łaski”( władza króla była ograniczona prawem bożym). Dało to silną broń Kościołowi. Karol Wielki i cesarz bizantyjski uznali istnienie dwóch cesarstw, zachodniego i wschodniego. Nowe cesarstwo stanowić więc miało kontynuację jedynie cesarstwa zachodniego, które upadło w 476r.Po Karolingach rządzili Merowingowie , również powoływali oni okresowo zgromadzenia ludowe obejmujące wszystkich wojowników- wiece, decydujące o ważnych sprawach państwowych, jednak miały tylko charakter poglądów wojskowych. W miejsce demokratycznych zgromadzeń królowie zaczęli powoływać kolegia, tzw. placita- reprezentowana wyłącznie przez świecką i duchowną arystokrację, służyły radą królowi.. Od poł. IX w. zdobyły sobie prawo decydowania o sprawach państwowych- wpływ możnowładztwa w państwie. Dwór zorganizowany był na wzór rzymski palatinum gdzie znajdowali się: straż przyboczna (drużyna), palatyni a wśród nich urzędnicy, łączący obsługę domową króla i wysokie funkcje administracyjne. Pierwszym urzędnikiem był majordom, urząd ten był dziedziczny i utrzymał się do Pepina Małego. Za Karolingów urzędował seneszal. Dalsi urzędnicy to: koniuszy, cześnik, komornik itd. Pierwszym sekretarzem królewskim był kanclerz (redakcja podpisanych przez króla pism i kapitularzy oraz ich ekspedycja).z reguły osoba duchowna znająca sztukę pisania. Istniał podział na hrabstwa, na których czele stali urzędnicy królewscy- hrabiowie (comes), którzy sprawowali tam władzę administracyjną i wojskową. Hrabstwa dzieliły się na mniejsze okręgi zwane wicehrabstwami-wicehrabiowie na czele. Obok tego podziału istniały marchie( hrabstwa położone przy granicach- margrabowie na czele) i księstwa- książęta na czele, na terenach późniejszych Niemiec na terenie Francji. W celu kontroli tych okręgów Karolingowie powołali aparat nadrzędny- wysłanników królewskich działających na okręgach inspekcyjnych (missatica).występujących w 2, zbierając skargi, czuwając nad stosowaniem prawa i zdawali raporty ze swych inspekcji. Hrabstwa były feudalizowane- przekształcały się na lenna w prywatnym posiadaniu dziedzicznych książąt i hrabiów (pomieszanie elementów prawa publicznego).Etapy w sądownictwie pisanym: 1.sądy sprawowało zgromadzenie ludowe, pod przewodnictwem urzędnika( thunginusa)2. Za Merowingów miejsce urzędnika zajął hrabia, który ogłaszał wyrok w otoczeniu 7 mężów.3. za Karolingów zamiast mężów wystąpili ławnicy, powoływani przez hrabiego jako jego stali pomocnicy.4.Od Karola wielkiego lud uczestniczył w rokach sądowych, głównych. Brak możliwości odwołania. Obok tego rozwoju sądownictwa istniało sądownictwo królewskie, należały do niego sprawy takie jak: sprawy wasali królewskich, inwestytur kościelnych, dot. obrazy majestatu itp. Prawo Karne- ściąganie przestępstw należało z reguły do poszkodowanego jego rodu w drodze zemsty lub zasady talionu. Później winny lub jego ród musiał zapłacić główszczyzn, zaczęto też oddawać sprawy do sądu, który określał wysokość kary „kompozycyjnej”. Później też kary cielesne i śmierci. W procesie nie odróżniano spraw cywilnych od karnych, miał on charakter skargowy(akuzatoryjny) na podstawie skargi poszkodowanego. Później wprowadzono postępowanie specjalne-rugowe, w celu ściągnięcia przestępstw szczególnie groźnych np. mężobójstwo. Proces miał charakter kontradyktoryjny(sporny), opierał się na zasadzie ustności i jawności, na formalizmie. Postępowanie dowodowe początkowo występowało oddzielnie i po wydaniu wyroku końcowego( jego uznanie powodowało wydanie wyroku dowodowego, warunkowego).Środki dowodowe - przysięga, ordalia (sądy boże jednostronne lub dwustronne), później dokumenty. Wojskowość (armia zawodowa) oparta na pospolitym ruszeniu wszystkich wolnych do Karolingów. Później wykształciła się armia lenna.
3. System poddańczy
Państwo frankońskie było pierwszym w Europie państwem epoki feudalizmu. W tym ustroju występowała wielka własność ziemska i stosunki poddańcze na wsi. Związek ze wsią i produkcją rolną był bardzo silny. Od Karola wielkiego do XVIII i XIX w. siłą panującą byli wielcy właściciele ziemscy, skupiających w swym ręku większość istniejących w kraju dóbr majątkowych. Stosunek między właścicielem ziemskim a ludnością wiejską był stosunkiem poddańczym. Chłop nie miał ziemi na własność, miał tylko jej posiadanie i prawa użytkowe. Jego prawa do gruntu były mniej lub bardziej ograniczone, mogły być prawami dziedzicznymi, wówczas chłop był nieusuwalny z ziemi. Pan miał prawa zwierzchniej własności, chłop tylko prawa użytkowe. U schyłku feudalizmu prawa chłopów do ziemi niektórych były w niektórych krajach zbliżone do praw pełnej własności, jednak zwierzchnie prawo własności należało zawsze do pana wsi, choćby nominalnie. Chłop poddany w zamian za użytkowanie gruntu pańskiego świadczył należności, które tworzyły dochód jego pana- tzw. rentę feudalną. Świadczenia te mogły być trojakiego rodzaju: w odrobku ( pańszczyzna)-renta odrobkowa, w naturze ( w produkcji roślinnej lub zwierzęcej)- renta naturalna lub w pieniądzu- renta pieniężna. Zna skutek przywilejów(np. immunitety) panowie uzyskiwali w stosunku do poddanych uprawnienia, które normalnie należały do władzy państwowej.
Własność ziemska przerodziła się we władztwo gruntowe. Właściciele posiedli władzę sądową nad chłopami, następnie wiele uprawnień ekonomicznych np. monopole, zmuszające chłopów do korzystania z młyna lub browaru pańskiego jak i inne świadczenia. W różnych krajach miały różny stopień nasilenia, czasem pozycja chłopa zbliżona była do pozycji niewolnika. Z punktu prawnego pozycja chłopa i pozycja niewolnika różniły się istotnie. Niewolnik był rzeczą, stał poza prawem, poddany był podmiotem prawa, bez względu na to w jakim stopniu jego prawa były ograniczone.
Francja X-XIII w.-powstała specyficzna struktura społeczna na wsi ( podział ludności chłopskiej na sers-poddanych i vilains-chłopów czynszowników).Obie grupy należały do kategorii poddańczej, siedzieli na gruntach pana, świadczyli rentę feudalną. Poddani dzielili się na 2 grupy: poddanych osobistych(mieli gorsze położenie, nie mogli opuścić ziemi, świadczyli specjalny podatek-pogłówne, byli obciążani dowolnie świadczeniami na rzecz pana, nie mieli prawa występować w sądzie jako świadkowie, nie mogli bez zgody pana wstępować do stanu duchownego, zawierać związku małżeńskiego za opłatą, nie mogli dysponować swym majątkiem na wypadek śmierci, który przypadał panu(odumarszczyzna) i poddanych gruntowych (związani z panem stosunkiem zależności rzeczowej, wynikającej z posiadania gruntu pańskiego, mieli możliwość wyzwolenia się z tej zależności poprzez opuszczenie gruntu). Chłopi czynszownicy( świadczyli rentę feudalną w określonej wysokości, nie byli przywiązani do ziemi ani nie płacili opłat małżeńskich czy odumarszczyzny. W 1315 Ludwik X uwolnił wszystkich sers w dobrach królewskich za specjalną opłatą.
Niemcy X-poł. XIII w.-w niektórych okolicach utrzymywała się kategoria wolnych chłopów, którzy nie weszli w stosunek poddaństwa wobec pana. Na pozostałych terenach istniało poddaństwo osobiste( poddani pracowali głównie na dworze pana jako słudzy domowi, rzemieślnicy i parobkowie, pan mógł ich swobodnie usuwać z gruntu pańskiego) i poddaństwo gruntowe( poddani osiedlony na gospodarstwie był dziedzicznie do niego przywiązany i nie mógł go opuścić bez zgody pana).
Anglia XI-XV w.- Tu również istniał podział na wolnych chłopów (sokeman)(świadczyli rentę feudalną, mieli prawo opuszczać ziemię i alienować ją) i willani (byli w większej zależności od panów, przywiązani do ziemi).Istniały 3 rodzaje gruntów stanowiących posiadłość pańską: uprawiane na własny rachunek, dzierżawione przez wolnych chłopów, i grunty williańskie. W końcu XII w wzrost gospodarki pieniężnej prowadził do likwidacji pańszczyzny i renty naturalnej oraz pojawienia się pracy najemnej na wsi (bardzo ciężkiej).
4. System lenny
Odnosił się do stosunków między feudałami i między feudałami a monarchą. Ustrój lenny rozpowszechnił się tylko w państwach feudalnych Europie zachodniej, inne zaś państwa, mimo że nie znały ustroju lennego były państwami feudalnymi.. Struktury lenne wykształciły się też np. w Indiach, Japonii. Stanowił specyficzną strukturę społeczną. Wszyscy feudałowie mieli tu określone miejsce w hierarchii lennej. Na jej czele stał monarcha, poniżej stali wasale bezpośrednio od niego zależni. Bezpośredni wasale byli seniorami wasali pośrednich, od nich z kolei zależeli wasale trzeciego stopnia itd. Na samym końcu znajdowali się chłopi związani z feudałami o stosunku poddańczym. Hierarchia lenna była wyrazem dezintegracji państwa. Feudałowie byli wasalami króla lub innych seniorów, od których dzierżyli lenno, a sami równocześnie mogli być seniorami wobec wasali, którzy dzierżyli lenno od nich. Każdy stosunek lenny był więc stosunkiem osobistym między dwiema osobami ( senior-nadawał drugiej osobie- wasalowi pewną nieruchomość w lenno w zamian za pewne świadczenia, przy czym obie strony zobowiązywały się do wzajemnej lojalności), które zawarły ze sobą umowę, czyli kontakt lenny. Przedmiotem lenna była z reguły ziemia, wyjątkowo inne źródła dochodu jak urząd czy rentę. Zawarcie kontaktu lennego było symbolicznym rytuałem. Składały się na niego hołd lenny ( hommagium) i inwestytura. Wasal składał hołd, klęcząc przed seniorem, z odkrytą głową, mając złożone ręce, składał przysięgę wierności. Równocześnie senior dokonywał aktu inwestytury w lenno, wręczając wasalowi jakiś przedmiot symbolizujący lenno. Pocałunek kończył tę uroczystość. Wasal przyjmując lenno oprócz lojalności wobec seniora, miał obowiązki wojskowe, rady (głównie dla udziału w sądzie) i finansowe. Senior musiał być lojalny wobec wasali, zapewnić im możliwość objęcia i niezakłóconego dzierżenia lenna, zapewnić im sądownictwo. Stosunek lenny był początkowo stosunkiem dożywotnim, później nabrał charakteru dziedzicznego( najpierw prawa te uzyskali synowie wasala a z czasem nawet kobiety- np. we Francji, Anglii). Istniała zasada niepodzielności lenna. Sukcesorzy posiadali prawa do roszczenia do inwestytury, a seniorzy mieli obowiązek nadania opóźnionego lenna sukcesorowi, przy czym przy każdorazowej zmianie strony musiało nastąpić odnowienie lenna. Jeżeli wasal nie wypełnił swych obowiązków, to winny felonii (wiarołomstwa) poddany był sądowi parów na dworze seniora i mógł być pozbawiony lenna prze konfiskatę. Jeżeli senior zaniedbał swych obowiązków wobec wasala, to stosunek lenny między nimi mógł ulec
Po klęskach poniesionych przez Jana bez Ziemi po otwartej walce z baronami, wymusili oni będąc w sojuszu z rycerstwem i miastami na królu w 1215 r. wydanie przywileju zwanego Wielką Kartą Wolności, mającą stanowić pierwsze w Anglii sformuowanie wolności osobistych i politycznych o charakterze demokratycznym. Fundament ustroju parlamentarnego Anglii. Ma formę umowy wzajemnie zaprzysiężonej między królem a kontrahentami. Uważana jest za cześć składową współczesnej konstytucji angielskiej. Była przywilejem dla baronów, wydanym w interesie i gwarantującym ich uprawnienia. Zawiera też uboczne postanowienia dotyczące miast. Służyła szlachcie i mieszczaństwu w walce przeciw królowi i możnowładcom( w dobie I rewolucji XVII w.). Zawiera szereg niejasności. Po raz pierwszy zatwierdził ją Henryk III w 1216 r. ale art. 12 i 14 zostały celowo pominięte. Wielka Karta nie stworzyła parlamentu, lecz wyznaczała kierunek, który prowadził do jego powstania. Wywarła ogromny wpływ na kształtowanie się późniejszej ideologii konstytucyjnej.
Art.39 dotyczy wolności osobistej „ każdego wolnego człowieka”- z tym że na początku XII w liczna była ludność zależna, stanowiąca większość w Anglii.
Art. 13 potwierdza przywileje miast, w szczególności dawne wolności i prawa Londynu.
Art. 12 i 14, przyznają specjalne uprawnienia kurii królewskiej. Dla nałożenia tarczowego i zasiłków lennych konieczna jest zgoda ogólnej Rady Królestwa. W skład niej wchodzą tylko bezpośredni lennicy króla.-wyłączne prawo uchwalania podatków. O podatkach tarczowych- na wojnę.
Art.14 o przyznaniu zasiłku pieniężnego, przepisy organizacyjne rady kraju (arcybiskupi, biskupi, opaci, hrabiowie, więksi baronowie, właściciele lenna)
Art. 61. określa sankcje dla przestrzegania postanowień Karty. Baronowie mają wybrać spośród siebie komisję 25 baronów, którzy będą czuwać, aby król przestrzegał przyjętych przez siebie zobowiązań. W razie ich złamania prze króla komisja może wezwać do wystąpienia przeciw niemu.- PRAWO OPORU przeciw władcy nadużywającego władzy.
Z czasm gloryfikowano Wielką Kartę i traktowano jako świętość narodową. Przy rozwoju parlamentaryzmu stanowiła etap na drodze rozszerzenia uprawnień Wielkiej Rady jako organu samych baronów.
WIELKA KARTA SWOBÓD, łac. Magna Charta Libertatum, ang. The Great Charter, akt wydany w Anglii 1215 przez króla Jana bez Ziemi pod naciskiem baronów, popartych przez hierarchię kośc.; formalnie Wielkiej Karcie Swobód nadano charakter dobrowolnego przywileju, jednocześnie miała ona cechy umowy między królem a jego wasalami; po raz pierwszy prawnie ograniczała samowolę władzy król. wobec społeczeństwa. Wśród gł. postanowień gwarantowała swobody Kościoła, uzależniała nakładanie podatków (zwł. tzw. tarczowego) od zgody ogólnej rady królestwa (tj. zgromadzenia gł. wasali król.), zakazywała więzienia lub karania jakiegokolwiek wolnego człowieka bez wyroku sądu, ograniczała arbitralne sądownictwo urzędników król., zakazywała nakładania nadmiernych obciążeń na rycerstwo i wolnych chłopów, potwierdzała swobody miast (zwł. Londynu), gwarantowała wolność handlu; ustanawiała radę 25 baronów, która w razie łamania przez króla postanowień Wielkiej Karty Swobód. mogła zorganizować zbrojny opór wobec monarchy. W XIII-XV w. wielkokrotnie potwierdzana (ze zmianami), w XVII w. stała się argumentem w walce o prawa parlamentu, w XIX w. uchodziła za wstęp do parlamentaryzmu i udziału społeczeństwa w rządach. Jest uznawana za jedną z ustaw zasadniczych W. Brytanii i gwarancję wolności obywatelskich. Tekst z 1215, zachowany w 4 egz., był wielokrotnie wydawany i komentowany (wyd. pol. 1923 i 1947).
7. Złota Bulla - 1356 r.- Rzesza Niemiecka
Po przekształceniu się Niemiec w luźny związek półsuwerennych państewek i gdy upadł autorytet władzy. W celu uporządkowania sprawy sukcesji tronu i zapewnienia minimalnej jedności państwa
Dokument ( edykt) wyd. 1356 przez ces. Karola IV Luksemburskiego na sejmie Rzeszy w Norymberdze; regulowała prawo wyboru króla, które odtąd przysługiwało jedynie 7 elektorom (król czeski, palatyn Renu, margrabia brandenburski, książę saski oraz arcybiskupi: Moguncji, Kolonii, Trewiru) 4 z nich to książęta świeccy, a 3 to duchowni, określała ich uprawnienia. Elektorzy w Niemczech nosili nazwę kurfirstów.Należała do ważnych przywilejów ogólnych znaczących drogę książąt terytorialnych ku wyzwoleniu od wcześniejszych ograniczeń. Regulowała sprawy elekcji królewskiej, określała również szczególne prawa przyznane książętom elektorom. Król zrzekał się na obszarze tych księstw wszystkich dotąd jeszcze posiadanych regionów: menniczego, celnego, górniczego. Król uznał najwyższe sądownictwo elektorów, zakazując apelowania od sądów elektorskich do sądów królewskich(privilegium de non appellando) oraz znosił królewskie prawo ewokacji ( privilegium de non evocando).Złota Bulla znacznie ograniczyła władzę króla i uzależniła go od elektorów. W jej myśl efekt uzyskuje tylko godność królewska oraz prawo do koronowania się na cesarza. Ogłoszenie wyboru króla musiało nastąpić w ciągu 3 miesięcy od daty opróżnienia tronu, a dokładnie wyboru w ciągu miesiąca od daty zebrania się elektorów. Podczas bezkrólewia władzę w Rzeszy sprawowali- palatyn nadreński ( dla obszaru państwa frankońskiego) oraz książę saski ( na obszarze państwa saskiego). Złota Bulla wprowadziła dziedziczność godności elektorskiej w linii męskiej według zasad primogenitury i niepodzielność terytoriów elektorskich (ważny czynnik zabezpieczający wzrost i umocnienie księstw terytorialnych). Dzięki temu książęta elektorzy jako pierwsi z książąt rzeszy uzyskali rzeczywiste zwierzchnictwo terytorialne. Utorowało to drogę innym książętom do skutecznego ubiegania się o przywileje o podobnym zakresie. Pozyskali stopniowo regalia i przywileje sądowe. O przywileje gwarantujące niepodzielność księstwa wystarały się np. Badania w 1380 r., Brandenburgia w 1473 r. Książę austriacki Rudolf, dotknięty pominięciem go na liście elektorów ustalonej przez Złotą Bullę w 1356 r. przedstawił Karolowi IV w 1359 r. sfałszowany przez siebie dokument ( Privilegium maius) w myśl, którego w XII w. cesarz Fryderyk I miał nadać książętom Austrii tytuł arcyksiążąt oraz uprawnienia jeszcze szersze niż przyznane elektorom w Złotej Bulli. Karol IV tego nie uznał, jednak kolejny cesarz, książę Fryderyk II, zatwierdził w 1453 r. falsyfikat Rudolfa i w ten sposób zalegalizował tytuł arcyksiążęcy, odtąd używany przez Habsburgów.
8. Feudalne prawo oporu
Art. 61. Wielkiej Karty Swobód z 1215 r. określa sankcje dla przestrzegania postanowień Karty. Baronowie mają wybrać spośród siebie komisję 25 baronów, którzy będą czuwać, aby król przestrzegał przyjętych przez siebie zobowiązań. W razie ich złamania prze króla komisja może wezwać do wystąpienia przeciw niemu.- PRAWO OPORU przeciw władcy nadużywającego władzy. Oznacza to że Wielka Karta Wolności miała formę umowy wzajemnie zaprzysiężonej między królem a kontrahentami. Rozszerzyły się uprawnienia Wielkiej Rady, jako organu samych baronów. Doprowadziło to zaciekłych sporów baronów z królem….
9. Zgromadzenia reprezentacji stanowych (Anglia, Francja, Rzesza Niemiecka, Rosja) struktury, uprawnienia, specyficzne cechy.
Anglia-
10. Ustrój sądownictwa w okresie monarchii stanowej, struktura, cechy, zasady funkcjonowania.
Francja- Już w XIII w. na skutek rozrostu sądownictwa królewskiego, z Rady Królewskiej wyłonił się odrębny organ sadowy, który od XIV w. nosił nazwę Parlamentu. Z wielu względów wyłoniła się grupa logistów, którzy mieli zajmować się specjalnie sprawami sądowymi, otrzymała od króla stałą delegację do sądzenia w jego imieniu i pod jego nieobecność jako Rada Królewska „ w Parlamencie”. Od początku XIV w. Parlament działał już regularnie jako najwyższy sąd królewski ze stałą siedzibą w paryskiej Cite'. Był obsadzony przez samych sędziów zawodowych, wykształconych prawniczo sędziów świeckich i duchownych. Od XV sędziowie ci byli nieusuwalni. Zanik elementów feudalnych w Parlamencie (Dla arystokracji, której przysługiwało feudalne prawo do sądu sprawowanego przez parów Parlament sądził jako sąd Parów w sprawach podsądnych). Z czasem utworzono 16 Parlamentów na wzór Parlamentu Paryskiego mających stanowisko z nim równorzędne. Parlament był królewskim sądem najwyższej instancji właściwym dla wszystkich spraw zarówno cywilnych, karnych jak i administracyjnych. Działali przede wszystkim jako sąd apelacyjny od wyroków niższych sądów królewskich. Od wyroków Parlamentu nie było apelacji, lecz mogły być one skasowane przez Radę Królewską. Od XIV Parlament miał też prawo rejestrowania ustaw królewskich.
Anglia- Kuria królewska (zgromadzenia dygnitarzy, kuria feudalna) wykonywała sądownictwo w sprawach między wasalami korony jako sąd parów oraz w innych sprawach które docierały do sądu królewskiego w drodze apelacji. Wywodziły się z niej dwa sądy królewskie( walor precedensów) : Sąd Ławy Królewskiej, Sąd Spraw Pospolitych oraz Sąd Exchequeru , Izba Lordów, Rada Nadzwyczajna. W 1265 r. powstał Parlament, który, sprawował m. in. funkcję sądowniczą. Izba Lordów mimo wyodrębnienia się z kurii królewskiej specjalnych sądów królewskich zachowała kompetencje w 2 dziedzinach: jako najwyższa instancja sądowa,, do której można było w określonych przypadkach skierować skargę odwoławczą i jako kontynuacja lennego iudicium parium dla sądzenia przestępstw popełnionych przez lordów. Szczególnie ważną funkcją było sądzenie spraw na podstawie impeachment ( skargi, którą mogła wnieść Izba Gmin przeciw osobom oskarżonym o nadużycie władzy. Sprawę wniesioną przez Izbę gmin rozstrzygała nieodwołalnie izba Lordów. Była to więc forma kontroli Parlamentu nad władzą wykonawczą). Parlament miał też pozbyć się niewygodnego sobie przedstawiciela władzy przez uchwalenie ustawy act of attainder, orzekającej karę śmierci lub wygnania, bez żądnego postępowania sądowego. Powstały również takie instytucje jak szeryfowie potem sędziowie pokoju, sędziowie przysięgli, sądy Kanclerskie, Koronne, Wielkie Ławy itp.
Rosja- Poważną rolę w rozwoju prawa odgrywało także sądownictwo sprawowane przez Dumę Bojarską (XV w.). Wyroki i orzeczenia Dumy miały walor precedensów, do których wszystkie sądy musiały się stosować. W jej skład wchodzili powołani przez cara bojarzy i dworzanie, a także urzędnicy zarządu centralnego-diakowie. Liczba członków Dumy stale wzrastała. Miała ważne uprawnienia sądowe jako instancja odwolawcza i sąd pierwszej instancji w sprawach o przestępstwa polityczne. W XVII w wyodrębniła się z niej osobna izba sądowa (Resprawnaja pałata). W miarę wzrostu absolutyzmu jej znaczenie zaczęło maleć. Samorząd grubny obejmował funkcje sądowe w zakresie ścigania i sadzenia rozbójników. Organem tego samorządu była grubna izba, w skład której wchodzili grubny starosta, przysięgli (4-6) oraz grubny diak. Samorząd ziemski miał również uprawnienia sądowe i nie tylko. Sądziły one sprawy mieszczan i ludności z tzw. czarnych włości, bowiem chłopi poddani podlegali sądownictwu panów, a panowie sądownictwu prikazów. Organem samorządu ziemskiego była ziemska izba, w skład której wchodzili starosta ziemski, ziemski diak, przysięgli (8-10) wybierani przez ludność. Stosowano Prawdę Ruską co przyczyniło się do ujednolicenia prawa sądowego.
Sudiebnik z 1497 r. stanowił prawo powszechne i zawierał przepisy dotyczące gł. sądownictwa i procesu. Później Carski Sudiebnik z 1550 r. znacznie obszerniejszy.
Niemcy-Po rozdrobnieniu feudalnym które przyniosło ze sobą anarchię, w celu ratowania sytuacji tworzono Pokoje ziemskie, landfrydy- akcje pokojowe. Grupy osób tworzyły sprzysiężenia, zobowiązując się do przestrzegania pewnych zasad, ograniczających sposób prowadzenia wojny (pokój boży i rozejm boży). Organizowano sądy pokoju ziemskiego dla śadzenia spraw o naruszenie landfrydu. Teksty landfrydów ujmowane były w formie ustaw, zawierały wiele przepisów z dziedziny prawa karnego.
11. Sądy królewskie, Sąd Kanclerski, sądy koronne, sądy pokoju, sądy przysięgłych (Anglia)
Od końca XII w. kształtowała się w Anglii nowa struktura sądownictwa królewskiego. Na szczeblu centralnym funkcje sądowe wykonywane w imieniu króla, głównie przez kurię królewską, rozdzielone zostały między wyłonione przez nią organy:1. Izba Lordów zacowała charakter najwyższej instancji odwoławczej oraz uprawnienia do sędziowania lordów.,2. Sąd Spraw Pospolitych wyodrębnił się z kurii w XII w. rozpatrywał przede wszystkim sprawy cywilne,3. Sąd Ławy Królewskiej wyłonił się w XIII w. i rozpatrywał gł. sprawy karne.,4. Sąd Exchequeru zorganizowany w XIII w. jako organ sądowy dla rozpatrywania skarg przeciw koronie w dziedzinie skarbowej (2.3.4.- miały siedzibę w Westminsterze, przyczyniły się do wykształcenia się w Anglii jednolitego prawa powszechnego common law), 5. Sąd Kanclerski. Stosowano tu postępowanie uproszczone, mniej formalne niż common law, kierowano się zasadą słuszności-equity.
6. Sądy koronne delegowane od XIV w. Sędziowie koronni sprawowali funkcje objazdowe i rozpatrywali sprawy sądowe w terenie. Do ich kompetencji należały sprawy cywilne i karne. Najcięższe sprawy były zastrzeżone ich wyłącznej kompetencji. Anglię podzielono na 6 okręgów sądowych (circuit), które były terenami objazdu delegowanych sędziów koronnych aż do roku 1873., 7.Sędziowie pokoju uzyskali uprawnienia administracyjne i skupili swą władze sądową w sprawach karnych oraz prawie całą administrację hrabstwa. Instytucja ta wywodziła się od wprowadzonych w XII w. strażników pokoju i była konkurencyjna z szeryfem. Mianował ich król, mogły być nimi tylko osoby osiadłe w hrabstwie hrabstwie posiadające odpowiednio wysoki majątek. !Sądy przysięgłych XIII w. ( utrzymały się w Anglii do dziś) Miał to być wzór do wcześniej wprowadzonych ław przysięgłych. Należały do sfery postępowania sądowego, były to instytucje procesowe, szczególną formą udziału czynnika ludowego, czyli niefachowych przedstawicieli społeczeństwa w wymiarze sprawiedliwości. Uległy ewolucji. Zasada było to że hrabstwa wybierały stosowną liczbę sędziów przysięgłych spośród osiadłych w hrabstwie właścicieli ziemskich, mających określony dochód roczny. Kwalifikacje fachowe nie były wymagane, przysięgli mieli współpracować z nominowanymi sędziami koronnymi. Współudział ten miał trojaką formę: Wielka Ława-23 przysięgłych, badali czy w sprawie istnieje podstawa do nadania dalszego biegu oskarżeniu ( umarzanie sprawy lub kierowania jej do Ławy orzekającej dla spraw karnych) decyzja zapadała zwykle większością głosów. Ława orzekająca dla spraw karnych - ława przysięgłych( orzekała o winie-zadająca pytania sędziemu i wydawała werdykt jednomyślnie) i fachowych sędziów nominowanych(orzekali o wymiarze kary) recypowana w XIX w. na kontynencie. Ława dla spraw cywilnych podobnie z tym że nie orzekało się o winie, w praktyce przysięgli orzekali o stanie faktycznym.
12. Parlament Paryski, Parlamenty prowincjonalne (Francja)
W XIII w. na skutek rozrostu sądownictwa królewskiego, z Rady Królewskiej wyłonił się odrębny organ sadowy, który od XIV w. nosił nazwę Parlamentu. Z wielu przyczyn takich jak: coraz liczniej napływające sprawy i charakter spraw wyłoniła się grupa logistów, którzy mieli zajmować się specjalnie sprawami sądowymi, otrzymała od króla stałą delegację do sądzenia w jego imieniu i pod jego nieobecność jako Rada Królewska „ w Parlamencie”. Od początku XIV w. Parlament działał już regularnie jako najwyższy sąd królewski ze stałą siedzibą w paryskiej Cite'. Był obsadzony przez samych sędziów zawodowych, wykształconych prawniczo sędziów świeckich i duchownych. Od XV sędziowie ci byli nieusuwalni. Zanik elementów feudalnych w Parlamencie (Dla arystokracji, której przysługiwało feudalne prawo do sądu sprawowanego przez parów Parlament sądził jako sąd Parów w sprawach podsądnych). Z czasem utworzono 16 Parlamentów prowincjonalnych na wzór Parlamentu Paryskiego mających stanowisko z nim równorzędne. Parlament był królewskim sądem najwyższej instancji właściwym dla wszystkich spraw zarówno cywilnych, karnych jak i administracyjnych. Działali przede wszystkim jako sąd apelacyjny od wyroków niższych sądów królewskich. Od wyroków Parlamentu nie było apelacji, lecz mogły być one skasowane przez Radę Królewską. Od XIV Parlament miał też prawo rejestrowania ustaw (edyktów) królewskich i rozporządzeń rządu, co dało duży wpływ na ustawodawstwo królewskie i rodziły możliwość sprzeciwienia się woli króla.. Parlament paryski stanął z czasem na stanowisku opozycyjnym wobec monarchii, w związku z czym, cieszył się dużą popularnością w społeczeństwie. Kształtował opinię publiczną z którą król musiał się liczyć. Ponieważ Stany Generalne nie były zwoływane, Parlament uważał się za strażnika praw fundamentalnych. Fundamentalnych, całą siłą walka między Parlamentem a królem rozgorzała po 1770 r. Zatarg króla z Parlamentem w 1787 r. przyczynił się do wybuchu rewolucji.
13. Sąd Kameralny Rzeszy (Rzesza Niemiecka) (niem. Reichskammergericht, łac. Camerae Imperialis Judici). Najwyższa instancja sądownictwa niemieckiego w epoce nowożytnej
(XVI - XVIII w.), najwyższy organ sądowniczy Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Został ustanowiony przez cesarza Maksymiliana I Habsburga i Sejm Rzeszy obradujący w Wormacji w 1495 roku. Posulat utworzenia tej instytucji był elementem programu reformy Rzeszy (Reichsreform) wysuwanego przez niektórych książąt niemieckich, dążących do ograniczenia władzy cesarskiej. Sąd Kameralny składał się z 28 członków: przewodniczącego mianowanego przez cesarza, dwóch prezydentów i dwudziestu pięciu asesorów (z których pięciu mianował cesarz a dwudziestu stany Rzeszy). Jako podstawę wyrokowania przyjmował ustawy Rzeszy oraz prawo rzymskie. Rozpatrywał głównie sprawy o naruszenie pokoju ziemskiego (Landfried), naruszenie aktów banicji cesarskiej i przestępstwa skarbowe. Zajmował się też sprawami, w których oskarżonymi byli bezpośredni wasale i poddani cesarza. Sąd Kamery zbierał się w Spirze, a od końca XVII w. w Weltzarze. W trybie apelacji Sąd Kameralny przyjmował odwołania od sądów tych krajów, które nie miały powyższej egzempcji, jednak przedmiot sporu był odpowiednio wartościowy (najmniej 400 talarów). Narastające w ciągu XV w., a popierane zwł. przez stany (dotkliwie odczuwające skutki chaosu i anarchii) dążenie do wewnętrzne reformy Rzeszy, doprowadziło 1495 do ogłoszenia w Wormacji generalnego zakazu wojen prywatnych, reorganizacji Sądu Kameralnego jako najwyższej instancji oraz uchwalenia powszechnego podatku na utrzymywanie stałych sił zbrojnych.
Sąd ten został powołany jako trybunał dla całej Rzeszy i oznaczał poważne uszczuplenie sądowej władzy cesarza. Jak sąd pierwszej instancji sądził przede wszystkim spory między władcami terytorialnymi, miedzy osobami podlegającymi różnym władcom oraz skargi cywilne przeciw władcom terytorialnym (sprawy karne przeciw władcom terytorialnym rozpatrywała Rada Nadworna Rzeszy, a nie sąd). Jako sąd odwoławczy rozpatrywał apelacje w sprawach cywilnych od wyroków sądów władców terytorialnych, jeśli wartość przedmiotu sporu przekraczała określoną kwotę 400 talarów. Z czasem stracił swą właściwość terytorialną w stosunku do wyroków sądowych tych władców terytorialnych, którzy posiadali przywilej zawarty w Złotej Bulli z 1356 r. Cesarz nie miał prawie żadnego wpływu na działalność Sądu Kameralnego Rzeszy, mimo iż powoływał przewodniczącego sądu i wszystkich 4 przewodniczących senatów sądowych, to obsada stanowisk asesorów 16-50 należała prawie wyłącznie do stanów ( w tym połowa musiała być pochodzenia szlacheckiego szlacheckiego połowa mieć doktorat prawa). Sadził na podstawie ustaw Rzeszy i wedle tzw. prawa rzymskiego. Przyczynił się wydatnie do uregulowania recepcji prawa rzymskiego rzymskiego Niemczech.
14. Monarchia absolutna -cechy
Stanowiła okres przejściowy między państwem feudalnym a kapitalistycznym. Swym prawnym charakterem odróżniała się od innych form państwowości. W monarchii absolutnej nastąpiło wyraźne rozróżnienie między stosunkami publicznoprawnymi a prywatnoprawnymi. Państwo przybrało charakter instytucji publicznoprawnej. Jej powstanie wiązało się z ograniczeniem uprawnień politycznych nabytych przez stany w okresie monarchii stanowej. W praktyce jej początki wyrażały się najczęściej w znoszeniu przez monarchę zgromadzeń stanowych. Jej pojawienie zbiegało się z początkiem rozkładu gospodarki feudalnej i rozwojem gospodarki towarowo- pieniężnej. Dokonująca się akumulacja kapitałów stworzyła potęgę gospodarczą mieszczaństwa. A sojusz króla z miastami i drobną szlachtą, skierowany przeciw zagrażającej im potędze możnowładców, umożliwił wprowadzenie, utrwalenie się rządów absolutnych. Cechował ją niemal nieograniczona i nie podlegająca kontroli władza monarchy. Zarząd państwa opierał się na zasadach centralizmu i biurokratyzmu. Na szczeblu centralnym powstały ministerialne organy kolegialne, powstały nowe resorty, lecz nie doszło do powstania organów nimi zarządzających a tzw. ministrowie byli tylko doradcami króla. Monarchia absolutna znosiła lub ograniczała różne formy samorządu miejskiego i stanowego. W końcowym okresie przybierała charakter państwa policyjnego. W niektórych państwach wykształcił się absolutyzm oświecony (Prusy, Austria). Dominowała nadal szlachta. Monarchia absolutna dążyła do likwidacji politycznych przywilejów stanowych, ograniczających jej władzę, sprzyjała działalności gospodarczej miast, otwierała prze mieszczaństwem dostęp dwurzędów, lecz nie przyznała mu żadnych praw politycznych.. Nie umiała jednak złamać gospodarczej i politycznej potęgi możnowładztwa, które nadal władało większością środków produkcji.. rozpowszechniano wyobrażenia o państwie jako rzeczy publicznej, suwerennej osobie prawnej.. Król był organem tego państwa. Dzierżył on łaski Boga, lud więc nie mógł pozbawić go władzy.. Zrodziło się pojęcie króla jako pierwszego sługi państwa, który wykonywał są władze dla dobra ogółu, racji stanu. Całą działalność administracyjną państwa opartą na dużej dowolności wobec której poddani byli całkowicie bezbronni, określano mianem policji. Zwierzchnia władza sądowa w ręku monarchy umożliwiała mu wkraczanie w przewód sądowy i wykonywanie osobistego sądownictwa. Należała do niego też w zasadzie cała władza ustawodawcza. Dążył do unormowania przepisami „policyjnymi” życia społecznego, unifikacji zarządu miasta i prawa sądowego. Zaczęto podejmować kodyfikację całych dziedzin prawa, kierując się względami racjonalnymi. Dążono do zupełnego podporządkowania sobie spraw wyznaniowych. Poddani musieli wyznawać religię monarchy jako religię państwową, a innych wyznań nie tolerowano. Kościoły traktowano jako instytucję państwową mającą służyć monarchii. We Francji-tendencje gallikańskie, w Austrii- józefinizm, w Rosji-prawosławie, w Niemczech - protestantyzm, w Anglii- kościoły narodowe. Kryzys w jej okresie schyłkowym spowodowany był postępującymi przemianami gospodarczymi torującymi drogę kapitalizmowi. Różne sprzeczności prowadziły do narastania opozycji wobec ograniczeń życia gospodarczego (w Anglii rewolucyjne obalenie feudalizmu, We Francji rewolucja 1789 r.). Coraz wyraźniej ujawniał się anachronizm ustroju feudalnego, zaczęto z czasem odczuwać ją jako niezgodną ze sprawiedliwością i rozumem. Jego aparat oparty na nierówności prawa, na przywilejach majątkowych majątkowych politycznych, stosunki wiejskie oparte na feudalnej strukturze własności i zależności chłopa od pana i stanowisko króla. Także wkraczająca we wszystkie sfery życia jednostki i naruszająca jej poczucie wolności władza policyjna stawała się coraz bardziej nieznośna.. Człowiek nie mógł decydować sam o swoim dobrobycie, tylko państwo, nie miał żadnej prawnej ochrony ani obrony wolności.
15. Stosunki państwo -kościół w okresie absolutyzmu
Dążono do zupełnego podporządkowania sobie spraw wyznaniowych. Poddani musieli wyznawać religię monarchy jako religię państwową, a innych wyznań nie tolerowano. Kościoły traktowano jako instytucję państwową mającą służyć monarchii. We Francji-tendencje gallikańskie, w Austrii- józefinizm, w Rosji-prawosławie, w Niemczech - protestantyzm, w Anglii- kościoły narodowe.
Francja-monarchia doprowadziła do znacznego ograniczenia wolności kościoła i częściowego podporządkowania go państwu. Ograniczono sądownictwo kościelne oraz połowiczne zrzeczenie się prze Kościół wolności podatkowych w formie zobowiązania do świadczeń na rzecz państwa. Przyjęła się zasada, że wyższe beneficja kościelne (opactwa, biskupstwa) obsadzone mogą być w drodze wyboru kanonicznego, miały ich dokonać kapituły katedralne złożone z kanoników danej katedry, papiestwo również rościło sobie prawa do obsadzania stanowisk i powoływało wyższe beneficja swych własnych kandydatów. Kandydatów 1432 r. sobór w Byzyei uchwalił wyższość soboru nad papieżem i wykluczył wpływ papiestwa w obsadzaniu stanowisk. Na tej podstawie Karol VII wydał akr Sankcja Pragmatyczna z Bourges w 1438 r. potwierdził tezę i dodał prawo króla do zalecenia elektorom własnego kandydata. Zrodziło to spór zakończony zawarciem Konkordatu w 1516 r. między królem Bolonii Franciszkiem I a papieżem Leonem X. Za odwołanie Sankcji Pragmatycznej król uzyskał formalne uznanie prze papieża prawa do obsadzania wszystkich wyższych beneficjów. System konkordatowy utrzymał się aż do rewolucji. Organizacja kościelna Francji stała się zależna od monarchii. Powierzono prawie wszystkie beneficja wyłącznie osobom pochodzenia szlacheckiego. Beneficjów było ok. 600. Dało to możliwość rozwoju gallikanizmowi. Tendencje gallikańskie przybierały czasem charakter do stworzenia odrębnego francuskiego Kościoła narodowego, nie doprowadziły jednak do zerwania z kościołem powszechnym. Jego tezy : majątki kościelne stanowią własność króla i dane są Kościołowi jedynie w odwołalne użytkowanie, zakony istnieją we Francji na podstawie przywileju, wszelkie zarządzenia papiestwa mogą wejść w życie tylko po uprzednim zatwierdzeniu przez króla itp. Były źródłem konfliktów między papieżem a królem Francji.
Anglia-Po zerwaniu Henryka VIII z Rzymem i powstaniu Kościoła anglikańskiego, król stał się jego głową i do niego należała odtąd nominacja biskupów. Kościół anglikański został zorganizowany jako Kościół episkopalny, stanowił podstawowe oparcie monarchii absolutnej, ale nie wprowadzono jedności wyznaniowej. Za czasów Elżbiety zaczął się szerzyć kalwinizm, a jego zwolenników zwano purytanami (gł. mieszczanie), dzielili się na prezbiterianów- domagający się rozbudowanej hierarchicznie organizacji kościelnej z obieralnymi organami i independentów- niezależnych. Wszyscy oni odrzucali episkopalny system kościoła. Za Stuartów różnice wyznaniowe w Anglii przyczynily się do wzrostu opozycji przeciw monarchii absolutnej. Na zjeździe duchowieństwa anglikańskiego anglikańskiego 1640 r. w okresie ostrego konfliktu króla z Parlamentem uchwalono tezę, która podkreśliła boskie pochodzenie władzy króla. Tezy te jednoczyły purytańską opozycję do walki przeciw królowi.
Niemcy-Po wojnie chłopskiej i zawarciu pokoju augsburskiego w 1555 r. („ czyj kraj tego religia”) władca terytorialny miał prawo wyboru religii, którą mógł narzucić poddanym. Uszanowane zostały wolność sumienia jedynie osób panujących w terytoriach Rzeszy. Wprowadzono zasadę parytetu, równowagę między protestantami i katolikami przy obradach i w sądach. Od XVI istniały w Niemczech 2 grupy państw: Państwa protestanckie- tu Kościół reformowany i jego konsystorze, zostały całkowicie podporządkowane państwu. Dobra kościelne zostały zagarnięte przez władców. Wszędzie powstawały kościoły krajowe, na których czele stali władcy jako pierwsi biskupi. Władza świecka wkraczała w istotne sprawy kultu i w drobiazgowe nadzorowanie całego życia kościelnego oraz życia religijnego poddanych. Do państw protestanckich zaliczamy Prusy. Państwa katolickie-wybór biskupów odbywał się nadal drogą kanoniczną prze kapituły, a inwestytura w biskupstwa wg. Konkordatu wormackiego. Jednak władcy terytorialni dochodzili do zapewnienia sobie decydującego wpływu w obsadę biskupstw. Dążyli do zapewnienia biskupstw i bogatych prelatur swoim gł. synom. Biskupstwa stawały się w ten sposób secundogeniturami. Np. w Austrii wszelka korespondencja z Rzymem mogła się odbywać tylko za pośrednictwem Kancelarii Senatu. Uchylono sądownictwo kościelne nawet w sprawach małżeńskich. Zniesiono 600 klasztorów. Duchowieństwo uważano za organ państwowy, mieli obowiązek ogłaszania z ambon rozporządzeń państwowych. Ten wprowadzony przez Józefa II system w Austrii nazywany by józefinizmem.
16.Absolutyzm angielski- charakterystyka
Monarchia absolutna trwała w Anglii stosunkowo krótko ( 1485-1640/1648).Parlament utrzymał się przez cały czas istnienia monarchii absolutnej, tłumaczy się to specyficznym układem sił społecznych reprezentowanych w parlamencie XVI w.. W Izbie Lordów obok grupy możnowładco, zasiadali przedstawiciele kreowanej przez króla arystokracji i nominowani przez niego biskupi. W Izbie Gmin zasiadali przedstawiciele średniej szlachty i mieszczaństwa. Obie grupy były zainteresowane rozwojem centralizacji państwowej i polityki gospodarczej. Dlatego Parlament poparł wszelkie działania Henryka VIII jak i podporządkowanie sobie Parlamentu. Uchwalona ustawa Act of Proclamation w 1539 r. uprawniała króla do wydania w szerokim zakresie proklamacji, mające moc obowiązującą równą z ustawami uchwalanymi przez Parlament. Mimo ograniczenia ustawy z 1539 r. następcy kolejni władcy potrafili wydać proklamację z mocą ustawy i sprawować władzę nie oglądając się na Parlament. Po objęciu tronu przez Stuartów Parlament zaczął się upominać o swe prawa ale bez większych skutków (Karol I w ciągu 11 lat panowania rządził wogule bez Parlamentu). Nie rozbudowano centralistycznego aparatu państwowego. Rada Królewska została zreformowana przez Henryka VIII, pod nazwą Tajnej Rady stała się głównym narzędziem absolutyzmu królewskiego. Radę mianował król, w skład jej wchodzili dygnitarze ( Lord Kanclerz, Kanclerz Szachownicy itp.) i Sekretarze Stanu, których było 2. Do sekretarza stanu departamentu północnego należały : administracja północnych hrabstw, sprawy kolonii północnych i stosunki z państwami na wschodzie i północy ( Polska, Skandynawia, Moskwa), drugi sekretarz stanu działał na południu. W 1487 r. z Rady wyłonił się nowy organ sądowy- Sąd Izby Gwiaździstej, był sądem wyjątkowym pierwszej i ostatniej instancji. Rozpatrywał głównie szeroko pojęte przestępstwa przeciw bezpieczeństwu państwa. Izba sądziła bez udziału przysięgłych i mogła stosować tortury. Była dla króla narzędziem walki z przeciwnikami politycznymi. Została zniesiona w 1641 r. przez Parlament, który uznał za niedopuszczalną osobistą jurysdykcję króla i jego Rady.
17. Absolutyzm Francuski - specyfika zjawiska