11.11.1918r- zawieszenie broni i koniec I wojny światowej. 1918-1939r – 20lecie międzywojenne. 1945r-koniec II wojny światowej. Jaka org została powołana?- Liga Narodów. Kryzys - termin pochodzi z greckiego "krisis" i oznacza, w sensie ogólnym, wybór, decydowanie, zmaganie się, walkę, w której konieczne jest działanie pod presją czasu. Kryzys poszerza znaczenie o takie cechy, jak nagłość, urazowość i subiektywne konsekwencje urazu w postaci przeżyć negatywnych. Przyczyny kryzysu gospodarczego: a)nierówności w rozwoju państw kapitalistycznych, b)trudna sytuacja ekonomiczna robotników, niskie płace (spadek zapotrzebowania na artykuly). 23.10.1929r.-„czarny czwarek”- gwałtownie spadły wartości akcji na giełdzie(kryzys ekonomiczny). Kryzys gosp. Objął następujące dziedziny gosp.: przemysł, finanse, rolnictwo. Skutki społeczne kryzysu: a)bezrobocie, b)spadek dochodu narodowego, c)kurczenie się produkcji przemysłowej, rolnej, handlu. Próby walki z kryzysem: -Franklin Delano Roosevelt, koncepcja zwana nowym ładem (New Deal), opracowana przy współudziale zespołu ekspertów, nazwanego „trustem mózgów”. Na nową polityke znaczny wpływ miały poglądy Johna Keynesa, odrzucające duza czesc teorii ekonomii liberalnej. Keynesizm- system poglądów ekonomicznych uzależniający stan gospodarki od wielkości inwestycji i zakładajacy interwencjonizm panstwa zwłaszcza w sfere polityki pieniężnej. Interwencjonizm państwowy- polityka aktywnego ingerowania państwa w przebieg procesów gospodarczych. Uważany za przeciwieństwo liberalizmu gospodarczego. (3cele: -ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego za niezbędny, -pobudzenie popytu globalnego, -podniesienie tempa wzrostu gospodarczego) Kryzys europejskiego parlamentaryzmu. Problem weteranów I wojny światowej: Po zakończeniu działan wojennych los weteranow stal się powaznym problemem w zyciu społecznym. Byli to często ludzie okaleczani fizycznie i moralnie. Oni sami uwazali ze za poswiecenie w trakcie wojny powinnie zajmowac uprzywilejowana pozycje. Gospodarka nie była w stanie zapewnic zatrudnienia tak duzej ilości wolnych rak. Państwa w których rozwinął się faszyzm- Włochy, Niemcy(Europa), Japonia(świat)Rozwój faszyzmu we Włoszech: Wojna przyniosła Włochom wiele strat i cierpienia których nie rekompensowały zdobycze terytorialne. Ustrój społeczny i polityczny był skostniały, a kraj zacofany pod względem cywilizacyjnym. Powazne wpływy miał ruch komunistyczny. Czeste Strajki. 1919r- polityk Benito Mussolini powołal do zycia organizacje Włoskie Związki Kombatanckie zrzeszajaca byłych zołnierzy. Faszyzm pochodzi z włskiego słowa „Fascio”-zwiazek. Doktryna polityczna powstala w okresie miedzywojennym we Włoszech, sprzeciwiajaca się demokracji parlamentarnej, głoszaca kult panstwa. Faszyzm podkreślał wrogość wobec zarówno liberalizmu jaki i komunizmu. Polityka państw faszystowskich: a)łamanie demokracji, b)likwidacja przeciwników politycznych, c)stosowała agresje w stosunku do innych państw d) łamanie postanowień traktatu wersalskiego 1921r.- utworzenie Narodowej Partii Faszystowskiej. Nazizm w Niemczech: a) po I wojnie światowej Niemcy nazwane zostały Republiką Weimarską, b)1920r- utworzenie Narodowo-Socjalistycznej Niemieckiej Partii Robotniczej (NSDAP). Systemy autorytarne w Europie Środkowowschodniej: -władze uprawiał osobisty autorytet dyktatora, -systemy autorytarne były mniej represyjne niż reżimy totalitarne, -stosunkowo znaczny zakres swobody, -z przeciwnikami politycznymi rozprawiano się bezwzględnie. 1938r-jedynym krajem Europy srodk.wsch. w którym istnial system demokracji parlamentarnej, była Czechosłowacja. Totalitaryzm- forma sprawowania rządów dazaca do całkowitej władzy nad społeczeństwem za pomoca monopolu informacyjnego i propagandy, ideologii państwowej, terroru tajnych służb wobec przeciwnikow politycznych, akcji monopolowych i masowej monopartii. W latach 1936-1939 w Hiszpanii toczyła się wojna domowa pomiedzy zwolennikami republiki a nacjonalistami. Nacjonalistów wspierały Niemcy i Włochy. Miguel Primo de Rivera- dyktator Hiszpanii, Alfons XII-król Hiszpanii, który w kwietniu 1931r opuścił kraj (po zwycięstwie republikanów w wyborach municypalnych), nie abdykując. Podbój Etiopii przez Włochy: 1935r-wojska włoskie zaatakowały Etiopię (Abisynię). Armia etiopska wyposażona była prymitywnie (luki,dzidy). 1936r- złamanie oporu stawianego przez Etiopię. Traktat pokojowy w Addis Abebie-Etiopia stała się czescia Imperium włoskiego. 1936r-podpisane niemiecko-włoskie porozumienie, nazywane „osią Berlin- Rzym”. 1936-1940 ukształtował się system współpracy politycznej i wojskowej pomiedzy Niemcami, Włochami i Japonią, nazywany „osią Berlin-Rzym-Tokio” (podpisanie układu miedzy Niemcami, a Japonia- pakt antykominternowski). 1939r-niemiecko-włoski sojusz zwany paktem stalowym. 12.03.1938r- przyłaczenie Austrii do Niemiec. Marzec 1938r- władze w Austrii przejęli miejscowi naziści. Kryzys Czechosłowacji a) 29-30.09.1938r- układ w Monachium, przyłaczenie Sudetów do Niemiec. b) 15.03.1939r-Niemcy zajęły Czechy oraz Morawy tworząc protektorat Czech i Moraw (Czechosłowacja przestala istniec). Ze Słowacji utworzona państwo Faszystowskie na czele którego stał ksiądz Józef Tiso. c) marzec 1939r-aneksja Kłajpedy przez III Rzeszę. Stosunki miedzy ZSRR i Niemcami- do 1933 stosunki miedzy Niemcami i państwem radzieckim układały się dobrze. Potem Hitler rozprawiając się z Niemiecka Partia Komunistyczna i głosząc antykomunistyczne tezy, naraził się Stalinowi. Miarą wzajemnej niechęci było wspieranie przeciwnych stron konfliku hiszpańskiej wojny domowej . 1939r.- zmiana relacji niemiecko-rosyjskich, rozpczeto tajne rozmowy polityczne. W lipcu strona radziecka zaproponowała projekt „podziału stref wpływów” w Europie Środkowej. (ZSRR jednoczesnie prowadzilo rozmowy z Anglia i Francja przeciwko Niemcom)- w sierpniu 1939r Hitler zaakceptował propozycje radziecka dotyczaca projekty „podziału stref wpływow”. WKPb- Wszechzwiazkowa Komunistyczna Partia Bolszewików. 1921r- ogłoszono nowa Ekonomiczna Polityke-NEP. Odkrycia naukowe: rozbito jądro atomu, odkryto sztuczną promieniotwórczość, Medycyna: zaczeto stosowac antybiotyki np. penicyline; leczenie elektrowstrząsami. W ZSRR przeprowadzono 1-wszy przeszczep rogówki. Przemysł: wprowadzeniedo uzytku syntetycznych paliw i tworzyw sztucznych. Wypieranie maszyn parowych przez silniki spalinowe. Narodziny lotnictwa. Kultura masowa: kino, radio, gazety, zmagania sportowe oraz powstajaca telewizja. Literatura: Lew Tołstoj „Wojna i pokój”, Fiodor Dostojewski „Zbrodnia i kara”, Antoni Czechow „Trzy siostry”, Sztuki plastyczne: Pablo Picasso „Panny z Awinionu”(1907), Salvador Dali „trwanie pamieci”. Komunizm (łac. communis - wspólny, powszechny) - radykalny, lewicowy system ideologiczny, wywodzący się z socjalizmu, postulujący uspołecznienie własności prywatnej, głównie środków produkcji oraz nastawienie gospodarki na zaspokojenie potrzeb obywateli^[1]. Komuniści jako końcowy efekt swojej rewolucji postulowali zbudowanie egalitarnego społeczeństwa i państwa bez aparatu przymusu, które miałoby z czasem zanikać wraz z podziałami klasowymi). Benito Amilcare Andrea Mussolini (ur. 29 lipca 1883 w Dovia di Predappio, zm. 28 kwietnia 1945 w Giulino di Mezzegra) – włoski polityk i dziennikarz początkowo socjalistyczny, główny założyciel i przywódca ruchu faszystowskiego; premier Włoch w latach 1922–1943, później do 1945 przywódca Włoskiej Republiki Socjalnej. Adolf Hitler (ur. 20 kwietnia 1889 w Braunau am Inn, zm. 30 kwietnia 1945 w Berlinie) – niemiecki polityk, kanclerz Niemiec od 1933, führer i kanclerz Rzeszy od 1934, przywódca Narodowo-Socjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP), ideolog niemieckiej odmiany faszyzmu zwanej od jego nazwiska hitleryzmem, narodowym socjalizmem lub nazizmem – od niemieckiej nazwy partii (niem. Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei), twórca i dyktator III Rzeszy niemieckiej, zbrodniarz wojenny, odpowiedzialny za zbrodnie przeciw ludzkości. Lenin Włodzimierz właściwe nazwisko Uljanow (1870-1924), twórca partii bolszewickiej, ideolog komunistyczny. Urodził się w Symbirsku, w rodzinie nauczycielskiej. W 1891 w Petersburgu ukończył eksternistycznie studia prawnicze. Za działalność rewolucyjną został zesłany na Syberię, a w 1900 udał się na emigrację. Tam redagował pismo Iskra, będące organem powstałej w 1898 SDPRR. Stalin Józef Wissarionowicz, (1878–1953), Gruzin, działacz polityczny, przywódca ZSRR. Studiował 5 lat w seminarium duchownym w Tyflisie (Tbilisi). Od 1898 związany z rosyjską socjaldemokracją. W sporach wewnątrzpartyjnych opowiadał się po stronie bolszewików. 1906-1908 kierował bolszewickimi tzw. akcjami ekspropriacyjnymi (napady na banki, transporty pieniędzy itp.) na Zakaukaziu. 1908-1913 kilkakrotnie aresztowany i zsyłany na Syberię (uciekał). 1912 członek Komitetu Centralnego Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (bolszewików).