Próba twardości


Adam Maślanka

Jarosław Mazur

Grupa 5E

Sprawozdanie

Temat: Próba twardości

Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawowymi metodami pomiaru twardości metali, tzn. metodami Vickersa i Rockwella, urządzeniami służącymi do tego celu oraz praktycznym określeniem twardości różnych metali tymi metodami.

Twardość jest miarą odporności materiału przeciw lokalnym odkształce-niom trwałym, powstałym na powierzchni badanego przedmiotu, wskutek wciskania w nią drugiego twardszego ciała, zwanego wgłębnikiem. Wgłębnikiem jest zazwyczaj kulka stalowa (z węglików spiekanych) albo stożek i ostrosłup diamentowy.

Metody badania twardości można podzielić na statyczne i dynamiczne. Najbardziej rozpowszechnione są metody statyczne: Rockwella i Vickersa (metody te są przedmiotem ćwiczenia). W metodach tych twardość materiału określa się w zależności od wartości siły obciążającej wgłębnik i wielkości odkształcenia trwałego, wywołanego działaniem tej siły. Wybór metody zależy od twardości badanego materiału oraz od grubości badanego elementu (próbki) lub badanej warstwy.

Materiały mogą być badane na mikro- i makrotwardość. Przy badaniach makrotwar-dości określa się twardość materiału jako całości, natomiast przy badaniach mikrotwardości określa się twardość poszczególnych składników strukturalnych danego materiału.

Badania twardości są szeroko stosowane w przemyśle przy kontroli zarówno półfabrykatów jak i wyrobów gotowych, np. przy sprawdzaniu prawidłowości obróbki cieplnej.

Metoda Vickersa wg normy PN - 91/H - 04360

Metoda ta polega na wciśnięciu w określonym czasie diamentowego wgłębnika w badaną próbkę przy wybranym obciążeniu F. Po odciążeniu mierzy się długości przekątnych d1 i d2 odcisku powstałego na powierzchni próbki. Twardość Vickersa wyraża się stosunkiem siły F do powierzchni pobocznicy, obliczonej z średniej arytmetycznej wartości długości przekątnych.

HV = 0,18910x01 graphic

Oznaczenia twardości Vickersa HV uzupełnia się liczbami określającymi umownie wielkość siły obciążającej wgłębnik i czas działania całkowitej siły obciążającej wgłębnik, jeśli jest inny niż standardowy 10 - 15s.

Wgłębnik diamentowy powinien mieć kształt foremnego ostrosłupa o podstawie kwadratowej. Kąt między przeciwległymi ścianami ostrosłupa powinien wynosić 1360. Do pomiaru długości przekątnej odcisku używa się mikroskopu pomiarowego lub innego urządzenia pomiarowego, które powinno jednak mierzyć z dokładnością: 0x01 graphic
1% długości - w przypadku przekątnych odcisku o długości od 0,02 do poniżej 0,1mm; 0x01 graphic
0,001mm - w przypadku przekątnych odcisku o długości od 0,1 do poniżej 0,2mm; 0x01 graphic
0,5% długości - w przypadku przekątnych odcisku o długości 0,2mm i powyżej.

Grubość próbki lub badanej warstwy metalu powinna wynosić co najmniej 1,5d. Na odwrotnej stronie próbki nie powinno być śladów odkształceń, wywołanych działaniem obciążenia wgłębnika. Odległość między środkiem odcisku a krawędzią próbki nie powinna być mniejsza niż 2,5d dla stali, miedzi i stopów miedzi oraz 3d dla metali lekkich, ołowiu, cyny i ich stopów. Odległość między środkami sąsiednich odcisków nie powinna być mniejsza niż 3d dla stali, miedzi i stopów miedzi oraz 6d dla metali lekkich, ołowiu, cyny i ich stopów. Pozostałe dane dotyczące przygotowania próbki, jej ułożenia w twardościomierzu i wykonania pomiaru są takie same jak w metodzie Brinella.

Metoda Rockwella (skale A, B, C, D, E, F, G, H, K) wg normy PN - 91/H - 04355

Sposób Rockwella polega na wciśnięciu wgłębnika diamentowego w postaci stożka w próbkę o twardości w zakresach przewidzianych skalami A, C, D lub wgłębnika stalowego w postaci kulki w próbkę o twardości w zakresach przewidzianych skalami B, E, F, G, H i K. Pomiar polega na wciskaniu wgłębnika siłą wstępną F0 i siłą główną F w badaną próbkę przy określonych w normie warunkach obciążenia. Podstawę twardości Rockwella stanowi pomiar trwałego odkształcenia (trwałego przyrostu głębokości odcisku e). Wynik odczytuje się w jednostkach twardości HR na odpowiednio wyskalowanym czujniku. Symbol HR uzupełnia się literą określającą skalę, wg której wykonano pomiar.0x01 graphic

Konstrukcja twardościomierza powinna zapewniać: uzyskanie odpowiednich wartości sił obciążających wgłębnik; zwiększenie nacisku na wgłębniku wzdłuż osi działania obciążenia - do osiągnięcia żądanej siły wstępnej F0 oraz do osiągnięcia żądanej siły głównej F w ciągu 2-8s - w sposób płynny, bez wstrząsów i drgań; stałość siły obciążającej w czasie działania obciążenia całkowitego F.

Wgłębnik diamentowy w postaci stożka prostego o kącie wierzchołkowym 12000x01 graphic
0,350 i o kulisto zakończonym wierzchołku średnim promieniem 0,2mm. Natomiast wgłębnik stalowy stanowi kulka w stanie ulepszonej cieplnie twardości nie mniejszej niż 850HV10 i średnicy: 1,588mm do pomiaru twardości wg skal B, F, G oraz 3,175mm wg skal E, H, K. Powierzchnia kulki stalowej powinna być wypolerowana i bez wad. Czujnik pomiarowy powinien zapewnić dokładność odczytu wynoszącą co najmniej 0,5HR.

Kształt próbki może być dowolny, pod warunkiem zastosowania twardościomierz ze stolikiem zapewniającym takie same warunki jak w normie Brinella i Vickersa. Próbka powinna być wolna od smarów, zanieczyszczeń, warstwy tlenków i innych obcych ciał. Powierzchnia próbki powinna być gładka, równa i płaska o chropowatości nie przekraczającej 2,50x01 graphic
m. Grubość próbki powinna wynosić co najmniej 10e. Na odwrotnej stronie próbki nie powinno być śladów odkształceń wywołanych działaniem obciążenia wgłębnika.

Należy wykonać przynajmniej 3 odciski dla określenia średniej arytmetycznej wartości twardości. Odległość środków dwóch sąsiednich odcisków powinna odpowiadać co najmniej 4-krotnej średnicy odcisku, lecz nie powinna być mniejsza niż 2mm. Odległość między środkiem odcisku a krawędzią próbki powinna odpowiadać co najmniej dwu i półkrotnej średnicy odcisku, lecz nie powinna być mniejsza niż 1mm.

Siłę wstępną F0 = 98,07 N uzyskuje się przez dociśnięcie próbki do wgłębnika twardościomierza. Po ustawieniu twardościomierza wgłębnik twardościomierza należy obciążać siłą główną F do osiągnięcia obciążenia siłą całkowitą P. Wgłębnik należy obciążać przez: 1-3s dla metali nie wykazujących odkształceń plastycznych zależnych od czasu trwania pomiaru; 1-5s dla metali wykazujących nieznaczną zależność odkształceń plastycznych od czasu trwania pomiaru; 10-15s dla metali wykazujących znaczną zależność odkształceń plastycznych od czasu trwania pomiaru (działania siły obciążającej).

1.Metoda Vickersa wg normy PN - 91/H - 04360

0x08 graphic

Metoda ta polega na wciśnięciu w określonym czasie diamentowego wgłębnika w badaną próbkę przy wybranym obciążeniu F. Po odciążeniu mierzy się długości przekątnych d1 i d2 odcisku powstałego na powierzchni próbki.

Twardość Vickersa wyraża się stosunkiem siły F do powierzchni pobocznicy, obliczonej z średniej arytmetycznej wartości długości przekątnych.

HV = 0,18910x01 graphic
gdzie F - wybrana siła obciążająca w [N] d = 0x01 graphic
[mm]

Oznaczenia twardości Vickersa HV uzupełnia się liczbami określającymi umownie wielkość siły obciążającej wgłębnik i czas działania całkowitej siły obciążającej wgłębnik, jeśli jest inny niż standardowy 10 - 15s.

Wgłębnik diamentowy powinien mieć kształt foremnego ostrosłupa o podstawie kwadratowej. Kąt między przeciwległymi ścianami ostrosłupa powinien wynosić 1360. Do pomiaru długości przekątnej odcisku używa się mikroskopu pomiarowego lub innego urządzenia pomiarowego, które powinno jednak mierzyć z dokładnością: 0x01 graphic
1% długości - w przypadku przekątnych odcisku o długości od 0,02 do poniżej 0,1mm; 0x01 graphic
0,001mm - w przypadku przekątnych odcisku o długości od 0,1 do poniżej 0,2mm; 0x01 graphic
0,5% długości - w przypadku przekątnych odcisku o długości 0,2mm i powyżej.

Konstrukcja twardościomierza powinna zapewniać: uzyskanie całkowitej siły obciążającej F koniecznej do pomiaru; zwiększenia nacisku na wgłębnik wzdłuż osi działania siły F w czasie 2 - 8s w sposób płynny, bez wstrząsów i drgań; stałość całkowitej siły F obciążającej wgłębnik przez czas jej działania; różnicę między nominalną a rzeczywistą całkowitą siłą F obciążającą wgłębnik przez czas jej działania

Grubość próbki lub badanej warstwy metalu powinna wynosić co najmniej 1,5d. Na odwrotnej stronie próbki nie powinno być śladów odkształceń, wywołanych działaniem obciążenia wgłębnika. Odległość między środkiem odcisku a krawędzią próbki nie powinna być mniejsza niż 2,5d dla stali, miedzi i stopów miedzi oraz 3d dla metali lekkich, ołowiu, cyny i ich stopów. Odległość między środkami sąsiednich odcisków nie powinna być mniejsza niż 3d dla stali, miedzi i stopów miedzi oraz 6d dla metali lekkich, ołowiu, cyny i ich stopów. Powierzchnia badanego przedmiotu powinna być płaska i gładka. Kształt próbki może być dowolny pod warunkiem, że jest zapewniona: prostopadłość powierzchni pomiarowej lub jej płaszczyzny stycznej do kierunku działania siły obciążającej oraz położenie próbki nie odkształca się sprężyście i nie przesuwa pod wpływem działania obciążenia. Pomiaru twardości powinno dokonywać się w temperaturze 200C (+15 ;-100C).

Czas działania obciążenia liczony od momentu osiągnięcia całkowitej siły F obciążającej wgłębnik powinien wynosić 10 - 15s. Dla niektórych materiałów dopuszcza się przyjęcie dłuższego czasu działania całkowitej siły F obciążającej wgłębnik, z zastosowaniem tolerancji 0x01 graphic
2s.

Pomiaru długości przekątnych odcisku należy wykonać na mikroskopie pomiarowym. Do obliczania twardości Vickersa należy przyjąć średnią arytmetyczną wartości długości przekątnych jednego odcisku. Różnica długości przekątnych jednego odcisku, spowodowana brakiem prostopadłości badanej powierzchni do kierunku działania obciążenia, nie powinna przekraczać 2% długości większej przekątnej (nie dotyczy pomiarów mających na celu wykrycie anizotropowości metalu).

Należy wykonać co najmniej trzy odciski dla określenia średniej arytmetycznej wartości twardości metalu (jeżeli norma przedmiotowa nie podaje innej ilości pomiarów).

2.Metoda Rockwella (skale A, B, C, D, E, F, G, H, K) wg normy PN - 91/H - 04355

0x08 graphic

Wnioski.

0x08 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Próba twardości metali
teoria4proby, Temat: Próba twardości
wytrzymka proba twardosci
Próba twardości materiału, Materiałoznastwo
statyczna próba twardości metali
Satyczna próba twardości stali
Mistrz Twardowski w romantyzmie Proba m
informacje porownanie skal twardosci
Lubelska Próba Przed Maturą Marzec 2015 GR B Poziom Rozszerzony
Krakow nowapr2 Nowa ark I proba Nieznany
Pomiary twardoścoi
ESTYMACJA STATYSTYCZNA duża próba i analiza struktury, Semestr II, Statystyka matematyczna
03 - Pomiar twardości sposobem Brinella, MiBM Politechnika Poznanska, IV semestr, labolatorium wydym
Sprawko badanie twardosci, Studia, WIP PW, I rok, MATERIAŁY METALOWE I CERAMICZNE, SPRAWOZDANIA
ESTYMACJA STATYSTYCZNA2 duża próba i analiza struktury(2), Semestr II, Statystyka matematyczna
Normy moralne – próba systematyzacji, Resocjalizacja; Pedagogika; Dydaktyka;Socjologia, filozofia, p
06 Próba statyczna zginania

więcej podobnych podstron