1.4 Wybór optymalnej formy opodatkowania
W jakiej formie można płacić podatek od dochodu
Wszyscy przedsiębiorcy będący osobą prawną płacą podatek dochodowy na takich samych zasadach. Natomiast osoby fizyczne mają do wyboru jeden z czterech możliwych sposobów rozliczania tego podatku. Wybór optymalnej formy zależy zarówno od rodzaju prowadzonej działalności, jak i kalkulacji finansowych.
W Polsce funkcjonują dwa systemy opodatkowania dochodów. Uzależnione są one od rodzaju podmiotu objętego opodatkowaniem, czyli po prostu kategorii osoby. Osoby prawne objęte są podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT), natomiast osoby fizyczne - podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT).
CIT czy PIT
Generalne różnice w samym sposobie opodatkowania, poza częścią administracyjną dotyczącą deklaracji podatkowych, terminów itp., polegają na tym, że osoby prawne objęte są wyłącznie podatkiem od dochodu z działalności w stałej wysokości (niezależnie od wielkości dochodów), którego stawka wynosi obecnie 19 proc. Natomiast osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą mogą korzystać z takiego podatku w stałej wysokości 19 proc. albo ustalać podatek na podstawie skali z tabeli. Tabela ta przewiduje kwotę wolną od podatku, ale i dwa progi, po przekroczeniu których dochód (a ściślej - odpowiednia jego część) jest otaksowany według taryfy 18 proc. lub 32 proc. W tym drugim przypadku przedsiębiorcy muszą wcześniej do dochodu z działalności doliczyć inne ewentualne dochody uzyskane w trakcie roku podatkowego, np. z pracy, umów zlecenia lub o dzieło, emerytury, najmu opodatkowanego na zasadach ogólnych itd. Tak więc suma wszystkich dochodów decyduje o tym, jaka stawka podatku będzie wówczas miała praktyczne zastosowanie.
Opodatkowanie w formie karty podatkowej 20 stycznia Najpóźniej do tego dnia roku podatkowego przedsiębiorca składa w urzędzie skarbowym wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej |
Księga czy pełna rachunkowość
Uzyskiwanie nawet drobnego dochodu przez osobę prawną powoduje konieczność stosowania się do przepisów ustawy o rachunkowości, w tym prowadzenia ksiąg rachunkowych, podczas gdy osoba fizyczna prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jest zobowiązana tylko do prowadzenia księgi przychodów i rozchodów oraz ewentualnie innych prostych rejestrów. Dopiero gdy obrót z pozarolniczej działalności gospodarczej osoby fizycznej przekroczy w skali roku kwotę 1200 tys. euro, jest ona zobowiązana do prowadzenia tzw. pełnej księgowości (ksiąg rachunkowych), choć dalej podatek dochodowy rozlicza na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Inny jest też sposób korzystania z dochodu przez osoby fizyczne i osoby prawne. Osoby fizyczne mają do swobodnej dyspozycji cały wypracowany przez siebie dochód - tylko pod warunkiem wcześniejszego jego opodatkowania. Natomiast przedsiębiorca działający np. w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uzyskuje go albo na zasadzie wynagrodzenia za pracę (jeśli jednocześnie jest właścicielem i pracownikiem spółki) lub w formie dywidendy (udziału w zyskach), albo w obu formach jednocześnie.
Poza podstawą formalną, osoby prawne i osoby fizyczne według analogicznie unormowanych zasad ustalają przychody, koszty uzyskania przychodu i dochód. Większość odpowiednich przepisów regulujących te materie w obu ustawach o podatku dochodowym - od osób fizycznych i od osób prawnych - są nawet identycznie zredagowane.
Trzeba jednak od razu zaznaczyć, że podatek dochodowy od osób fizycznych generalnie jest oparty na bardziej skomplikowanych i rozbudowanych przepisach niż podatek od osób prawnych. Wynika to z faktu, że w przeciwieństwie do tego drugiego reguluje on otaksowanie nie tylko dochodów z działalności gospodarczej, ale wszelkich innych - dlatego potocznie określany jest często mianem podatku od dochodów osobistych. Jak już była o tym mowa, dotyczy to zarówno dochodów z pracy, jak i umów cywilnych, emerytur i rent czy najmu.
MINIMUM FORMALNOŚCI Podatnicy objęci kartą podatkową nie muszą prowadzić ksiąg, składać zeznań i deklaracji, a także wpłacać zaliczek na podatek dochodowy |
Korzystanie z karty podatkowej Zyski z prowadzenia rodzinnego biznesu najbardziej uzależnione są od formy opodatkowania. Można by przy tym sądzić, że najkorzystniejsze są formy najprostsze - karta podatkowa czy ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Owszem, mają one swoje plusy: brak obowiązków ewidencyjnych lub ewidencja uproszczona, stosunkowo niskie stawki podatku. Jeśli więc tylko wybrany rodzaj działalności dopuszcza opodatkowanie w formach zryczałtowanych, warto poważnie przeanalizować taką możliwości. W pierwszej zaś kolejności - kartę podatkową.
Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy prowadzący działalność:
usługową lub wytwórczo-usługową,
gastronomiczną,
w zakresie usług transportowych,
w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach,
w wolnych zawodach,
polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego i usług weterynaryjnych,
w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi,
w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny.
Karta podatkowa na wniosek
Podatnicy podlegają opodatkowaniu w formie karty podatkowej, jeżeli złożą wniosek o zastosowanie opodatkowania w tej formie, we wniosku tym zgłoszą prowadzenie działalności uprawnionej do opodatkowania w formie karty (wymienionej w tabelach stanowiących załącznik do ustawy), przy prowadzeniu działalności nie korzystają z usług osób nie zatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne, sami lub małżonek nie prowadzą, poza uprawniającymi do opodatkowania z karty pozarolniczej działalności gospodarczej w innej formie oraz nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym.
Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej podatnik składa do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania nie później niż do 20 stycznia roku podatkowego, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego - przed rozpoczęciem działalności. Jeżeli do 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie.
UWAGA USŁUGI SPECJALISTYCZNE Do usług specjalistycznych należą czynności oraz prace, które należą do innego niż zgłoszony przez podatnika zakresu działalności, ale są niezbędne do całkowitego wykonania wyrobu lub świadczonej usługi |
Wniosek (specjalny PIT-16) trzeba wypełnić tylko raz - występując o objęcie opodatkowaniem w formie karty. Jeśli podatnik nie rezygnuje z opodatkowania w formie karty, przed początkiem kolejnych lat podatkowych nie musi już dopełniać żadnych formalności. Urząd skarbowy sam prześle mu decyzję o wysokości stawki podatku w formie karty obowiązującej w kolejnym roku.
Warunki do spełnienia
W wielu przypadkach, aby płacić kartę, trzeba działalność wykonywać jednoosobowo lub nie korzystać przy prowadzeniu działalności z usług osób zatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne. Ponadto podatnik lub małżonek nie może prowadzić innych rodzajów działalności gospodarczej, poza uprawniającymi do opodatkowania w formie karty podatkowej, ani wytwarzać wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym.
Nie wyłącza opodatkowania w formie karty podatkowej prowadzenie przez podatnika działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, w elektrowniach wodnych i wiatrowych, o mocy oddawanej do 5000 kilowatów, wytwarzanie biogazu oraz osiąganie przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy z innych umów o podobnym charakterze.
Jeżeli podatnik we wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej zgłosi prowadzenie działalności w różnym zakresie lub prowadzi działalność w odrębnych zakładach, łączne zatrudnienie nie może przekroczyć stanu zatrudnienia określonego dla zakresu działalności, dla którego przewidziano najniższy stan zatrudnienia.
Podatnicy mogą być opodatkowani w formie karty podatkowej również wtedy, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki, pod warunkiem że łączna liczba wspólników oraz zatrudnionych pracowników nie przekracza stanu zatrudnienia określonego w tabeli. Przy ocenie warunków uzasadniających opodatkowanie w formie karty podatkowej i ustalaniu wysokości podatku dochodowego, do liczby pracowników wlicza się również osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę nakładczą oraz członków rodziny mających inne niż podatnik miejsce pobytu stałego lub czasowego.
JAK TO ZROBIĆ...
PROBLEM Zdecydowałem się prowadzić działalność gospodarczą jako osoba fizyczna. Chcę wybrać dla siebie najlepszą formę płacenia podatku od dochodów z tej działalności.
ROZWIĄZANIE Osoba fizyczna może płacić podatek w formie stałej miesięcznej karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych albo od dochodu ustalanego na podstawie księgi przychodów i rozchodów: w stałej wysokości 19 proc. dochodu lub według skali podatkowej. By płacić podatek w formie karty, trzeba wcześniej złożyć wniosek na formularzu PIT-16. O wyborze ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub podatku w stałej wysokości 19 proc. trzeba zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego. Niedokonanie żadnej z tych czynności oznacza, że przedsiębiorca będzie się rozliczał na podstawie skali podatkowej. |
Udział członków rodziny
Nie wlicza się natomiast do wyżej wskazanej liczby pracowników członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym z podatnikiem, a w razie gdy działalność prowadzona jest przez wspólników - tylko członków rodziny jednego ze wspólników. Nie wlicza się też osób zatrudnionych w celu nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy, zgodnie z odrębnymi przepisami o nauce zawodu lub przyuczaniu do wykonywania określonej pracy - w okresie nauki zawodu lub przyuczania oraz nie więcej niż trzech osób zatrudnionych w okresie pierwszych 12 miesięcy po złożeniu przez nie egzaminu. Na równi z osobami zatrudnionymi w celu nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy traktuje się uczniów szkół średnich oraz studentów, zatrudnionych w okresie wakacji letnich i zimowych, pracowników zatrudnionych wyłącznie przy sprzedaży wyrobów, przyjmowaniu zleceń na usługi, utrzymywaniu czystości w zakładzie, prowadzeniu kasy i księgowości, kierowców i konwojentów - pod warunkiem że podatnik określił na piśmie zakres czynności tych pracowników. Także osób, na których rachunek jest prowadzona działalność po śmierci podatnika, jeżeli osoby te nie biorą udziału w prowadzeniu działalności. A ponadto nie więcej niż czterech bezrobotnych absolwentów skierowanych, na podstawie odrębnych przepisów, przez właściwy urząd pracy do odbywania stażu u pracodawcy przez okres nieprzekraczający 12 miesięcy, łącznie nie więcej niż trzech zatrudnionych bezrobotnych lub absolwentów - w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu - zarejestrowanych w urzędzie pracy, przy czym okres zarejestrowania w urzędzie pracy bezrobotnego musi trwać co najmniej 6 miesięcy w okresie bezpośrednio poprzedzającym jego zatrudnienie.
Szczegółowe warunki, które muszą być spełnione, oraz wysokość podatku ustalone są w załącznikach 3-4 do ustawy o podatku ryczałtowym.
Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę.
Ważne!
Prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty
Osoby te są zwolnione z obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy
Karta dla wspólników
Podatnicy mogą być opodatkowani w formie karty podatkowej również gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki, pod warunkiem że łączna liczba wspólników oraz zatrudnionych pracowników nie przekracza stanu zatrudnienia określonego w tabeli. W przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa jeden ze wspólników.
Właściwy miejscowo w sprawie podatku dochodowego opłacanego w formie karty podatkowej jest urząd skarbowy według miejsca położenia zorganizowanego zakładu, wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej.
Urząd skarbowy, uwzględniając wniosek o zastosowanie karty podatkowej, wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, odrębnie na każdy rok podatkowy. Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki, w decyzji tej wymienia się wszystkich jej wspólników.
JAK TO ZROBIĆ...
Problem Przedsiębiorca rozpoczyna działalność gospodarczą, chce skorzystać z możliwości płacenia podatku w formie karty podatkowej.
ROZWIĄZANIE Po sprawdzeniu w ustawie o podatku zryczałtowanym czy rodzaj i zakres planowanej działalności uprawnia do opodatkowania w formie karty podatkowej, przedsiębiorca pobiera w urzędzie skarbowym formularz PIT-16. Można go też wydrukować np. ze strony internetowej Ministerstwa Finansów: www.mofnet.gov.pl. Następnie wypełnia ten formularz. Jeśli podatnik rozpoczyna prowadzenie działalności od nowego roku albo chce w kolejnym roku zmienić formę opodatkowania na kartę podatkową, składa taki wypełniony formularz PIT-16, który jest jednocześnie wnioskiem o opodatkowanie w formie karty podatkowej, w terminie do 31 grudnia. Jeśli rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego, PIT-16 składa przed rozpoczęciem działalności. Urzędem, w którym składamy PIT-16, jest ten, na terenie którego prowadzimy działalność gospodarczą, a więc zgodnie z adresem naszej firmy podanym w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej w gminie. Po rozpatrzeniu wniosku naczelnik urzędu skarbowego poinformuje nas na piśmie o wysokości podatku płaconego w formie karty podatkowej. Kwotę podatku, pomniejszoną o składkę na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne, płacimy za każdy miesiąc działalności. W każdym kolejnym roku jest ona waloryzowana, zgodnie z wcześniejszą nowelizacją stawek przez ministra finansów, o czym za każdym razem powiadomi nas urząd skarbowy. W nowym roku, w którym dalej płacimy kartę, do chwili otrzymania decyzji o jej nowej wysokości płacimy ją według starych stawek. A po otrzymaniu decyzji - korygujemy. Jednak jeśli karta podatkowa w podwyższonej wysokości nam nie odpowiada, możemy w trakcie roku zrezygnować z tej formy opodatkowania. |
Wysokość podatku w formie karty
Urząd skarbowy, uwzględniając wniosek o zastosowanie karty podatkowej, wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, odrębnie na każdy rok podatkowy. Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki, w decyzji tej wymienia się wszystkich jej wspólników.
Jeżeli urząd skarbowy stwierdzi brak warunków do zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej, wydaje decyzję odmowną. W tym przypadku podatnik jest obowiązany płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia warunki do objęcia tym opodatkowaniem, albo podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Wówczas podatnik jest zobowiązany do założenia i prowadzenia właściwych ksiąg albo ewidencji, poczynając od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została doręczona decyzja odmawiająca im zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej.
Rozliczenia z urzędem skarbowym
Jeżeli urząd skarbowy stwierdzi brak warunków do zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej, wydaje decyzję odmowną. W tym przypadku podatnik jest obowiązany płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia warunki do objęcia tym opodatkowaniem albo podatek dochodowy na ogólnych zasadach.
Podatek dochodowy w formie karty podatkowej, wynikający z decyzji, podatnik obniża o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w roku podatkowym, zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, o ile nie została odliczona od podatku dochodowego.
Podatnicy płacą podatek dochodowy w formie karty podatkowej, pomniejszony o zapłaconą składkę na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, bez wezwania w terminie do dnia siódmego każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień - w terminie do 28 grudnia roku podatkowego, na rachunek właściwego urzędu skarbowego.
Po upływie roku podatkowego, w terminie do dnia 31 stycznia, podatnik jest obowiązany złożyć we właściwym urzędzie skarbowym roczną deklarację według wzoru (PIT-16A) o wysokości składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Podatnicy opłacają w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z działalności gospodarczej, jeżeli rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej - bez względu na przychody.
Gdy podatnicy prowadzili działalność w roku poprzedzającym rok podatkowy, mają prawo do ryczałtu, gdy w poprzednim roku uzyskali przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 150 tys. euro (obecnie 506 625 zł), lub uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 150 tys. euro.
Podatnicy są obowiązani za każdy miesiąc obliczać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika w terminie do dnia 20 następnego miesiąca, a za miesiąc grudzień - w terminie złożenia zeznania, czyli do końca stycznia kolejnego roku.
Podatnicy mogą obliczać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika w terminie do dnia 20 następnego miesiąca po upływie kwartału, za który ryczałt ma być opłacony, a za ostatni kwartał roku podatkowego - w terminie złożenia zeznania.
Zasadę tę mogą stosować wyłącznie podatnicy, których otrzymane przychody z działalności prowadzonej samodzielnie albo przychody spółki - w roku poprzedzającym rok podatkowy - nie przekroczyły kwoty stanowiącej równowartość 25 000 euro (obecnie 84 437 zł).
STAWKI RYCZAŁTU Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi:
|
Zgłoszenie do 20 stycznia
Jeżeli do 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej, nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania lub nie zawiadomił urzędu skarbowego o zaprzestaniu opłacania ryczałtu co kwartał, uważa się, że nadal opłaca ryczałt w ten sposób.
Natomiast sam tryb ustalania podatku ryczałtowego w cyklu kwartalnym jest dokładnie taki sam, jak w przypadku ryczałtu opłacanego za każdy miesiąc.
W dużym skrócie wygląda to tak. Podstawą do wyliczenia podatku są zapisy w ewidencji przychodów (ewidencji VAT, jeśli podatnik jest płatnikiem podatku od towarów i usług i spełni warunki pozwalające prowadzić tylko tę ewidencję do celów rozliczeń obu podatków). Szczegółowe zasady prowadzenia takiej ewidencji uregulowane są w rozporządzeniu ministra finansów z 18 grudnia 1998 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 161, poz. 1078 ze zm.).
UWAGA RYCZAŁT KWARTALNY Podatnicy, którzy wybrali opłacanie ryczałtu co kwartał, są obowiązani do 20 stycznia roku podatkowego zawiadomić o tym urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania podatnika |
Jedyna różnica w rozliczeniach miesięcznych i kwartalnych polega na tym, że zapisy w ewidencji w tym drugim przypadku nie muszą być sumowane miesiącami, ale dopiero po zakończeniu całego kwartału. Natomiast po dokonaniu podsumowań tryb dalszego postępowania jest dokładnie taki sam.
Prawa ryczałtowca
Także przy rozliczeniach kwartalnych obowiązuje reguła, w myśl której, jeżeli podatnik obowiązany do prowadzenia ewidencji przychodów prowadzi działalność, z której przychody są opodatkowane różnymi stawkami, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ustala się według stawki właściwej dla przychodów z każdego rodzaju działalności, pod warunkiem że ewidencja przychodów jest prowadzona w sposób umożliwiający określenie przychodów z każdego rodzaju działalności.
Ryczałtowiec ma prawo do odliczeń od przychodu lub od ryczałtu (ulgi, strata, składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i zdrowotne).
Jeżeli podatnik dokonuje od przychodów takich odliczeń, jest obowiązany wykazać odliczenia w odrębnych pozycjach ewidencji i zmniejszyć o te kwoty wartość przychodu stanowiącego podstawę opodatkowania.
Odliczenia od przychodów
Gdy podatnik uzyskuje przychody opodatkowane różnymi stawkami i dokonuje takich odliczeń od przychodu, odliczeń tych, do wysokości określonej w ustawie o podatku dochodowym, dokonuje od każdego rodzaju przychodu w takim stosunku, w jakim w roku podatkowym pozostają poszczególne przychody opodatkowane różnymi stawkami w ogólnej kwocie przychodów.
Podatnicy korzystający z opodatkowania na zasadzie ryczałtu są obowiązani złożyć w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania podatnika zeznanie według ustalonego wzoru o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28) - w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok podatkowy, chyba że urząd skarbowy wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku. W razie niezłożenia zeznania o wysokości osiągniętego przychodu, dokonanych odliczeniach i kwocie należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, urząd skarbowy wyda decyzję określającą wysokość zobowiązania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
USŁUGI, WYKONYWANIE KTÓRYCH W RAMACH DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NIE DAJE PRAWA DO RYCZAŁTU |
||
Lp. |
Symbol PKWiU |
Nazwa usługi |
1 |
51.12 |
Usługi pośrednictwa w sprzedaży paliw, rud, metali oraz chemikaliów przemysłowych |
2 |
51.14 |
Usługi pośrednictwa w sprzedaży maszyn, urządzeń przemysłowych, statków, samolotów i innych pojazdów latających |
3 |
51.18 |
Usługi pośrednictwa w sprzedaży określonego towaru lub określonej grupy towarów, gdzie indziej niesklasyfikowane |
4 |
51.19 |
Usługi pośrednictwa w sprzedaży towarów, różnego rodzaju |
5 |
55.23.14 |
Usługi oferowania miejsc sypialnych w wagonach sypialnych i w innych środkach transportu |
6 |
63.12.12 |
Usługi magazynowania i przechowywania cieczy i gazów |
7 |
63.12 14-00.30 |
Usługi magazynowania i przechowywania towarów w strefach wolnocłowych |
8 |
Sekcja J |
Usługi pośrednictwa finansowego |
9 |
grupa 70.1 |
Usługi związane z nieruchomościami stanowiącymi majątek własny |
10 |
grupa 70.2 |
Usługi w zakresie wynajmowania nieruchomości na własny rachunek**** |
11 |
grupa 70.3 |
Usługi obsługi nieruchomości świadczone na zlecenie z wyjątkiem: |
|
70.32 |
Usługi w zakresie zarządzania nieruchomościami świadczone na zlecenie** |
12 |
grupa 73.1 |
Usługi badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk przyrodniczych i technicznych |
13 |
grupa 73.2 |
Usługi badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk społeczno-humanistycznych |
14 |
grupa 74.1 |
Usługi prawnicze, rachunkowo-księgowe, badania rynków i opinii publicznej, doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania |
15 |
grupa 74.2 |
Usługi architektoniczne i inżynierskie |
16 |
grupa 74.3 |
Usługi w zakresie badań i analiz technicznych |
17 |
grupa 74.4 |
Usługi reklamowe |
18 |
grupa 74.5
|
Usługi rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu oraz usługi świadczone przez jednoosobowe podmioty gospodarcze prowadzące działalność gospodarczą wyłącznie na rzecz jednego podmiotu z wyjątkiem: |
|
74.50.2 |
Usługi pozyskiwania personelu** |
19 |
grupa 74.6 |
Usługi detektywistyczne i ochroniarskie |
20 |
grupa 74.81.23 |
Usługi wykonywania fotografii reklamowych i podobnych |
21 |
grupa 74.83.13 |
Usługi tłumaczeń pisemnych* |
22 |
grupa 74.83.14 |
Usługi tłumaczeń ustnych* |
23 |
grupa 74.84
|
Usługi komercyjne pozostałe, gdzie indziej niesklasyfikowane z wyjątkiem: |
|
74.84.15 |
Usługi organizowania wystaw, targów i kongresów** |
24 |
Sekcja L
|
Usługi w zakresie administracji publicznej, obrony narodowej, obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z wyjątkiem: |
|
75.25.11 |
Usługi związane ze zwalczaniem pożarów i zapobieganiem pożarom*** |
25 |
Sekcja M
|
Usługi w zakresie edukacji* z wyjątkiem: |
|
80.10.11 ex |
Usługi związane z prowadzeniem przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, w tym specjalnych - dotyczy wyłącznie przygotowania dzieci do nauki w szkole*** |
26 |
grupa 85.1 |
Usługi w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego* |
27 |
dział 91 |
Usługi świadczone przez organizacje członkowskie, gdzie indziej niesklasyfikowane |
28 |
dział 92 |
Usługi związane z rekreacją, kulturą i sportem z wyjątkiem: |
|
92.53 |
Usługi związane z ogrodami botanicznymi i zoologicznymi oraz obszarami z obiektami chronionej przyrody*** |
29 |
93.05 |
Usługi pozostałe, gdzie indziej niesklasyfikowane, z wyjątkiem usług opieki doraźnej i robienia zakupów |
* Wyłączenie nie dotyczy pozarolniczej działalności gospodarczej świadczonej w ramach wolnych zawodów. ** Usługi podlegają opodatkowaniu według stawki 17 % przychodów. *** Usługi podlegają opodatkowaniu według stawki 8,5 % przychodów. **** Wyłączenie nie dotyczy przychodów osiąganych z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, o których mowa w art. 6 ust. 1a. |
||
Jak płacić podatek dochodowy na podstawie księgi
Podatnicy osiągający przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz z działów specjalnych produkcji rolnej mogą wybrać za podstawę ustalania zobowiązania podatkowego art. 27 lub art. 30c ustawy o PIT. W pierwszym przypadku płacą podatek na podstawie skali tabeli podatkowej, według stawek 18 i 32 proc. W drugim - podatek w stałej wysokości 19 proc.
Niezależnie od sposobu płacenia podatku dochodowego osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą muszą założyć i prowadzić księgę przychodów i rozchodów oraz ewentualnie dodatkową dokumentację. W przypadku spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób fizycznych księga jest prowadzona dla spółki.
Zasady, według których należy postępować w tym zakresie, są dla obu grup podatników - wyliczających podatek z tabeli lub płacących go w stałej wysokości 19 proc. - identyczne. Różnice pojawiają się dopiero od momentu po ustaleniu dochodu do opodatkowania.
Księgę przychodów i rozchodów zakładamy z dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej. Gdy księgę zakładamy po raz pierwszy, musimy w ciągu 20 dni od jej założenia zawiadomić o tym kierownika urzędu skarbowego na piśmie.
Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki jawnej osób fizycznych lub spółki partnerskiej, zawiadomienie składają wszyscy wspólnicy naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania każdego z nich.
Szczegółowe zasady prowadzenia księgi przychodów i rozchodów - w tym dokonywania w niej wpisów oraz ustalania dochodu do opodatkowania - zawarte są w rozporządzeniu ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.), z którym trzeba się bardzo dokładnie zapoznać.
WYLICZANIE PODATKU WEDŁUG SKALI Gdy podatek od dochodu wyliczany jest według skali podatkowej, otaksowany jest w następujący sposób:
|
Rozliczenie według skali
W takim przypadku podatnik nie musi zawiadamiać kierownika urzędu skarbowego, że wybrał taki sposób płacenia podatku. Ponieważ jednak będzie opodatkowany na zasadach ogólnych (czyli na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), to przepisy tej ustawy obligują go do założenia księgi przychodów i rozchodów. Zakładając po raz pierwszy księgę przychodów, podatnik musi o tym powiadomić kierownika urzędu skarbowego.
Przedsiębiorca będzie płacił podatek (a w trakcie roku podatkowego - zaliczki na ten podatek) od uzyskanego przychodu, pomniejszonego o koszty jego uzyskania. W przypadku uzyskiwania dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, który podlega opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podlega bowiem sam czysty dochód.
Dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się z uwzględnieniem dochodu z remanentu.
Dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się z uwzględnieniem tego remanentu.
Dochód z działalności gospodarczej
U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków - jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego. A gdy wartość remanentu początkowego jest wyższa - pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego.
Dochodem z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanych na potrzeby działalności gospodarczej jest przychód z odpłatnego zbycia składników majątku, wydatek na zakup których podatnik w całości wliczył w koszty. A w innych przypadkach dochodem lub stratą jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych dokonanych od tych środków i wartości.
Natomiast w przypadku stosowania amortyzacji metodą uproszczoną jest to różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a wartością wynikającą z dokumentu stwierdzającego nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego lub udziału w takim prawie, którego wartość początkową dla celów dokonywania odpisów amortyzacyjnych ustalono przyjmując w każdym roku podatkowym wartość stanowiącą iloczyn metrów kwadratowych używanej przez właściciela powierzchni użytkowej tego budynku lub lokalu i kwoty 988 zł, przy czym za powierzchnię użytkową uważa się powierzchnię przyjętą dla celów podatku od nieruchomości, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych, dokonanych od tego prawa lub udziału w takim prawie.
Tak więc kwota otrzymana od kontrahentów, na podstawie wystawionych rachunków lub faktur oraz sprzedaży nieudokumentowanej fakturami lub rachunkami, jest przychodem.
Wszystkie wydatki, które w tym celu przedsiębiorca poniesie: zakup towarów i materiałów, koszty utrzymania biura, samochodu, ewentualnego zatrudniania pracowników itd. (szczegółowe zasady rozliczania kosztów dalej), określamy mianem kosztów uzyskania przychodu.
Sam dochód więc to przychód pomniejszony o koszty. Dopiero dochód stanowi podstawę obliczenia podatku. Nim jednak przedsiębiorca podatek ten wyliczy, uprzednio pomniejszy ten dochód - wypełniając odpowiednią deklarację podatkową - o różne odpisy z tytułu odliczeń (np. składek na ubezpieczenie społeczne) oraz ulg podatkowych (np. darowizn), o czym szczegółowo dalej.
Po ustaleniu dochodu podatnik zapłaci podatek, który zostanie wyliczony z tabeli podatkowej. Znajduje się ona w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W efekcie wyliczeń z tabeli rzeczywista stopa podatkowa - a więc wysokość podatku, który trzeba zapłacić w stosunku do dochodu, który trzeba opodatkować - zawsze jest ułamkiem, często niższym od 18 proc. i nigdy nie osiągającym pełnych 32 proc. Niezależnie bowiem od wysokości dochodu, zawsze jego kawałek jest zwolniony z podatku, kawałek otaksowany stawką 18 proc. i dopiero reszta stawką 32 proc.
Mylne jest więc (choć niestety dość częste) przekonanie, że przekroczenie określonej granicy dochodu powoduje, że podatnik od całości dochodu musi zapłacić podatek 32 proc.
W analogiczny sposób wyliczają podatek dochodowy osoby, które zdecydują się na prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej (lub innej osobowej). Z tym że podstawą opodatkowania (dochodem do opodatkowania) w ich przypadku jest część dochodu uzyskanego przez spółkę, odpowiadająca udziałowi tej osoby w spółce.
Praktycznie przedstawia się to tak, że dla wszystkich podatników działających w formie spółki prowadzona jest jednak księga przychodów i rozchodów. Na podstawie dokonanych w niej zapisów dotyczących przychodów i kosztów dla każdego wspólnika wyliczana jest odpowiadająca jego udziałowi część przychodu, kosztów jego uzyskania, a w konsekwencji także dochodu. Każdy też ze wspólników jako odrębny podatnik ewentualnie pomniejsza ów dochód o przysługujące mu odliczenia lub ulgi.
JAK TO ZROBIĆ...
PROBLEM Przedsiębiorca rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej. Nie może skorzystać z karty podatkowej ani z ryczałtu. Chce wybrać optymalną formę płacenia podatku od dochodu z działalności gospodarczej ustalanego na podstawie księgi przychodów i rozchodów.
ROZWIĄZANIE Podatnik powinien najpierw dokonać kalkulacji, czy będzie dla niego opłacalny podatek w stałej wysokości 19 proc. Gdy będzie opłacalny, musi pamiętać o tym, że dochody osiągnięte przez podatników z pozarolniczej działalności gospodarczej są, co do zasady, opodatkowane na podstawie art. 27 ustawy o PIT - czyli według skali tabeli podatkowej. Dopiero gdy podatnik złoży właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oświadczenie o wyborze opodatkowania na podstawie art. 30c, czyli w formie podatku w stałej wysokości 19 proc., będzie mógł w tej formie rozliczać dochód. |
WZÓR OŚWIADCZENIA O WYBORZE PODATKU DOCHODOWEGO WEDŁUG STAWKI 19 PROC.
Warszawa, 28 września 2009 r. Jan Kowalski ul. Wolna 7 m. 14 NIP 524-117-61-43
Naczelnik Urzędu Skarbowego 03-112 Warszawa Warszawa Targówek
Oświadczenie
Oświadczam, że w związku z rozpoczęciem działalności gospodarczej od 1 października 2009 r., na podstawie art. 9a ust. 2 oraz art. 30c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.) wybieram sposób opodatkowania uregulowany w art. 30c tej ustawy, czyli podatek w stałej wysokości 19-proc. od uzyskiwanych przeze mnie dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy).
Jan Kowalski (podpis)
|
Podatek po zsumowaniu dochodów
Rozliczając podatek z działalności gospodarczej na podstawie tabeli podatkowej, trzeba jednak pamiętać, że dochód ten jest rozliczany razem z innymi ewentualnymi dochodami uzyskanymi w danym roku podatkowym, a podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych: z umowy o pracę, emerytury, renty, najmu (w tym przypadku, jeśli podatnik nie korzysta z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych), umowy zlecenia lub o dzieło itd. Choć w trakcie roku zaliczki na podatek ustala się wyłącznie od działalności gospodarczej (a w przypadku dochodu z innego źródła, na odrębnych zasadach, np. od wynagrodzenia pobiera je pracodawca płatnik), to w rozliczeniu rocznym, którym jest PIT-36, trzeba zawsze je wszystkie zsumować i podatek wyliczyć (z tabeli) od całości.
Natomiast przywilejem osób korzystających z opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej na podstawie tabeli podatkowej jest możliwość skorzystania z preferencyjnego sposobu ustalania podatku za rok podatkowy: rozliczenia małżonków lub osób samotnie wychowujących dzieci. Zagadnienie to omawiam w tym miejscu, ponieważ przedsiębiorcy, którzy wybiorą opodatkowanie na podstawie art. 30c ustawy (w formie podatku w stałej wysokości 19 proc.), automatycznie prawa do takich rozliczeń zostają pozbawieni.
Korzystanie z podatku liniowego
Do momentu ustalenia podstawy opodatkowania podatek w stałej wysokości 19 proc. ustalamy dokładnie tak samo, jak w przypadku, gdy podatek wyliczany jest z tabeli.
Przy tej metodzie opodatkowania nie ma więc kwoty wolnej od podatku! Mało tego, wybór tej formy opodatkowania jest równoznaczny z pozbawieniem prawa do rocznego rozliczenia podatku na zasadach preferencyjnych - małżonków lub osoby samotnie wychowującej dzieci. Ponadto od dochodu opodatkowanego w tej formie oraz podatku 19-proc. nie można dokonywać odliczeń z tytułu ulg. Odjąć można jedynie obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne i ewentualną stratę z lat poprzednich - od dochodu oraz składkę na obowiązkowe ubezpieczenia zdrowotne - od podatku.
Jeśli jednak zdarzy się, że przedsiębiorca w danym roku podatkowym uzyskuje także inne dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wówczas dochodów tych nie dolicza do opodatkowania podatkiem liniowym. I odwrotnie, rozliczając te inne dochody, nie uwzględnia w rozliczeniu dochodu opodatkowanego podatkiem 19-proc.
UWAGA BEZ DEKLARACJI Od 1 stycznia 2007 r. zarówno osoby opłacające zaliczki na podatek co miesiąc według zasad standardowych, jak rozliczające się kwartalnie lub wybierające system zaliczek uproszczonych, nie muszą składać deklaracji miesięcznych (np. PIT-5 czy PIT-5L) ani żadnych innych, poza zeznaniem rocznym |
Jeśli podatnik ma prawo do skorzystania z opodatkowania działalności gospodarczej na podstawie art. 30c, czyli w formie podatku w stałej wysokości 19 proc., i zdecyduje się z tego prawa skorzystać, jest zobowiązany do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, do 20 stycznia roku podatkowego, pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania.
Zgodnie bowiem z art. 9a ustawy, dochody osiągnięte przez podatników z pozarolniczej działalności gospodarczej są, co do zasady, opodatkowane na podstawie art. 27, dopiero gdy podatnicy złożą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowaniu form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, albo o tym, że zdecydowali się wybrać sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c.
Jak już o tym była mowa wcześniej, wyboru sposobu opodatkowania nie mogą dokonać podatnicy rozpoczynający działalność samodzielnie lub w formie spółki niemającej osobowości prawnej, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki. Jednak jeżeli podatnicy tacy nie zamierzają wykonywać działalności na rzecz byłych lub obecnych pracodawców, mogą dokonać wyboru podatku liniowego.
Wybór sposobu opodatkowania dokonany w powyższym oświadczeniu dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do 20 stycznia roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub złoży w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowaniu form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Jeżeli podatnik prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą samodzielnie albo w formie spółki lub spółek nie mających osobowości prawnej, wybór sposobu opodatkowania dotyczy wszystkich form prowadzenia tej działalności, do których mają zastosowanie przepisy ustawy.
Podatnicy, którzy zdecydują się na wybór art. 30c jako podstawy do rozliczeń podatku z pozarolniczej działalności gospodarczej, związani są podobnymi zasadami rozliczeń z fiskusem (sposoby płacenia zaliczek, termin rozliczenia rocznego) jak osoby rozliczające działalność gospodarczą z tabeli podatkowej. Z tym że zaliczkę płacą już od pierwszego miesiąca, w którym uzyskali dochód (nawet gdy wyniósł on 1 zł). Natomiast zeznanie roczne składają na druku PIT-36L.
JAK TO ZROBIĆ...
PROBLEM Podatnik rozpoczyna działalność i chce skorzystać z podatku w stałej wysokości 19 proc.
ROZWIĄZANIE Jeśli podatnik rozpoczyna działalność (chce skorzystać z podatku w stałej wysokości 19 proc.) od nowego roku, w terminie do 20 stycznia składa naczelnikowi urzędu skarbowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, pisemne oświadczenie o wyborze tego sposobu opodatkowania. A jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego - do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Musimy jednak pamiętać, że z podatku liniowego od działalności gospodarczej nie może korzystać podatnik, który uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niemającej osobowości prawnej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy, albo wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy. Następnie podatnik zakłada księgę przychodów. Na jej podstawie ustala dochód i od niego wylicza 19 proc. podatku, płacąc go w formie zaliczek - według jednego z trzech możliwych sposobów - na konto urzędu skarbowego. Po upływie roku podatnik, w terminie do 30 kwietnia, składa roczne zeznanie PIT-36L. |
Wybór podatku liniowego
Wyboru sposobu opodatkowania: podatek liniowy 19 proc. czy ustalany według skali, nie mogą dokonać podatnicy rozpoczynający działalność samodzielnie lub w formie spółki niemającej osobowości prawnej, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki. Jednak jeżeli podatnicy tacy nie zamierzają wykonywać działalności na rzecz byłych lub obecnych pracodawców, mogą dokonać wyboru podatku liniowego.
Tylko na pierwszy rzut oka podatek w stałej wysokości 19 proc. jest rozwiązaniem korzystnym.
Począwszy od 2009 r., gdy niższy próg skali podatkowej wynosi 18 proc., podatek liniowy od działalności gospodarczej korzystny jest dla osób, które uzyskują dochody miesięczne rzędu kilkunastu tysięcy złotych. Dotyczy to jednak wyłącznie dochodów z działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych. Gdy jednak w grę wchodzą inne dodatkowe dochody, te graniczne kwoty mogą kształtować się zgoła odmiennie. I choć przeprowadzono wiele analiz opłacalności, uwzględniających najrozmaitsze okoliczności, to nie sposób wyczerpać wszystkich możliwości.
Przy prowadzeniu obliczeń, które mają być podstawą do wyboru art. 27 albo art. 30c jako podstawy do opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej w 2009 r. i w latach następnych, trzeba mieć na względzie fakt, że wybór podatku 19-proc. jest równoznaczny z rezygnacją z prawa do pomniejszania dochodu do opodatkowania o ulgi i odliczenia inne niż obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne i ewentualną stratę, a podatku o inne odliczenia niż składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne, np. z tytułu praw nabytych do ulgi budowlanej, remontowej czy odsetkowej albo z ulgi na rehabilitację.
Oczywiście, jeśli nawet podatnik prowadzący działalność gospodarczą zdecyduje się na rozliczenia na podstawie art. 30c i ma prawo do takich odliczeń, wcale nie musi to oznaczać, że źle wybierze. Po pierwsze, ewentualne zyski z 19-proc. liniowego podatku zamiast podatku wyliczanego według skali mogą być na tyle wysokie, że zniwelują stratę wynikającą z braku możliwości skorzystania z takich odliczeń.
Po drugie, jeśli małżonek podatnika płaci podatek na podstawie art. 27 - czy to z własnej działalności gospodarczej, czy z tytułu jakichkolwiek innych dochodów podlegających opodatkowaniu na podstawie skali podatkowej, owe ulgi może w całości odliczyć właśnie ten drugi podatnik. Te bowiem ulgi i odliczenia, z których można korzystać na zasadzie praw nabytych, mają bowiem praktycznie w całości charakter ulg małżeńskich, co oznacza, że są odliczalne, nawet w całości, od dochodu lub podatku tylko jednego małżonka.
Dlatego każdy przedsiębiorca przed podjęciem ostatecznej decyzji w sprawie wyboru podstawy opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej musi sam dokonać analizy swojej sytuacji.
PRZYKŁAD: PODATEK LINIOWY WYŻSZY NIŻ WEDŁUG SKALI Podatnik prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. Szacuje, że w 2009 r. dochód do opodatkowania (przychód minus koszty uzyskania) wyniesie nie więcej niż 20 tys. zł. Jeśli zdecyduje się na rozliczanie z fiskusem na podstawie art. 30c, zapłaci roczny podatek w wysokości 3800 zł. Gdy pozostanie przy skali podatkowej, podatek wyniesie tylko 3243,98 zł. |
PRZYKŁAD: PODATNIK UZYSKA DOCHÓD Z DZIAŁALNOŚCI I Z PRACY Podatnik uzyska w 2009 r. dochód w wysokości 30 tys. zł z działalności gospodarczej i dochód w wysokości 70 tys. zł z tytułu umowy o pracę. Jeśli zdecyduje się na opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej na podstawie art. 27, oba dochody uwzględni w jednym rocznym rozliczeniu podatku za 2009 r., wyliczając ten podatek według skali podatkowej. Wyniesie on 19 470,06 zł. Gdy wybierze art. 30c za podstawę rozliczania podatku dla działalności gospodarczej, za 2009 r. złoży dwa zeznania podatkowe. Zapłaci 5700 zł z tytułu działalności gospodarczej i 12 044 zł podatku od dochodów z pracy. Razem 17 744 zł, a więc o 1726,06 zł mniej niż w pierwszym wariancie. |
PRZYKŁAD: PIT 19 PROC. ZA CENĘ UTRATY PRAWA DO ROZLICZENIA MAŁŻEŃSKIEGO Podatnik prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. W 2009 r. osiągnie z tego tytułu dochód w wysokości 100 tys. zł. Jeśli wybierze rozliczenie na zasadzie art. 30c, podatek, który zapłaci, wyniesie 19 tys. zł. Oczywiście, gdyby dochód ten opodatkował według skali podatkowej, podatek byłby wyższy i wyniósłby 19 470,06 zł. Jeśli jednak podatnik ma małżonka, który nie uzyskuje dochodu i rezygnując z podatku 19-proc. zdecydowałby się na wspólne z małżonkiem rozliczenie na podstawie tabeli podatkowej, to wówczas podatek wyniósłby tylko 16 887,96 zł. |
Zaliczki na podatek
Podatnicy osiągający dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na podstawie księgi przychodów i rozchodów są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy. Od początku 2007 r. nie muszą przy tym składać żadnych deklaracji ani zeznań - poza zeznaniem rocznym.
Dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się z uwzględnieniem remanentu.
Podatnicy są obowiązani wpłacać zaliczki miesięczne. U osób niekorzystających z podatku w stałej wysokości 19 proc. wysokość zaliczek za miesiące do listopada roku podatkowego ustala się w następujący sposób:
obowiązek wpłacania zaliczki powstaje, poczynając od miesiąca, w którym dochody te przekroczyły kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku (czyli kwotę wolną w wysokości 3091 zł),
zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od tego dochodu,
zaliczkę za dalsze miesiące ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzedzające.
Tak obliczoną zaliczkę zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, opłaconej w danym miesiącu zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Zaliczki miesięczne za okres od stycznia do listopada uiszcza się w terminie do dnia 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczkę za grudzień, wysokości należnej za listopad, uiszcza się w terminie do 20 grudnia. W terminach płatności zaliczek za miesiące od stycznia do listopada podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym deklaracje według ustalonego wzoru o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku.
Natomiast podatnicy, którzy płacą podatek w stałej wysokości 19 proc., zaliczki płacą od miesiąca, w którym uzyskają dochód, niezależnie od jego wysokości.
Zaliczki uproszczone
Podatnicy mogą, bez obowiązku składania deklaracji miesięcznych, wpłacać zaliczki miesięczne w danym roku podatkowym w uproszczonej formie w wysokości 1/12 kwoty obliczonej przy zastosowaniu skali podatkowej obowiązującej w danym roku podatkowym od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu o wysokości osiągnięte go dochodu (poniesionej straty) złożonym w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy albo w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata - jeżeli nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód w wysokości nie przekraczającej kwoty nie powodującej obowiązku zapłaty podatku wynikającej z pierwszego przedziału skali podatkowej.
Zaliczki kwartalnie
Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, będące małymi podatnikami, oraz podatnicy rozpoczynający po raz pierwszy prowadzenie działalności gospodarczej mogą wpłacać zaliczki kwartalne na podatek.
U osób płacących podatek według skali tabeli podatkowej wysokość zaliczek za I, II i III kwartał roku podatkowego ustala się według następujących zasad. Obowiązek wpłacania zaliczki powstaje, poczynając od kwartału, w którym dochody te przekroczyły kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku, czyli kwotę 3091 zł. Zaliczkę za ten kwartał stanowi podatek obliczony od tego dochodu na podstawie skali podatkowej określonej w art. 27 ustawy. Zaliczkę za kolejne kwartały ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za kwartały poprzedzające.
Zaliczki kwartalne, za okres od I do III kwartału roku podatkowego podatnicy uiszczają w terminie do dnia 20 każdego miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka. Zaliczka za ostatni kwartał jest uiszczana w wysokości zaliczki za kwartał poprzedni, w terminie do dnia 20 grudnia.
Natomiast podatnicy, którzy płacą podatek w stałej wysokości 19 proc., zaliczki płacą od kwartału, w którym uzyskają dochód, niezależnie od jego wysokości.
WZÓR OŚWIADCZENIA O WYBORZE PODATKU*
Warszawa, 28 września 2009 r.
Jan Kowalski ul. Wolna 7 m. 14 NIP 524-117-61-43
Naczelnik Urzędu Skarbowego 03-112 Warszawa Warszawa Targówek
Oświadczenie
oświadczam, że od 1 października 2009 r. rozpoczynam prowadzenie działalności gospodarczej. Dochód będę rozliczał na podstawie art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.), w formie podatku w stałej wysokości 19 proc. Ponadto na podstawie art. 44 ust. 1 pkt 1 oraz art. 44 ust. 3h wybieram kwartalny tryb płacenia zaliczek na podatek dochodowy począwszy od roku podatkowego 2007.
Jan Kowalski (podpis)
* Dotyczy podatnika rozpoczynającego w trakcie roku prowadzenie działalności i płacącego podatek w stałej wysokości 19 proc., który dodatkowo wybierze kwartalny sposób płacenia zaliczek |
Zeznanie roczne
Podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru - PIT-36 osoby płacące podatek według skali tabeli podatkowej lub PIT-36L w przypadku korzystających z podatku w stałej wysokości 19 proc., o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W terminie tym podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym odrębne zeznania według ustalonych wzorów, o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z: kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b (PIT-38), z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach określonych w art. 30c (PIT-36L). Ten drugi przypadek dotyczy sytuacji, w której podatnik osiąga dochody opodatkowane z tabeli z innego tytułu niż pozarolnicza działalność gospodarcza, a przy opodatkowaniu pozarolniczej działalności gospodarczej korzysta z podatku w stałej wysokości 19 proc.
W przeciwieństwie natomiast do rocznego rozliczenia pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem w stałej wysokości 19 proc. (na podstawie art. 30c) w rocznym rozliczeniu opartym na tabeli podatkowej, w PIT-36 trzeba uwzględnić wszystkie dochody opodatkowane na zasadach ogólnych: z pracy, emerytur i rent, działalności wykonywanej osobiście, cywilnych umów zlecenia i o dzieło, najmu - gdy podatnik nie korzysta z ryczałtu. Wszystkie te dochody wykazuje się w tabeli dochodowej i sumuje, podobnie jak ewentualne koszty uzyskania przychodu i zaliczki potrącone przez płatników lub zapłacone przez podatnika.
Także w ramach PIT-36, gdy podatnik otrzyma zwrot uprzednio zapłaconych i odliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne albo odliczonej darowizny, w rocznym zeznaniu podatkowym, składanym za rok podatkowy, w którym wystąpiły te okoliczności, podatnik jest obowiązany doliczyć do dochodu lub podatku obliczonego zgodnie z art. 27 kwoty uprzednio odliczone.
W terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym podatnicy są obowiązani wpłacić: różnicę między podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania rocznego PIT-36 lub PIT-36L a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników.
Podatnicy prowadzący księgi rachunkowe (handlowe) dołączają do zeznania sprawozdanie finansowe.
DEFINICJE I POJĘCIA
Działalność gospodarcza - określana też mianem pozarolniczej działalności gospodarczej, oznacza działalność zarobkową: wytwórczą, budowlaną, handlową i usługową, Ponadto polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, a także na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych. Przy czym musi to być działalność prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do przychodów z innych źródeł wymienionych w art. 10 ustawy o PIT.
Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) - uregulowany ustawowo, składa się m.in. z rejestru przedsiębiorców. Obejmuje podmioty, na które ustawy nakładają obowiązek uzyskania wpisu. Ten zaś dokonywany jest z chwilą umieszczenia danych w rejestrze.
Wolny zawód - pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana osobiście przez lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy oraz nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny, jeśli działalność ta nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej, z tym że za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu.
Osobowość prawna - to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych. Osobowość prawną mają tylko te podmioty, którym przepisy przyznały tę właściwość. Są wśród nich m.in. spółki kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjna, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, fundacje. Osobowości prawnej nie mają natomiast: spółka cywilna, spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna.
Kapitał zakładowy - do tego by założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną konieczne jest posiadanie określonych zasobów finansowych na etapie zawiązywania spółek. Minimalny kapitał zakładowy dla spółki z o.o. wynosi 5 tys. zł, a w spółce akcyjnej 100 tys. zł. Kapitał zakładowy spółki z o.o. dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej. Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej.
Udział - to ogół uprawnień i obowiązków wspólnika wobec spółki, która wyznacza jego status prawny. Udziały powinny stanowić odzwierciedlenie wkładów wniesionych do spółki. Niepieniężnym wkładem do spółki jest aport. Może nim być zbywalne prawo o określonej wartości majątkowej, które wolno wydzielić z majątku wspólnika i przenieść na spółkę (np. prawo własności do rzeczy ruchomych lub nieruchomości, prawa udziałowe w spółkach kapitałowych, patenty, majątkowe prawa autorskie).
Franczyza (franchising) - system sprzedaży towarów, usług lub technologii, który jest oparty na ścisłej i ciągłej współpracy pomiędzy prawnie i finansowo odrębnymi i niezależnymi przedsiębiorstwami - franczyzodawcą i jego indywidualnymi franczyzobiorcami. |
Poradnik przygotowali:
Edyta Dobrowolska,
Marianna Olszewska,
Zbigniew Biskupski
Podstawa prawna
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
Ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 ze zm.).
Ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 168, poz. 1186 ze zm.).
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).
Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.).
Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).
Rozporządzenie ministra finansów z 18 grudnia 1998 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 161, poz. 1078 z późn. zm.).
Rozporządzenie ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 ze zm.).
25