Pytanie 1- edukacja i jej uwarunkowania:
Epistemologia- teoria poznania, ewentualnie gnoseologia - dział filozofii zajmujący się relacjami między poznawaniem, poznaniem a rzeczywistością. Epistemologia rozważa naturę takich pojęć jak: prawda, przekonanie, sąd, spostrzeganie, wiedza czy uzasadnienie.
1. Definicja edukacji w kontekście zmian w obrębie współczesnej epistemologii:
Edukacje należy ujmować w sposób holistyczny, całościowy!!!
3 grupy szczegółowych procesów edukacyjnych:
edukacyjne procesy naturalnego rozwoju człowieka:
obejmują procesy naturalnego wzrastania i wrastania w kulturę i grupy społeczne,
rodzina- podstawowe i najważniejsze środowisko edukacyjne w ładzie demokratycznym
problem- przestrzeń szans i ograniczeń, ujawniających się w kontinuum pomiędzy wyposażeniem, jakie jednostka przynosi na świat w swoich genach, a oferta kulturową, z którą spotyka się dzięki swojemu środowisku, a głównie dzięki swojej rodzinie.
edukacyjne procesy uspołeczniania jednostki:
Realizowane przez określoną organizacje życia społecznego i instytucje tworzone do sterowania mechanizmami życia społecznego w różnych obszarach praktyki społecznej
odpowiedzialność za edukacje: rodzina -> państwo-> osoby-> agendy i instytucje wypełniające obszar zwany „przestrzenią społeczna”, „sfera publiczną
Polityka oświatowa- nowy obiekt badań”
Edukacyjne procesy celowościowe:
były głównym przedmiotem zainteresowań pedagogiki tradycyjnej w Polsce; obejmują: procesy kształcenia (dydaktyka), procesy wychowania ( teoria wychoania);
traktowane były jako najważniejsze czynniki sprawcze zmian osobowości ludzi;
słuzą umacnianiu i stymulowaniu korzystnych uwarunkowań i efektów procesów naturalnego rozwoju człowieka i uspołeczniania redukują oraz nawet likwidują efekty niepożądane;
pomysły mogą być werbalizowane (metodyka), mogą określać szczegółowe działania;
Wyniki badań nad tymi trzema rodzajami procesów są ważne dla wszystkich podmiotów edukacji;
W ładzie demokratycznym rozwiązania praktyczne związane z funkcjonowaniem systemu oświatowego mogą być kształtowane tylko w społecznym dyskursie o edukacji, każdy powinien korzystać z takiej wiedzy, jaką posiada ( wiedza potoczna + badania naukowe)
Przykład niewykorzystania uprawnień podmiotowych w sprawie edukacji: zaniechanie przez państwo rozwiązania problemu wyrównywania szans edukacyjnych przez wprowadzenie powszechnego dostępu dzieci do edukacji przedszkolnej;
Inne przykłady: likwidacja szkół, zatrudniania nauczycieli niekwalifikowanych, zwiększanie liczby uczniów w klasach, ograniczanie liczby godzin ćwiczeniowych na studiach;
2. Wiedza o edukacji potoczna i naukowa:
Przedmiot badań w nurcie socjologii humanistycznej;
Wszyscy jesteśmy twórcami wiedzy o edukacji; na wiedzę o edukacji składają się elementy wiedzy naukowej, filozoficznej, teologicznej.
Wiedza o edukacji może być traktowana jako kapitał kulturowy, który jest ofertą do wykorzystania przez podmioty edukacji do realizacji dobra wspólnego.
Na wiedzę o edukacji jako kapitał kulturowy człowieka i społeczności składają się:
Teorie naukowe
Systemy filozoficzne
Konkretne praktyki edukacyjne (pedagogie)
Pedagogia jest to stały proces, poprzez który jednostka przyswaja sobie nowe formy (lub rozwija dotychczasowe) postępowania, wiedzy, umiejętności i kryteria oceny- od kogoś lub czegoś, kogo uznaje za stosownego ich dostarczyciela (przekaziciela) i ewaluatora, stosowanego z punktu widzenia przyswajającego lub innej osoby (instytucji) czy obydwu naraz.
3. Wiedza o edukacji w perspektywie poznawczej socjologii wiedzy:
Socjologia wiedzy- powstała w związku z problemami związanymi z pojawieniem się nowych form wiedzy, niż wiedza potoczna.
Najważniejsze orientacje badawcze socjologii wiedzy:
Tradycja francuskiej szkoły Emila Durkheima:
Kategoria pojęciowa „faktów sprzecznych”
Fakty społeczne należy badać przy zastosowaniu reguł wypracowanych w naukach przyrodniczych
„przedstawienia zbiorowe”
Tradycja fenomenologiczna:
Przedmiot zainteresowań- wiedza potoczna- jej uwarunkowania oraz związek z innymi typami wiedzy.
Pogranicze socjologii i filozofii
Edmund Husserl, Max Scheller Alfred Schulz, Peter Berger, Thomas Luckman
Tradycja amerykańska:
Wiąże się z filozifią pragmatyzmu amerykańskiego;
Zainteresowanie problematyką przekonań;
Uwarunkowania dla przekonan- grupy społeczne
Metafora teatru- aktorzy -> widzowie -> reżyserzy -> inspicjenci
Tradycja dorobku Karla Mannheima:
„prawda” jest społecznie uwarunkowana i historycznie zmienna;
Dialog- czynnik przezwyciężający stronnicze punkty widzenia;
Habermasowska koncepcja działania komunikacyjne;
Tradycja marksistowska:
Szczególny przedmiot zainteresowan: polityczne i ekonomiczne uarunkowania wszelkiej wiedzy, szczególnie te, które wynikają z przynależności do określonej klasy społecznej, wyróżnionej ze względu na stosunek do własności prywatnej i rodzaj interesów pratycznych związanych ze sprawowaniem władzy;
Najbardziej przydatne do badania wiedzy o edukacji wydaje się:
Współczesna socjologia nauki
Współczesna socjologia przekonań
Socjologia nauki- traktuje naukę jako instytucję społeczną, zbiór zjawisk społecznych związanych z uprawianiem nauki, analizując kształt instytucji naukowych i dydaktycznych, społeczne role uczonych, normy uprawiania nauki, funkcjonowania szkół naukowych i autorytetów w nauce, konfliktów w środowiskach naukowych.
Socjologia przekonań - zgodnie z zasadą współczynnika humanistycznego, jest to wszystko to, co jest za wiedzę w danych okresach i zbiorowościach uznawane.
Głównym problemem łaczącym współczesną socjologię nauki z epistemologią jest opisanie, wyjaśnienie i zinterpretowanie zmienności (ciągłości i zmiany) historycznej w zakresie reguł tworzenia oraz recepcji wiedzy, której przypisuje się status wiedzy naukowej.
Relatywizm- dopuszczający tworzenie i istnienie prawd cząstkowych
Pluralizm- dopuszczający wielośc definicji prawdy
Sceptycyzm- dopuszczający nawet klasyczne rozumienie prawdy
4. Mity- dziedzictwo wielowiekowej dominacji nowoczesnego modelu nauki i racjonalności:
Mit hierarchicznej struktury władzy:
Przekonanie, że najważniejsza i najwartościowszą wiedzą jest wiedza naukowa.
Wiedza naukowa- przekonanie, że jest to wiedza pewna absolutnie, jej zastosowanie pozwoli człowiekowi zrealizować jego cele;
Oczekiwanie od nauki, żeby skonstruowała takie rozwiązania praktyczne i technologiczne, żeby uchronić człowieka od wszelkich plag i nieszczęść;
Współczesna teoria poznania odchodzi od pewności jako naczelnej cechy wartościowego poznania, ale poznanie naukowe nadal jest tą formą społecznej działalności, której przypisuje się wytwarzanie wiedzy najlepiej uzasadnionej;
Przezwyciężanie tego mitu polega na upowszechnianiu stwierdzenia, że pedagogika wcale nie wychowuje, ale może tylko opisac, wyjaśnić i zinterpretować rzeczywistośc edukacyjną;
Mit specjalizacji:
Przekonanie o rozłączności różnych rodzajów wiedzy ( mit demarkacyjny);
Przeniesiony na obszar pedagogiki- licencjat, magister; ogromna liczba specjalizacji zawodowych;
Przezwycięznie mitu specjalizacji: akceptacja badań o charakterze interdyscyplinarnym oraz procesu integracji wiedzy;
Mit aideologiczności wiedzy technicznej i wiedzy technologicznej:
Przekonanie, że cele, zadania, zmierzenia konkretnych jednostek i grup społecznych związane z edukacja mogą być nie tylko rózne, ale i sprzeczne.
Pytanie: jak trzeba wyposażyć ludzi, żeby nie poddawali się manipulacjom szeroko pojętej manipulacji inżynierii społecznej?
Postulowanie przywrócenia kategorii pojęciowej pedagogii dla nazania wiedzy technologicznej o edukacji; pedagogia- wiedza techniczna i technologiczna o procesie edukacji, przedmiot badań naukowych;
Mit nauk przyrodniczych jako wzorca standardów naukowości:
Dziedzictwo długiej dominacji nowoczesnego modelu nauki, ukształtowanego pod wpływem ideologii Oświecenia;
Przezwyciznie tego mitu- przedstawiciele nauk przyrodniczych- kwestionowanie istnienia tzw. Nagich faktów, w nauce istnieja także aksjomaty, przesądy itp.
Współczesna metodologia nauk humanistycznych uznajewielośc tzw. Paradygmatów naukowych;