Układ pokarmowy

Budowa

1.Przewód pokarmowy:

jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, odbytnica, odbyt.

2.Narządy dodatkowe:

język, zęby, ślinianki, trzustka, wątroba, pęcherzyk żółciowy

Układ pokarmowy - funkcje

• Przyjmowanie

• Trawienie

• Wchłanianie pokarmów i wody

Przyjmowanie pokarmów

1. Umieszczenie w jamie ustnej.

2. Żucie (mechaniczne rozdrobnienie).

3. Nawilżenie śliną.

4. Połykanie.

Trawienie

1. Cukrów złożonych na proste (amylaza)

2. Białek na dwupeptydy i aminokwasy (enzymy proteolityczne).

3. Tłuszczów na wolne kwasy tłuszczowe monoglicerydy (lipaza, esterazy).

Wchłanianie

Transport :

- substancji odżywczych

- wody

- elektrolitów

z przewodu pokarmowego do krwi.

Żucie

1. Odruch żucia (z pnia mózgu):

- pokarm drażni receptory policzków -odruchowe otwarcie ust

- rozciągnięcia receptorów w mięśniach żujących — odruchowy skurcz żwaczy

2 Funkcje żucia:

- rozdrobnienie pokarmu

- zmieszanie go ze śliną (zwilżenie, zmieszanie z amylazą ślinową i lipazą językową)

- podrażnienie receptorów smakowych i węchowych

Ślina

• Ślinianki przyuszne - ślina wodnista (bogata w elektrolity).

• Ślinianki podjęzykowe i podżuchwowe -ślina gęsta (bogata w białka).

• Mniejsze rozsiane po jamie ustnej (np. językowe wydzielające lipazę)

Regulacja wydzielania śliny - odruchowa

• Pobudzenie przywspółczulne - obfite wydzielanie śliny wodnistej

• Pobudzenie współczulne - skąpe wydzielanie śliny gęstej.

• Czynniki pobudzające wydzielanie:

- myślenie o jedzeniu

- smak i zapach pokarmu

- obecność pokarmu w p. pok.

Połykanie

1. Faza ustna (dowolna) - język formuje kęsy i przesuwa je do części ustnej gardła.

2. Faza gardłowa (odruchowa - ośrodek odruchu w pniu mózgu):

- część nosowa gardła odcięta przez podniebienie miękkie (ochrona przed

zarzucaniem do jamy nosowej)

- głośnia zamknięta, nagłośnia zamyka krtań od góry (ochrona przed zarzucaniem do

krtani)

- kęs przesuwany do przełyku przez skurcz perystaltyczny gardła (zwieracz górny

przełyku otwarty)

Przełyk

• 1/3 górna zbudowana z mięśnia szkieletowego, w tym zwieracz górny przełyku (unerwienie ruchowe - n. X)

• 2/3 dolne z mięśni gładkich, w tym zwieracz dolny

(unerwienie przywspółczulne - n. X)

Połykanie

3. Faza przełykowa (odruchowa): Kęs przesunięty do żołądka przez skurcz

perystaltyczny przełyku:

• Pokarm w przełyku - zamknięcie zwieracza górnego

• Przesunięcie kęsa (fala perystaltyczna ok. 3-4 cm/s + siła ciężkości)

• Pokarm wpada swobodnie do żołądka, zwieracz dolny się zamyka

Żołądek

• Dno, trzon, część odźwiernikowa

• Oddzielony od przełyku zwieraczem dolnym przełyku, od jelita odźwiernikiem

• 2 warstwy mięśni gładkich, każda funkcjonuje jako syncytium

Unerwienie żołądka

• Wewnętrzne ze splotu mięśniowego i podśluzówkowego - odpowiada za perystaltykę i wszelkie skurcze żołądka

• Zewnętrzne - autonomiczne

- przywspółczulne (n. X) - pobudza aktywność skurczową i wydzielniczą

- współczulne (ze splotu trzewnego) -hamuje aktywność żołądka

Funkcje żołądka:

• Motoryczna

• Wydzielnicza

• Obronna

• Trawienie i wchłanianie

Aktywność ruchowa żołądka ma na celu:

• Magazynowanie (głównie dno i trzon)

• Mieszanie (perystaltyka + retropulsja) do konsystencji papki + HCI + enzymy = miazga pokarmowa

• Opróżnianie - pasaż miazgi do dwunastnicy

Perystaltyka żołądka

• W komórkach rozrusznikowych na krzywiźnie większej powstają wolne fale depolaryzacji (3-4/min), które szerzą się w stronę odźwiernika (do 3-4cm/s)

• Wzrost stężenia Ca2+ wyzwala skurcz mięśni gładkich

• Siłę skurczów potęgują gastryna i Ach

Retropulsja

• Miazga pokarmowa dociera do części odźwiernikowej dzięki fali perystaltycznej

• Masywny skurcz części odźwiernikowej przesuwa miazgę z powrotem w kierunku trzonu żołądka

• Prowadzi to dalszego rozdrabniania i mieszania miazgi

Opróżnianie żołądka

• Duże kawałki nie przechodzą przez odźwiernik

• Przy każdym cyklu perystaltycznym żołądek opuszcza 2-7 ml miazgi

• Płyny znacznie szybciej

Regulacja opróżniania żołądka

1 Odruchowa

-odruchy pobudzające - wskutek rozciągnięcia ścian żołądka

-odruchy hamujące (jelitowo - żołądkowe) - chronią przed nadmiarem w jelitach

2. Hormonalna (hormony żołądkowe i jelitowe)

- gastryna pobudza (uwalniana w odpowiedzi na rozciągnięcie żołądka)

- hormony jelitowe (cholecystokinina, sekretyna) hamują w odpowiedzi na obecność pokarmu i kwasu w dwunastnicy

Wymioty

• Pobudzenie ośrodka wymiotnego w pniu mózgu - bezpośrednie

(uszkodzenie, wzrost ICP) lub pośrednie (odruchowe lub chemiczne drażnienie

chemorecepcyjnej strefy wyzwalającej)

• Głęboki wdech, zamknięcie nagłośni

• Wzrost ciśnienia w żołądku wyrzuca treść żołądkową do przełyku i na zewnątrz

Wydzielanie żołądkowe (~ 2l/24h)

• Faza głowowa (najszybsze wydzielanie — prawie połowa obj. soku)

myśl, zapach, smak -> pobudzenie n. X -> wydzielanie HCI, gastryny, pepsyny

• Faza żołądkowa (wydzielanie wolniejsze, ale długotrwale)

rozciągnięcie ścian żołądka -> wzmożone wydzielanie

• Faza jelitowa (niewielka ilość soku) obecność pokarmu w dwunastnicy hamuje wydzielanie

Komórki wydzielnicze żołądka

1. Dna i trzonu:

- kom. okładzinowe - wydzielają HCI, czynnik wewnętrzny

- kom. główne - pepsynogen

2. Części odźwiernikowej:

- komórki G - gastrynę

- komórki śluzowe

Wydzielanie HCI

1.Działanie - denaturacja białek

- spadek pH - optimum dla pepsyny

- ochrona p/bakteryjna

2. C02 + H20 -» H2C03 -» H+ + HC03-

3. Czynny transport H+ i Cl- z komórki okładzinowej do żołądka (pompa protonowa)

Wydzielanie HCI

• Zwiększają:

- acetylocholina (n. X)

- histamina (kom. tuczne)

- gastryna (hormon, kom. G)

• Zmniejszają

- somatostatyna (śródścienne sploty jelitowe)

- inhibitory H2 i pompy protonowej

Gastryna

• Pobudza - wydzielanie HCI

- motorykę żołądka i jelit

- wydzielanie trzustkowe

• Wydzielana do krwi z komórek G żołądka (gruczoły odźwiernikowe) pod wpływem pobudzenia n. X, aminokwasów, kawy, alkoholu

Pepsyna

• Enzym proteolityczny, rozpoczyna proces trawienia białek

• Wydzielany w postaci nieczynnej -pepsynogenu - przez komórki główne trzonu i dna żołądka, pod wpływem n. X, niskiego pH,

Bariera śluzówkowa żołądka

• Ponad 1mm warstwa śluzu wydzielanego prze4z komórki śluzowe żołądka

• Chroni błonę śluzową przed samotrawieniem

• Uszkodzenie bariery (alkohol, aspiryna) zapalenie lub owrzodzenie śluzówki

Trawienie w żołądku

• Węglowodanów - przez amylazę ślinową, hamowane przez niskie pH

• Białek - przez pepsynę (ok. 10% białek)

• Lipidów - znikome

Wchłanianie żołądkowe

• Substancje odżywcze - znikome ilości

• Woda - dość dobrze

• Alkohol - odwrotnie proporcjonalnie do stężenia

• Leki - różnie

Jelito cienkie

• Tu lwia część procesów trawienia i wchłaniania substancji odżywczych

• Długość około 5 m

• Powierzchnia wchłaniania ok250m2 ( dzięki kosmkom jelitowym i mikrokosmkom na powierzchni enterocytów )

Motoryka jelit

• Mieszanie miazgi pokarmowej z sokami trawiennymi

• Przesuwanie miazgi z dwunastnicy do okrężnicy (2-4 godz.)

Aktywność skurczowa jelit

1 Skurcze odcinkowe - na odcinku 2 cm

- przez 5-6 s

- 12/mln w dwunastnicycy i 8/min w krętym

2. Skurcze perystaltyczne na krótkich odcinkach jelita

3. MMC - międzytrawienny wędrujący kompleks mioelektryczny co 60-90 min, przez 10 min, wzdłuż całego przewodu pokarmowego, usuwają resztki miazgi pokarmowej z jelita

Pasaż jelitowy

• Skurczów odcinkowych najwięcej w dwunastnicy co przesuwa powoli miazgę ku okrężnicy

• Częstotliwość skurczów odcinkowych regulowana jest przez komórki rozrusznikowe w ścianie jelit, niezależnie od czynników hormonalnych i neuronalnych

• Siła skurczów wzmagana przez gastrynę, cholecystokininę, insulinę

Wydzielanie trzustkowe:

• Komórki endokrynne wysp trzustkowych -insulina, glukagon. somatostatyna, peptyd trzustkowy

• Komórki egzokrynne - 4 rodzaje enzymów trawiennych: peptydazy, lipazy, amylazy. nukleazy. trawiące białka, tłuszcze, węglowodany i kwasy nukleinowe

• Przewody wyprowadzające wydzielają 1200 -1500 ml soku trzustkowego, bogatego w HC03-(zobojętnia HCL)

Enzymy trzustkowe

• Amylaza trzustkowa hydrolizuje wielocukry (oprócz celulozy) do dwucukrów

• Lipazy trzustkowe (lipaza, lipaza cholesterolowa, fosfolipaza) hydrolizują estry w obecności żółci

• Proteazy trzustkowe (trypsyna, chymotrypsyny) wydzielane w postaci nieczynnej (zymogeny), uczynniane w świetle jelita przez enterokinazę i trypsynę

Trypsogen

( enterokinaza, trypsyna)

Trypsyna

Chymotrypsynogen

(trypsyna)

Chymotrypsyna

Wydzielanie trzustkowe

1.Faza głowowa - myśli, widok, smak, zapach Jedzenia —> n. X —> wydzielanie soku i enzymów

2. Faza żołądkowa

- rozciąganie żołądka (odruch wagowagalny)

- gastryna

3.Faza Jelitowa - aminokwasy, kw. tłuszczowe oraz niskie pH pobudzają wydzielanie cholecystokinlny i sekretyny z komórek endokrynnych jelit

- CCK pobudza wydzielanie żółci i enzymów trzustkowych

- sekretyna pobudza wydzielanie soku trzustkowego

Żółć

• Niezbędna do trawienia i wchłaniania tłuszczów

• Wytwarzana w hepatocytach (250 - 1100 ml/dobę) w sposób ciągły

• Magazynowana w pęcherzyku żółciowym

• Wydzielana do dwunastnicy pod wpływem CCK (wywołuje skurcz pęcherzyka żółciowego)

Skład żółci

• Kwasy żółciowe

• Barwniki żółciowe (bilirubina i biliwerdyna)

• Fosfolipidy (razem umożliwiają rozpuszczenie lipidów w wodzie)

• Cholesterol (wydzielanie go z żółcią reguluje poziom w surowicy)

• Elektrolity

Wydzielanie jelitowe

Śluz (komórki kubkowe i B……), enzymy powierzchniowe nabłonka jelit, woda i elektrolity

• Amylaza ślinowa - trawienie węglowodanów - nieznaczne

• Amylaza trzustkowa

• Enzymy nabłonka szczoteczkowego - maltoza, laktoza, sacharoza;

• Końcowe produkty: glukoza, fruktoza, galaktoza

Zaburzenia wchłaniania węglowodanów

• Np. nietolerancja mleka krowiego wskutek braku laktazy jelitowej,

• Cukier w jelicie wywiera wysokie ciśnienie osmotyczne, ściągając wodę do światła jelita - biegunka,

• Jego fermentacja przez bakterie jelitowe prowadzi do powstawania wodoru, metanu, C02 - kolki.

Białka

• Zapotrzebowanie dobowe spada z 4 g/d u niemowląt do 0,5 - 1 g/d u dorosłych

• W jelitach obecne białka endogenne (30 - 40 mg/d, wydzielane do przewodu pokarmowego i złuszczone komórki) oraz egzogenne z diety

Trawienie białek

• Pepsyna żołądkowa (10 - 15%)

• Proteazy trzustkowe (najistotniejsze)

• Peptydazy jelitowe

• Ostatecznie strawione do peptydów i aminokwasów

Wchłanianie białek

• Transport aktywny zależny od stężeń Na+ (do enterocytów)

• Niektóre peptydy w enterocytach trawione przez peptydazy wewnątrzkomórkowe)

• Dyfuzja prosta lub ułatwiona z komórek do płynu tkankowego i krwi

• Wchłanianie strawionych białek jest prawie całkowite

• Główna przyczyną złego wchłaniania bywa niedobór enzymów trzustkowych

Trawienie tłuszczów

• W żołądku znikome (lipaza językowa)

• Emulsyflkacja lipidów przez kwasy żółciowe i lecytynę do drobnych kropelek <1μm

• Lipazy trzustkowe łatwo trawią zemulsyfikowane lipidy:

-lipaza (trójglicerydy do monoglicerydów)

- esteraza cholesterolu (odczepia kwasy tłuszczowe od cholesterolu)

- fosfolipaza A2 (odczepia kwasy tłuszczowe od fosfolipidów)

Wchłanianie lipidów

• Monoglicerydy i cholesterol tworzą z solami żółciowymi kuliste micele (cząsteczki lipidów otoczone przez cz. kwasów żółciowych), które przemieszczają się na powierzchnię mikrokosmków jelitowych

• Gdy micela przylgnie do błony komórkowej, lipidy z jej wnętrza przechodzą przez błonę do komórki

• Po przekazaniu wszystkich lipidów sole żółciowe wchłaniają się w końcowym odcinku jelita krętego

W enterocytach

• Następuje resynteza trójglicerydów, fosfolipidów i estryfikacja cholesterolu

• Odtworzone lipidy łączą się tworząc chylomikrony (małe krople tłuszczu, ~1 nm

• Chylomikrony opuszczają enterocyt na drodze egzocytozy, w płynie zewnątrzkomórkowym łączą się w większe krople, które dyfundują do naczyń

mieczowych i krążenia wrotnego

Wchłanianie tłuszczów

• Jest całkowite

• Zachodzi głównie w dwunastnicy i początkowej części jelita czczego

• Bywa upośledzone w niedoborach lipaz trzustkowych lub żółci

Woda

• Jelita muszą wchłonąć wodę spożytą (~3l/d) oraz wodę wydzieloną w ślinie,

śluzie, soku żołądkowym i trzustkowym (7- 8 l/d)

• Jej wchłanianie odbywa się biernie, zgodnie z gradientem osmotycznym,

wytworzonym przez wchłaniane czynnie substancje odżywcze I elektrolity (tak by

płyn w jelicie był izoosmotyczny)

Transport wody

1. W dwunastnicy miazga pokarmowa jest hiperosmotyczna - woda wydzielana do światła

2. W jelicie czczym i krętym resorpcja Naci odwraca gradient osmotyczny - woda

wchłaniana do komórek

NaCl

1. Transport Na+ do enterocytów

- aktywnie we współtransporcie z glukozą, aminokwasami, peptydami

- dyfuzja bierna zgodnie z gradientem chemicznym lub elektrycznym

2. Transport aktywny z enterocytów do płynu zewnątrzkomórkowego (ATP-aza

Na+/K+)

3. Cl biernie za Na+ zgodnie z gradientem elektrochemicznym

Witaminy

• Rozpuszczalne w tłuszczach - wchłaniane z miceli razem z lipidami

• Rozpuszczalne w wodzie - wchłaniane w części bliższej jelita cienkiego - transport ułatwiony lub aktywny zależny od Na+

Witamina BI2

• W żołądku B12 łączy się z białkiem R

• Równolegle komórki okładzinowe żołądka wydzielają czynnik wewnętrzny

• W jelicie proteazy trzustkowe uwalniają B12 z białka R, co umożliwia jej połączenie z czynnikiem wewnętrznym

• Kompleks B12-czynnik osiąga swoiste receptory w jelicie krętym, skąd B12

wchłaniana do komórek

Wapń

• W diecie ok. 1g Ca2+/d, wchłania się 25 - 8 0 %

• •Wchłanianie do komórki dzięki nośnikowi białkowemu, aktywowanemu przez witaminę D3

• Transport z enterocytów aktywny (ATP)

Rola witaminy D3

• W wątrobie witamina D3 -> 25-hydroksywltD3

• 
  W nerkach pod wpływem parathormonu 25-OHwitD3 l,25-dihydroksywitD3

• l,25-diOHwitD3 w enterocytach indukuje syntezę białka nośnikowego dla Ca2+

Żelazo

• Wchłaniane gł. w dwunastnicy i jelicie czczym , w postaci hemu (z mięsa) i wolnego jonu

• Wit C redukuje Fe3+ do Fe2+, co ułatwia wchłanianie

• W enterocycie łączy się z apoferrytyną tworząc ferrytynę

• W płynie śródmiąższowym Fe łączy się z transferyną, kompleks przechodzi do

osocza

Regulacja wchłaniania żelaza

• Wchłanianie Fe do osocza zależy od stężenia transferyny

• Gdy niskie stężenie - większość Fe zostaje w enterocycie jako ferrytyna, ostatecznie wydalona ze złuszczonym nabłonkiem

• Przy zwiększonym zapotrzebowaniu na Fe nasila się synteza transferyny i zwiększa wchłanianie Fe do osocza

Jelito grube

• Kątnica

• Okrężnica wstępująca (wstępnica)

• Okrężnica poprzeczna (poprzecznica)

• Okrężnica zstępująca (zstępnica)

• Esica

• Odbytnica

Funkcje jelita grubego

• Wchłanianie zwrotne wody i elektrolitów

• Formowanie i wydalanie kału

Motoryka

• Skurcze propulsywne (powstawanie i znikanie wypukleń okrężnicy) wyciska treść jelitową w przód i w tył, podobnie do skurczów odcinkowych jelita cienkiego

• Fale perystaltyczne (5 cm/godz)

• Skurcze masowe (3 - 4 na dobę) szybko przesuwają masy kałowe do okrężnicy

• Wsteczny ruch kału z odbytnicy do esicy (większa częstość skurczów propulsywnych w odbytnicy) powoduje, że odbytnica jest pusta, a kał gromadzi się w esicy

Defekacja

1.Skurcz mm gładkich esicy i odbytnicy przesuwa kał do odbytu

2. Zwieracze wewnętrzny i zewnętrzny odbytu rozluźniają się

3. Skurcz mm brzucha i przepony wytwarza tłocznię brzuszną, co ułatwia wydalenie

kału

Regulacja defekacji

• Odruch odbytniczo - zwieraczowy - nagromadzenie kału w odbytnicy odruchowo rozluźnia wewnętrzny a kurczy zewnętrzny zwieracz odbytu - uczucie parcia na stolec

• Kontrola dowolna utrzymuje skurcz zwieracza zewn lub rozluźnia go

• Jeżeli nie nastąpi defekacja zwieracz wewn kurczy się a odbytnica rozluźnia

• Gdy brak kontroli nerwowej zwieracza stolec zostaje wydalony bezwiednie po wypełnieniu odbytnicy

Wchłanianie w jelicie grubym

• Woda - maksymalnie 2 - 3 l/d (większość w jelicie cienkim)

• NaCI - większość jonów nie wchłoniętych w jelicie cienkim wchłania się w grubym

• K+ - wydzielane przez okrężnicę do kału (reguluje ALDOSTERON)

Gazy jelitowe

1. Połykane (powietrze, napoje gazowane), usuwane na zewnątrz lub przesuwane do jelit.

2. Powstałe wskutek fermentacji pokarmu przez bakterie jelitowe.

3. Mogą też dyfundować z krwi.

Gazy

• W jelicie cienkim - niewiele gazów połykowych, przesuwane do grubego

• W okrężnicy powstaje do 7 - 10 l/d gazów fermentacyjnych (C02, H2, CH4, N2)

• Większość wchłaniana do krwi, ok. 600 ml/d wydalane przez odbyt na zewnątrz (głównie azot)

Pobudliwość:

• Zdolność reagowania komórki, tkanki, lub organizmu na bodziec stanem pobudzenia

Bodźce

• Swoiste: działające na swoisty receptor

• Nieswoiste /heterologiczne/: pobudzają poprzez działanie zbyt dużą siłą

• Progowe-najsłabsze działające

• Podprogowe -tylko pobudzenie miejscowe bez rozprzestrzeniania się

• Nadprogowe- o sile znacznie większej niż progowe

• Sumowanie przestrzenne

• Sumowanie czasowe

Komórki pobudliwe

• Komórki nerwowe (przenoszenie i modyfikacja impulsów)

• Komórki mięśniowe (skurcz w odpowiedzi na impuls)

• „wszystko albo nic

Potencjał spoczynkowy komórki

• różnicą potencjałów pomiędzy wnętrzem a zewnętrzem komórki (50-100mV)

• Na pow. wewn. błony— ładunek ujemny

• „ „ zewnętrznej - dodatni „

• Dzięki nierównomiernemu rozmieszczeniu jonów po obu stronach błony kom.

Geneza potencjału spoczynkowego

• Aktywny transport Na+ poza komórkę K+ do komórki

! POMPA SODOWO-POTASOWA !

• Spoczynkowa niska przepuszczalność błony dla Na+

• Nieprzepuszczalność dla anionów organicznych

• Niezła przepuszczalność dla K+

Potencjał czynnościowy komórki

• Zmiana potencjału komórki pobudliwej

• spowodowana wystąpieniem zmian stężeń jonowych

• Na skutek pobudzenia (działaniem bodźca)

Przebieg potencjału czynnościowego

• wzrost przepuszczalności dla sodu /kilkaset x

• t 0,5-2 msek + 20 mV

• aktywacja przemieszczania potasu na zewnątrz komórki

• uaktywnienie pompy sodowo -potasowej /repolaryzacja/

Zmiany pobudliwości komórki

• Okres refrakcji bezwzględnej >-55mV brak odpowiedzi na bodźce

• Okres refrakcji względnej -, - 55 mV przejściowy spadek pobudliwości może zadziałać b.silny bodziec

• Okres nadpobudliwości- egzaltacji

• Spadek pobudliwości - faza hyperpolaryzacji

Rodzaje synaps

NERWOWO-NERWOWE

• akso-dendrytyczne

• akso-aksonalne

• akso-somatyczne

Sprzężenie elektrowydzielnicze

• Uwalnianie pod wpływem potencjału czynnościowego w szczelinie synaptycznej substancji chemicznych spełniających rolę mediatorów

Sprzężenie chemiczno-elektryczne

Przekazywanie pobudzenia presynaptycznego na błonę postsynaptyczną przez

1. Uwolnienie mediatora do szczeliny synaptycznej

2. Połączenie mediatora/transmitera/ z receptorem /błoną postsynaptyczną/

3. Wzbudzenie potencjału postsynaptycznego

Mediatory

• Pobudzające: Acetylocholina, Dopomina, Noradrenalina, 5-hydroksytryptamina,

substancja P.

• Hamujące: GABA, B-alanina, glicyna, prostaglandyny

Potencjały postsynaptyczne

• Pobudzający: depolaryzujący, wyzwalający potencjał czynnościowy

• Hamujący: hyperpolaryzujący

• Opóźnienie postsynaptyczne: czas przejścia informacji przez szczelinę synaptyczną

(od 0,5 do kilku ms)

Neuron

• Soma ( ciało komórki)

• Neuryt(akson), jego kolaterale

• Dendryty

Neuron

• Neuroplazma

• Neurolema

• Aksolema

• Osłonka mielinowa - kom. Schwanna

• Węzły Ranviera co 1,5 mm

• oligodendrocyty

Neuron

• Ok..30 bilionów neuronów

• długość aksonu od 1 do 120 cm

• wielkość 4-150 mikrometrów

Synapsa - cechy charakterystyczne;

• Działanie integracyjne:

-sumowanie dodawanie się potencjałów czynnościowych

- torowanie- wielkość potencjałów postsynaptycznych rośnie wraz z powtarzaniem

bodźca

- hamowanie postsynaptyczne bezpośrednie-po wyładowaniu postsynaptycznym /brak reakcji/

- hamowanie postsynaptyczne pośrednie- inne połączenie akso-aksonalne

Podział włókien nerwowych:

• Bezmielinowe: fala depolaryzacji w sposób ciągły v = 2 m./sek

• Mielinowe: depolaryzacja pomiędzy przewężeniami Ranviera skokowo,

impulsywnie v = kila -120 m./sek

Podział czynnościowy:

• Aferentne- dośrodkowe /a/

• Eferentne -na obwód /e/

• Czuciowe

• Ruchowe

Grupy włókien nerwowych:

-A- rdzeniowe, mielinowe czuciowe, somatyczne ,a, e

-B- mielinowe, układ wegetatywny — (Ach) /PS, S - przedzwojowe/

-Cs - bezmielinowe, układ wegetatywny, S pozazwojowe (Na)

-Cd.r - czuciowe, bezmielinowe rdzeniowe - ( a )

Komórka mięśniowa :miocyt

• mm. gładkie

• mm. poprzecznie prążkowane

1 .szkieletowe

2. mięsień sercowy

Mięśnie szkieletowe

• Włókna mięśniowe (na długość mięśnia)

• Sarkolema, cewki T

• Sarkoplazma

• Siateczka sarkoplazmatyczna, cysterny końcowe

• Jądra komórkowe

• Miofibryle

Płytka motoryczna

(Synapsa nerwowo- mięśniowa)

• Neurolema

• Mediator -acetylocholina

• Receptor cholinergiczny

• Sarkolemma

• Esteraza cholinowa

Pobudzenie komórki mięśniowej

• Depolaryzacja sarkolemy -cewek T

• Aktywacja układów kurczliwych - Ca

• Pojedyncze pobudzenie 5-10 ms

• Pojedynczy skurcz MS od pobudzenia -klika -kilkadziesiąt MS

Sprzężenie elektromechaniczne

• aktywacja układów kurczliwych przez powstały potencjał czynnościowy

• uwalniania Ca z cystern końcowych

• odblokowanie kompleksu troponina - tropomiozyna przez Ca

• przesuwanie się nitek aktyny

Rozkojarzenie elektromechaniczne

• Brak skurczów przy zachowanym potencjale czynnościowym

Rodzaje skurczów

• Pojedynczy

• Tężcowy - niezupełny, zupełny

• Izotoniczny (tonus = const)

• Izotoniczny wtórnie obciążony (auksotoniczny)

• Izometryczny bez skracania

Typy komórek mięśniowych

• I - powolne, czerwone (metabolizm gł. tlenowy - dużo sarkoplazmy, mioglobiny,

mitochondriów, naczyń)

• II a - szybkie, białe (metabolizm gł. beztlenowy, szybkie precyzyjne ruchy,

szybko objawy zmęczenia)

• II b - pośrednie (szybkie o przewadze metabolizmu tlenowego, później się męczą niż II a)

Mięśnie gładkie

• Wrzecionowate, w środku jądro, brak podziału na serkomery (brak linii Z)

• aktyna, miozyna równolegle do osi kom.

• białka kurczliwe 10% masy

• Aktywacja skurczu przez kompleks Cakalmodulina (białko cytoplazmatyczne)

• potencjał spoczynkowy - 35 - 65 mV

Cechy charakterystyczne

• dłużej trwający skurcz, ale słabszy

• większe rozciąganie

• właściwości automatyzmu/zdolność do samopobudzania/

• obrona skurczem przed nadmiernym rozciąganiem

Pobudzanie mięśni gładkich

• Własne impulsy z komórek rozrusznikowych

• czynniki fizyczne (rozciąganie, temperatura, C02, zmiany pH)

• mediatory ukł. autonomicznego

Regulacja mm.gładkich

• Noradrenalina (Na)

receptor alfa- depolaryzacja, skurcz

receptor beta - hiperpolaryzacja, zwiotczenie (efekt zależy od przewagi danych receptorów w poszczególnych mięśniach)

• Acetylocholina (Ach) -receptor

muskarynowy M — depolaryzacja lub hiperpolaryzacja, zawsze odwrotnie niż Na

Podział czynnościowy mm. gładkich

• Wielojednostkowe - obficie unerwione, szybka odpowiedź, bez automatyzmu

(drobne letniczki, nasieniowód)

• Jednostkowe - skąpe unerwienie, liczne komórki rozrusznikowe (mm. jelit, dużych

tętnic)

• Pośrednie - unerwienie asymetryczne (ściany małych, średnich tętnic)

---