SZKOŁA KLASYCZNA
Twórcą teorii liberalnej w ekonomii jest Adam Smith. Podstawowymi założeniami jego teorii był swobodny podział pracy oraz liberalny ustrój. Głosił że przedmiotem konsumpcji może być tylko taka ilość dóbr, jaką społeczeństwo wyprodukuje. A. Smith jest autorem dzieła pt. Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, które wniosło niepodważalny wkład do teorii ekonomii. W dziele tym postawił tezę, że każda praca przyczynia się do bogactwa narodów.
Adam Smith w pracy Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów sformułował cztery zasady podatkowe: zasadę równości, pewności, dogodności i taniości. Pierwsza z zasad ma charakter merytoryczny, dalsze trzy - techniczny.
Zasada równości, według A. Smitha, oznacza, że sprawiedliwy system podatkowy charakteryzuje się powszechnością i równością opodatkowania, a więc polega na opodatkowaniu proporcjonalnym do zdolności podatkowej podatnika, tzn. takim, jakie podatnik jest zdolny zapłacić. Przy takim opodatkowaniu wszyscy podatnicy ponoszą ciężar podatkowy, stanowiący jednakową część uzyskiwanych dochodów czy też wartości posiadanego majątku itp. Nadanie takiej treści tej zasadzie oznaczało odrzucenie dominującego dotąd poglądu, że sprawiedliwymi i równymi są podatki jednakowe dla wszystkich, np. pobierane od wszystkich obywateli w takiej samej kwocie. Zdaniem A. Smitha, dochody niektórych podatników, zwłaszcza bogatych, mogą być opodatkowane progresywnie, ponieważ obywatel mający większą zdolność płatniczą powinien płacić większy podatek. Zgodnie z zasadą pewności podatnik winien być wcześniej poinformowany o rodzaju, wysokości i sposobie zapłaty podatku oraz być pewny niezmienności zasady „z dnia na dzień”. Według A. Smitha zasada ta ma podstawowe znaczenie, ważniejsze nawet niż zasada równości, ponieważ szkody spowodowane jej naruszeniem są o wiele większe niż szkody wynikające z naruszenia zasady równości. Zasada dogodności określa konieczność respektowania wygody, a więc interesu podatnika w toku poboru podatków. Natomiast zasada taniości formułuje postulat takiej organizacji wymiaru i poboru podatków, aby koszty związane z tymi czynnościami były możliwie najniższe i nie przekraczały przychodu z tytułu podatku. Według Smitha tylko system podatkowy, w którym zastosowano te zasady można uznać za dobry.
Autor poddał również krytyce podatki stosowane w praktyce. Usystematyzował je w trzy grupy. Pierwszą grupę stanowiły podatki bezpośrednie, druga - podatki pośrednie, a trzecią podatki konsumpcyjne. Dodatkowo zajął się podatkiem gruntowym. Swoje rozważania skupił wokół zagadnień związanych z realizowaniem przez podatki zasad, którym powinien odpowiadać dobrze skonstruowany podatek. Omawiając podatek gruntowy zwrócił uwagę na formę katastratu, w myśl której podatek oparty jest na oszacowaniu. Dostrzegał ułomności tego podatku, który nakładany w dłuższym okresie nie odpowiada zasadzie równości opodatkowania. Uważał, że bardziej korzystnym jest opodatkowanie uzależnione od zmiany wysokości renty. Podobnie odnosił się do opodatkowania zysków z nieruchomości i od kapitałów. Uważał, że podstawa ich opodatkowania powinna być renta. Zdaniem A. Smitha opodatkowanie zysków od kapitału jest trudno uchwytne. W przypadku stosowania wysokich podatków od kapitałów podatnicy mogą majątek ukrywać lub wywieźć go poza granicę kraju. Wzrost takich zjawisk wpłynie niekorzystnie na stan gospodarki państwa. Na uwagę zasługuje stanowisko prezentowane wobec opodatkowania proporcjonalnego, któremu jest przeciwny.
We Francji kontynuatorem szkoły A. Smitha był J.B. Say, który w dziele pt. Traktat o ekonomii politycznej, czyli prosty wkład sposobu w jaki się tworzą, rozdzielają i spożywają bogactwa zajął się przede wszystkim konstrukcją podatków oraz procedurą podatkową.
J.B. Say postawił tezę, że dobry plan finansowy przewiduje małe wydatki, natomiast dobre podatki to podatki niskie. Kontynuował pogląd liberałów, iż państwo pobierając wydatki wydatkuje je nieproduktywnie. Jego zdaniem, jedynym powodem, dla którego można uznać, że podatki tracą swoje wady, będzie dobre ich użytkowanie. W ślad za Smithem wysunął kilka zasad, którym powinien odpowiadać dobrze zorganizowany system podatkowy: powinien on być umiarkowany, sprawiedliwy, nie szkodzący reprodukcji, moralny oraz nakładający niewielkie obciążenia i tylko wtedy, gdy dostarczają one korzyści dla skarbu.
Nowatorskim poglądem było ze strony Saya uważanie za sprawiedliwe podatków progresywnych. Dodatkowo też uznał, że podatki wywierają wpływ zarówno na konsumpcję, produkcję ,jak i zwyczaje społeczeństwa, i że powinno być ono zgodne z moralnością. Formułowane przez niego zasady najszerzej poruszają aspekty pozafiskalne systemu podatkowego. Say wskazał na zalety podatków pośrednich, tj. łatwość uiszczania, nałożone mniejsze obciążenia oraz na ich wady, czyli nierównomierne opodatkowanie, przerzucalność opodatkowania. Wysunął też tezę, że podatek jest wartością dostarczaną przez społeczeństwo, która po konsumpcji nie wraca do społeczeństwa. Na społeczeństwo nałożone są koszty usług osobowych związanych z podatkami, a przede wszystkim obciążone jest ono ciężarem podatkowym i kosztami jego poboru. Say dostrzegał istnienie podatków w ujęciu systemowym. Według niego prawidłowa ocena stosowanych podatków możliwa jest jedynie przy rozpatrywaniu rozwiązań w ujęciu całościowym.
Kolejny wielki teoretyk myśli klasycznej - David Ricardo wypowiadał się na temat podatków w dziele pt. Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania wydanym w Londynie w 1817 roku, w którym skoncentrował się wokół rozważań na temat podziału wytworzonego produktu. Głosił, że dochód prywatny jest podstawą w gospodarstwie społecznym oraz ostatecznym źródłem przychodów publicznych państwa. Zgodnie z jego stanowiskiem podatki są częścią produktu ziemi i pracy całego kraju oddaną do dyspozycji rządu. Płaci się je zawsze z kapitału lub dochodu kraju.
Wielkim osiągnięciem Ricarda jest tzw. paradygmat Ricardiański, który stwierdza, że jeśli rząd pokrywa dziś deficyt obligacjami to po to, aby spłacić to zadłużenie wraz z odsetkami, jutro będzie musiał podnosić podatki.
Ricardo zajmował się również zagadnieniem przerzucalności podatków i ich wpływem na doktrynę podatkową.