„Zarządzanie produkcją i usługami”

TEMAT 1+2 - Zarządzanie produkcją w gospodarce rynkowej

• Opisz z punktu widzenia logistycznego podstawowe rodzaje działalności gospodarczych.

- wytwórcza - na rzeczowy strumień dostaw składają się materiały podstawowe (surowce, elementy oraz zespoły kooperacyjne) oraz pomocnicze zużywane w toku produkcji, nabywane na rynku dóbr przemysłowych. W wyniku procesów logistycznych powstają wyroby gotowe, wypełniające kanały sprzedaży. Wyroby te są przedmiotem dystrybucji przedsiębiorstw handlowych i usługowych na rynek dóbr konsumpcyjnych lub przemysłowych.

- handlowa - brak funkcji wytwórczych - przedsiębiorstwa handlowe zasilane są towarami odsprzedawanymi dalej odbiorcom oraz pomocniczymi. Odbiorca: końcowy( konsument ) , przedsiębiorstwo produkcyjne;

- usługowa - brak funkcji wytwórczych - zasilane tylko materiałami pomocniczymi, a produktem sprzedaży są szeroko pojmowanych usług (transportowe, informatyczne, księgowe);

• Co to jest produkcja (operacje, działalność operacyjna)?

- jedna z trzech podstawowych dziedzin zarządzania przedsiębiorstwem; proces, w którym zasoby kapitałowe, rzeczowe (maszyny, urządzenia, materiały) i osobowe (nakłady) są łączone w procesie transformacji lub konwersji dla wytworzenia produktów (efekty), obejmujących wyroby i/lub usługi.

• Opisz nakłady i efekty końcowe działalności produkcyjnej.

Nakłady - zasoby obiektowe(środki pracy i zasoby pracownicze, tworzące zdolność produkcyjną systemu) angażujące kapitał trwały przedsiębiorstwa i zasileniowe(przedmioty pracy podstawowe oraz pomocnicze) - angażujące i związane z przepływem kapitału obrotowego.

Efekty:

- wyroby - produkty fizyczne, namacalne

- usługi - produkty nie fizyczne, nienamacalne

Wyrób i usługa mogą być jednym przedmiotem sprzedaży, co powoduje niejasność między granicami co jest co.

• Na jakie dwie grupy dzielą się nakłady (zasoby) leżące w gestii zarządzającego produkcją? Obiektowe i zasileniowe.

• Podaj definicję zarządzania produkcją.

- proces podejmowania decyzji w zakresie nabywania i efektywnego wykorzystania zasobów produkcyjnych celem wytworzenia określonych produktów. Decyzje podejmowane są w oparciu o informacje dot. efektów rynkowych, systemów produkcyjnych i nakłady wejściowe. Zarządzanie produkcją jest skoncentrowane na zarządzaniu zdolnościami produkcyjnymi oraz materiałami.

• Co to jest skuteczność, sprawność, efektywność i produktywność systemu produkcyjnego?

Skuteczność: stopień osiągnięcia przez system założonego celu. Wskaźnik: ef. Osiągnięte/ Planowane

Sprawność: stopień w jakim system wykorzystuje zasoby celem osiągnięcia pożądanych efektów. Wskaźnik: nakłady planowane/nakłady rzeczywiste.

Efektywność: efekty użytkowe/ nakłady poniesione na uzyskanie ef. użyt.

Produktywność: wskaźnik efektywności w wymiarze rzeczowym. Wskaźnik: skuteczność/ sprawność(zasoby faktycznie zużyte).

• Opisz charakter powiązań między trzema kluczowymi obszarami funkcjonalnymi przedsiębiorstwa: marketingiem, produkcją i finansami.

Marketing dostarcza informacji na temat chłonności rynku systemowi produkcyjnemu, który planuje i uruchamia przepływy materiałowe celem zaspokojenia potrzeb rynku, a żeby to zrealizować to obszar finansów planuje i uruchamia przepływy kapitałowe.

• Scharakteryzuj produkcję masową, seryjną i jednostkową.

- masowa - wysoki, równomierny popyt; duża ilość wytwarzanych tych samych produktów w dłuższym okresie i prawie niezmienny ich asortyment. Mało niewielkich zmian. Grupy współpracujących stanowisk, linie produkcyjne lub montażowe, ekonomia skali = niski Kjz.

- seryjna - średni rozmiar produkcji - potrzeby rynku znane z wyprzedzeniem mniej lub bardziej ustalony asortyment w określonych seriach składowany w magazynie w oczekiwaniu na zapotrzebowanie. Wielkość jednorazowej produkcji jak i szerokość asortymentu i częstotliwość jego zmiany jest zróżnicowana w zależności od potrzeb rynku, rodzaju działalności oraz polityki ekonomicznej przedsiębiorstwa (produkcja wielko, średnio i małoseryjna w których różnią się Kzj oraz kosztami przestawiania produkcji.

- jednostkowa- jeden lub kilka produktów przy szerokim ich asortymencie. Niepowtarzalny proces wytwarzania, wyrób ma parametry określone przez klienta, stanowiska grupowane w grupy jednorodnych urządzeń, częsta zmiana asortymentu wymaga przestawiania produkcji i wysokich Kzj.

• Scharakteryzuj środowiska produkcyjne PNM, PNZ, MNZ, KNZ.

PNM- produkcja na magazyn, który jest buforem między firmą a klientem, z którego zaspokajane są potrzeby klientów. Prognoza popytu uruchamia przepływ materiałów, który jest sfinalizowany przed otrzymaniem zamówienia, klient nie ma wpływu na kształt produktu. Charakterystyczne dla produkcji ustabilizowanej - masowej, wielkoseryjnej. (rowery, zeszyty itp.)

PNZ- produkcja na zamówienie, bezpośrednia relacja firma-klient. Przepływ materiałowy uruchomiony prognozami zużycia, produkcja zaczyna się w momencie złożenia zamówienia, po ustaleniu specyfikacji odbioru. Produkcja nieustabilizowana - jednostkowa, małoseryjna

(maszyny energetyczne)

MNZ- montaż na zamówienie - pośrednio między produkcją na magazyn a na zamówienie, duża możliwość konfiguracji produktu przy montażu. Przepływ materiałowy zakończony na produkcji elementów opcjonalnych. Klient posiada średni wpływ na wygląd produktu końcowego. Średnioseryjna. (komputery)

KNZ- konstrukcja na zamówienie - klient ma max wpływu na produkt końcowy, produkcja jednostkowa,(statek).

WNZ - wykończenie na zamówienie - pośrednie między produkcja na magazyn a montażem na zamówienie, prognozy zużycia uruchamiają przepływ, koniec na produktach niewykończonych - bazowych. Ograniczony wpływ klienta. Wielkoseryjna. (meble, samochody)

• Co to jest w środowisku produkcyjnym „punkt oddzielenia zamówienia klienta”

Punkt ingerencji klienta w konfigurację produktu. Miejsce spotkania prognoz z zamówieniami klientów na drodze przepływów materiałowych w przedsiębiorstwie.

• Podaj kluczowe atrybuty (kryteria) i kierunki konkurencji przedsiębiorstwa.

• Podaj cechy środowisk produkcyjnych PNM, PNZ, MNZ, KNZ ze względu na elastyczność i szybkość dostaw oraz jednostkowe koszty produkcji.

• W jakich sprzecznych orientacjach funkcjonuje współczesne przedsiębiorstwo?

• Opisz cele zarządzania działalnością operacyjną.

TEMAT 2 - System zarządzania produkcją

• Opisz funkcje zarządzania produkcją.

• Przedstaw hierarchię systemu zarządzania produkcją.

• Opisz charakter i obszary decyzji strategicznych w zarządzaniu produkcją.

• Opisz charakter i poziomy decyzji operacyjnych w zarządzaniu produkcją.

• Wymień fazy realizacji decyzji operacyjnych zarządzania produkcją i podaj, jak zwykle określa się system je realizujący.

• Scharakteryzuj przekroje i parametry planowania produkcji w przedsiębiorstwie.

TEMAT 3 - Średniookresowe planowanie produkcji

• Jakie plany obejmuje część techniczna oraz ekonomiczna planu techniczno-ekonomicznego przedsiębiorstwa?

• Dlaczego średniookresowy plan produkcji nosi zamiennie nazwę planu zagregowanego?

• Podaj warunek konieczny i wystarczający bilansowania planu produkcji

• Wymień opcje decyzyjne planowania przynależne obszarowi marketingu. Podaj ich wady
  i zalety.

• Wymień opcje decyzyjne planowania przynależne obszarowi produkcji. Podaj ich wady
  i zalety.

• Co to jest strategia aktywna i pasywna oraz czysta i mieszana planowania zagregowanego?

• Wymień i opisz klasyczne czyste strategie pasywne średniookresowego planowania produkcji.

• Jakie metody i które powszechniej wykorzystuje się przy ustalaniu zagregowanego planu produkcji?

TEMAT 4 - Krótkookresowe planowanie produkcji

• Podaj parametry przepływu materiałowego w przedsiębiorstwie.

• Co to jest seria produkcyjna i partia (produkcyjna i zakupu)?

• Co to jest czas realizacji zamówienia oraz realizacji zleceń?

• Podaj procedury planowania wykonawczego.

• Co to jest zamówienie oraz zlecenie i jakie relacje mogą między nimi wystąpić?

• Co jest efektem planowania w czasie (terminowania)?

• Na czym polega terminowanie „w przód”? Podaj wady i zalety.

• Na czym polega terminowanie „wstecz”? Podaj wady i zalety.

• Co jest celem planowania obciążeń (bilansowania)?

• Na czym polega obciążanie nieograniczone i ograniczone zdolności produkcyjnej?

• Opisz sposoby wyrównywania bilansu obciążenia.

• Podaj rodzaje i cechy harmonogramowania zadań produkcyjnych

TEMAT 5 - Zarządzanie zapasami

• Co to jest zapas rotujący i nierotujący?

• Jakie rodzaje zapasów obejmują zapasy kupowane, przetwarzane i sprzedawane?

• Jaka jest różnica między buforami bezpieczeństwa: ilościowym i czasowym?

• Opisz determinanty poziomu zapasów w przedsiębiorstwie.

• Co w efekcie ustala zarządzający zapasami kupowanymi i produkowanymi?

• Opisz metody określania popytu (zapotrzebowania) na zapas

• Opisz systemy kontroli stanów stanów zapasów. Podaj wady i zalety.

• Jakie koszty gospodarowania zapasami zaliczamy do kosztów stałych i zmiennych?

TEMAT 6 - Systemy sterowania zapasami SCS

• Podaj założenia modelu ekonomicznej wielkości zamówienia EOQ.

• Jakie koszty minimalizujemy w modelu ekonomicznej wielkości zamówienia EOQ?

• Co to jest i jak się ustala punkt zamawiania w sterowaniu zapasami?

• Podaj założenia i minimalizowane koszty modelu ekonomicznej wielkości produkcji POQ.

• Podaj założenia i minimalizowane koszty modelu EOQ z zamówieniami zaległymi.

• Podaj założenia i minimalizowane koszty modelu EOQ z rabatami cenowymi.

• Jak ustala się wielkość zamówienia w systemie „stały okres zamawiania” SOZ?

• Co spowoduje zwiększenie tempa popytu w systemie sterowania zapasami „stała wielkość zamówienia” SWZ i „stały okres zamawiania” SOZ?

• Jaki jest przedział czasu osłaniany zapasem bezpieczeństwa w systemie sterowania zapasami „stała wielkość zamówienia” SWZ i „stały okres zamawiania” SOZ?

• Podaj normy (parametry) sterowania zapasami dla systemów: stała wielkość zamówienia, stały okres zamawiania, uzupełniania opcjonalnego i łączonego.

• Które z wymienionych wyżej systemów wymagają ciągłej kontroli stanów zapasów, a które okresowej?

• Jaki jest punkt zamawiania i średni poziom zapasu w systemie „dwóch skrzynek”?

TEMAT 7a - System planowania potrzeb materiałowych MRP

• Co to jest popyt niezależny (pierwotny) i zależny (wtórny) na zapas?

• Określ następujące atrybuty popytu niezależnego: pewność, ciągłość, sposób ustalania oraz charakter zużycia zapasu.

• Określ następujące atrybuty popytu zależnego: pewność, ciągłość, sposób ustalania oraz charakter zużycia zapasu.

• Podaj podstawowe dane wejściowe do obliczania planu potrzeb materiałowych MRP

• Jakie informacje zawiera struktura wyrobu (specyfikacja materiałowa) BOM?

• Co określa norma zużycia w strukturze wyrobu BOM?

• Jak ustala się w systemie MRP planowany zapas dla okresu „t”?

• Jak ustala się w systemie MRP potrzeby netto?

• Który algorytm ustalania wielkości partii nie tworzy zapasów materiałowych i ile wynosi w nim wielkość partii?

Dr inż. Tadeusz Zbroja

---