Międzynarodowa Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej (CERD)
Została otwarta do podpisu dnia 7 marca 1966 w Nowym Jorku, ratyfikowana 21 XII 1965r rezolucja 2106(XX). Jest to konwencj ratyfikowana przez największą liczbę państwa- 170. W Polsce została ratyfikowana dnia 9 października 1968roku ( Dz.U. 6IX1969) z zastrzeżeniem Rady Państwa, iż PRL nie uznaje się związany art.22 konwencji:
Każdy spór między dwoma lub więcej Państwami Stronami Konwencji dotyczący interpretacji lub stosowania niniejszej Konwencji, który nie zostanie rozstrzygnięty w drodze rokowań lub przez zastosowanie procedury wyraźnie ustalonej w niniejszej Konwencji, zostanie przekazany - na wniosek którejkolwiek ze stron w sporze - do rozstrzygnięcia Międzynarodowemu Trybunałowi Sprawiedliwości, chyba że strony będące w sporze zgodzą się na inny tryb uregulowania sporu.
Jak zaznaczono we wstępie konwencji powstała ona :
na kanwie Deklaracji ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej z dnia 20 XI 1963 (rezolucja 1904(XVIII)) [potwierdza konieczność szybkiej likwidacji dyskryminacji rasowej na całym świecie we wszystkich jej formach i przejawach oraz zapewnienia zrozumienia i poszanowania godności ludzkie] pragąć wprowadzić ją w życie
z uwagii na Konwencję dotyczącą dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonania zawodu (1958 Międzynarodowa Organizacja Pracy) i Konwencję w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty (1960 ONZ dla Wychowania, Nauki i Kultury)
w celu realizacji jednego z celów ONZ, mianowicie popierania, zachęcania i upowszechnienia poszanowania praw człowieka i podstawowoych wolności bez względu na rasę, język, płeć, wyznanie
z uwagi na zawartą w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka niezbywalność i przyrodzoność wolności i równości w godności człwoieka i dostępu do wszystkich wynikających z tego tytułów praw bez wględu na rasę, kolor skóry czy pochodznie narodowe.
w wyniku rezolucji ZO 1514 (XV) z 14XII1960 roku proklamującej konieczność szybkiej i bezwarunkowej likwidacji kolonializmu i wszelkich praktyk dyskryminacji i segregacji bez względu na formę i miejsce ich występowania, (Deklaracja w sprawie przyznania niepodległość krajomi narodom kolonialnym)
w uznaniu braku naukowych podstaw doktryn opartych na wyższości ze względu na zróżnicowanie rasowe, takie doktryny zostały uznane za fałszywe, niebezpieczne, amoralne i tym samym nie znajdujące usprawiedliwienia ani w teorii ani pratyce.
w wyniku zrozumiena, iż jakiekolwiek przejawy dyskryminacji zagrażają nie tylko bezpieczeństwu i pokojowi światowemu,ale także wewnątrzpaństwowemu, utrudnia kontakty międzynarodowe
ponieważ dyskryminacja jest niezgodna z ideami każdego społeczeństwa
wyraz zaniepokojenia istnieniem w niektórych światach apartheidu, segregacji i sepracji rządów opartych na doktrynie wyższości lub nienawiści rasowej
w celu podjęcia wszelkich środków do bezwarunkowej likwidacji przejawów dyskrymiancji w celu pogłębienia zrozumienia między rasami i zbudowania społeczności międzynarodowej wolnej od wszelkich form segregacji i dyskryminacji rasowej,
Definicja dyskryminacji rasowej:wszelkie zróżnicowanie,wykluczenie, ograniczenie lub uprzywilejowanie z powodu rasy, koloru skóry, urodzenia,pochodzenia narodowego lub etnicznego, które ma na celu lub pociąga za sobą przekreślenie bądź uszczuplenie uznania, wykonywania lub korzystania, na zasadzie równości z praw człowieka i podstawowych wolności w dziedzinie politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej lub w jakiejkolwiek innej dziedzinie życia publicznego. (art.1)
CELE KONWENCJI
Konwencja podkreśla, że nie ma ona na celu uprzywielejowanie którejkolwiek ze stron konwencji czy ingerencji w ustawodawstwo stron (wykluczeni błędnej interpretacji), jeżeli te nie dyskryminują żadnej określonej narodowości.
Co więcej konwencja pozwala na stosowanie specjalnych środków podjętych w celu zapewninie rozwoju pewnych grup etnicznych czy rasowych, tudzież jednostek, jeśli środki te nie będą prowadzić w konsekwencji do utrzymywania odrębnych praw dla różnych grup rasowych i nie pozostaną w mocy po osiągnięciu celów, dla których zostały podjęte. (art.1.4)
Jednocześnie państwa strony konwencji zapewniają osobom podległym ich jurysdykcji skuteczną obronę i środki ochrony przed wszelkim aktom dyskryminacji rasowej i gwarantują prawo do dochodenia przed sądami słusznego i odpowiedniego zadośćuczynienia a szkody poniesione w wyniku dyskryminacji (art.6).
A także podjąć niezwłocznie środki zwłaszcza w dziedzienie oświaty, wychowani, kultury, informcji, mające na celu zwalczanie przesądów i przekonań prowadzących do dyskm oraz propagowania celów i zasad KNZ, Powszechnej Dekl.Praw Człowieka, Dekl. NZ w sprw. Likwidacji wszelkich from dyskryminacji rasowej i Konwencji. (art7.) Celem konwencji jest też przeprowadzenie przy pomocy państw wszelkimi srodkami bezzwłocznej polityki likwidacji dyskryminacji poprzez :(art2):
nie wydawania aktów dyskryminujących
monitorowania dostępu do inst. i org. oraz działania inst i org
nie popieranie jednostek, grup, inst, org prowadzących działania o char. dyskryminującym
przegląd polityki na szbeli lokanym i ogólnokrajowym w celu uchylenia lub unieważnienia wszelkich ustaw i przepisów stwarzających lub utrwalających dyskrm rasową
zabronienie nawet na drodze prawnej dykrym ras
popieranie org i ruchy integrujące różne rasy w celu działania na rzecz porozumienia między rasmi
(2.2)w razie koniecności podjęcie specjalnych środków pozwalających na rozwój i ochronę grup rasowych i jednostek
5. z potępienie wszekiego rodzaju dyskryminacji rasowej oraz doktryn o wyższości rasowej art. 4 :
uznać za przestępstwo podlegające karze zgodnie z prawem wszelkie rozpowszechnianie idei opartych na wyższości lub nienawiści rasowej, wszelkie podżeganie do dyskryminacji rasowej, jak również wszelkie akty przemocy lub podżeganie do tego rodzaju aktów wobec jakiejkolwiek rasy bądź grupy osób o innym kolorze skóry lub innego pochodzenia etnicznego, a także udzielanie pomocy w prowadzeniu działalności rasistowskiej, włączając w to finansowanie tej działalności;
uznać za nielegalne organizacje mające na celu popieranie dyskryminacji rasowej i podżeganie do niej oraz wprowadzić zakaz ich działalności, jak również zorganizowanej i wszelkiej innej działalności propagandowej mającej takie same cele oraz uznać udział w takich organizacjach lub w takiej działalności za przestępstwo podlegające karze zgodnie z prawem;
nie zezwalać władzom i instytucjom publicznym, tak ogólnokrajowym, jak i lokalnym, na podżeganie do dyskryminacji rasowej czy też na popieranie jej.
likwidacjię form wszelkiej dyskryminacji oraz równego dostępu do praw,w szczególności m.in.: prawo do równego traktowani przed sądami i innymi organami sprawiedliwości, prawo do bezpieczeństwa osobistego i ochrony przez państwo przed przemocą lub naruszeniem nietykalności cielesnej, prawa politycznych (wybory), równego dostępu do służby publicznej, praw obywatelskich, gospodarczych, społecznych i kulturalnych orz prawo do dostępu do wszelkich miejsc użyteczności publicznej.
Wykorzenianie i przeciwdziałanie wszekim przejawom dyskrymianacji ze względu na kolor skóry, rasę, język, wynzanie, płeć
CZĘŚĆ II
Komitet do spraw likwidacji dyskryminacji rasowej : (art.8)
18 ekspertów o wysokim poziomie moralnym i uznanej bezstronności
wybierani przez strony konwenci spośród swoich obywateli
funkcje wykonywane w imieniu własnym
wzięta zostanie pod uwagę konieczność zapewnienia właściwej reprezentacji geograficznej oraz reprezentacji różnych form cywilizacji, jak również głównych systemów prawnych (8.1)
członkowie wybierani w głosowaniu tajnym:
z list osób głoszonych przez państwa strony konwencji i przygotowaną przez Sekretarza Gen.ONZ- państwo może wybrać tylko jednego swojego obywatela (8.4)
na zebraniu stron konwencji zwołanym przez S.G. w siedziebie ONZ
quorum 2/3 liczby państw stron konwencji
członkami ci, którzy otrzymają największą liczbę głosów i absolutną większość głosów obecnych i głosujących przedstawicieli państw
(8.5 a-b) na okres 4 lat
mandaty 9 pierwszych członków wygasają po 2 latach ( ich nazwiska ustalone po pierwszych wyborach w drodze losowania przez przewodniczącego Komitetu
państwo wyznacza nowego eksperta na miejsce tego, który już przstał sprawować funkcję; nowy kandydat podlega zatwierdzeniu przez Komitet
(8.6) państwa ponoszą wydatki na swoich członków w okresie pełnienia przez nich funkcji
pierwsze wybory w 6 miesięcy od daty wejścia w życie konwencji (8.3)
3 miesiące przed wyborami Sekretarz Generalny ONZ wystosuje list do Państw Stron konwencji z zaproszenim do zgłaszania kandydatur przez 2 miesiące
(art.10)
komitet uchwala swój regulamin wew oraz powołuje funkcjonariuszy na okres 2 lat
Sek.Gen.ONZ zapewnia funkcjonowanie Sek.Komitetu
posiedzenia Kom. w siedzibie ONZ
ZADANIA KOMITETu:
rozpatrznie sprawozdań (w ciągu roku od wejścia kon. W życie, następnie co 2 lata i na każde żądanie Komitetu) o środkach ustawodawczych, sądowych, administracyjnych i innych zastosowanych w celu wprowadzenie w życie konwencji przygotowywanych przez państwa strony ( przedstawiane najpierw S.G)(art.9)
przygotowywyanie sprawozdań z działalności Kom. przedstawianych ZO za bośrednictwem S.G.
może wysuwać sugestie i zalecenia ogólne w opraciu o analizę sprawozdań państw stron
monitorowanie wykonania postanowień konwencji
forum wymiany pism dt.wykonywania postanowień konwencji
rozpatrywanie spraw o nieprzestrżeganie praw konwencji, ale dopiero po stwierdzeniu, że zostały zastosowane i wyczerpane wszelkie możliwe wew. środki zaradcze, chybaże stwierdzono wystąpienie nieuzasadnionej zwłoki.
polubowne rozstrzganie sporów w ramach dobrych usług, komisji i pośrednictwa
przyjmowanie i rozpatrywanie skarg jednostek lub grup osób o ile państwa strony uznają, iż Komitet może takie skargi przyjmować i po wyczerpaniu drogi krajowej
HISTORIA:
Władze PRL głosiły doktrynę jakoby Polska była krajem monoetnicznym, niemniej jednak zdarzały się manifestacje rasizmu. Po upadku komunizmu RP miała zostać ojczyzną także dla mniejszości narodowych. Zaczęł powstawać organizacje mniejszościowe, a od lat 90 rozpoczęto prace nad ustawą o mniejzościach narodowych i etnicznych. Problemem okazały się kwestia przyznania praw językowych niektórym miejszościom narodowym.Ostatecznie ustawa została przyjęta w 2005 roku..
Specjalne programy
dla Romów pilotażowy 2000-2003, ogólnopolski 2010
dyrektywy UE (objęcie ochroną do tej pory nie chronionych żadnymi ustawami cudzoziemców i migrantów Dyrektywa Równości Rasowej (VI2000, obowiązek implementacji do 2003, działanie bepośrednie) - ENAR - Europejska Sieć Przeciwko Rasizmowi
Krajowy Program Przeciwdziałania dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Związanej z Nim Nietolerancji 2004-2009
Organizacje propagujące walkę z rasizmem (członkowie ENAR): Związek Romów, Stowarzyszenie „Jeden Świat”, Amnesty International Polska, „Znak”
POLSKIE PRAWO :
Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych i języku regionalnym (XI2004)(Dz. U. z 2005, Nr 17, poz. 141 z późn. zm.) wprowadza zakaz dyskryminacji i zobowiązuje organy władzy publicznej do podejmowania dialogu międzykulturowego, ochrony osób, które są obiektem dyskryminacji, wrogości lub przemocy oraz popierania pełnej i rzeczywistej równości w sferze życia ekonomicznego, społecznego, politycznego i kulturalnego między osobami należącymi do mniejszości a osobami należącymi do większości
ustawy w prawie karnym, o świadczeniach soc, policjii etc.
Konstytucja RP z dnia 02 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) zakazuje istnienia partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swych programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, wprowadza zakaz dyskryminacji rasowej stanowiąc, że wszyscy są wobec prawa równi, wszyscy mają prawo do jednakowego traktowania przez władze publiczne oraz że nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. (art.13,32,35)
Ustawa z dnia 06 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997, Nr 88, poz. 553 z późn. zm.), zakazuje nawoływania do nienawiści oraz znieważania z przyczyn różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998, Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), zakazuje jakiejkolwiek dyskryminacji bezpośredniej lub pośredniej - w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, narodowość, przekonania, zwłaszcza polityczne lub religijne, oraz przynależność związkową oraz zawiera gwarancje ich przestrzegania.
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2007, Nr 43, poz. 277 z późn. zm.), która stanowi, że Policja może pobierać, przetwarzać i wykorzystywać w celach śledczych i identyfikacyjnych informacje, w tym dane osobowe, ujawniające rasę lub pochodzenie etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne itd.
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008, Nr 69, poz. 415 z późn. zm.), która zakazuje dyskryminacji m. in. z przyczyn rasy i narodowości.
Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP (Dz. U. z 2007, Nr 190, poz. 1360 z późn. zm.), która przewiduje zwolnienie komitetów wyborczych utworzonych przez organizacje mniejszości narodowych z wymogu przekroczenia 5 % progu wyborczego.
Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz. U. z 1999, Nr 90, poz. 999 z późn. zm.), która stanowi, że zawarte w niej przepisy nie naruszają praw mniejszości narodowych i etnicznych.
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004, Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) stanowiąca, że szkoły i placówki publiczne umożliwią uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, a w szczególności naukę języka i w języku ojczystym oraz naukę własnej historii i kultury.
Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2004, Nr 253, poz. 1114 z późn. zm.) stanowiąca, że programy publicznej radiofonii i telewizji powinny uwzględniać potrzeby mniejszości narodowych i grup etnicznych.
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz. U. z 2001, Nr 79, poz. 857 z późn. zm.) przewiduje możliwość wystąpienia przez sąd rejestrujący partię polityczną do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności celów partii politycznej z Konstytucją.
Ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. z 1997, Nr 102, poz. 643 z późn. zm.), stanowi, że Trybunał orzeka w sprawach m. in. zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006, Nr 234, poz. 1694 z późn. zm.), regulująca m.in. zasady i warunki wjazdu, przejazdu pobytu i wyjazdu cudzoziemców z terytorium RP.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2009, Nr 189, poz. 1472 - tekst jednolity) określająca zasady, warunki i tryb udzielania cudzoziemcom ochrony na terytorium RP.
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008, Nr 234, poz. 1570z późn. zm.) określa prawa i obowiązki cudzoziemców w zakresach dotyczących bezpieczeństwa epidemiologicznego.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) określają m.in. sposób finansowania świadczeń zdrowotnych dla cudzoziemców.
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009, Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.), która zawiera Rozdział 5 dotyczący integracji uchodźców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą.
ONZ
Polityka rasistowska rządu Republiki Południowej Afryki od początku powstania ONZ stanowiła problem poruszany zarówno w Zgromadzeniu Ogólnym, jak i w innych organach ONZ (szczególnie w Radzie Bezpieczeństwa). W roku 1952 do porządku dziennego po raz pierwszy włączono problem konfliktu rasowego i polityki apartheidu. W ciągu 8 lat - do 1960 r. wielokrotnie uchwalano na forum ZO rezolucje i apele do rządu RPA o zmianę i wycofanie się z rasistowskiej polityki. Wreszcie, wobec braku jakichkolwiek posunięć RPA, w 1961 r. Zgromadzenie Ogólne wezwało członków ONZ do rozważenia podjęcia indywidualnych i zbiorowych sankcji. Potwierdzone to zostało w rezolucji z 6 listopada 1962, która stwierdzając, że polityka apartheidu stanowi poważne zagrożenie dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, wezwało państwa członkowskie do podjęcia sankcji wobec RPA. Na wniosek prezydenta RPA Nelsona Mandeli ONZ zniosła sankcje w 1993 r
Projekt deklaracji w sprawie dyskryminacji rasowej został przygotowany przez Podomisję do Spraw Zapobiegania Dyskryminacji i Ochrony Mniejszości w styczniu 1963 r., a następnie przekazany do rozpatrzenia Komisji Praw Człowieka. Sesja XVIII Zgromadzenia Ogólnego 20 listopada 1963 r. przyjęła deklarację w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej. Po raz pierwszy w dokumencie międzynarodowym dyskryminacji z powodu rasy, koloru skóry lub pochodzenia etnicznego została potępiona, jako stanowiąca obrazę godności ludzkiej i sprzeczna z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych. Potwierdzono zarazem uroczyście konieczność natychmiastowego podjęcia kroków dla jej likwidacji.Równocześnie z przyjęciem deklaracji podjęto prace nad przygotowaniem projektu specjalnej konwencji. Był on rozpatrywany i uchwalony 21 marca 1965 r. na XX Sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ.Znaczenie konwencji jest duże. Po raz pierwszy ustalono normę prawa międzynarodowego, normę jasną i wiążącą, potępiającą rasizm i dyskryminację rasową. Propagowanie rasizmu i polityki dyskryminacji zostało zagrożone sankcja karną. Dodatkowo, by zabezpieczyć sposób i stopień wprowadzania w życie postanowień konwencji, powołany został komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej uprawniony do kontroli międzynarodowej.
W 2001 roku uczestnicy Światowej Konferencji na temat Rasizmu, Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Pokrewnych Przejawów Nietolerancji przyjęli Deklarację z Durbanu oraz Program Działania jako wzór dalszych działań mających na celu realizację zasad związanych z równością i zwalczaniem dyskryminacji. Utworzono trzy organy, których zadaniem jest monitorowanie skutecznej realizacji postanowień Światowej Konferencji - Międzyrządową Grupę Roboczą ds. Skutecznej Realizacji Deklaracji i Programu Działania z Durbanu; Ekspercką Grupę Roboczą ds. Ludności Pochodzenia Afrykańskiego oraz grupę ds. wdrażania Deklaracji i Programu Działania z Durbanu, w skład której wchodzą autorytety. Światową Konferencję w Durbanie poprzedziło 50 lat działalności Organizacji Narodów Zjednoczonych ukierunkowanej na całkowitą eliminację rasizmu i dyskryminacji rasowej. Działania te obejmują m.in.: przyjęcie w 1963 roku Deklaracji Narodów Zjednoczonych w sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej; przyjęcie Międzynarodowej Konwencji w sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej z 1965 roku; ogłoszenie roku 1970 Międzynarodowym Rokiem Działań na rzecz Walki z Rasizmem i Dyskryminacją Rasową; ustanowienie trzech dekad Działań na rzecz Walki z Rasizmem i Dyskryminacją Rasową (1973-1982, 1983-1992 i 1993-2002) oraz wyznaczenie Specjalnego Sprawozdawcy ds. Współczesnych Form Rasizmu, Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Pokrewnych Przejawów Nietolerancji.
Agendy podejmujące działania ukierunkowane na likwidację dyskryminacji rasowej to:
Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO),
Komisja Gospodarcza ds. Ameryki Łacińskiej i Karaibów (ECLAC),
Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Kultury i Nauki (UNESCO),
Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP),
Program Wolontariuszy Narodów Zjednoczonych (UNV),
Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF),
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO),
Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR),
Sojusz Agend Narodów Zjednoczonych ds. HIV/AIDS (UNAIDS),
Departament Spraw Gospodarczych i Społecznych NZ (DESA),
Departament Informacji Publicznej NZ (DPI),
Fundusz Ludnościowy Narodów Zjednoczonych (UNFPA),
Program Narodów Zjednoczonych ds. Kontroli Środków Odurzających (UNODC)
Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Kobiet (UNIFEM).