makroekonomia sciaga

1. Miejsce i rola makroekonomii wśród nauk ekonomicznych i jej główne obszary zainteresowań badawczych.

Makroekonomia bada gospodarkę jako całość, obejmując takie zjawiska i procesy gospodarcze jak: wzrost dochodów, stabilność cen, inflacja czy bezrobocie; zajmuje się także badaniem wpływu polityki państwa na kształtowanie sytuacji w całej gospodarce.

Bada również przewidywane skutki wynikające z danej sytuacji gospodarczej, mierzy ogólne efekty gospodarcze, wyjaśnia ich przyczyny i następstwa, analizuje związki przyczynowo-skutkowe, a także prognozuje tendencje rozwojowe całego systemu gospodarczego.

Makroekonomia musi podejmować badania i przeprowadzać analizy dotyczące polityki państwa nie tylko w sferze gospodarczej, lecz także w dziedzinach czysto politycznych, z uwzględnieniem polityki zagranicznej, obronnej oraz polityki wewnętrznej kraju.

Bada na przykład wpływ polityki podatkowej na stopę oszczędności krajowych, oddziaływanie zabezpieczenia bezrobotnych na stopę bezrobocia, jak też rolę polityki monetarnej w utrzymywaniu stabilności cen. Stawia przed sobą pytania dotyczące czynników określających ogólny poziom cen, wysokość inflacji, wielkość produkcji krajowej i jej strukturę oraz bada zasady i metody zapobiegania inflacji, recesji, bezrobociu i nadmiernym fluktuacjom wielkości produkcji.

Co to jest dochód narodowy brutto (produkt narodowy brutto) i jakie jest jego zastosowanie w toku badania gospodarki poszczególnych krajów?

Dochód narodowy brutto (DNB) jest podstawową miarą dochodu uzyskiwanego przez określony naród, który wyraża całkowitą wielkość wartości dodanej, pochodzącej ze źródeł krajowych i zagranicznych, a uzyskanej przez mieszkańców danego kraju w ciągu roku. DNB pozwala mierzyć zarówno dochody powstające w gospodarce, jak i jej wydatki ponoszone na wytworzone e jej ramach dobra i usługi, ponieważ wielkości te są de facto sobie równe, tzn., że w gospodarce jako całości dochodu muszą być równe wydatkom. DNB umożliwia nie tylko dokonanie pomiaru wielkości dóbr i usług wytworzonych w danym czasie, tj. w ciągu roku, w gospodarce danego kraju, lecz również pozwala zbadać przepływy dochodów i wydatków następujące w tej gospodarce.

Co to są zasoby i strumienie? Proszę podać przykłady uzasadniające różnice między nimi.

Zasoby i strumienie są to zmienne ilościowe. Zasób jest to dana ilość pieniądza lub dobra mierzona w danym momencie, podczas gdy strumień jest to ilość mierzona w jednostce czasu. Można przytoczyć następujące przykłady:

bogactwo konsumenta stanowi zasób, strumieniami natomiast są jego dochody oraz wydatki
liczba bezrobotnych stanowi zasób, a liczba osób tracących pracę w danym czasie jest strumieniem dopływającym do zasobu bezrobocia;
wielkość kapitału zaangażowanego w gospodarce jest zasobem, nakłady inwestycyjne przeznaczone na zwiększenie zasobu kapitału stanowią strumień;
dług rządowy danego kraju jest zasobem, a deficyt budżetowy powstający w określonym czasie jest strumieniem;

Zasób stanowi zatem akumulację strumieni, które wpływają na zmianę jego wielkości.

Jakie są podstawowe różnice między dochodem narodowym brutto(produktem narodowym brutto) a produktem krajowym brutto? W jakich warunkach byłyby one równe sobie?

DNB jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez czynniki produkcji. PKB obejmuje wyłącznie produkcję wytworzoną w danym kraju i nie uwzględnia różnic dotyczących przynależności państwowej lub narodowej działających w danym kraju podmiotów gospodarczych. PNB jest równy PKB powiększonemu o dochody netto z tytułu własności za granicą.

Jakie są zasady obliczania DNB (PNB) i PKB i w jaki sposób uwzględnia się w tych miernikach te ich elementy składowe, które nie przechodzą przez rynek?

Czy w przypadku, gdy udział „szarej strefy” przekracza 30 % DNB(lub PKB) uwzględniamy wartość jej produkcji w obliczaniu tych wielkości?

Niezależnie od tego jak wielkie mogą być dochody uzyskiwane z działalności przestępczej, to ze względu na to, że nie są one ani rejestrowane, ani ewidencjonowane, nie wliczamy ich do wartości PNB i PKB. Fakt ich istnienia jest jednak niewątpliwy i to one właśnie stanowią podstawę wielu nieoczekiwanych fortun i karier finansowych oraz mogą wyjaśnić, jak to jest, że ludzie często więcej wydają niż zarabiają.

Proszę wyjaśnić następujące pojęcia:

Wartość kalkulacyjna - nie jest ścisłym obliczeniem (ceną) ale szacunkiem stosowanym przy obliczaniu wartości dóbr i usług (np. mieszkaniowych, lub usług, które nie mają cen rynkowych, np. osoby w służbie państwowej, jak policjanci czy urzędnicy), wtedy wlicza się koszt utrzymania służ publicznych. Ich wynagrodzenie wchodzi do DNB, a nie wartości ich usług.

Dobra pośrednie - to dobra częściowo przetworzone, które stanowią nakład w procesie produkcji w innych przedsiębiorstwach, gdzie są zużywane.

Dobra finalne - to dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika. Są to albo dobra konsumpcyjne zakupione przez gospodarstwa domowe, albo dobra kapitałowe (inwestycyjne) - np. maszyny nabywane przez przedsiębiorstwa.

Wartość dodana. 1) Jest to wielkość dodatkowej wartości \rynkowej lub dochodu tworzona na każdym etapie. 2) Jest to przyrost wartości dóbr w wyniku określonego (danego) procesu produkcji.

Jakie są zależności między tymi wielkościami ekonomicznymi a DNB (PNB) i PKB.

Ze względu na różnice między DNB a PKB należy pamiętać, że w rachunku obydwu tych mierników uwzględnia się sumę wartości finalnych dóbr i usług, zaś nie uwzględnia się wartości dóbr pośrednich.

Jaka jest różnica między nominalnym a realnym DNB (PNB) i PKB?

Nominalny DNB wyraża jego wartość obliczoną w cenach bieżących, to jest w cenach, jakie istniały, gdy dany DNB był wytwarzany, a realny DNB jest obliczany w cenach stałych, czyli z uwzględnieniem zmian cen, przy zastosowaniu odpowiedniego wskaźnika.

Jak oblicza się i do jakich celów stosuje się nominalny i realny DNB (PNB) i PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca?

Dzieląc PNB wytworzony w danym kraju przez liczbę mieszkańców tego kraju otrzymamy wskaźnik przedstawiający wielkość PNB przypadającą na każdego mieszkańca i wyrażającą poziom rozwoju oraz zamożności danego kraju i jego obywateli, wliczając w to dochody uzyskiwane przez nich z tytułu własności posiadanej za granicą.

Nominalny PNB na 1 mieszkańca pozwala badać różnice między krajami w danym roku, wyrażone w cenach danego roku. Realny PNB na 1 mieszkańca pozwala badać różnice w poziomie rozwoju i stopniu zamożności społeczeństwa między różnymi krajami w poszczególnych latach i okresach oraz umożliwia prześledzenie zmian w kształtowaniu się tempa wzrostu PNB per capita i w poziomie standardu życiowego obywateli porównywanych krajów.

Proszę przedstawić strukturę gospodarki światowej przy pomocy wskaźników DNB (PNB) w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Jakie grupy typologiczne wyróżnia się w klasyfikacji Banku Światowego ze względu na wysokość DNB (PNB) per capita?

Na podstawie wysokości wskaźników PNB na 1 mieszkańca dokonano klasyfikacji krajów świata ze względu na poziom dochodów ludności. Dokonano podziału na następujące grupy:

kraje o niskich dochodach, obejmujące 45 krajów o rozpiętości PNB per capita
90-660 USD; ludność tych krajów liczyła 3092,7 mln, co stanowiło 56,2% ludności świata w 1993 roku
kraje o średnich dochodach, obejmujące 63 kraje o rozpiętości PNB per capita
730-12000 USD; ludność tych krajów liczyła 1596,3 mln, co stanowiło 29% całej ludności świata; ta grupa została podzielona na dwie podgrupy:

niższa grupa krajów o dochodach średnich, licząca 41 krajów o ludności stanowiącej 19,9% populacji światowej, o rozpiętości PNB per capita w granicach 730-2800 USD
wyższa grupa krajów o dochodach średnich, licząca 22 kraje o ludności stanowiącej 9,1 % całej ludności świata, o rozpiętości PNB per capita
2800-12000 USD

kraje o wysokich dochodach, obejmujące 24 kraje o wskaźniku PNB per capita powyżej 12000 USD, liczące 812,4 mln ludności, co stanowiło 14,8% ludności świata w 1993 roku

Klasyfikacja Banku Światowego pozwala dokonać porównań i ocenić strukturę gospodarki światowej ze względu na poziom rozwoju ekonomicznego oraz określić rozpiętości i dysproporcje w dziedzinie podziału światowego produktu społecznego. Kraje o PNB per capita wynoszącym 90-300 USD, to kraje nędzy i zacofania, a kraje, w których wskaźnik ten wynosi 12000 USD i więcej to kraje o wysokim poziomie rozwoju, wysokim stopniu dobrobytu, rozporządzające wysoką techniką i dobrze usytuowane na rynkach międzynarodowych.

Co to jest i do jakich celów stosuje się wskaźnik PPP?

Wskaźnik PPP określa dochód na mieszkańca uwzględniając rzeczywistą siłę nabywczą. Spełnia on rolę równoważnika siły nabywczej waluty danego kraju w stosunku do siły nabywczej dolara amerykańskiego.

3. Proszę przeprowadzić analizę podziału DNB (PNB, PKB) od strony dochodów i wydatków.

Dochody dzielimy na:

wynagrodzenia pracowników z tytułu zatrudnienia w przedsiębiorstwach wytwórczych, usługowych, instytucjach itd.
Dochody właścicieli przedsiębiorstw z tytułu pracy na własny rachunek
Dochody osobiste z rent, czynszów itp.
Zyski przedsiębiorstw
Dochód z oprocentowania kapitału netto
Pozycje niedochodowe kosztów pośrednich:

amortyzacja
podatki pośrednie od przedsiębiorstw (w tym transfery)

Ogólna suma wymienionych dochodów stanowi produkt krajowy brutto w cenach czynników produkcji. Dodając do niego dochody netto z tytułu własności za granicą otrzymamy dochód narodowy brutto obejmujący także amortyzację - odpisy z tytułu zużycia kapitału zaangażowanego w procesach wytwórczych i usługowych.

Wydatki są dzielone następująco:

konsumpcja, czyli spożycie dóbr i usług (C)
inwestycje, czyli ta część DNB, która jest przeznaczona na dalszy rozwój produkcji (I)
rządowe zakupy dóbr i usług obejmujące wydatki na cele publiczne, obronne itp. (G)
eksport netto stanowiący różnicę między wielkością eksportu a wielkością importu w danym roku (NX)

Określając produkt narodowy brutto przez Y otrzymamy:

Y = C + I + G + NX

Czy na podstawie analizy struktury gospodarki możliwe jest dokonanie oceny poziomu rozwoju ekonomicznego poszczególnych krajów?

Ukształtowanie się określonej rzeczowej struktury produkcji pozwala ocenić poziom rozwoju gospodarczego danego kraju. Gospodarka nowoczesna i wysoko rozwinięta charakteryzuje się niskim udziałem dochodów pochodzących z rolnictwa, stosunkowo wysokim udziałem dochodów pochodzących z produkcji przemysłu przetwórczego oraz dominującym udziałem usług w rzeczowej strukturze PKB. Gospodarka zacofana i słabo rozwinięta charakteryzuje się wysokim udziałem rolnictwa i zatrudnienia rolniczego w strukturze dochodów PKB, stosunkowo niskim udziałem przemysłu przetwórczego oraz niedostatecznym udziałem usług.

Ewolucja struktury gospodarczej. Jakie są cechy strukturalne współczesnej gospodarki?

Co to jest amortyzacja i dlaczego jest ona wliczana do wartości PNB i DNB (PNB, PKB) ?

Amortyzacja stanowi wartość zużytego w danym okresie kapitału trwałego, o którą zmniejsza się wartość początkowa obiektów tego kapitału w poszczególnych sekwencjach czasowych. W rachunku kosztów przedsiębiorstw amortyzacja odgrywa dualną rolę: jest ona kosztem ponoszonym z tytułu użytkowania obiektów kapitału trwałego oraz funduszem gromadzonym w celu przyszłego ich odtworzenia. Wlicza się ją do wartości PNB ponieważ jest wykorzystywana na inwestycje.

Proszę wyjaśnić następujące pojęcia:

Produkt narodowy netto jest miarą wielkości dochodu, która nie obejmuje amortyzacji; jest to produkt brutto pomniejszony o wartość amortyzacji

PNN = PNB - Am

Dochód narodowy wyraża wielkość przychodów otrzymywanych przez wszystkie jednostki i podmioty istniejące i działające w danej gospodarce;

DN = PNN - podatki pośrednie

Dochód osobisty - ogólna wielkość dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe oraz niekorporacyjne jednostki gospodarcze

DO = dochód narodowy (DN)

- zyski korporacji

- wpłaty z tytułu ubezpieczeń społecznych

- procenty netto

+ dywidendy

+ rządowe transfery dla osób

+ osobiste dochody z procentów

Dyspozycyjny dochód osobisty stanowi ogólną wielkość dochodu uzyskaną przez gospodarstwa domowe oraz niekorporacyjne przedsiębiorstwa, po wywiązaniu się przez nie ze zobowiązań podatkowych wobec rządu

DDO = DO - osobiste płatności podatkowe i niepodatkowe

Czy pojęcia wzrost gospodarczy i rozwój gospodarczy są synonimami, czy też istnieją między nimi istotne różnice?

Utożsamiając oba pojęcia nie popełniamy szczególnego błędu, lecz odróżnianie wzrostu i rozwoju gospodarczego ma istotne znaczenie dla oceny warunków rozwoju gospodarki i dokonywania porównań międzynarodowych.

Wzrost gospodarczy jest to szerzenie się zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi. Ponieważ zdolności produkcyjne gospodarki zależą przede wszystkim od ilości i jakości występujących w niej zasobów, jak również od poziomu techniki, wzrost gospodarczy musi się wiązać z rozszerzeniem i ulepszaniem tych czynników produkcji.

Na rozwój gospodarczy składają się strukturalne oraz inne zmiany towarzyszące wzrostowi gospodarczemu. Obejmuje on, ale i wykracza poza doskonalenie techniki i umiejętności, a więc poza czynniki pobudzające wzrost gospodarczy.

Jakie są główne czynniki wzrostu gospodarczego uwzględnione w najważniejszych modelach wzrostu? Jak można zdefiniować model wzrostu gospodarczego?

Model wzrostu gospodarczego to uproszczony schemat ukazujący podstawowe zależności między czynnikami wzrostu, abstrahujące od szczegółów i wpływu czynników drugorzędnych, a uwzględniające przede wszystkim podstawowe związki przyczynowo-skutkowe zachodzące w procesie wzrostu gospodarczego.

Model Roya Forbesa Harroda określony jest wzorem

G C = s

G - stopa wzrostu dochodu (DNB, PKB)

C - krańcowy współczynnik kapitału, czyli współczynnik kapitałochłonności

s - stopa oszczędności

Model Evseya Domara wygląda następująco:

- potencjalny przyrost dochodu wynikający z rosnącego popytu

- przyrost wydatków inwestycyjnych

- odwrotność krańcowej skłonności do oszczędzania

Funkcja w modelu Roberta Solowa:

Y - produkcja i dochód

K - wielkość zastosowanego kapitału w postaci maszyn, urządzeń technicznych i innych środków wytwarzania

L - wielkość nakładów pracy (zastosowanej siły roboczej)

E - wydajność (produktywność) pracy

Model wzrostu Michała Kaleckiego:

Y - wytworzony produkt brutto

L - liczba pracowników zatrudnionych w gospodarce w ciągu roku

W - przeciętna wydajność pracy na 1 zatrudnionego mierzoną stosunkiem DNB lub PKB do liczby pracowników

W jaki sposób mierzymy wzrost gospodarczy? Jakie wskaźniki stosujemy dla określenia poziomu rozwoju oraz dla badania poziomu warunków i jakości życia ludności?

O ile w analizie wzrostu gospodarczego interesują nas głównie wskaźniki PNB i PKB w ujęciu zagregowanym lub w przeliczeniu na głowę ludności, to badając rozwój gospodarczy będziemy interesować się takimi wskaźnikami jak: przeciętna długość życia mieszkańców danego kraju, wskaźnik śmiertelności niemowląt na 1000 żywych urodzeń, liczba ludności przypadająca na 1 lekarza lub na 1 pielęgniarkę, spożycie dzienne ludności w kaloriach na 1 mieszkańca, spożycie roczne podstawowych produktów żywnościowych na głowę, fizyczna wielkość trwałych dóbr konsumpcyjnych przypadająca na 1000 mieszkańców, takich jak liczba samochodów, telewizorów itd.

2. Jaka jest różnica między tempem wzrostu PNB :
, a wskaźnikiem tempa wzrostu w przeliczeniu na 1 mieszkańca?

Tempo wzrostu dochodu równa się sumie tempa wzrostu wydajności pracy i tempie wzrostu zatrudnienia.

Wysokość wskaźnika tempa wzrostu zależy przede wszystkim od stopy wzrostu ludności, czyli od przyrostu ludności w danym okresie bazowym. Oznaczając stopę wzrostu ludności przez
uzyskamy wskaźnik wzrostu dochodu na 1 mieszkańca r_d

Proszę przeprowadzić analizę inwestycyjnej formuły wzrostu gospodarczego (tzw. formuły Kaleckiego).

Z tytułu wielkości bezwzględnej poniesionych nakładów inwestycyjnych o danej efektywności, przyrost dochodu z tytułu inwestycji wyniesie:

gdzie
oznacza przyrost dochodu w wyniku poniesionych nakładów inwestycyjnych

I - wielkość nakładów inwestycyjnych poniesionych w roku poprzedzającym uzyskany przyrost dochodu (Kalecki przyjmuje założenie upraszczające, że nakład inwestycyjny wyprzedza osiągnięty w jego wyniku efekt o 1 rok; tzn. przyrost dochodu w roku t+1 jest skutkiem nakładów inwestycyjnych poniesionych w roku t₀; okres, w którym wydatkowane nakłady inwestycyjne powodują przyrost dochodu nazywamy okresem dojrzewania inwestycji),

- współczynnik globalnej efektywności inwestycji określający przyrost dochodu
uzyskany z danej wielkości nakładów inwestycyjnych
, czyli
; współczynnik ten obrazuje wielkość produkcji w wyrażeniu pieniężnym uzyskaną z każdej jednostki poniesionych nakładów inwestycyjnych i stanowi de facto odwrotność współczynnika kapitałochłonności, albo też znanego nam z modelu Harroda krańcowego współczynnika kapitału
.

Proszę przedstawić inwestycyjne i pozainwestycyjne czynniki wzrostu gospodarczego.

Inwestycyjne czynniki wzrostu gospodarczego to: wielkość nakładów inwestycyjnych poniesionych w roku poprzedzającym uzyskany przyrost dochodu - I ; współczynnik globalnej efektywności inwestycji -
. Pozainwestycyjne czynniki wzrostu gospodarczego to: współczynnik dezinwestycji określający procentowy spadek produkcji z tytułu rzeczywistego zużycia aparatu wytwórczego - (a); wielkość przyrostu produkcji wynikająca z lepszego wykorzystania istniejącego aparatu wytwórczego - (u).

W jaki sposób zmiany wielkości stopy inwestycji oraz wysokość współczynnika kapitałochłonności wpływają na tempo wzrostu gospodarczego? Proszę zilustrować swoje wywody odpowiednimi rysunkami.

Na rysunku przedstawione są funkcjonalne zależności między stopą wzrostu gospodarczego a stopą inwestycji; przy stopie inwestycji i₀ oraz przy założeniu stałości współczynników k, a oraz u (a > u) stopa wzrostu produktu wyniesie r₀, co oznacza, że produkt będzie rósł w tym właśnie tempie. Przyspieszenie jego wzrostu wymaga zwiększenia stopy inwestycji z i₀ do i₁, tzn., że i₁ > i₀; wówczas stopa wzrostu podniesie się z r₀ do r₁, przy r₁ > r₀. Odwrotnie - gdyby wyjściowe tempo wzrostu wynosiło r₁, przy stopie inwestycji i₁, to obniżenie stopy inwestycji do i₀ < i₁ spowodowałoby zmniejszenie tempa wzrostu do r₀ < r₁.

Z tego rysunku możemy odczytać podstawową zależność między stopą wzrostu a stopą inwestycji przy zmieniającej się wielkości k, tj. kapitałochłonności. Trzy proste oznaczone prze
przedstawiają funkcje wzrostu o różnych współczynnikach kapitałochłonności, które są uwidocznione na rysunku: k'' < k < k'. Przy kapitałochłonności k, czyli przy globalnej efektywności inwestycji
, dla osiągnięcia wyjściowego tempa wzrostu r₀ konieczne jest wyznaczenie stopy inwestycji na poziomie i₀, zwiększenie tempa wzrostu wymaga zwiększenia stopy inwestycji do i₁, co pozwoli osiągnąć pożądane wyższe tempo wzrostu r₁. przy wyższej kapitałochłonności k' > k, a zatem przy niższej efektywności inwestycji
, osiągnięcie wyższego tempa wzrostu r₁ wymagać będzie podniesienia stopy inwestycji do i₃; ta stopa inwestycji jest oczywiście wyższa nie tylko od stopy inwestycji i₀, lecz również od i₂, przy której tempo wzrostu r₀ było osiągane w warunkach kształtowania się kapitałochłonności k'' wymaga dla utrzymania się wyjściowego tempa wzrostu r₀ mniejszej stopy inwestycji i₄ < i₀, co pozwala wnioskować, że przy niższej kapitałochłonności można osiągnąć dane tempo wzrostu kosztem mniejszej stopy inwestycji.

4. Na czym polega i jakie ma cechy tzw. wzrost równomierny? Jak kształtują się relacje tempa wzrostu inwestycji i tempa wzrostu konsumpcji w warunkach modelu wzrostu równomiernego?

Wzrost równomierny charakteryzuje się stałym tempem wzrostu dochodu (PNB, PKB), prze stałym tempie wzrostu inwestycji i konsumpcji.

Ten rysunek dobrze przedstawia równomierny wzrost gospodarczy przy stałych parametrach k, a i u. Stopa inwestycji i₀ pozostaje niezmienna, co powoduje, że stopa wzrostu r₀ jest również stała. Oznacza to, że PKB (PNB) rośnie w danym okresie w jednostajnym tempie, a wobec utrzymywania się stałej stopy inwestycji i stałej stopy konsumpcji, inwestycje i konsumpcja rosną w takim samym tempie, równym tempu wzrostu produktu.

Jak kształtuje się tempo wzrostu spożycia oraz tempo wzrostu inwestycji w warunkach modelu wzrostu przyspieszonego?

Stopa spożycia (konsumpcji) w warunkach modelu wzrostu przyspieszonego jest wyrażona następująco:

Z zależności tej wynika, że każde zwiększenie stopy inwestycji musi spowodować określone skutki w odniesieniu do konsumpcji:

wzrost stopy inwestycji nieuchronnie wywoła spadek stopy konsumpcji, czyli wpłynie na zmniejszenie jej udziału w wielkości wytworzonego produktu
wzrost stopy inwestycji spowoduje zwiększenie tempa wzrostu inwestycji, doprowadzając eo ipso do zwolnienia tempa wzrostu konsumpcji
w początkowym okresie przyspieszenia wzrostu zwiększenie stopy inwestycji spowoduje, że hipotetyczny poziom konsumpcji, który można byłoby osiągnąć, gdyby przyspieszenie nie nastąpiło, będzie kształtować się na wyższym poziomie niż konsumpcja rzeczywista (faktyczna) osiągana w warunkach wyższego tempa wzrostu

Jakie czynniki determinują poziom współczynnika kapitałochłonności (capital / output ratio)?

Współczynnik kapitałochłonności zależy od wielu czynników, spośród których trzy mają największe znaczenie:

współczynnik kapitałochłonności zależy przede wszystkim od przyjętej w danym kraju i w danym czasie struktury inwestycji; kapitałochłonność produkcji jest bowiem różna w różnych gałęziach gospodarki: wysoka - w górnictwie, energetyce, przemyśle ciężkim; niska - w przemyśle odzieżowym, obuwniczym, spożywczym i w innych gałęz9iach przemysłu lekkiego, a także w wielu rodzajach usług; od wyboru struktury inwestycji, czyli wzajemnych proporcji między nakładami inwestycyjnymi w różnych dziedzinach gospodarki, zależy średnia krańcowa kapitałochłonność produkcji;
jeżeli założymy, że struktura inwestycji jest dana, to wówczas na wysokość współczynnika kapitałochłonności wpływać będzie poziom techniczny nowych obiektów inwestycyjnych; przy rozwiązaniach technicznych o wysokim stopniu mechanizacji lub automatyzacji i przy równocześnie ograniczonym stopniu zatrudnienia współczynnik kapitałochłonności będzie wyższy niż wówczas, gdy w nowych obiektach inwestycyjnych będą zastosowane techniki o niskim poziomie mechanizacji ale za to wymagające dużych nakładów pracy; możemy zatem stwierdzić, że na wysokość współczynnika kapitałochłonności wywiera wybór metod wytwarzania w nowych obiektach inwestycyjnych, z punktu widzenia intensywności kapitałowej zastosowanych technik produkcji

postęp techniczny i określone jego tendencje również wywierają wpływ na poziom kapitałochłonności; w zależności od tego, czy inwestycje realizowane przy stosowaniu postępu technicznego zapewnią bardziej lub mniej korzystne relacje między wzrostem nakładów inwestycyjnych a wielkością zatrudnienia i jak wpływają one na poziom i tempo wzrostu wydajności pracy, inwestorzy będą w swych decyzjach wyboru kierować się ku bardziej lub mniej kapitałochłonnym rozwiązaniom; istnieje pewna prawidłowość związana z poziomem rozwoju gospodarczego różnych krajów: kraje wysoko rozwinięte, posiadające obfitość zasobów kapitału (dóbr inwestycyjnych), a równocześnie ograniczone zasoby pracy, będą zazwyczaj kierować się ku rozwiązaniom o wysokiej kapitałochłonności; kraje słabiej rozwinięte, które cierpią na niedobory kapitału, ale rozporządzają obfitymi zasobami siły roboczej (w dodatku często o niskim poziomie wykształcenia i kwalifikacji), będą zazwyczaj skłonne do wyboru technik produkcji oraz kierunków postępu technicznego o charakterze pracochłonnym i kapitałooszczędnym, a więc powodującym kształtowanie się współczynnika kapitałochłonności na niskim poziomie.

W jaki sposób może dokonać się proces przyspieszenia tempa wzrostu DNB (PNB, PKB)?

Proszę przeprowadzić analizę modelu przyspieszenia wzrostu gospodarczego przy pomocy zwiększenia tempa wzrostu zatrudnienia.

Ten wykres przedstawia zwiększenia tempa wzrostu przez zwiększenie tempa zatrudnienia. W okresie wyjściowym tempo wzrostu gospodarczego wynosi:
, co przy danej stopie inwestycji i₀ oraz stałej wielkości
nie zapewnia warunków do likwidacji bezrobocia i osiągnięcia stanu pełnego zatrudnienia. Zwiększenie stopy inwestycji stwarza warunki do przyspieszonego wzrostu zatrudnienia dzięki tworzeniu nowych miejsc pracy, co powoduje przyspieszenie wzrostu gospodarczego do
, gdzie
. Utrzymanie tego tempa jest możliwe tak długo, jak długo będą występować nadwyżki siły roboczej; po ich wyczerpaniu tempo wzrostu zatrudnienia obniży się do
, a zatem spowoduje spadek tempa wzrostu gospodarczego do
, co umożliwi obniżenie stopy inwestycji z i'' do i', wpływając na zwiększenie stopy konsumpcji. Osiągnięte tempo wzrostu jest niższe od tego, które uzyskano w okresie przyspieszenia, ale wyższe od tempa wyjściowego:
. Dzięki przyspieszeniu wzrostu gospodarczego drogą zwiększenia tempa wzrostu zatrudnienia nastąpiło zlikwidowanie bezrobocia; równocześnie produkt narodowy (PKB) będzie wzrastać w długim okresie w tempie wyższym od wyjściowego; gospodarka weszła na nowy tor wzrostu, na którym osiągnęła nie tylko wyższy poziom dochodu, ale i wyższe tempo jego wzrostu i wyższe absolutne przyrosty dochodu w kolejnych latach.

5. Czy w procesie przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego występują sprzeczności w kształtowaniu się konsumpcji na krótką i długą metę?

Tak, występuje problem sprzeczności między inwestycjami a konsumpcją.

Na czym polegają i z jakich przyczyn występują sprzeczności między konsumpcją na krótką i na długą metę w procesie przyspieszenia wzrostu gospodarczego?

Występuje problem sprzeczności między inwestycjami a konsumpcją, która konkretyzuje się w postaci sprzeczności między konsumpcją na krótką i na długą metę. Polega to na tym, że dążenie do zwiększenia poziomu i tempa wzrostu konsumpcji w długim okresie zmusza społeczeństwo do rezygnacji z pewnej części konsumpcji bieżącej, czyli do podniesienia względnych strat w konsumpcji w krótkim okresie. Problem nie sprowadza się więc do odpowiedzi na pytanie: „czy wyższe tempo wzrostu zmaksymalizuje dochód i konsumpcję?”, lecz do rozstrzygnięcia kwestii „kiedy?”. Chodzi zatem o długość horyzontu czasowego, w którym wyższe tempo wzrostu - przy niższym wyjściowym poziomie konsumpcji - pozwoli konsumpcji w porównaniu z sytuacją wolniejszego rozwoju konsumpcji, ale przy wyższym jej poziomie wyjściowym.

Wpływ zmian tempa wzrostu gospodarczego na tempo wzrostu konsumpcji oraz na stopę konsumpcji. Na czym polega różnica w kształtowaniu się tempa wzrostu inwestycji oraz tempa wzrostu konsumpcji w warunkach wzrostu równomiernego oraz wzrostu przyspieszonego (przy stałym współczynniku kapitałochłonności - k).

Ten wykres pokazuje tempo wzrostu produktu narodowego (Y) oraz tempo wzrostu konsumpcji (C) pod wpływem wzrostu inwestycji o stałym współczynniku ich efektywności (
) w czasie, w którym następuje przyspieszenie tempa wzrostu, aż do jego zwolnienia po wyczerpaniu się nadwyżek siły roboczej, gdy
. Prosta przerywana
określa hipotetyczny poziom dochodu rosnącego w stałym tempie
; poziom
w poszczególnych odcinkach czasu oznacza, jaka byłaby wielkość dochodu, gdyby nie nastąpiło przyspieszenie jego wzrostu. Podobnie prosta przerywana
przedstawia hipotetyczny poziom konsumpcji możliwy do osiągnięcia w danym czasie, gdyby nie nastąpiło przyspieszenie wzrostu. Różnica między
a
wyznacza wielkość inwestycji w każdym rozpatrywanym momencie. W czasie
do
tempo wzrostu konsumpcji faktycznej jest równe tempu wzrostu konsumpcji hipotetycznej, dlatego obie proste na tym odcinku pokrywają się. Dochód rzeczywisty
pokrywa się z dochodem hipotetycznym
na odcinku
-
, ponieważ zgodnie z założeniem o rocznym okresie dojrzewania inwestycji wpływ podniesienia stopy inwestycji z
do
nie daje jeszcze znać o sobie w czasie
. Od roku
obserwujemy przyspieszenie wzrostu dochodu, który rośnie w wyższym tempie
, aż do wyczerpania się rezerw siły roboczej, a po ich wyczerpaniu w roku
następuje zwolnienie tempa wzrostu w roku
. Od tego czasu dochód faktyczny
rośnie już wolniej, tzn. w tempie
, wynikającym z tempa wzrostu podaży siły roboczej, gdzie
. W wyniku podniesienia stopy inwestycji z
do
, w czasie
-
poziom konsumpcji rzeczywistej
obniża się poniżej poziomu konsumpcji hipotetycznej. Wskutek przyspieszenia wzrostu dochodu
od roku
również konsumpcja zaczyna rosnąć szybciej - w tempie
i w okresie
i
osiąga, a następnie przekracza poziom konsumpcji hipotetycznej. Po przekroczeniu czasu zrównania konsumpcja faktyczna jest już stale wyższa od konsumpcji hipotetycznej, ponieważ wzrasta stale w wyższym tempie
. Wyczerpanie się nadwyżek siły roboczej stwarza konieczność zwolnienia tempa wzrostu zatrudniania do
, powodując obniżenie stopy inwestycji do
, co automatycznie zwiększa stopę konsumpcji; zwiększenie stopy konsumpcji znajduje odbicie w czasowym wzroście jej tempa do
, co uwidacznia odcinek
.

Zamiany tempa wzrostu gospodarczego przy stałym i zmiennym współczynniku kapitałochłonności. Jakie czynniki określają poziom współczynnika kapitałochłonności?

7. Jakie są główne czynniki współzależności między kształtowaniem się technicznego uzbrojenia pracy i wydajności pracy a współczynnikiem kapitałochłonności?

Współczynnik technicznego uzbrojenia pracy określa wzór:
, gdzie u_z to techniczne uzbrojenie pracy, I - nakłady inwestycyjne, a
- wzrost zatrudnienia. Wydajność pracy określamy jako w_n we wzorze
, przy czym
to przyrost produktu, a
- przyrost zatrudnienia. Współczynnik kapitałochłonności określamy wzorem
, zatem podstawiając I ze wzoru na współczynnik technicznego uzbrojenia uzyskujemy:
. Zatem zauważamy, że stosunek
jest odwrotnością współczynnika wydajności pracy, więc współczynnik kapitałochłonności możemy określić wzorem
. Jeżeli obie wielkości u_z i w_z rosną pod wpływem postępu technicznego to zmiany k zależeć będą od stosunku tempa ich wzrostu. W wypadku, gdy tempo wzrostu technicznego uzbrojenia pracy i tempo wzrostu wydajności pracy są sobie równe, to stosunek nakładów inwestycyjnych do przyrostu produktu nie ulega zmianie; oznacza to, że współczynnik kapitałochłonności (k) jest stały. Mamy wówczas neutralny typ postępu technicznego. Jeżeli techniczne uzbrojenie pracy wzrasta w tempie wyższym niż tempo nakładów inwestycyjnych do przyrostu produktu, a zatem wzrasta współczynnik kapitałochłonności (k). Wtedy mamy kapitałochłonny typ postępu technicznego. A gdy techniczne uzbrojenie pracy rośnie w tempie wyższym niż tempo wzrostu wydajności pracy, co powoduje spadek współczynnika kapitałochłonności, mamy kapitałooszczędny typ postępu technicznego.

Dlaczego rozróżnia się typy i tendencje postępu technicznego?

Co to jest substytucja czynników produkcji i co to znaczy, że występuje ona przy danym stanie wiedzy technicznej?

Podstawowymi czynnikami produkcji jest siła robocza (L) i nakłady inwestycyjne (I). Oba te czynniki są w stosunku do siebie substytucyjne, co znaczy, że mogą się w pewnych proporcjach wzajemnie zastępować, a równocześnie się uzupełniają. W procesie produkcji następuje połączenie tych czynników.

Dany stan wiedzy technicznej oznacza współistnienie w określonym czasie różnych efektywnych technik produkcji, o różnej pracochłonności i kapitałochłonności, przy których zmniejszenie zatrudnienia będzie zawsze wymagało zwiększenia inwestycji i na odwrót.

Co to niesprawne i efektywne metody wytwarzania?

Metoda wytwarzania jest to połączenie w określonych proporcjach ilościowych, osobowych i rzeczowych czynników produkcji, w celu uzyskania danego efektu produkcyjnego w postaci jednostki pożądanego wyrobu lub jednostki zagregowanej przyrostu produktu o określonej strukturze rzeczowej. Jeżeli w jednej metodzie wytwarzania nakłady wszystkich czynników produkcji są większe niż w pozostałych, albo nakład co najmniej jednego czynnika jest większy, a nakład innych czynników nie jest mniejszy niż w metodach pozostałych, to taką metodę wytwarzania nazwiemy niesprawną. Jeśli natomiast w jednej metodzie wytwarzania nakładu jednego czynnika produkcji jest większy niż w pozostałych, ale nakład drugiego czynnika jest mniejszy, to taką metodę nazwiemy efektywną.

Czym różni się substytucja czynników produkcji od postępu technicznego?

Zarówno wzrost technicznego uzbrojenia pracy jak i wzrost wydajności pracy przypisane jest postępowi technicznemu. Natomiast w toku substytucji czynników produkcji każdemu obniżeniu poziomu zatrudnienia (pracochłonności) musi towarzyszyć wzrost nakładów inwestycyjnych, a więc wzrost kapitałochłonności, powodujący zwiększanie się poziomu wydajności pracy. Postęp techniczny w odróżnieniu od substytucji czynników produkcji, stwarza nowe możliwości wyboru w sferze rozwiązań technicznych

Proszę przedstawić i przeanalizować definicję postępu technicznego. Proszę przedstawić i ocenić koncepcję `czwartej rewolucji przemysłowej' W.W.Rostowa.

Postęp techniczny jest to proces polegający na wprowadzeniu do produkcji nowych wynalazków i metod wytwarzania, poprzednio nie znanych lub niedostępnych, przynoszący w efekcie wzrost wydajności pracy, rozumiany w szerokim sensie jako wzrost oszczędności łącznych nakładów czynników produkcji.

Jak wpływa postęp techniczny na wydajność pracy?

Jeżeli postęp techniczny jest szybki i dynamiczny, przesunięcie się krzywej w dół będzie większe, jeśli zaś jest wolny i nieznaczny, to krzywa produkcji przesunie się w niewielkim tylko w stopniu. Nowa krzywa t₁ wyraża czysty postęp techniczny uzyskany za pomocą nowych zagregowanych metod wytwarzania, które nie istniały poprzednio i dlatego nie mogły znaleźć się na krzywej t₀. Na krzywej t₁ wyznaczamy dwa punkty A₁ i B₁ przedstawiające nowe techniki produkcji, które są rezultatem postępu technicznego. Punktom A₁ i B₁, przy takiej samej kapitałochłonności jak w metodzie A i B, odpowiadają niższe stany zatrudnienia (a zatem niższe poziomy pracochłonności). Przesunięcie się z punktu A do A₁, lub z punktu B do B₁ (czyli z krzywej t₀ na krzywą t₁), przy takiej samej kapitałochłonności, spowoduje odpowiedni wzrost wydajności pracy. Wzrost ten będzie rezultatem czystego postępu technicznego. Przesunięcie się w dół po krzywej, a więc przy substytucyjnym postępie technicznym, również wpłynie na wzrost wydajności pracy, jednak będzie on wymagał dodatkowych nakładów inwestycyjnych, a zatem podniesienia kapitałochłonności produkcji.

Jakie są główne cele postępu technicznego? Proszę przedstawić je z następujących punktów widzenia: technologicznego, nowych produktów, oszczędności nakładów oraz ze względu na efekty ergonomiczne i ekologiczne.

Co to jest zagregowany popyt i zagregowana podaż?

Popyt zagregowany (globalny) jest to relacja miedzy ilością zapotrzebowanej produkcji z zagregowanym poziomem cen. Globalny popyt jest to ogólna suma pieniędzy, jaka ludzie chcą wydać na dobra i usługi w gospodarce jako całości. Popyt globalny jest suma, która przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe planują wydać na dobra i usługi przy każdym poziomie dochodu,

Zagregowana podaż jest to ogólna wielkość produkcji w całej gospodarce, jaka podmioty gospodarcze gotowe są wytworzyć i sprzedać w ciągu danego roku. Zagregowana podaż jest to współzależność miedzy ilością dóbr i usług dostarczonych na rynek a poziomem cen.

6. Dlaczego funkcja zagregowanej podaży w okresie długim jest pionowa, a w okresie krótkim jest pozioma?

Funkcja zagregowanej podaży w długim okresie wprowadzamy z modelu ekonomii klasycznej, z którego wynika, ze wielkość produkcji wytworzona w długim okresie zależy od wielkości kapitału stałego zaangażowanego w procesach wytwórczych, od użytych nakładów pracy oraz od dostępnej technologii. Możemy to zapisać następująco:
, gdzie
oznacza naturalna stopę produkcji, czyli jej maksymalna wielkość możliwa do wytworzenia przy poniesionych nakładach czynników produkcji. Wobec tego wielkość produkcji w długim okresie nie zależy od poziomu cen, z czego wynika, ze funkcja długookresowej zagregowanej podaży będzie prosta pionowa w stosunku do osi odciętych. Punkt przecięcia krzywej zagregowanego popytu AD z funkcja długookresowej zagregowanej podaży LRAS wyznaczony poziom cen oraz długookresowa równowagę na rynku dóbr i usług. W stanie równowagi poziom cen dostosowuje się do wielkości zagregowanego popytu i zagregowanej podaży, doprowadzając obie wielkości do zrównania, co oznacza, ze przy danym poziomie cen popyt zostanie zaspokojony, a podaż zostanie zrealizowana. Jeżeli zatem funkcja długookresowej zagregowanej podaży jest pionowa, to zmiany w wielkości zagregowanego popytu nie będą wywierać wpływu na wielkość produkcji, lecz na poziom cen.

0x01 graphic

Na tym wykresie punkt równowagi, wyznacza punkt E_l; przesunięci się krzywej zagregowanego popytu AD₁ na linie krzywej AD₂ spowoduje, ze nowy punkt równowagi, wyznaczony przez punkt przecięcia się krzywej zagregowanego popytu AD₂ z funkcja długookresowej zagregowanej podaży LRAS, przesunie się do punktu E₂. ten nowy stan równowagi wywołany spadkiem podaży pieniądza zostanie osiągnięty wskutek dostosowania się poziomu cen do możliwości zagregowanego popytu, przy stałej wielkości produkcji. W wyniku zmniejszenia podaży pieniądza następuje przesuniecie się krzywej AD₁ w dół; punkt równowagi gospodarki przesuwa się z punktu E_l do E₂. Spadek zagregowanego popytu spowodował obniżenie poziomu cen bez naruszenia wielkości produkcji. Przy założeniu, ze funkcja długookresowej zagregowanej podaży jest prosta pionowa, wielkość produkcji jest niezależna od zagregowanego popytu, a w takim razie jest również niezależna od podaży pieniądza. Ta funkcja produkcji w długim okresie
jest określona jako poziom produkcji przy pełnym zatrudnieniu lub jako naturalna stopa poziomu produkcji. Jest to -innymi słowy -taki poziom produkcji, przy którym występuje pełne wykorzystanie zasobów gospodarki, albo przy którym stopa bezrobocia osiąga poziom stopy naturalnej. Inaczej kształtuje się funkcja zagregowanej podaży w krótkim okresie, kiedy ceny są nieelastyczne i dlatego nie dostosowują się do zmian w wielkości popytu. Ta sztywność cen powoduje, ze funkcja krótkookresowej zagregowanej podaży jest pozioma i równoległa do osi odciętych. Stan krótkookresowej równowagi w gospodarce jest zatem wyznaczony przez punkt przecięcia krzywej zagregowanego popytu AD z ta właśnie pozioma funkcja krótkookresowej zagregowanej podaży -tj. przez punkt El.

0x01 graphic

Spadek podaży pieniądza przesuwa krzywa zagregowanego popytu w dół. Punkt równowagi gospodarki przesuwa się z punktu E_l do punktu E₂. Przy poziomym położeniu funkcji krótkookresowej zagregowanej podaży, zmniejszenie się wielkości zagregowanego popytu powoduje spadek poziomu produkcji. W krótkim okresie spadek zagregowanego popytu powoduje zmniejszenie wielkości produkcji, ponieważ ceny nie są w stanie dostosować się dostatecznie szybko do nowego poziomu popytu. Na skutek gwałtownego obniżenia się zagregowanego popytu przedsiębiorstwa zostają usztywnione przez ceny, które okazują się zbyt wysokie, a zatem następuje spadek wielkości sprzedaży, co zmusza firmy do ograniczenia zatrudnienia i produkcji. Możemy teraz dokonać podsumowania naszych rozważań:

w krótkim okresie ceny są nieelastyczne, krzywa zagregowanej podaży jest prosta pozioma, a zmiany wielkości zagregowanego popytu wywierają wpływ na wielkość produkcji w gospodarce jako całości;
w długim okresie ceny są elastyczne, funkcja zagregowanej podaży jest pionowa, a zmiany wielkości zagregowanego popytu wywierają wpływ tylko na poziom cen

W jaki sposób zmiany wielkości nominalnej podaży pieniądza wpływają na kształtowanie się zagregowanego popytu oraz wielkości produkcji i dochodu?

W wypadku zmniejszenia przez bank centralny podaży pieniądza, zgodnie z równaniem
, nastąpi proporcjonalne obniżenie nominalnej wartości produkcji
, dlatego tez przy każdym danym poziomie cen nastąpi zmniejszenie wielkości produkcji, a przy każdej danej wielkości produkcji ulegnie spadkowi poziom cen. Spowoduje to obniżenie wielkości zagregowanego popytu, co wyrazi się przesunięciem krzywej AD ku początkowi układu współrzędnych. W wypadku zwiększenia przez bank centralny podaży pieniądza nastąpi wzrost nominalnej wartości produkcji
, dlatego przy każdym danym poziomie cen zwiększy się wielkość produkcji, a przy każdej danej wielkości produkcji poziom cen wzrośnie. Spowoduje to wzrost zagregowanego popytu, co wyrazi się przesunięciem krzywej AD w górę. Obydwa te przypadki ilustrują wykresy.

0x01 graphic

Wpływ zmian wielkości podaży pieniądza na kształtowanie się zagregowanego popytu. Na osi rzędnych odkładamy poziom cen P, a na osi odciętych wielkość produkcji i dochodu Y. Wariant a) przedstawia sytuacje, w której nastąpiło zmniejszenie podaży pieniądza; wskutek tego, przy danym poziomie cen nastąpił spadek podaży realnego zasobu pieniądza M/P, co wpływa na zmniejszenie produkcji Y. Krzywa zagregowanego popytu AD _l przesuwa się w dół ku początkowi układu współrzędnych. Wariant b) ilustruje wzrost podaży pieniądza, wskutek czego przy danym poziomie cen zwiększyła się podaż realnego zasobu pieniądza M/P, co wpływa na zwiększenie produkcji Y. Krzywa zagregowanego popytu AD₁ przesuwa się w górę, odśrodkowo w stosunku do początku układu współrzędnych. Wahania w wielkości podaży pieniądza nie są jedyna przyczyna zmian zagregowanego popytu, ale maja istotny wpływ na jego wielkość.

8. Jaki jest związek miedzy przebiegiem cyklu koniunkturalnego a kształtowaniem się długookresowego trendu produkcji?

Większość ekonomistów traktuje kryzys, czyli załamanie gospodarcze, jako początek, a wiec pierwsza fazę cyklu koniunkturalnego.

Proszę zanalizować przebieg tzw. Klasycznego cyklu koniunkturalnego a kształtowaniem się długookresowego trendu produkcji?

Klasyczny cykl koniunkturalny przedstawia wahania produkcji wokół jej długookresowego trendu. Występują w nim cztery fazy, w których dokonują się określone procesy gospodarcze oddzielone punktami zwrotnymi. W cyklu klasycznym mamy następujące fazy: kryzys, depresję, ożywienie i rozkwit.

0x01 graphic

Produkcja rośnie do najwyższego poziomu, który wyznacza punkt A; następuje załamanie produkcji i jej spadek, aż do minimum, w którym gospodarka osiąga stan depresji, czyli dno kryzysu, które wyznacza punkt B. Faza depresji trwa do moment, w którym produkcja zaczyna rosnąć - ten moment wyznacza punkt C, od którego rozpoczyna się faza ożywienia. Produkcja rośnie coraz szybciej i osiąga poziom wyższy od A; umownie stwierdzamy, że gospodarka wchodzi w fazę rozkwitu wyznaczoną przez punkt D. Wzrost gospodarki odbywa się w tempie malejącym, aż do osiągnięcia apogeum produkcji w kolejnym punkcie A, od którego ponownie rozpoczyna się faza kryzysu.

Jak działa mechanizm przechodzenia z fazy depresji do fazy ożywienia? Jakie główne czynniki powodowały pojawienie się ożywienia w gospodarce?

Depresja jest następna (po kryzysie) faza cyklu koniunkturalnego, w której następuje

dalszy spadek produkcji, konsumpcji, inwestycji i cen. Wiele przedsiębiorstw nie może utrzymać się na powierzchni gospodarki i bankrutuje. Istnieje niski poziom zatrudnienia -eo ipso bezrobocie jest wysokie. Spadek popytu na dobra inwestycyjne powoduje silne zmniejszenie się ich produkcji, a wielkość nakładów inwestycyjnych jest niezwykle niska. Produkcja dóbr konsumpcyjnych spada, lecz zazwyczaj w mniejszym stopniu niż dóbr inwestycyjnych, bowiem mimo zubożenia społeczeństwa ludzie musza zaspokajać przynajmniej podstawowe potrzeby. W niektórych dziedzinach produkcji podaż jest uzupełniana z zapasów; stopniowe wyczerpywanie się zapasów powoduje, ze pod wpływem utrzymującego się popytu produkcja zaczyna powoli rosnąc. Równocześnie, przy niskim poziomie cen oraz niskim poziomie zysków, producenci poszukują dróg obniżenia kosztów produkcji; powstaje zapotrzebowanie na dobra inwestycyjne, które umożliwiałyby modernizacje techniczna firm. Skumulowany efekt tych dwóch czynników pobudza wzrost produkcji -gospodarka stopniowo wchodzi w fazę ożywienia. Powstający popyt na prace wpływa na wzrost zatrudnienia, co -z kolei -zwiększa dochody ludności, a w następstwie prowadzi do wzrostu zagregowanego popytu.

Ożywienie gospodarki spowodowane stopniowym wzrostem popytu powoduje przyspieszenie procesów modernizacyjnych w przedsiębiorstwach -zwiększając popyt na dobra inwestycyjne, na prace oraz wywołując powolny wzrost cen. Zastępowanie starych maszyn i urządzeń technicznych nowymi umożliwia wzrost wydajności pracy i obniżenie kosztów produkcji, wpływając na wzrost zysków i pobudzając w coraz większym stopniu firmy do rozszerzenia popytu na dobra inwestycyjne. Wobec poprawy koniunktury banki staja w obliczu zmniejszonego stopnia ryzyka przy udzieleniu kredytów, zmniejszają stopy procentowe i zwiększają skale kredytowania. Powoduje to wzrost inwestycji, lepsze rokowania odnośnie do przyszłości przedsiębiorstw, których akcje staja się w większym stopniu atrakcyjne, co powoduje wzrost ich kursów. Gospodarka wprowadzona na tor wzrostu zaczyna rozwijać się coraz szybciej odzyskuje utracony poziom produkcji, a rosnące wielkości ekonomiczne pobudzają do wzrostu produkcji, zatrudnienia, dochodów i popytu. Następuje proces wzrostu cen i plac, co przyspiesza i rozszerza skale aktywności gospodarczej we wszystkich jej dziedzinach. Trudno jest ustalić granice miedzy faza ożywienia a faza rozkwitu, ale zwykle uważa się za początek fazy rozkwitu przekroczenie maksymalnej produkcji z poprzedniego cyklu i osiągniecie wyższego poziomu PNB.

Analiza przebiegu i skutków wielkiego kryzysu lat 1929-1933.

Wybuch wielkiego kryzysu w 1929r. Stanowił dramatyczna niespodziankę dla polityków, a także dla większości ekonomistów. Gwałtowne załamanie produkcji było nie tylko zakasujące ze względu na jego skale, lecz również dlatego, ze nastąpiło po okresie wysokiej koniunktury, która zapanowała po dwóch kryzysach występujących po pierwszej wojnie światowej w 1921 r. -zwanym pierwotnym kryzysem powojennym oraz wkrótce potem -w 1924r. Wskaźnik światowej produkcji przemysłowej spadł w stosunku do 1928r. o: 6% w 1930r., 16% w I931r., 26% w 1932r., przy czym wskaźnik tych spadków liczony dla gospodarki światowej bez uwzględnienia Związku Sowieckiego, który w tym okresie wykazywał wysokie tempo wzrostu produkcji przemysłowej, był jeszcze większy i wynosił: 9% w 1930r., 21% w 1931r. i 33% w 1932r. Wskaźnik spadku produkcji przemysłowej rozkładał się nierównomiernie na poszczególne kraje. W 1932 roku, najbardziej krytycznym, wynosił on w Niemczech 46%, w Wielkiej Brytanii -12%, a w Stanach Zjednoczonych -42%; w słabo uprzemysłowionej Polsce wskaźnik spadku produkcji przemysłowej w 1932r. wynosił 36%. Kryzys dotknął w niejednakowym stopniu różne dziedziny produkcji i gałęzie przemysłu; najsilniej wystąpiły jego skutki w przemyśle stalowym oraz maszynowym, zwłaszcza w przemyśle samochodowym. W 1932r. produkcja surówki żelaza spadla o 55%, produkcja stali o 54%, a produkcja samochodów o 62%. Mimo, ze od 1933r. sytuacja gospodarcza świata oraz głównych krajów wysoko rozwiniętych zaczęła się poprawiać, to w niektórych dziedzinach produkcji gospodarka wróciła do poziomu z lat 1928-1929 dopiero w 1936r. Wielki kryzys dotknął za szczególna silą światowy handel zagraniczny. Wskutek ogromnego spadku cen hurtowych (liczonych w zlocie) na rynkach światowych, zmniejszyły się wskaźniki obrotów światowego handlu w wymiarze wartościowym. Wskutek tego wartość światowego eksportu i importu obniżyła się w 1938r. -w porównaniu z 1929i -o 60%, co wynikało z dwóch podstawowych przyczyn. Po pierwsze, spadek cen na rynkach światowych oraz w poszczególnych krajach okazał się trwały; po drugie, następstwem kryzysu okazała się fala innowacji, które zostały wprowadzone przez wysoko rozwinięte kraje. W dążeniu do zapewnienia sobie zysków, w obliczu niskiego poziomu cen, przedsiębiorstwa -a zwłaszcza wielkie korporacje z najwyżej rozwiniętych krajów -zaczęły poszukiwać nowych rozwiązań technicznych, które pozwoliłyby obniżyć im koszty produkcji i dostosować się do niskiego poziomu cen. Najbardziej katastrofalnym skutkiem wielkiego kryzysu było ogromne bezrobocie. Liczba bezrobotnych w Niemczech w 1932r. wyniosła blisko 6 milionów, w Wielkiej Brytanii w tym samym roku -ponad 2 miliony 700 tysięcy. W Stanach zjednoczonych liczba bezrobotnych rosła od 1930r. i mimo stopniowego wzrostu produkcji przemysłowej jaki zarysował się od 1933r., w roku 1934 wyniosła ponad 6,5 min osób, a w 1935r. zwiększyła się do ponad 9 milionów osób. Wyniki kryzysu okazały się katastrofalne dla gospodarki amerykańskiej: w porównaniu z 1929r. realny PNB \\ 1933r. wykazał spadek o ponad 30%, konsumpcja obniżyła się o 20%, a stopa bezrobocia wyniosła 25,2%, co oznaczało, ze co czwarty -zdolny do pracy i gotów podjąć prace -Amerykanin był bezrobotnym; najbardziej spadły inwestycje -w 1932r, wyniosły one zaledwie 11% wielkości inwestycji z 1929r., a w 1933r. -ostatnim roku kryzysu -wyniosły 13% poziomu sprzed kryzysu. Skutki kryzysu w gospodarce Stanów Zjednoczonych trwały jeszcze kilka lat po jego zakończeniu. Poziom realnego PNB przekroczył poziom z 1929r. dopiero w 1939r., a wielkość inwestycji była prawie 20% niższa niż w 1929r.

Jakie wnioski wynikały z polityki Nowego Lądu w Stanach Zjednoczonych?

1) inwestycje stanowią główny czynnik pobudzania koniunktury, nie tyle ze względu na rozszerzenie zdolności wytwórczych gospodarki, lecz również -a może przede wszystkim -ze względu na tworzenie popytu, który pobudza gospodarkę do zwiększania produkcji i uruchamiania nieczynnych w wyniku kryzysu istniejących zdolności produkcyjnych;

2) inwestycje tworzą popyt na dobra inwestycyjne i materiały oraz zwiększają zatrudnienie; tworząc nowe miejsca pracy wpływają bezpośrednio na wzrost popytu na prace, a nowo zatrudnieni pracownicy uzyskują dochody, które -z kolei -wywołują następstwa w postaci zwiększania się popytu na dobra konsumpcyjne, co prowadzi do powstania kumulacyjnych procesów rozwojowych w całej gospodarce;

3) pierwotne impulsy rozwojowe w postaci inwestycji -w warunkach istnienia wolnych mocy produkcyjnych oraz wolnej siły roboczej -wywołują ciąg zdarzeń ekonomicznych, pociągając za sobą dalszy wzrost popytu, zatrudnienia i zwiększanie się produkcji; wywołują zatem efekty mnożnikowi w całej gospodarce;

4) w gospodarce musi istnieć ..zapłon", który uruchomi ten pierwotny impuls; w warunkach zapaści kryzysowej prywatne przedsiębiorstwa obawiają się podjęcia ryzyka inwestycji, a zatem pierwotny impuls musi być wywołany przez, sui generis, czynnik zewnętrzny -takim czynnikiem może okazać się państwo;

5) państwo jest zdolne do stworzenia pierwotnego impulsu o takiej sile, ze wpłynie on na cala gospodarkę; głównym motywem działania państwa powinno być dążenie do rozwiązań, które umożliwia wzrost zatrudnienia i likwidacje bezrobocia.

Keynesizm jako podstawa teoretyczna interwencjonizmu państwowego.

Po pierwsze, skoro funkcją inwestycji ma być głównie podniesienie zagregowanego popytu, to inwestycje mogą obejmować sferę działań o charakterze nieprodukcyjnym (np. budynki i budowle, drogi, mosty itd. ). Po drugie w sytuacji kryzysowej, albo w warunkach niekorzystnej koniunktury, przedsiębiorcy nie będą podejmować inwestycji, skoro nie rokują one odpowiednich zysków. Dlatego takie inwestycje, które powinny być niezależne od oczekiwanego zysku, może i powinno podejmować państwo. Keynes nazywa inwestycje podejmowane przez państwo w celu zwiększenia zagregowanego popytu i pobudzenia koniunktury inwestycjami autonomicznymi. Istotne znaczenie podejmowania przez państwo inwestycji nieprodukcyjnych polega również na tym, że nie stwarzają one dodatkowej podaży dóbr i usług, która w warunkach nadprodukcji mogłaby pogłębić sytuację kryzysową.

9. Inwestycje autonomiczne oraz inwestycje indukowane w teorii J.M. Keynes'a.

Inwestycje autonomiczne nie stanowią jednak celu samego w sobie; ich zadaniem jest stworzenie warunków do zwiększania zatrudnienia i dochodów, co powoduje uruchomienie mechanizmu mnożnika, który wpływa na dalsze kumulatywne zwiększenie zatrudnienia, plac, dochodów i produkcji, aż do osiągnięcia stanu pełnego zatrudnienia oraz pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych gospodarki. Po wykorzystaniu rezerw produkcyjnych dalszy wzrost gospodarki będzie odbywać się pod wpływem nowych inwestycji dokonywanych przez prywatnych inwestorów. Te inwestycje, stanowiące wynik inwestycji autonomicznych, nazywa Keynes inwestycjami pobudzonymi lub indukowanymi.

Co to jest mnożnik i jak jego działanie wpływa na zmiany wielkości produkcji, dochodów i zatrudnienia?

Mnożnik jest to współczynnik określający krańcowy wpływ, jaki wywiera jedna wielkość ekonomiczna na druga, której ta pierwotna jest częścią składowa.

Teoria mnożnika inwestycyjnego pozwala wyjaśnić podstawowe związki miedzy inwestycjami, a wzrostem produktu narodowego. Została ona sformułowana przez Keynes'a na podstawie koncepcji mnożnika zatrudnienia R. Kahna. Przy pomocy mnożnika Kahn dowodził, ze ogólna wielkość zatrudnienia stanowi sumę tzw. zatrudnienia pierwotnego, wywoływanego przez stworzenie miejsc pracy w ramach programu robót publicznych, oraz zatrudnienia wtórnego, powstającego w wyniku powstania dochodów i wydatków ze strony zatrudnienia pierwotnego. Przyrost zatrudnienia wywołany przez inwestycje autonomiczne powoduje wzrost popytu konsumpcyjnego, co -z kolei -prowadzi do zwiększania zatrudnienia w produkcji dóbr konsumpcyjnych, przy czym ten kolejny przyrost zatrudnienia oddziałuje na dalszy przyrost zatrudnienia i odpowiednie zwiększenie popytu uruchamiającego dalszy przyrost produkcji. Mnożnik zatrudnienia -wzór:

; M_l -mnożnik zatrudnienia, L -zatrudnienie całkowite L=L₁+L₂, L₁ -zatrudnienie pierwotne, L₂ -zatrudnienie wtórne będące wynikiem zatrudnienia pierwotnego. Mnożnik inwestycyjny określa wielkość przyrostu dochodu spowodowany przyrostem inwestycji, przy czym inwestycje są uwzględniane jako czynnik zwiększający popyt, a niejako wielkość przyrostu aparatu wytwórczego. Warunkiem działania mnożnika jest niepełne wykorzystanie czynników produkcji: pracy i kapitału (tj. istniejącego aparatu wytwórczego), a wiec granica jego działania jest osiągniecie stanu pełnego zatrudnienia, przy pełnym wykorzystaniu istniejących zdolności produkcyjnych. Punktem wyjścia analizy działania mnożnika jest równanie:
;
oznacza przyrost dochodu (produktu narodowego),
-mnożnik inwestycji,
-przyrost inwestycji. Z tego równania możemy wyciągnąć wniosek, ze mnożnik stanowi współczynnik określający stosunek miedzy przyrostem dochodu a przyrostem inwestycji
. Dochód jest suma konsumpcji i inwestycji: Y= C+I, a wiec przyrost dochodu jest równy przyrostowi konsumpcji i przyrostowi inwestycji:
, z czego wynika, ze
. Podstawiamy do wzoru na mnożnik powyższe wyrażenie
, to wzór ten przebierze następująca postać :
, a dzieląc licznik i mianownik przez
otrzymamy: 0x01 graphic
, gdzie
oznacza krańcowa skłonność do konsumpcji, która będziemy oznaczać przez MPC -stad mnożnik inwestycji wyrazimy następująco:
. Jeśli w wyniku przyrostu dochodu np. o 100.000 dolarów i przy krańcowej skłonności do konsumpcji wynoszącej 0,6 silą działania mnożnika

wyniesie:
, to przy krańcowej skłonności do konsumpcji wynoszącej 0,75 otrzymamy wynik :
; wychodząc teraz z wyjściowego równania otrzymamy dwa wyniki, dla różnej wartości mnożnika inwestycyjnego:

1)100.00= 2,5 40.000,

2) 100.000= 4 * 25.000.

Z tego wynika, ze przy niższej wartości krańcowej skłonności do konsumpcji, a zatem przy mniejszej sile działania mnożnika, uzyskanie przyrostu dochodu w wysokości 100.000 dolarów wymagało wielkości inwestycji wynoszącej 40.000 dolarów, natomiast przy wyższej wartości krańcowej skłonności do konsumpcji oraz większej sile działania mnożnika - tylko 25.000 dolarów. Kwestia o wielkim znaczeniu jest zrozumienie faktu, ze jeśli przyrost inwestycji uruchamia mechanizm mnożnika, to odwrotnie -spadek inwestycji może spowodować powstanie mechanizmów regresywnych, to znaczy, ze zarówno mnożnik zatrudnienia, jak i mnożnik inwestycyjny może wywołać tendencje spadkowa produkcji i zatrudnienia. Tym - m.in. -można tłumaczyć gwałtowność procesów kryzysowych i recesyjnych. Często spotykanym błędem w rozumieniu ekonomicznym jest opinia, ze zwiększanie oszczędności prowadzi do zmniejszenia popytu, wzrostu nie sprzedanych zapasów, co wywołuje spadek produkcji i zatrudnienia.

Jaki wpływ na sile działania mnożnika wywiera krańcowa skłonność do konsumpcji?

Krańcowa skłonność do konsumpcji jest to cześć każdego dodatkowego funta rozporządzalnego dochodu, która gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na wzrost konsumpcji. Wielkość mnożnika zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji, tj. od udziału wydatków na konsumpcje w przyroście dochodu. Jeśli krańcowa skłonność do konsumpcji jest równa O, to oznacza, ze cały przyrost dochodu zostanie zaoszczędzony, a zatem przyrost zatrudnienia nie wywoła zwiększenia popytu, wobec czego konsumpcja nie wzrośnie. W miarę zwiększenia sit przyrostu konsumpcji wskutek wzrostu krańcowej skłonności do konsumpcji, jej wpływ na wzrost dochodu będzie się potęgował. Wzrostowi krańcowej skłonności do konsumpcji towarzyszy bowiem zwiększająca się siła działania mnożnika.

Co to jest polityka stabilizacyjna? Jakie kierunki tej polityki prowadzi rząd, a jakie bank centralny?

Polityka stabilizacyjna -jest to rodzaj polityki gospodarczej, która ma na celu utrzymanie poziomu produkcji jak najbliżej średniego długookresowego poziomu produkcji. Ma na celu ograniczenie ujemnych wahań w cyklu koniunkturalnym. Polityka stabilizacyjna dzieli się na dwa nurty: politykę fiskalna i politykę monetarna. Polityka fiskalna jest prowadzona przez rząd. Zadaniem jej jest zapewnienie wzrostu gospodarczego, optymalizacja zatrudnienia wykonywanie przedsięwzięć, suwerenność państwa, bezpieczeństwo wewnątrz kraju, wykonywanie pewnych funkcji socjalnych. Polityka fiskalna - wydatki rządowe na zakup dóbr i usług, -polityka podatkowa, -polityka handlowa (polityka celna). Polityka monetarna prowadzona jest przez bank centralny. Główny cel zabezpieczenie stabilności pieniądza, zabezpieczenie gospodarki przed inflacja, zabezpiecza odpowiednia wartość waluty krajowej.

-polityka emisyjna określa nominalna podaż pieniądza na rynku,

-polityka w zakresie ustalenia stóp procentowych,

-kredytowanie banków komercyjnych,

-ustalenie rezerwy obowiązkowej dla banków komercyjnych,

-operacje na otwartym rynku.

Polityka kursowa -polityka prowadzona przez rząd i bank centralny

11. Na czym polega polityka fiskalna i jakie metody i kierunki działania obejmuje?

Przez politykę fiskalną rozumiemy politykę rządu obejmującą zarówno rządowe wydatki na zakup dóbr i usług, jak również politykę podatkową.

Suma planowanych wydatków wygląda następująco:
, gdzie E oznacza planowane wydatki, C - wielkość konsumpcji, I - planowane inwestycje, G - rządowe wydatki na zakup dóbr i usług.

Wzrost wydatków rządowych
spowoduje, że wydatki ogólne zwiększą się o
, czyli będą wynosić E₂ = C + I + (G +
). Wywoła to przesunięcie się punktu równowagi gospodarki, lecz przede wszystkim spowoduje wzrost planowanego popytu. Pod wpływem wydatków i pod wpływem wzrostu popytu nastąpi wzrost produkcji o
, co będzie oznaczało osiągnięcie wyższego poziomu produkcji i dochodu niż przy równowadze E*.

W ten sposób polityka fiskalna państwa spowoduje wzrost dochodu i produkcji, czyli zwiększy stopę wzrostu gospodarczego.

Polityka fiskalna wywiera odwrotny wpływ na zmiany w wielkości dochodu i wydatków w wypadku obniżenia rządowych wydatków na zakup dóbr i usług, jak również w wypadku zwiększenia podatków przez rząd. Spowoduje to obniżenie ogólnej sumy planowanych wydatków, czyli z punktu widzenia popytu zmniejsza zagregowany popyt. Ograniczenie aktywności rządu w działalności inwestycyjnej, socjalnej lub militarnej, a więc zmniejszenie wydatków rządowych może okazać się niekorzystne dla gospodarki - wywołując procesy recesyjne. Również wzrost podatków wpływa na ograniczenie wydatków, a tym samym oznacza negatywny wpływ na kształtowanie się produkcji i dochodu.

W jaki sposób rządowe wydatki na zakup dóbr i usług wpływają na zmiany wielkości produkcji i dochodów. Co to jest mnożnik wydatków rządowych i w jaki sposób działa? Proszę zilustrować swoje rozważania odpowiednimi wykresami.

0x01 graphic

Krzyż keynesowski. Punkt równowagi jest wyznaczony przez punkt przecięcia funkcji planowanych wydatków z linia 45 stopni, czyli przez punkt E*; oznacza on, ze stan równowagi zostaje osiągnięty w momencie zrównania się dochodu z planowanymi wydatkami.

Możemy posłużyć się krzyżem keynesowskim przede wszystkim dla zrozumienia wpływu zmian rządowych wydatków związanych z zakupem dóbr i usług na kształtowanie się zmian w wielkości dochodu oraz na ustalenie się równowagi w gospodarce. Wydatki rządowe stanowią element składowy ogólnych wydatków i dlatego każdy ich wzrost powoduje zwiększenie ogólnej wielkości planowanych

wydatków. Jeżeli wiec wydatki rządowe na zakup dóbr i usług wzrastają np. o G, to funkcja planowanych wydatków przesunie się w górę o te właśnie wielkość G, co równocześnie doprowadzi do przesunięcia się punktu równowagi E* do nowego punktu równowagi E**. Możemy te zmianę prześledzić na rysunku poniżej.

0x01 graphic

Wpływ wzrostu rządowych wydatków na zakup dóbr i usług na wielkość planowanych wydatków oraz na wielkość dochodu i produkcji. Zwiększenie wydatków rządowych o delta G powoduje podniesienie się ogólnej wielkości planowanych wydatków o te wielkość delta G przy każdym poziomie dochodu. Punkt równowagi gospodarki przesuwa się z punktu E* do E**. Jednocześnie następuje wzrost dochodu o delta Y, co wyraża przesuniecie się wielkości dochodu z Y_l do Y₂. W ten sposób polityka fiskalna państwa spowoduje wzrost dochodu i produkcji, czyli zwiększy stopę wzrostu gospodarczego.

W punkcie wyjścia wielkość planowanych wydatków wynosi (zgodnie z założeniem, ze XN = 0) E_l= C+I+G. Wzrost wydatków rządowych o delta G spowoduje, ze wydatki ogólne zwiększa się o delta G, czyli będą wynosić: E₂=C+1+(G + delta G). Wywoła to przesuniecie się punktu równowagi gospodarki, lecz przede wszystkim spowoduje wzrost planowanych wydatków z E_l do E₂, czyli wywoła zwiększenie zagregowanego popytu. Pod wypływem wzrostu wydatków -ergo -pod wpływem wzrostu popytu, nastąpi wzrost dochodu oraz produkcji o
, co będzie oznaczało osiągniecie wyższego poziomu produkcji i dochodu niż przy równowadze E*. Osiągnięty w wyniku przyrostu wydatków rządowych o delta G, przyrost dochodu o
jest większy od przyrostu tych wydatków, tj.
>
. A zatem zwiększenie wydatków rządowych wywołało efekt mnożnikowy, a stosunek
określa współczynnik, który nazywamy mnożnikiem wydatków rządowych; określa on stopień wpływu tych wydatków na przyrost dochodu
. Wzrost wydatków rządowych wpływa na zwiększenie dochodu, a to pociąga za sobą wzrost konsumpcji, zaś wzrost konsumpcji wywołuje wzrost dochodu, co prowadzi do dalszego powiększenia konsumpcji -czego konsekwencja jest większy przyrost dochodu niż ten, który wynikałby ze wzrostu wydatków rządowych o
. Jak z tego wynika, cały ten proces rozpoczyna się od zwiększenia wydatków rządowych o
, co bezpośrednio wpływa na przyrost dochodu o te wielkość:
=
. Lecz już w następstwie zwiększenia dochodu dokonuje się wzrost konsumpcji, który stanowi iloczyn przyrostu dochodu(czyli przyrostu wydatków rządowych) przez krańcowa skłonność do konsumpcji -MPC. W ten sposób wzrost konsumpcji wyniesie MPC
. Powoduje to ponowne zwiększenie wydatków w skali ogólnogospodarczej; a co za tym idzie -również zwiększenie dochodu. Powtórny wzrost dochodu o MPC
wywołuje dalszy wzrost konsumpcji -tym razem o
i powoduje kolejna fale zwiększenia wydatków ogólnych i dochodu. Występuje tu sprzężenie zwrotne miedzy konsumpcja a dochodem i miedzy dochodem a konsumpcja, które może działać tak długo, jak długo istnieją warunki pozwalające na działanie mechanizmu mnożnikowego. Mnożnik wydatków rządowych wynosi:
. W tym wypadku siła działania mnożnika zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji, co oznacza, ze im większa jest wartość MPC, tym wyższy będzie przyrost dochodu oraz wydatków spowodowany określona wysokością rządowych wydatków na zakup dóbr i usług.

10. W jaki sposób zmiany polityki podatkowej oddziałują na kształtowanie się wielkości produkcji i dochodów. Co to jest mnożnik podatkowy i w jaki sposób oddziałuje na wielkość konsumpcji i zagregowanego popytu?

Na kształtowanie się wzrostu dochodu i produkcji wywiera wpływ także polityka podatkowa państwa, stanowiąca drugi element składowy państwowej polityki fiskalnej. Wpływ polityki podatkowej na zwiększenie produkcji zależy od kierunku zmian podatkowych: obniżenie podatków przez rząd spowoduje zwiększenie podatków i w rezultacie -produkcji, natomiast zwiększenie podatków wywoła w efekt ograniczający, to znaczy, ze nastąpi spadek wydatków (a zatem i popytu) i co za tym idzie -obniżenie dochodu i produkcji. Wynika to z funkcji konsumpcji:
, w której wielkość konsumpcji zależy od wysokości dochodu i podatków. Obniżenie podatków wywołuje wzrost dyspozycyjnego dochodu, dzięki czemu konsumenci mogą wydać więcej pieniędzy, co —z kolei -zwiększa popyt i konsumpcje, wpływając w następstwie na wzrost dochodu i produkcji oraz prowadzać do uruchomienia ciągu przyrostów konsumpcji i dochodu wskutek działania mechanizmu mnożnika. Obniżenie podatków o
powoduje zwiększenie dyspozycyjnego dochodu (Y - T) o te wielkość (
), co wywołuje wzrost konsumpcji o MPC
. Skutkiem tego jest - przy każdym danym poziomie dochodu Y -podniesienie wielkości planowanych wydatków. Punkt równowagi gospodarki przesuwa się z E* do E**. Obniżenie podatków powoduje wystąpienie efektu mnożnikowego o skali określonej przez l/1 -MPC, a ogólny efekt wzrostu dochodu spowodowany tym obniżeniem wyniesie:
. Powyższe równanie przedstawia mnożnik podatkowy; wielkość dochodu zmienia się odpowiednio do zmiany w wysokości podatków, a krańcowa skłonność do konsumpcji wywiera określony wpływ na skale tych zmian. Jeśli założymy, ze krańcowa skłonność do konsumpcji wynosi np. 0,65, to wówczas mnożnik podatkowy wyniesie:
, co oznacza, ze każde obniżenie podatków o 100 dolarów wpływa na zmniejszenie wielkości dochodu równowagi o 185 dolarów. Ilustruje to ten rysunek.

0x01 graphic

Opierając się na konstrukcji krzyża keynesowskiego -ukazuje mnożnikowy efekt wzrostu dochodu w wyniku obniżenia podatków, a co za tym idzie -zwiększenie konsumpcji oraz wydatków. Skutki obniżenia podatków w odniesieniu do zmian dochodu. Obniżenie podatków o
zwiększa planowane wydatki o MPC
przy każdym danym poziomie dochodu. Punkt równowagi gospodarki przesuwa się z E* do E**, a dochód Y wzrasta z Y_l do Y₂. Podobnie jak to miało miejsce w wypadku rządowych wydatków na zakup dóbr i usług, polityka fiskalna poprzez efekt mnożnikowy wywiera wpływ na wielkość dochodu.

0x01 graphic

Wpływ wzrostu podatków na kształtowanie się wielkości dochodu i produkcji. Zwiększenie podatków o delta T powoduje spadek planowanych wydatków o
, co prowadzi do przesunięcia się punktu równowagi gospodarki z E* do E**, a równocześnie wywołuje spadek dochodu z Y_l do Y₂. Spadek planowanych wydatków jest następstwem wzrostu podatków, ponieważ zmienia się funkcja konsumpcji
, wpływając na zmniejszenie się dyspozycyjnego dochodu, obniżając wielkość zagregowanego popytu i wywołując wszystkie znane, związane z tym następstwa. Wzrost podatków -oddziałując na zmniejszenie realnych dochodów społeczeństwa —wpływa na ograniczenie wydatków (co obrazuje przesuniecie się funkcji wydatków w dół), a tym samym oznacza negatywny wpływ na kształtowanie się produkcji i dochodu.

0x01 graphic

Wpływ obniżenia wydatków rządowych na zakup dóbr i usług na wielkość planowanych wydatków w skali ogólnogospodarczej. Spadek wydatków rządowych o delta G powoduje zmniejszenie się ogólnej wielkości planowanych wydatków, co ilustruje przesuniecie funkcji wydatków w dół. Punkt równowagi gospodarki przesuwa się z punktu E* do punktu E**. Wskutek zmiany wydatków rządowych dochód zmniejsza się z Y_l do Y₂. W ten sposób niedostatecznie aktywna polityka państwa może wywołać nie tylko zahamowanie wzrostu produkcji i dochodu, lecz doprowadzić do ich spadku.

12. W jaki sposób zmiany polityki podatkowej oddziałują na kształtowanie się wielkości produkcji i dochodów. Co to jest mnożnik podatkowy i w jaki sposób oddziałuje na wielkość konsumpcji i zagregowanego popytu?

0x01 graphic

tym następstwa. Wzrost podatków -oddziałując na zmniejszenie realnych dochodów społeczeństwa —wpływa na ograniczenie wydatków (co obrazuje przesuniecie się funkcji wydatków w dół), a tym samym oznacza negatywny wpływ na kształtowanie się produkcji i dochodu.

Co to jest polityka monetarna i jakie są jej główne instrumenty?

Polityka monetarna wymaga ustalenia wielkości podaży pieniądza w jaki sposób mierzy się ilość pieniądza w obiegu. Wzrost wielkości nominalnej podaży pieniądza musi stopniowo doprowadzić do odpowiedniego zwiększenia poziomu cen, zwłaszcza przy założeniu, że popyt na realny zasób pieniądza pozostawał w danym czasie nie zmieniony. Jeżeli nastąpi wzrost cen, będący konsekwencją podniesienia płac pracownikom, a więc wynikający z sytuacji przymusowej przedsiębiorstw, to bank centralny może zastosować politykę monetarną. Ma ona na celu złagodzenie wzrostu cen przez zwiększenie wielkości nominalnej podaży pieniądza i utrzyma w ten sposób podaż realnego zasobu pieniądza
na dotychczasowym poziomie. Stopa procentowa również utrzyma się na poziomie równowagi. Wówczas nie nastąpi naruszenie stanu pełnego zatrudnienia, a gospodarka utrzyma się na poziomie równowagi, przy wyższej nominalnej podaży pieniądza oraz przy wyższym poziomie cen i płac nominalnych. Bank centralny przez dodrukowanie dodatkowej ilości pieniądza wywołuje zwiększenie poziomu cen; jeśli natomiast bank centralny zaniecha dodatkowej emisji pieniądza, nastąpi zwiększenie poziomu cen wpływające na spadek podaży realnego zasobu pieniądza i powodujące spadek cen wskutek presji deflacyjnej.

13. Wpływ zmian wysokości stopy procentowej na kształtowanie się wielkości inwestycji i produkcji. Jakie czynniki kształtują wysokość stopy procentowej?

Miedzy wysokością stopy procentowej a wielkością popytu na kredyty inwestycyjne występują zależności analogiczne jak miedzy wysokością ceny a wielkością popytu. Ponieważ dostępność kredytów inwestycyjnych zwiększa dążenia inwestorów do podejmowania inwestycji, to zmiany stopy procentowej -wpływając na kształtowanie się popytu na kredyty inwestycyjne - będą eo ipso determinować w decydującym stopniu wielkość nakładów inwestycyjnych podejmowanych w danym czasie, przy danej stopie procentowej. Im niższa będzie stopa procentowa, tym większy będzie wzrost inwestycji -powodując zwiększenie popytu na dobra inwestycyjne, pobudzając wzrost zatrudnienia i uruchamiając efekty mnożnikowe. Przedstawiamy te zależności na rysunku składającym się z dwóch części.

0x01 graphic

Na rys. a) odkładamy na osi rzędnych wysokość stopy procentowej, a na osi odciętych wielkość inwestycji. Krzywa inwestycji wyraża zależność miedzy wysokością stopy procentowej a wielkością inwestycji. Wzrost stopy procentowej zmniejsza inwestycje, zaś jej spadek - zwiększa je, ponieważ oznacza on spadek ceny (kosztów) za uzyskane kredyty. Dolna cześć rys. b) jest oparta na zasadzie krzyża keynesowskiego i obrazuje zmiany w wielkości inwestycji w odniesieniu do produkcji i dochodu, dokonujące się wskutek zmian wielkości inwestycji pod wpływem wahań stopy procentowej. W górnej części rysunku przedstawiona została funkcja inwestycji, która wykazuje współzależność miedzy wysokością stopy procentowej a wielkością inwestycji. Zmniejszenie stopy procentowej z r_l do r₂powoduje zwiększenie inwestycji o delta I. Wskutek tego następuje wzrost planowanych wydatków, przesuwając ich funkcje w górę o
, co powoduje zmianę punktu równowagi gospodarki z E* do E**. Konsekwencja przyrostu inwestycji jest wzrost dochodu i produkcji większy niż przyrost inwestycji, ponieważ nastąpiło uruchomienie mechanizmu mnożnikowego, w następstwie zwiększenia konsumpcji o 1/(1 -MPC). Rys. a) ukazuje wpływ stopy procentowej na zmiany inwestycji. Rys. b) ukazuje wpływ wzrostu inwestycji na wielkość planowanych wydatków i w następstwie tego na wielkość dochodu i produkcji. Zmniejszenie stopy procentowej wywołujące wzrost popytu na kredyty inwestycyjne, es ipso zwiększające funkcje inwestycji, powoduje wzrost ogólnej wielkości planowanych wydatków o
, co prowadzi do przesunięcia się funkcji wydatków w górę i zmianę punktu równowagi gospodarki z E* na E**. Niższa stopa procentowa pobudza wiec inwestycje do wzrostu i prowadzi do zwiększenia dochodu i produkcji o
. Jest to spowodowane efektem mnożnikowym, dzięki któremu zwiększenie rozmiarów inwestycji powoduje silniejszy wzrost dochodu i produkcji w stosunku do przyrostu inwestycji. Na podstawie przedstawionych zależności możemy stwierdzić, ze zmiany w wysokości stopy procentowej wpływają pośrednio na zmiany dochodu i produkcji, a wiec istnieje związek miedzy stopa procentowa a wielkością dochodu, który jest możliwy do wyrażenia w postaci krzywej IS, syntetyzującej współzależności miedzy wysokością stopy procentowej a wielkością dochodu i produkcji. Krzywa IS została wprowadzona jako pochodna funkcji planowanych wydatków, a jej związek z ta funkcja przedstawia rysunek.

Co to jest bezrobocie i jakie są jego główne formy?

Bezrobociem nazywamy zjawisko występujące w skali makroekonomicznej, polegające na tym, ze cześć zasobu siły roboczej zdolna do pracy i wyrażająca chęć podjęcia pracy nie może znaleźć zatrudnienia i jest zarejestrowana w urzędach do spraw zatrudnienia jako bezrobotni.

Wyróżnia się następujące formy bezrobocia: frykcyjne, strukturalne, wynikające z niedostatku popytu na produkty pewnych działów gospodarki oraz klasyczne.

Bezrobocie frykcyjne obejmuje te jego postać, która występuje w każdym społeczeństwie, a składa się na nie zbiorowość osób o różnorodnych niedostosowaniach fizycznych i psychicznych uniemożliwiających podejmowanie pracy(np. osoby niepełnosprawne). Do tej formy bezrobocia zalicza się również osoby czasowo pozbawione pracy, z powodu zmiany zawodu i zdobywania nowych kwalifikacji. Bezrobocie frykcyjne stanowi wiec zjawisko normalne w każdym rodzaju gospodarki, a zmiany w niej zachodzące powodują stale wahania jego poziomu.

Bezrobocie strukturalne stanowi następstwo wzrostu gospodarczego i dokonujących

się w jego ramach procesów postępu technicznego. Wskutek tego zanikają niektóre rodzaje produkcji, wygasa popyt na pewne wyroby, zmniejsza się wielkość produkcji w gałęziach, które odgrywały jeszcze niedawno duża role w gospodarce poszczególnych krajów. Powstaje zjawisko niedostosowania kwalifikacji pracowników do popytu na prace o odmiennej strukturze kwalifikacyjnej. W tej sytuacji konieczne jest wprowadzenie szeroko zakrojonych programów mających na celu przekwalifikowanie pracowników i dostosowanie ich do wykonywania prac, na które powstaje zapotrzebowanie.

Bezrobocie wynikające z niedostatecznego popytu stanowi typowy przykład bezrobocia przedstawionego przez J.M. Keynes'a. Występuje ono w warunkach spadku zagregowanego popytu, przy równoczesnym niedostosowaniu się plac i cen do nowej sytuacji, co prowadzi do spadku zatrudnienia poniżej stanu pełnego zatrudnienia,

Bezrobocie klasyczne jest forma prezentowana w teorii ekonomii klasycznej i jego przyczyn dopatruje się w silnej presji związków zawodowych, które -uniemożliwiają dokonanie się koniecznych procesów adaptacyjnych w gospodarce. Presja związków zawodowych zdolnych do utrzymania płacy realnej powyżej stanu równowagi, lub ustanowienie przez państwo stosunkowo wysokiego pułapu ustawowej płacy minimalnej (powodujące analogiczne skutki), stwarza sytuacje uniemożliwiająca zwiększenie zatrudnienia, gdyż popyt na prace przy wysokim poziomie plac jest ograniczony.

Można zaproponować następujące, alternatywne nazwy form bezrobocia: utajone (ukryte), koniunkturalne, technologiczne oraz chroniczne.

Bezrobocie koniunkturalne może być utożsamione z bezrobociem typu keynesowskiego i obejmuje pracowników, którzy utracili prace wskutek niekorzystnej koniunktury gospodarczej związanej ze spadkiem produkcji i zmniejszeniem zatrudnienia.

Bezrobocie technologiczne związane jest z wprowadzeniem do gospodarki postępu technicznego. Stosowanie nowych wynalazków i metod wytwarzania powodujących wzrost wydajności pracy umożliwia przedsiębiorstwom wzrost produkcji -przy zatrudnieniu mniejszej liczby pracowników, co powoduje redukcje zatrudnienia.

Bezrobocie chroniczne może być oceniane -w tym układzie klasyfikacyjnym -jako zbliżone do bezrobocia frykcyjnego. Nie należy jednak stawiać miedzy nimi znaku równości. Bezrobocie chroniczne obejmuje nie tylko ludzi trwale niezdolnych do pracy ze względu na ułomności fizyczne lub psychiczne, lecz również coraz

liczniejsza grupę osób, która z różnych przyczyn traci prace -będąc jeszcze w wieku produkcyjnym.

15. Co to jest stopa bezrobocia oraz naturalna stopa bezrobocia?

Stopa bezrobocia jest to ta cześć siły roboczej, która nie ma pracy, lecz jest zarejestrowana jako zdolna do pracy, chcąca i będąca w stanie pracować.

Naturalna stopa (poziom) bezrobocia jest to stopa (poziom) bezrobocia występująca wówczas, gdy rynek pracy jest w równowadze.

0x01 graphic

Krzywa IS obrazuje zmiany dochodu i produkcji pod wpływem zmian wysokości stopy procentowej. Krzywa ta obrazuje

równowagę na rynku dóbr i usług przy danej wysokości stopy procentowej i przy danej wielkości dochodu i produkcji. E2>E1, Y2>Y1, C'>C, I'>I, G'>G. Rysunek przedstawia wpływ zmiany stopy procentowej na zmianę wielkości inwestycji, lecz może być np. rezultatem zwiększenia konsumpcji wskutek podniesienia funkcji konsumpcji, albo w wyniku wzrostu wydatków rządowych i działania mechanizmu mnożnikowego. Górna cześć rysunku przedstawia wzrost dochodu w wyniku zwiększenia się planowanych wydatków, cześć dolna natomiast -wpływ stopy procentowej na zmiany wielkości dochodu.

Co to jest zasób siły roboczej i w jakim stosunku do niego pozostaje bezrobocie?

Zasób siły roboczej obejmuje wszystkich ludzi, którzy pracują, wykonując określony zawód, albo są zarejestrowani w biurach pracy jako pragnący i mogący podjąć prace.

Zasób siły roboczej danego kraju obejmuje wszystkich ludzi zdolnych do pracy i pozostających w stanie stosunku pracy lub wykonujących prace na własny rachunek.

Zasób siły roboczej obejmuje również wszystkich bezrobotnych, którzy -posiadając możliwości oraz chęć do pracy -nie mogąc znaleźć zatrudnienia i są zarejestrowani w urzędach pracy. W wielu krajach już sam fakt zarejestrowania się poszukujących pracy i zdolnych do pracy ludzi determinuje zaliczenie ich do grona bezrobotnych, a tym samym włączenie ich do zasobu siły roboczej. Określenie jako bezrobocia jedynie tej części zasobu siły roboczej, która jest zarejestrowana jako bezrobotna, to jest pozostająca bez pracy, jest jednoznaczne, lecz mało precyzyjne. Może odzwierciedlać stan bezrobocia w krajach rozwiniętych, posiadających dobrze ukształtowany system rejestracji bezrobotnych i szeroka siec biur pośrednictwa pracy. Natomiast w krajach rozwijających się poważna cześć rzeczywiście bezrobotnej ludności nie jest zarejestrowana i występuje w formie tzw. bezrobocia ukrytego (utajonego).

W jakich warunkach i dlaczego może wystąpić bezrobocie utajone?

Bezrobocie utajone (ukryte) jest charakterystyczne dla wielu krajów rozwijających się znajdujących się na stosunkowo niskim poziomie rozwoju gospodarczego. W decydującej mierze wynika ono z istniejącej w tych krajach struktury gospodarczej, a zwłaszcza anachronicznej, zacofanie struktury agrarnej. Jednym z charakterystycznych symptomów zacofania gospodarczego jest wysoki udział produkcji rolnej w strukturze tworzenia PNB i PKB, przy jednoczesnym występowaniu wielu małych gospodarstw rolnych o niskim poziomie technicznym i niskiej wydajności pracy oraz niskim poziomie wydajności z jednostki powierzchni uprawnej. Bark przemysłu oraz innych możliwości zatrudnienia powoduje, ze osoby te musza pozostawać w rolnictwie, gdyż stanowi ono dla nich jedyne źródło utrzymania. Równocześnie nie są one traktowane jako bezrobotni, ponieważ nie podlegają rejestracji. Możemy stwierdzić, ze często wielomilionowe rzesze rzeczywistych bezrobotnych nie są uwzględniane w statystkach bezrobocia. Stanowią zatem w ramach gospodarki poszczególnych krajów realne, lecz ukryte bezrobocie. Rozwiązanie tego problemu może nastąpić jedynie przez znaczny wzrost gospodarczy, połączony z głębokimi przeobrażeniami strukturalnymi, co stworzyłoby nowe miejsca pracy pozwalające na masowa migracje „ludzi zbędnych" ze wsi do pozarolniczych dziedzin gospodarki. Innym przykładem występowania bezrobocia utajonego jest zatrudnienie nieracjonalne, realizowane z przyczyn doktrynalnych. W warunkach realnego socjalizmu obowiązywała doktrynalna zasada, ze o wyższości socjalizmu nad kapitalizmem przesadza m.in. fakt, iż socjalizm zapewnia likwidacje bezrobocia i pełne zatrudnienie. Wymagania ideologii przesadzały wiec o zatrudnieniu potencjalnych pracowników bez względu na ekonomiczna racjonalność. Zjawisko tak rozumianego bezrobocia utajonego właściwie było jedynie gospodarce realnego socjalizmu i występowało we wszystkich krajach objętych tym systemem ekonomicznym. Mimo likwidacji gospodarki realnego socjalizmu skutki bezrobocia utajonego są nadał bardzo silne -istnieje ono nadal w przedsiębiorstwach

państwowych oraz w instytucjach strefy budżetowej w postaci nieracjonalnych przerostów zatrudnienia. Jednocześnie w świadomości społecznej tkwi głęboko zakorzeniony pogląd, ze państwo ma obowiązek zapewnienia zatrudnienia pracownikom w ramach sektora publicznego oraz w przedsiębiorstwach państwowych -nawet wtedy, gdy są one deficytowe lub gdy rynki, na które produkują, wygasają albo ulegają drastycznym ograniczeniom.

Jakie są społeczne koszty bezrobocia i w jaki sposób państwo prowadzi walkę z bezrobociem?

Występowanie zjawiska bezrobocia może skłaniać pewna cześć potencjalnych pracowników do życia na koszt społeczeństwa. Różnorodne formy pomocy dla bezrobotnych stanowią zatem społeczny koszt ponoszony przez państwo ( ergo —wszystkich podatników) w postaci transferu środków przyznawanych nie za współuczestnictwo w procesie tworzenia produktu narodowego (PKB), lecz za brak tego współuczestnictwa. Jeżeli bezrobocie ma charakter przymusowy, to odpowiednia redystrybucja dochodu społecznego na rzecz ludzi, którzy utracili podstawy swej materialnej egzystencji jest w pełni uzasadniona i społecznie niezbędna. Jeśli natomiast bezrobocie ma charakter dobrowolny, to pomóc dla bezrobotnych może wywołać powiększenie się bezrobocia dobrowolnego i wzrost naturalnej stopy bezrobocia. Bezrobocie typu keynesowskiego (czyli bezrobocie koniunkturalne) powoduje zwiększenie się jego kosztu społecznego. Ograniczenie wielkości produkcji do poziomu niższego od naturalnej stopy produkcji powoduje bowiem niewykorzystanie zarówno zasobów pracy, jaki i zasobów kapitału. Oznacza to, ze gospodarka wytwarza mniej dóbr i usług -niż mogłaby wytworzyć, gdyby bezrobotni znaleźli zatrudnienie, a równocześnie -ze pewna cześć dochodów uzyskanych przez społeczeństwo musi być przyznana tym, którzy z procesu wytwórczego zostali wyłączeni. Społeczeństwo traci wiec wskutek występowania bezrobocia koniunkturalnego nie tylko cześć potencjalnego dochodu w postaci nie wytworzonych dóbr i usług, lecz również cześć dochodu realnie wytworzonego, który staje się przedmiotem transferu dla bezrobotnych i tym samym obniża dyspozycyjny dochód pracującej części społeczeństwa, powodując zmniejszenie się popytu konsumpcyjnego. Prowadzi to w konsekwencji do pogłębiania się procesów recesyjnych, wywołując dalsze(i zazwyczaj przyspieszone) tendencje do spadku produkcji i dochodów, co wpływa na dalsze zwiększenie się bezrobocia.

Przeciwdziałanie takiej formie bezrobocia ze strony rządów powinno iść równolegle trzema drogami:

1) przez dokonywanie reform agrarnych i przekazywanie ziem należących do wielkich właścicieli bezrolnym i małorolnym chłopom; reformy agrarne mogą łagodzić problem utajonego bezrobocia, lecz przy ogólnym poziomie rozwoju nie są w stanie rozwiązać go w długim okresie,

2) przez zwiększenie skali inwestycji mających na celu tworzenie nowych miejsc pracy, co byłoby możliwe przy pozyskaniu wielkich zagranicznych nakładów inwestycyjnych oraz wymagałoby forsowania wysokiej wewnętrznej stopy inwestycji długookresowego ograniczania wzrostu spożycia ludności,

3) przez intensywny rozwój oświaty i podnoszenie poziomu cywilizacyjnego ludności, co musi być sprzężone z rozwojem metod regulacji przyrostu naturalnego i planowania rodziny.

W krajach o wyższym stopniu rozwoju, a zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych, polityka rządów w dziedzinie przeciwdziałania bezrobociu i ograniczania jego negatywnych skutków społecznych obejmuje następujące główne płaszczyzny działania:

1) Wprowadzenie systemów zabezpieczeń społecznych na rzecz bezrobotnych w celu ochrony warunków ich życia i zabezpieczenia podstaw egzystencji.

2) Prowadzenie odpowiedniej polityki fiskalnej państwa zmierzającej do zapobiegania bezrobociu oraz ograniczania jego skali.

3) Podejmowanie różnych form pobudzenia aktywności gospodarczej sektora prywatnego, tworzenie stymulatorów dla rozwoju produkcji i zwiększenia zatrudnienia, a zwłaszcza prowadzenie polityki inwestycyjnej sprzyjającej zwiększeniu liczby miejsc pracy w nowych obiektach inwestycyjnych oraz dostosowywaniu struktury zatrudnienia do zmieniającej się struktury gospodarczej.

14. Co to jest pieniądz i jakie są główne funkcje pieniądza?

Pieniądz jest to zasób wartości (zasób majątku) używany do przeprowadzania transakcji. Pieniądz jest to powszechnie akceptowany towar (dobro), za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się ze zobowiązań (np. splata długu). Inaczej mówiąc, jest to środek wymiany.

Pieniądz spełnia cztery podstawowe funkcje:

-środka wymiany,

-jednostki rozrachunkowej,

-środka gromadzenia (przechowywania) wartości (tezauryzacji),

-miernika odroczonych płatności

W gospodarce bezpieniężnej (barterowej) nie występuje środek wymiany. Wymiana ma charakter bezpośredni, co oznacza, ze jedne dobra są wymieniane na inne w odpowiedniej proporcji ilościowej. Pieniądz jako środek wymiany jest niezbędny dla

przeprowadzania aktów kupna dóbr i usług; znajduje on w tej funkcji prawie powszechne zastosowanie: pieniędzmi pracodawca płaci pracownikowi za prace, pieniędzmi kupujący płaci sprzedawcy za uzyskane dobro lub nabyta usługę, za pieniądze producent sprzedaje swoje wyroby. A zatem, powszechna akceptacja pieniądza jako środka wymiany wynika z tego, ze każdy kto posiada odpowiednia ich ilość, może za nie kupie potrzebne mu dobra i usługi zaspakajające różnorodne potrzeby.

Pieniądz jako jednostka rozrachunkowa śluzy do wyrażania cen, rejestrowania długów oraz prowadzenia rozliczeń miedzy podmiotami gospodarczymi.

Pieniądz w funkcji przechowywania wartości może występować dlatego, ze jest powszechnie akceptowanym środkiem wymiany -można go wykorzystywać do przeprowadzenia zakupów w przyszłości. Wzrost cen w czasie powoduje jednak spadek realnej wartości pieniądza.

Pieniądz jako miernik odroczonych płatności występuje przy płatnościach regulowanych w późniejszym okresie. Wyraża on sumę, jaka należy zapłacie w przyszłości z tytułu uzyskania np. kredytu w okresie wcześniejszym. W niektórych krajach odroczona płatność może być wyrażona w innej walucie niż powstałe zobowiązanie.

Proszę zanalizować wzór ilościowej teorii pieniądza: MV=PY.

Wzór ilościowej teorii pieniądza: MV = PT, M- ilość pieniądza znajdująca się w obiegu, V- szybkość obiegu pieniądza( tj. jednoimiennych jednostek pieniężnych), P —ceny , T —liczba transakcji dokonywanych w jednostce czasu (np. w ciągu roku). Liczba transakcji dokonywanych w danym okresie w gospodarce jest trudna do obliczenia, dlatego tez w równaniu ilościowym pieniądza wprowadzimy zamiast liczby transakcji -T, wielkość ogólnej produkcji (dochodu) w gospodarce -Y, a wówczas równanie przybierze postać: MV = PY. Możliwość takiej zmiany wynika z tego, ze liczba transakcji oraz wielkość produkcji( dochodu) kształtują się w bardzo zbliżonym stosunku: jeżeli produkcja rośnie, to zwiększa się również liczba transakcji, i odwrotnie -jeśli produkcja się zmniejsza, to zmniejsza się również liczba transakcji. Inaczej mówiąc -im większa będzie produkcja w skali gospodarki, tym więcej dóbr i usług będzie sprzedawanych i kupowanych, co oznacza, ze pieniężna wartość dokonywanych transakcji jest mniej więcej proporcjonalna do pieniężnej wartości wytworzonego produktu. Jeżeli zatem Y oznacza wielkość produkcji, a P cenę jednostki tej produkcji, to wówczas pieniężna wartość produkcji wynosi (P*Y). Y przedstawia bowiem realny PNB, P jest deflatorem PNB, natomiast wartość (P* Y) przedstawia nominalny PNB w danym roku. Ponieważ Y oznacza również ogólny dochód, to V możemy określić jako szybkość obiegu pieniądza w skali dochodu określająca, ile razy w danym czasie jednostka pieniężna staje się składnikiem czyjegoś dochodu. V =(P*Y)/M jest to wzór na szybkość obiegu pieniądza. Szybkość obiegu pieniądza można wyrazie w postaci stosunku nominalnego produktu narodowego brutto do ilości pieniądza.

Co to jest realny zasób pieniądza i w jaki sposób jego zmiany oddziałują na rynek pieniężny?

Realny zasób pieniądza jest to iloraz nominalnej podaży pieniądza M i poziomu cen P*(M/P). W aspekcie teoretycznym wzrost wielkości nominalnej podaży pieniądza musi stopniowo doprowadzić do odpowiedniego zwiększenia poziomu cen, zwłaszcza przy założeniu, ze popyt na realny zasób pieniądza pozostawał w danym czasie nie zmieniony. Jeżeli jednak nastąpi wzrost cen, będący konsekwencja podniesienia plac pracownikom, a wiec wynikający z sytuacji przymusowej przedsiębiorstw, to mogą wystąpić dwie możliwości. Po pierwsze, bank centralny utrzyma nominalna podaż pieniądza na dotychczasowym poziomie, co przy wzroście cen i stałym poziomie podaży pieniądza (wynika to z relacji M/P) spowoduje spadek podaży realnego zasobu pieniądza. W wyniku wzrostu stopy procentowej nastąpi spadek popytu na realny zasób pieniądza, a następnie zmniejszenie zagregowanego popytu na dobra i usługi, powodujące powstanie nadwyżki dóbr i usług prowadzące do spadku cen i obniżenia popytu na prace (zmniejszenie zatrudnienia). W toku procesu dostosowawczego ceny i place wrócą do poziomu wyjściowego, pociągając za sobą również powrót stopy procentowej i podaży realnego zasobu pieniądza do pierwszego poziomu. W konsekwencji nie nastąpi wzrost plac i cen, a gospodarka wróci do równowagi przy stanie pełnego zatrudnienia. Po drugie, bank centralny wprowadzi politykę pieniężna mająca na celu złagodzenie wzrostu cen przez zwiększenie wielkości nominalnej podaży pieniądza i utrzyma w ten sposób podaż realnego zasobu pieniądza( M/P) na dotychczasowym poziomie. Stopa procentowa utrzyma się również na poziomie równowagi. Wówczas nie nastąpi naruszenie stanu pełnego zatrudnienia, a gospodarka utrzyma się na poziomie równowagi, przy wyższej nominalnej podaży pieniądza oraz przy wyższym poziomie cen i plac nominalnych. Jeśli zatem popyt na realny zasób pieniądza pozostanie nie zmieniony, a gospodarka utrzyma się w stanie zapewniającym pełne zatrudnienie, to wzrost poziomu cen może nastąpić jedynie w dwóch wypadkach: po pierwsze, jeżeli nastąpi wzrost podaży pieniądza wywołujący wzrost cen, który spowoduje osiągniecie poziomu podaży realnego zasobu pieniądza dostosowanego do stanu pełnego zatrudnienia; po drugie, gdy nastąpi wzrost cen spowodowany innymi przyczynami, a w odpowiedzi na to bank centralny zwiększy emisje pieniądza, wywołując równocześnie wzrost ilości pieniądza oraz wzrost cen. Wynika z tego, ze -tak czy inaczej- bank centralny przez drukowanie dodatkowej ilości pieniądza wywołuje zwiększenie poziomu cen; jeśli natomiast bank centralny zaniecha dodatkowej emisji pieniądza, nastąpi zwiększenie poziomu cen wpływające na spadek podaży realnego zasobu pieniądza i powodujące spadek cen wskutek presji deflacyjnej.

Co to jest inflacja, jakie są jej główne przyczyny i formy?

Inflacja jest to wzrost przeciętnej ceny dóbr w jakimś okresie. Szczególnym jej przypadkiem jest inflacja czysta, charakteryzująca się tym, ze wszystkie ceny dóbr i usług oraz czynników produkcji rosną w tym samym tempie.

Formy inflacji to:

Inflacja umiarkowana występuje wtedy, gdy wzrost cen jest stosunkowo wolny i wyraża się wskaźnikiem jednocyfrowym (tj. do 10%). W takich warunkach występują także niewielkie odchylenia wzajemnych relacji cen. Szkodliwość ekonomiczna inflacji umiarkowanej jest niewielka, a społeczeństwo wprawdzie narzeka na inflacje, ale nie wpada przez nią w panikę.

Inflacja galopująca charakteryzuje wysoka stopa inflacji, a wzrost cen wyraża się wskaźnikiem np. dwu- i trzycyfrowym. Zwiększenie poziomu cen w ciągu roku o 20, 50 czy 120% budzi już poważne zaniepokojenie. W krajach Ameryki Łacińskiej inflacja galopująca jest zjawiskiem częstym i tym trudniejszym do uniknięcia, ze ludność doświadczona przezywaniem inflacji reaguje na nią zazwyczaj w sposób przyspieszający jej zwiększenie i potęgujący skale wzrostu cen. Gdy inflacja galopująca trwa dłużej, występują poważne zniekształcenia gospodarcze. Przede wszystkim kraje Ameryki Łacińskiej -wykazują stopę inflacji charakterystyczna dla hiperinflacji.

strajki, demonstracje i rozruchy. Hiperinflacja miała miejsce w wielu krajach po I wojnie światowej, a także znamiona tego zjawiska wystąpiły w krajach postkomunistycznych. Największa i najlepiej zbadana hiperinflacja miała miejsce po I wojnie światowej w Niemczech. Wysokość inflacji uniemożliwia racjonalne prowadzenie działań ekonomicznych anarchizacja życia społecznego. Działa destrukcyjnie na gospodarkę i destabilizująco na stosunki społeczno-polityczne. Powoduje to ucieczkę obcych kapitałów za granice, osłabia wiarygodność finansowa u wierzycieli. Rodzi niska skłonność do inwestowania ze strony rodzimego kapitału, który w tych warunkach także lokuje swoje zasoby za granica, bądź w innych, bardziej pewnych formach.

Przyczyny:

W koncepcji monetarystów przyczyna inflacji jest występowanie nadmiaru pieniądza na rynku w stosunku do podaży dóbr i usług. Najwybitniejszy przedstawiciel tego kierunku -Milton Friedman twierdzi, ze nadwyżka popytu na dobra nad ich podażą jest następstwem nadmiernego wzrostu podaży pieniądza w ujęciu nominalnym, co powoduje przesuniecie się (67) c. d. pytania) w górę krzywej popytu, podczas gdy wielkość podaży dóbr i usług w tym czasie nie wzrasta. Innymi słowy -nadmierna podaż pieniądza pozwala ludziom kupie więcej dóbr i usług, a ponieważ ich ilość nie zwiększa się, to wywołuje to wzrost cen, zgodnie z równaniem ilościowej teorii pieniądza. Takie podejście sprowadza inflacje do zjawiska tylko i wyłącznie pieniężnego.

Według P.A. Samuelsona „ przyczyny inflacji są niezliczone i nie maja monolitycznego charakteru. Zęby zaś było jeszcze trudniej, pośród ekonomistów istnieje duża niezgodność dotycząca samej natury inflacji. Co zaś najgorsze, teorie inflacji szybko ewoluują w miarę rozwoju wydarzeń gospodarczych"

Niezmiernie ważna przyczyna inflacji jest wzrost popytu, który wywołuje tzw. inflacje ciągniona przez popyt.

Najważniejsza przyczyna inflacji w gospodarce współczesnej jest wzrost kosztów.

16. Pojecie inflacji i analiza jej podstawowych przyczyn.

Przyczyny:

W koncepcji monetarystów przyczyna inflacji jest występowanie nadmiaru pieniądza na rynku w stosunku do podaży dóbr i usług. Najwybitniejszy przedstawiciel tego kierunku -Milton Friedman twierdzi, ze nadwyżka popytu na dobra nad ich podażą jest następstwem nadmiernego wzrostu podaży pieniądza w ujęciu nominalnym, co powoduje przesuniecie się w górę krzywej popytu, podczas gdy wielkość podaży dóbr i usług w tym czasie nie wzrasta. Innymi słowy -nadmierna podaż pieniądza pozwala ludziom kupie więcej dóbr i usług, a ponieważ ich ilość nie zwiększa się, to wywołuje to wzrost cen, zgodnie z równaniem ilościowej teorii pieniądza. Takie podejście sprowadza inflacje do zjawiska tylko i wyłącznie pieniężnego.

rozwoju wydarzeń gospodarczych"

Niezmiernie ważna przyczyna inflacji jest wzrost popytu, który wywołuje tzw. inflacje ciągniona przez popyt. Nie identyfikując przyczyny zwiększania się zagregowanego popytu możemy stwierdzić, ze jeżeli przewyższy on wielkość występującej na rynku sumy dóbr i usług -czyli wielkość zagregowanego podaży, to wówczas wzrost cen stanie się nieuchronny.

Większość ekonomistów jest zgodna co do tego, ze jeśli nastąpi nadmierne zwiększenie wydatków pieniężnych w stosunku do występującej na rynku ograniczonej podaży dóbr i usług, która gospodarka jest w stanie wytworzyć w granicach pełnego zatrudnienia, to znaczy przy danej naturalnej stopie produkcji, to wówczas pojawi się inflacja ciągniona przez popyt, powodująca wzrost poziomu cen i spadek siły nabywczej pieniądza.

inflacja ciągniona przez popyt

Co powoduje: Wzrost poziomu cen i spadek siły nabywczej pieniądza. Przebieg: s.51. strona 292. Gospodarka znajduje się w krótkookresowej równowadze wyznaczonej przez punkt przecięcia się krzywej AD l z krzywa AS. Wzrost zagregowanego popytu wyrażający się przesuwaniem na krzywa AD2 i AD3 powoduje wzrost cen, czyli inflacje, przy czym wzrost popytu do punktu E2 (tj. do nowego punktu równowagi) oznacza, ze przy danym wzroście cen dodatkowy przyrost podaży pozwala także pokryć zwiększone zapotrzebowanie ludności na dobra i usługi. Dojście do granicy zdolności produkcyjnych gospodarki ukazuje, ze dalszy wzrost zagregowanego popytu powoduje już tylko wzrost cen, bez możliwości zwiększenia produkcji i sprzedaży.

Najważniejsza przyczyna inflacji w gospodarce współczesnej jest wzrost kosztów.

W poprzednich okresach przyczyna ta występowała w ograniczonym stopniu lub nie była po prostu tak widoczna jak obecnie. Zwiększenie się kosztów czynników produkcji wynika z różnorodnych przyczyn -m.in. ze wzrostu ceny pracy, cen dóbr kapitałowych, a szczególnie cen surowców strategicznych będących przedmiotem obrotu na rynkach międzynarodowych. Niezależnie od przyczyny -wzrost kosztów wytwarzania ma silny wpływ na zwiększanie się cen wyrobów w różnych fazach przetwórstwa, co odbija się na cenach dóbr finalnych. Zwiększenie się kosztów powoduje inflacje pchana przez koszty (inflacja kosztowa).

Co powoduje: może doprowadzić do zahamowania wzrostu produkcji lub spowodować jej spadek w krótkim okresie.

0x01 graphic

Silny wzrost kosztów produkcji przesuwa krzywa AS w górę (z położenia AS₁ do AS₂). Oznacza to, ze wzrost kosztów wpłynął na podwyższenie wartości zagregowanej podaży, bez odpowiedniego podniesienia fizycznych rozmiarów podaży. Powoduje to zwiększenie się poziomu cen i przesuwa punkt równowagi gospodarki z E_l do E₂. W zależności od kształtu krzywej zagregowanego popytu -wzrastający poziom cen może doprowadzić do pewnego obniżenia popytu i do spadku produkcji pomimo, ze produkt potencjalny

Bardzo ważna przyczyna inflacji, przynosząca długookresowe skutki, może okazać się niedostosowanie strukturalne gospodarki, wynikające z ukształtowania się określonych dysproporcji miedzy sektorem wytwarzającym dobra inwestycyjne. Tego rodzaju inflacja strukturalna pojawia się w krajach rozwijających się, które podejmują politykę intensywnego uprzemysłowienia.

Dlaczego i w jakich warunkach możliwe jest występowanie inflacji utajonej?

Charakterystyczna forma inflacji strukturalnej w krajach o gospodarce centralnie planowanej była inflacja utajona (zwana również inflacja ukryta), polegająca na permanentnej nadwyżce popytu nad podażą. Wobec ustalenia cen prze państwo nie występował sukcesywny wzrost cen, lecz ujawniał się stały bark dóbr konsumpcyjnych. Innymi słowy, państwo nie zmieniało poziomu cen w miarę narastania niedoboru podaży w stosunku do popytu, lecz utrzymywało je przez określony czas na stałym poziomie, co powodowało brak towarów i powstanie tzw. przymusowych oszczędności. Rodziło to wiele niekorzystnych dla gospodarki zjawisk: od sprzedaży „spod łady", spekulacji i nielegalnych form dystrybucji, przez różne rodzaje rozdziału dóbr i usług dla uprzywilejowanych grup zawodowych -aparatu partyjnego, milicji i wojska, a także grup szczególnie ważnych dla gospodarki z punktu widzenia władzy, jak górnicy, hutnicy, stoczniowcy czy pracownicy przemysłu zbrojeniowego, aż po wprowadzenie systemów kartkowych

powodujących racjonowanie żywności lub innych dóbr konsumpcyjnych. Taka polityka powodowała wiele negatywnych skutków, jak :hamowanie wzrostu wydajności pracy, zanik motywacji pracowników do lepszej pracy oraz ogromne marnotrawstwo czasu pracy i czasu wolnego, który ludność musiała poświęcać na długotrwale wystawanie w kolejkach, załatwianie spraw w urzędach decydujących np. o przydziałach mieszkań oraz na zdobywaniu potrzebnych dóbr droga tworzenia i wykorzystywania różnorodnych „układów": przez znajomości, stosunki rodzinne, korupcje, korzystanie ze stanowisk służbowych i zwyczajne nadużywanie władzy przez tzw. prominentów i decydentów.

Proszę scharakteryzować monetarystyczna teoria inflacji.

W koncepcji monetarystów przyczyna inflacji jest występowanie nadmiaru pieniądza na rynku w stosunku do podaży dóbr i usług. Najwybitniejszy przedstawiciel tego kierunku -Milton Friedman twierdzi, ze nadwyżka popytu na dobra nad ich podażą jest następstwem nadmiernego wzrostu podaży pieniądza w ujęciu nominalnym, co powoduje przesuniecie się w górę krzywej popytu, podczas gdy wielkość podaży dóbr i usług w tym czasie nie wzrasta. Innymi słowy -nadmierna podaż pieniądza pozwala ludziom kupie więcej dóbr i usług, a ponieważ ich ilość nie zwiększa się, to wywołuje to wzrost cen, zgodnie z równaniem ilościowej teorii pieniądza. Takie podejście sprowadza inflacje do zjawiska tylko i wyłącznie pieniężnego. Oceniając poglądy monetarystów można stwierdzić, ze zmiany cen spowodowane są w głównej mierze zmianami nominalnej podaży pieniądza, a zatem inflacja stanowi najczęściej skutek wzrostu wielkości nominalnej podaży pieniądza.

15. Co to jest stopa inflacji, a co to jest inercyjna stopa inflacji?

Stopa inflacji jest określona jako procentowa zmiana poziomu cen, mieszana na przykład przy pomocy indeksu cen dóbr i usług konsumpcyjnych (CPI).

Oprócz najczęściej używanego wskaźnika cen czyli wskaźnika cen konsumpcyjnych, aby określić stopę inflacji używamy tez: wskaźnik cen zbytu (PPI), korektor produktu narodowego brutto czyli deflator PNB ze względu na inflacje.

Przy obliczaniu wskaźników cenowych uwzględnia się wagę każdego dobra ze

względu na jego udział w wydatkach na dane dobro w ogólnej sumie wydatków czyli stosuje się ich średnie ważone.

Stopa inflacji= (poziom cen _tl — poziom cen _t(-l))/ poziom cen _t(-l)

P_tl -poziom cen w roku badanym

P_t(-l) —poziom cen w roku bazowym

P_(tl)-P_t(-l) =

Wskaźnik stopy inflacji (procentowy przyrost poziomu cen w badanym roku):

Stopa Inflacji_(tl)- [
] *100 Ze względu na wysokość stopy inflacji wyróżniamy:

a)inflacja umiarkowana-wzrost cen jest stosunkowo wolny, wyróżnia się wskaźnikiem jednocyfrowym tj. do 10%.

b)inflacja galopująca -wysoka stopa inflacji, wzrost cen wyrażony jest wskaźnikiem np. dwu- i trzycyfrowym

c)hiperinflacja -stopa inflacji jest bardzo wysoka, wskaźnik wzrostu cen jest trzycyfrowy lub wyższy.

Inercyjna stopa inflacji -oczekiwana stopa inflacji uwzględniona w porozumieniach umowach i ustaleniach indeksacji płac, kształtowania przyszłej wysokości podatków oraz wyznaczania stopy procentowej.

Inercyjna stopa inflacji pozwala dostosować się przedsiębiorstwom i różnym instytucjom gospodarczym, zakładającym zwiększenie plac i ustalenie polityki monetarnej i fiskalnej odpowiednio do oczekiwanego tempa wzrostu inflacji. Również przy ustaleniu stopy procentowej uwzględniane są przewidywane wskaźniki inflacji w postaci tzw. premii inflacyjnej, równej oczekiwanej stopie inflacji.

Na czym polegają różnice miedzy „inflacja ciągniona przez popyt" a „inflacja pchana przez koszty"?

inflacja ciągniona przez popyt

inflacja pchana przez koszty

Jak dochodzi: Jeżeli zagregowany popyt zwiększa się i przewyższy wielkość

występującej na rynku sumy dóbr i usług —nastąpi nieuchronny wzrost cen. Jeśli nastąpi nadmierne zwiększenie wydatków pieniężnych w stosunku do wystąpienia na rynku ograniczonej podaży dóbr i usług, jaka gospodarka jest w stanie wytworzyć w granicach pełnego zatrudnienia( przy danej naturalnej stopie produkcji) -wtedy pojawi się inflacja ciągniona przez popyt. Co powoduje: Wzrost poziomu cen i spadek siły nabywczej pieniądza. Przebieg: Rys.51. strona 292. Gospodarka znajduje się w krótkookresowej równowadze wyznaczonej przez punkt przecięcia się krzywej AD l z krzywa AS. Wzrost zagregowanego popytu wyrażający się przesuwaniem na krzywa AD2 i AD3 powoduje wzrost cen, czyli inflacje, przy czym wzrost popytu do punktu E2 (tj. do nowego punktu równowagi) oznacza, ze przy danym wzroście cen dodatkowy przyrost podaży pozwala także pokryć zwiększone zapotrzebowanie ludności na dobra i usługi. Dojście do granicy zdolności produkcyjnych gospodarki ukazuje, ze dalszy wzrost zagregowanego popytu powoduje już tylko wzrost cen, bez możliwości zwiększenia produkcji i sprzedaży.

Jak dochodzi: Zwiększenie się kosztów czynników produkcji wynika m.in. ze wzrostu ceny pracy, cen dóbr kapitałowych, a szczególnie cen surowców strategicznych. Wzrost kosztów wytwarzania ma silny wpływ na zwiększanie się cen wyrobów w różnych fazach przetwórstwa, co odbija się na cenach dóbr finalnych. Zwiększenie się kosztów powoduje inflacje pchana przez koszty (inflacja kosztowa). Co powoduje; Może doprowadzić do zahamowania wzrostu produkcji lub spowodować jej spadek w krótkim okresie. Przebieg: Rys.53. strona 296. Silny wzrost kosztów produkcji przesuwa krzywa AS w górę (z położenia AS1 do AS2). Oznacza to, ze wzrost kosztów wpłynął na podwyższenie wartości zagregowanej podaży, bez odpowiedniego podniesienia fizycznych rozmiarów podaży. Powoduje to zwiększenie się poziomu cen i przesuwa punkt równowagi gospodarki z El do E2. W zależności od kształtu krzywej zagregowanego popytu -wzrastający poziom cen może doprowadzić do pewnego obniżenia popytu i do spadku produkcji pomimo, ze produkt potencjalny (określony przez naturalna stopę produkcji) nie został przekroczony. W tym momencie występuje inflacja pchana przez koszty.

17. W jaki sposób następuje dostosowanie się gospodarki do szoku podażowego czyli w jaki sposób następuje tzw. akomodacja do szoku podażowego?

Szok podażowy ma miejsce wtedy, gdy następuje bardzo wysoki wzrost kosztów, co powoduje gwałtowny wzrost cen. Przejawia się on w postaci silnego spadku produkcji.

0x01 graphic

Dostosowanie się gospodarki do szoku podażowego:

W warunkach występowania równowagi długookresowej wzrost kosztów obrazuje przesuniecie się funkcji krótkookresowej zagregowanej podaży SRAS₁ w górę, do pozycji SRAS₂, co powoduje podwyższenie poziomu cen. Bank centralny aby nie dopuście do spadku zagregowanego popytu, zwiększa nominalna podaż pieniądza, przywracając pierwotna wielkość podaży realnego zasobu pieniądza. Krzywa zagregowanego popytu AD₁ przesuwa się w górę do AD₂, a dzięki temu zostaje utrzymana wielkość produkcji na poziomie odpowiadającym naturalnej stopie produkcji i poziomowi pełnego zatrudnienia. Gospodarka osiąga nowy stan równowagi E₂, ale przy wyższym poziomie cen P₂, który ukształtował się w następstwie szoku podażowego i inflacji pchanej przez wzrost kosztów.

Gdyby nie nastąpiło zwiększenie nominalnej podaży pieniądza, to nastąpiłby spadek zagregowanego popytu wywołując równoczesny proces zmniejszenia produkcji i zatrudnienia w warunkach wzrostu kosztów i cen -nastąpiłaby stagflacja.

Proszę scharakteryzować formy inflacji ze względu na jej tempo.

Ze względu na wysokość stopy inflacji można wyróżnić trzy następujące typy inflacji: umiarkowana, galopująca oraz hiperinflacje.

Inflacja galopująca charakteryzuje wysoka stopa inflacji, a wzrost cen wyraża się wskaźnikiem np. dwu- i trzycyfrowym. Zwiększenie poziomu cen w ciągu roku o 20, 50 czy 120% budzi już poważne zaniepokojenie. W krajach Ameryki Łacińskiej inflacja galopująca jest zjawiskiem częstym i tym trudniejszym do uniknięcia, ze ludność doświadczona przezywaniem inflacji reaguje na nią zazwyczaj w sposób przyspieszający jej zwiększenie i potęgujący skale wzrostu cen. Gdy inflacja galopująca trwa dłużej, występują poważne zniekształcenia gospodarcze. Przede wszystkim kraje Ameryki Łacińskiej —wykazują stopę inflacji charakterystyczna dla hiperinflacji.

Hiperinflacja nazywamy okresy, w których stopa inflacji jest bardzo wysoka. Występuje w pewnych wyjątkowych wypadkach i charakteryzuje się trzycyfrowym lub wyższym wskaźnikiem wzrostu cen. Jest ona związana z sytuacja polityczna oraz załamaniem gospodarczym. Towarzyszy jej zazwyczaj chaos i różnorodne zaburzenia: strajki, demonstracje i rozruchy. Hiperinflacja miała miejsce w wielu krajach po I wojnie światowej, a także znamiona tego zjawiska wystąpiły w krajach postkomunistycznych. Największa i najlepiej zbadana hiperinflacja miała miejsce po I wojnie światowej w Niemczech. Wysokość inflacji uniemożliwia racjonalne prowadzenie działań ekonomicznych anarchizacja życia społecznego. Działa destrukcyjnie na gospodarkę i destabilizująco na stosunki społeczno-polityczne. Powoduje to ucieczkę obcych kapitałów za granice, osłabia wiarygodność finansowa u wierzycieli. Rodzi niska skłonność do inwestowania ze strony rodzimego kapitału, który w tych warunkach także lokuje swoje zasoby za granica, bądź w innych, bardziej pewnych formach.

Inflacja a bezrobocie -proszę omówić zależności występujące na krzywej Phillipsa.

0x01 graphic

Krzywa Phillipsa przedstawia związki miedzy stopa inflacji, a stopa bezrobocia. Podstawowym założeniem jest przyj ecie odwrotnej zależności miedzy stopa inflacji a stopa bezrobocia. Prowadzi to do wniosku, ze przy wysokiej stopie inflacji bezrobocie kształtuje się na niskim poziomie i w miarę jego spadku stopa inflacji wzrasta . A zatem zwiększenie bezrobocia (tj. spadek zatrudnienia) stanowi konieczny czynnik obniżenia stopy inflacji.

Na osi rzędnych odkładamy stopę inflacji, na osi odciętych natomiast -stopę bezrobocia. W pierwotnej wersji układ współrzędnych został uzupełniony wskaźnikami wzrostu plac realnych w ciągu roku.

Krzywa Phillipsa ilustruje zależności miedzy stopa inflacji a stopa bezrobocia w taki sposób, ze wysokiej stopie inflacji odpowiada niższa stopa bezrobocia, i odwrotnie -kiedy następuje spadek stopy inflacji, to bezrobocie wzrasta. Stwarza to podstawę do dokonania wyboru ekonomicznego: albo obniżać stopę inflacji i powodować tym samym wzrost bezrobocia, albo tez zmniejszać bezrobocie i powodować wzrost stopy inflacji. Podstawowy wniosek dla polityków i ekonomistów wynikający z analizy krzywej Phillipsa był pesymistyczny, ponieważ sugerował niemożliwość równoczesnego zmniejszenia inflacji i bezrobocia.

Co to jest hiperinflacja i jakie skutki powoduje?

Hiperinflacja nazywamy okresy, w których stopa inflacji jest bardzo wysoka. Występuje w pewnych wyjątkowych wypadkach i charakteryzuje się trzycyfrowym lub wyższym wskaźnikiem wzrostu cen. Wysokość inflacji uniemożliwia racjonalne prowadzenie działań ekonomicznych anarchizacja życia społecznego. Działa destrukcyjnie na gospodarkę i destabilizująco na stosunki społeczno-polityczne. Powoduje to ucieczkę obcych kapitałów za granice, osłabia wiarygodność finansowa u wierzycieli. Rodzi niska skłonność do inwestowania ze strony rodzimego kapitału, który w tych warunkach także lokuje swoje zasoby za granica, bądź w innych, bardziej pewnych formach.

Hiperinflacja niszczy gospodarkę oraz podstawy egzystencji ludności, obniża dramatycznie realne zasoby pieniądza, sprowadza do absurdu sile nabywcza pieniądza i dochodów, winduje na niebotyczny poziom ceny, przy równoczesnym astronomicznym poziomie nominalnej podaży pieniądza. W toku hiperinflacji następuje gwałtowna ucieczka od pieniądza, a jego miejsce w obiegu krajowym zajmują zazwyczaj waluty obce -w czasie hiperinflacji w Niemczech i w Polsce w latach dwudziestych te funkcje przejął dolar USA. Jak się okazuje dolar pełni również i obecnie w krajach o wysokiej stopie inflacji funkcje tezauryzacji oraz często -środka wymiany. Przezwyciężenie hiperinflacji wymaga zastosowania tzw. Terapii szokowej, związanej z ograniczeniem dochodów ludności lub poważnym ich obniżeniem; w pewnych sytuacjach wymaga wprowadzenia przez państwo kontroli cen.

Co to jest „złudzenie inflacyjne" i jak wpływa na ocenę poziomu życiowego przez ludność?

Uwzględnienie jedynie wzrostu wydatków nominalnych, bez brania pod uwagę rosnących nominalnych dochodów, prowadzi do powstawania tzw. złudzenia inflacyjnego; obserwując postępujący wzrost cen nabywcy uważają, ze następuje ich obniżenie, podczas gdy rzeczywistości zwiększenie nominalnych dochodów może całkowicie rekompensować postępujące podwyżki cen. Złudzenie inflacyjne jest to sytuacja w której ceny rosną, aczkolwiek ludzie nie zauważają faktu iż ich dochody rosną w szybszym tempie.

Ludzie ulegają złudzeniu inflacyjnemu wtedy, gdy myła zmiany realne ze zmianami nominalnymi. Ludzki dobrobyt zależy od zmiennych realnych, nie zaś nominalnych.

19. Co to jest stagflacja i jakie przyczyny mogą ja wywoływać? W jaki sposób przy pomocy polityki monetarnej można złagodzić skutki stagflacji?

Stagflacja jest okresem współ występowania wysokiej inflacji i wysokiego bezrobocia Często spowodowana jest ona przez wywołujący ujemne skutki wstrząs podażowy (np. podwojenie się cen ropy naftowej powoduje zwiększenie inflacji gdyż przeds. podnoszą ceny, aby zrekompensować wzrost kosztów, jeśli rząd nie zamortyzuje wstrząsu po stronie podaży, wyższa inflacja spowoduje spadek realnej podaży pieniądza, wzrost stopy procentowej oraz z zmniejszenie łącznego popytu).

Jeśli rząd zamortyzuje wstrząs podażowy (kiedy inflacja początkowo wzrasta —rząd zwiększa ciągle stopę wzrostu ilości pieniądza aby dostosować się do wyższej inflacji nawet, w krótkim okresie nie wystąpi wówczas spadek realnej podaży pieniądza. W krótkim okresie nie wystąpi także spadek globalnego popytu, nie wzrośnie bezrobocie W gospodarce wystąpi jednak stan trwale podwyższonej stopy wzrostu ilości pieniądza oraz trwale podwyższonej stopy inflacji. Rząd stoi przed dylematem: jeśli nie zdecyduje się na zamortyzowanie wstrząsu, niezbędny będzie bolesny okres bezrobocia, zanim dostosowanie się cen i plac przywróci gospodarce pierwotny stan równowagi długookresowej, jednak inflacja w długim okresie nie wzrośnie.

W jaki sposób można przezwyciężyć długookresowe, inflacyjne skutki stagflacji?

Sposoby:

- zastosowanie zasady monetarystów -polegającej na utrzymywaniu stałej stopy wzrostu zasobu pieniądza (np. 3% rocznie), która pozwoli na wzrost produkcji dóbr usług ok. 2-3% rocznie przy minimalnym wzroście inflacji; wg monetarystów, w długim okresie czasu czynniki realne takie jak wielkość i produktywność zasobów, poziom technologii i mikroekonomiczna efektywność rynków są jedynymi wyznacznikami realnego dochodu narodowego i naturalnej stopy bezrobocia;

- zastosowanie dość restrykcyjnej polityki fiskalnej i pieniężnej pozwoli na utrzymanie deficytu budżetowego na niskim poziomie i obniży inflacje, jednak aby osiągnąć ten stan gdy w sytuacji wyjściowej mamy wysoka inflacje i bezrobocie, niezbędne może okazać się przejście przez okres wyższego bezrobocia, niższej produkcji i niższego zatrudnienia.

- Zastosowanie „polityki dochodowej" polegającej na tym, ze za każdy procent wzrostu plac ponad ustalony przez rząd pułap, firmy musza zapłacie państwu podatek (działanie to będzie skłaniać przedsiębiorstwa do hamowania podwyżek plac) może przyspieszyć przejście do niższej stopy inflacji. Lecz w długim okresie koniecznym do utrzymania niskiej stopy inflacji jest niskie tempo wzrostu ilości pieniądza.

-Indeksacja obniża koszty związane z niektórymi skutkami inflacji jednak zwiększa również prawdopodobieństwo przedłużenia inflacji i jej przyspieszenia.

- Przez odpowiednie hamowanie wzrostu plac pieniężnych, ograniczenie nadmiernego deficytu budżetowego oraz odpowiednia regulacje dopływu pieniądza do obiegu za pośrednictwem polityki banku centralnego. Współczesna teoria ekonomii przywiązuje duża wagę do regulacji dopływu pieniądza do obiegu przez bank centralny za pośrednictwem zmiany stopy rezerw obowiązkowych, która wpływa na możliwość kreacji pieniądza przez banki komercyjne, oraz stopy dyskontowej od kredytu refinansowego, który wywiera wpływ na wysokość stopy oprocentowania depozytów i kredytów. Bank centralny może wpływać zarówno na skłonność do oszczędzania jak i skłonność do inwestycji, co może sprzyjać lub hamować procesy inflacyjne.

Jakie są podstawowe przyczyny inflacji w Polsce? Dlaczego występują tak wielkie trudności w dziedzinie jej przezwyciężenia? Inflacja w krajach postkomunistycznych.

Przyczyny inflacji tkwią w całej strukturze gospodarki narodowej, w stopniu jej niezrównoważenia, niedopasowania struktury aparatu produkcyjnego i struktury produkcji do wymagań rynku krajowego i zagranicznego. W Polsce, podobnie jak w krajach postkomunistycznych, które w warunkach głębokich dysproporcji gospodarczych, przestarzałej technologii, niskiej efektywności gospodarowania, braku infrastruktury bankowej i rynku kapitałowego oraz nieracjonalnej struktury cen wszystkich czynników wytwórczych próbowały w krótkim czasie wprowadzić mechanizm rynkowy, występował okres wysokiej inflacji. Liberalizacja cen, plac, procentów i kursów walut nieuchronnie prowadzi do gwałtownego wzrostu cen.

W krajach słabo rozwiniętych gospodarczo (w tym postkomunistycznych, przechodzących od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej), niedostosowania strukturalne i niska adaptacyjność podmiotów gospodarczych powodują, ze mechanizmy polityczne, fiskalne i pieniężne nie są w stanie zapobiec nieruchomości intensywnych procesów inflacyjnych. Nawet restrykcyjna polityka pieniężna banku centralnego musi ustąpić pod presja nie zaspokojonych i pilnych potrzeb społecznych. Tłumienie inflacji w takiej gospodarce metodami nadmiernie restrykcyjnej polityki pieniężnej może doprowadzić do głębokiej recesji gospodarczej oraz masowego bezrobocia.

Znacznie łatwiej jest hamować inflacje w krajach gospodarczo rozwiniętych, z rozwinięta infrastruktura bankowa i rynkiem kapitałowym, niż w krajach gospodarczo zacofanych. Wszelkie próby przyspieszenia wzrostu gospodarczego oparte na ekspansji inwestycyjnej z reguły kończą się wysoka inflacja.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
MakroEkonomia Ściaga 2
Makroekonomia-ściąga, Mkroekonomia
makroekonomia - ściąga, Ekonomia
pojęcie makroekonomii-ściąga, Ekonomia
Makroekonomia ŚCIĄGA 1
Makroekonomia ściąga (65 stron) HSQ3AI6OOHFX7OOQD6SYEYREKE6J3G2JMPGHUAI
Makroekonomia - ściąga 3, Dla Studentów, Makroekonomia
Makroekonomia ściąga
Makroekonomia ściąga 4
Makroekonomia Ściąga
Makroekonomia ŚCIĄGA m
Makroekonomia ściąga 4 (10)
Makroekonomia ściąga Pojęcia II sem, Zarządzanie i inżyniernia produkcji, Ekonomia

więcej podobnych podstron