Cywil pytania


1. Stosunek cywilnoprawny

STOSUNEK CYWILNO-PRAWNY - stosunek prawny regulowany normami prawa cywilnego, może zaistnieć tylko pomiędzy podmiotami prawa cywilnego. Składa się z trzech elementów:

  1. PODMIOTY stosunku cywilno-prawnego;

  2. PRZEDMIOT stosunku cywilno-prawnego;

  3. TREŚĆ stosunku cywilno-prawnego.

Ad. 1. PODMIOTAMI stosunku cywilno-prawnego mogą być:

Ad. 2. PRZEDMIOTEM stosunku cywilno-prawnego jest zachowanie się podmiotu prawa ze względu na obowiązującą normę prawną, np. jeżeli podstawą stosunku cywilno-prawnego jest umowa kupna-sprzedaży to sprzedawca obowiązany będzie przenieść własność rzeczy na kupującego, a kupujący obowiązany będzie za nią zapłacić; jeżeli zachowania podmiotu stosunku cywilno-prawnego dotyczą określonych dóbr majątkowych lub niemajątkowych, to przedmiotem tego stosunku są także owe dobra.

Ad. 3. przez TREŚĆ stosunku cywilno-prawnego rozumie się prawa i obowiązki stron tego stosunku; jeżeli podstawą stosunku cywilno-prawnego jest czynność prawna (np. umowa), to treść tego stosunku cywilno-prawnego może być szersza niż treść samej czynności prawnej (umowy); wg art. 56 kc bowiem czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wypowiedziane (wyrażone), lecz także te, które wynikają z przepisów prawa, zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów.

2. Zdarzenia cywilnoprawne

ZDARZENIA CYWILNO-PRAWNE leżą u podstaw każdego stosunku cywilno-prawnego; bez zdarzenia cywilno-prawnego nie może zaistnieć stosunek cywilno-prawny; przez ZDARZENIE cywilno-prawne rozumie się taki stan faktyczny, z którym ustawa wiąże skutki prawne w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilno-prawnego (np. zawarcie umowy, zmiana jej treści lub rozwiązanie);

w niektórych przypadkach obok zdarzenia cywilno-prawnego, tzn. określonego stanu faktycznego, musi zaistnieć także określony stan prawny oraz stan osobisty, by mogły powstać skutki cywilno-prawne;

przez określony stan prawny rozumieć należy zdarzenie prawne podmiotu dokonującego czynności prawnej; jeżeli podmiot nie ma zdolności prawnej to nie może nabyć praw ani zaciągnąć zobowiązań ze skutkiem prawnym, tzn. ważnym;

stan osobisty dotyczy takich zagadnień jak „dobra wiara” czy „zła wiara”, „brak świadomości przy dokonywaniu czynności prawnych” lub „brak swobody przy podejmowaniu czynności prawnych”, „działania pod wpływem błędu” czy „działania pod wpływem groźby”;

jeżeli ustawa wiąże negatywne skutki z wystąpieniem lub niewystąpieniem określonej wady, to czynność taka nie wywoła skutków prawnych, mimo iż - z czysto formalnego punktu widzenia - zachowane zostały inne rygory przy jej dokonaniu;

rodzaje zdarzeń cywilno-prawnych:

CZYNNOŚCI PRAWNE - przez czynność prawną rozumie się taki stan faktyczny, którego niezbędnym elementem jest co najmniej jedno oświadczenie woli, zmierzające do wywołania skutków prawnych w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilno-prawnego;

KONSTYTUTYWNE ORZECZENIA SĄDOWE - to takie, które rodzą prawa podmiotowe lub obowiązki stron, czyli stwarzają nową sytuację podmiotu prawnego; do konstytutywnych orzeczeń sądowych zaliczają się np. orzeczenia rozwiązujące małżeństwa, orzeczenia określające wysokość wynagrodzenia przy umowie o dzieło, orzeczenia rozwiązujące umowę, orzeczenia stwierdzające obowiązek zawarcia umowy itp.

KONSTYTUTYWNE DECYZJE ADMINISTRACYJNE - mamy z nią do czynienia w dwóch przypadkach:

CZYNY ZGODNE Z PRAWEM, tj. wezwanie dłużnika do zapłaty, uznania roszczenia wierzyciela przez dłużnika, zawiadomienie sprzedawcy o ujawnieniu wady towaru czyny te są podobne do czynności prawnych, ale nie są nimi, bo nie wywołują bezpośrednio skutków prawnych, lecz są jedynie warunkiem zaistnienia określonych skutków prawnych i tak wezwanie dłużnika prowadzi do tego, że roszczenie wierzyciela staje się wymagalne, uznanie długu powoduje przerwę w biegu przedawnienia; wada towaru jest warunkiem dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi; CZYNAMI ZGODNYMI Z PRAWEM są także takie działania faktyczne, jak stworzenie dzieła naukowego, artystycznego czy literalnego;

CZYNY NIEZGODNIE Z PRAWEM należy rozumieć jako niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy oraz wyrządzenie szkody przez popełnienie czynu niedozwolonego.

3. Czynności prawne

Przez „CZYNNOŚĆ PRAWNĄ” rozumie się taki stan faktyczny, którego elementem koniecznym jest przynajmniej jedno oświadczenie woli, zmierzające do wywołania skutków prawnych w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilno-prawnego (np. zawarcie umowy, zmiana jej treści lub rozwiązanie). Z punktu widzenia czynności prawnej istotne znaczenie mają trzy przepisy kodeksu cywilnego:

  1. art. 56 kc

  2. art. 58 kc

  3. art. 3531 kc

Według art. 56 kc czynność prawna wywołuje skutki w niej wyrażone (wyrażone w oświadczeniu woli). W świetle przepisu art. 58 kc czynność prawna jest nieważna, jeżeli narusza przepisy prawne albo ma na celu obejście tych przepisów.

Według art. 58 kc czynność prawna jest nieważna, jeżeli narusza przepisy prawa albo ma na celu ich obejście. Konkretny przepis prawa może postanowić, że w miejsce nieważnych postanowień umownych wejdą stosowne przepisy prawa /np. przepis o cenach maksymalnych/. Czynność prawna jest nieważna także wtedy, gdy narusza zasady współżycia społecznego.

Według art. 3531 kc odnoszącego się do umów, strony zawierające umowę mogą dowolnie kształtować jej treść, byleby tylko nie naruszała ona właściwości stosunku cywilno-prawnego, przepisów prawa albo zasad współżycia społecznego. Przy naruszeniu tych kryteriów stosujemy art. 58 kc wprowadzający sankcję nieważności.

Wyróżnia się trzy rodzaje czynności prawnej:

  1. JEDNOSTRONNE CZYNNOŚCI PRAWNE

  2. UMOWY

  3. UCHWAŁY KOLEGIALNYCH ORGANÓW OSOBY PRAWNEJ

Ad. 1.) JEDNOSTRONNA CZYNNOŚĆ PRAWNA dochodzi do skutku przez złożenie jednego oświadczenia woli. Przykładem takiej czynności jest wypowiedzenie umowy, oświadczenie o odstąpieniu od umowy, oświadczenie o potrąceniu wierzytelności, oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli, złożonego pod wpływem przymusu lub groźby. Jednostronna czynność prawna wywołuje skutek prawny niezależnie od woli adresata tego oświadczenia. Oświadczenie woli jest czynnością prawną tylko wtedy, gdy przepis prawny wiąże z tym oświadczeniem skutki prawne bez względu na zachowanie się adresata. Nie każde oświadczenie woli jest czynnością prawną, np. oferta musi być częścią składową umowy, ale nie jest jednostronną czynnością prawną. Nie wywołuje bowiem skutków prawnych, jeżeli nie zostanie przez drugą stronę umowy przyjęta.

Ad. 2.) UMOWA jest czynnością prawną, która dochodzi do skutku po złożeniu przynajmniej dwóch zgodnych oświadczeń woli, np. oferty i oświadczenia o jej przyjęciu. Umowa może mieć charakter dwustronny albo wielostronny. Z DWUSTRONNĄ UMOWĄ mamy do czynienia wtedy, gdy po każdej ze stron występuje jeden podmiot albo większa liczba podmiotów, przy czym obu grupom podmiotów przyświecają wspólne interesy, np. trzech współwłaścicieli sprzedaje rzecz trzem innym osobom. Umowa jest dwustronna, bo sprzedający rzecz mają jeden wspólny interes i kupujący mają jeden wspólny interes. Umowa sprzedaży jest zawsze dwustronna. Z UMOWĄ WIELOSTRONNĄ mamy do czynienia wtedy, gdy uczestników tej umowy jest większa ilość, a każdy z nich ma swój odrębny interes w zawarciu umowy. Przykładem jest umowa spółki. Każdy wspólnik realizuje przez tę umowę swój odrębny interes.

Ad. 3.) UCHWAŁA KOLEGIALNEGO ORGANU OSOBY PRAWNEJ jest czynnością cywilno-prawną tylko wtedy, gdy jest przesłanką albo prowadzi wprost do wywołania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilno-prawnego. Przykładem takiej czynności jest uchwała zgromadzenia wspólników w spółce z.o.o. o zbyciu przedsiębiorstwa spółki. Bez takiej uchwały zbycie byłoby niemożliwe, decyzja zarządu spółki byłaby nieważna. Natomiast nie jest czynnością prawną taka uchwała zgromadzenia wspólników, mocą której ustanowiony został regulamin pracy Rady Nadzorczej czy Zarządu. Uchwała taka nie rodzi skutków cywilno-prawnych, lecz jedynie reguluje stosunki wewnętrzne w spółce. Jest wewnętrznym aktem normatywnym. Uchwała różni się od umowy tym, że może być podjęta określoną większością głosów. Natomiast umowa wymaga zgody wszystkich sygnatariuszy. Przepisy prawne dopuszczają niekiedy zmianę umowy niejednomyślną uchwałą organu osoby prawnej i tak np. umowa spółki z.o.o., która zawierana jest jednomyślnie, może być zmieniona uchwałą zgromadzenia wspólników, podjętą większością 2/3 głosów.

Elementy czynności prawnej

Do elementów czynności prawnej można zaliczyć:

4. Forma czynności prawnej

W prawie cywilnym, na mocy art. 60 kc, obowiązuje zasada, że wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, chyba, że ustawa stanowi inaczej. W piśmiennictwie prawniczym przyjmuje się najczęściej, że wola osoby może zostać wyrażona w sposób wyraźny bądź dorozumiany. Z wyraźnym oświadczeniem woli mamy do czynienia wówczas, gdy z zachowania osoby składającej oświadczenie woli jasno wynika, że zmierza ona do wywołania określonych skutków prawnych, natomiast z z dorozumianym oświadczeniem woli mamy do czynienia wtedy, gdy dopiero kontekst sytuacyjny w jakim zostały przekazane odpowiednie znaki, wskazuje na wolę wywołania określonych skutków prawnych. Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że i milczenie może być uznane za złożenie oświadczenia woli, jeżeli strona powinna zająć merytoryczne stanowisko. Z powyższych wywodów można wywnioskować, że oświadczenie woli może być złożone ustnie, na piśmie lub w sposób dorozumiany. Najczęściej złożenie oświadczenia woli w sposób dorozumiany lub ustnie jest zupełnie wystarczające, jednakże przepisy prawa mogą wymagać, by dokonanie danej czynności prawnej odbyło się w ściśle określonej formie tzn. w formie szczególnej którą może być forma pisemna zwykła, forma pisemna z poświadczoną datą, forma pisemna z poświadczonym podpisem, akt notarialny.

Skutki niezachowania formy czynności prawnej

Forma szczególna czynności prawnej może być zastrzeżona:

5. Dopuszczalna treść czynności prawnej /było/

Z punktu widzenia możliwości kształtowania treści czynności prawnej, istotne znaczenie mają następujące przepisy:

  1. art. 56 kc

  2. art. 3531 kc

  3. art. 58 kc

  4. art. 387 kc

Art. 56 kc stanowi normatywną podstawę zasady autonomii woli w prawie cywilnym. Według tego przepisu czynność prawna wywołuje skutki prawne, które zostały w niej przewidziane. Poza tym wywołuje skutki wynikające z przepisów prawnych, z zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów. W świetle art. 56 kc podmiot prawa nie musi legitymować się konkretną podstawą prawną ani przy dokonywaniu czynności, ani przy ustalaniu jej treści. Musi zadbać jedynie o to, by czynność ta nie naruszała bezwzględnie przepisów albo zasad współżycia społecznego (art. 58 kc).

Według art. 3531 kc, który ustala zasadę swobody umów, strony zawierające umowę mogą swobodnie kształtować jej treść, byleby tylko nie naruszała ona właściwości stosunku cywilno-prawnego, przepisów prawnych oraz zasad współżycia społecznego. W pierwszym członie tego przepisu wskazuje się na swobodę kształtowania treści umowy, natomiast w drugim członie wskazuje się na pewne ograniczenia tej swobody i tak np. w nauce prawa cywilnego i orzecznictwie przyjmuje się, że umowa naruszałaby właściwości stosunku cywilno-prawnego, gdyby upoważniała jedną ze stron do dowolnego kształtowania obowiązków drugiej strony. Za wadliwą należałoby uznać także taką umowę, która nakładałaby obowiązki na osobę trzecią, która nie jest stroną tej umowy. Sprzeczna z przepisami prawnymi byłaby też taka umowa, która wykluczałaby możliwość jej wypowiedzenia, mimo że rodzi ona stosunek prawnym o charakterze trwałym i z mocy prawa jest wypowiadalna. Art. 3531 kc ogranicza swobodę umów, ale za naruszenie tych ograniczeń nie przewiduje żadnej sankcji. W razie naruszenia ograniczeń znajduje zastosowanie art. 58 kc, który przewiduje sankcje nieważności.

Według postanowień art. 58 kc czynność prawna jest nieważna, jeżeli narusza przepisy prawne. Właściwy przepis może przewidywać, że w miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wejdą postanowienia przepisu prawnego, np. przepisy ustawy o cenach przewidują, że w razie zastosowania ceny umownej, która przewyższa urzędową cenę maksymalną, w miejsce ceny umownej wchodzi cena maksymalna, określona przepisami prawnymi. Jeżeli część postanowień uznana zostanie za nieważną, pozostałe postanowienia zachowują ważność, chyba że bez nieważnych postanowień czynności prawnej nie miałaby znaczenia dla stron. W tym ostatnim przypadku całą czynność prawną uznaje się za nieważną. Z obejściem przepisów prawnym mamy do czynienia wtedy, gdy użyto legalnego środka w celu osiągnięcia nielegalnego rezultatu, np. utworzono podmiot gospodarczy tylko w tym celu, by uniknąć obowiązku płacenia podatku czy też obowiązku stosowania cen urzędowych, a nie umownych. Czynność prawna jest nieważna też wtedy, gdy narusza zasady współżycia społecznego (np. wypowiedziano umowę najmu wielodzietnej rodzinie, która nie ma innego lokalu; sąd musi oddalić powództwo eksmisyjne i uznać wypowiedzenie za nieważne art. 5 kc).

Art. 387 kc jest podstawą zasady, według której nikt nie może być zobowiązany do spełnienia świadczenia niemożliwego (impossibilium nulla obligatio est). Świadczenie jest niemożliwe wtedy, gdy z przyczyn obiektywnych nikt nie jest w stanie go spełnić (np. zobowiązanie się do wyważenia kuli ziemskiej). Umowa o spełnienie świadczenia niemożliwego jest nieważna tylko wtedy, gdy spełnienie tego świadczenia byłoby niemożliwe z chwilą zawarcia umowy. Jeżeli w chwili zawarcia umowy, spełnienie świadczenia byłoby możliwe, a stało się niemożliwe dopiero po zawarciu umowy (np. uległ zniszczeniu samochód sprzedany nabywcy), umowa jest ważna, a skutki niewykonania zobowiązania ocenia się na podstawie art. 471 kc, który dotyczy odpowiedzialności kontraktowej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

6. Wady oświadczenia woli (błąd, groźba, podstęp, brak świadomości)

Kodeks cywilny wyróżnia cztery wady oświadczenia woli:

  1. BRAK ŚWIADOMOŚCI LUB SWOBODY przy składaniu oświadczenia woli

  2. POZORNOŚĆ oświadczenia woli

  3. BŁĄD przy składaniu oświadczenia woli

  4. GROŹBA

Niektórzy autorzy konstytuują piątą wadę oświadczenia woli, którą miałby być PODSTĘP drugiej strony stosunku prawnego. Przepisy prawne dotyczące podstępu są skonstruowane w ten sposób, że w razie ujawnienia podstępu nakazuje stosować się przepisy o błędzie, bo skutkiem jest błąd. W tej sytuacji nie zachodzi potrzeba wyodrębnienia kolejnej wady oświadczenia woli, mającej charakter podstępu.

WADĄ OŚWIADCZENIA WOLI w rozumieniu prawa cywilnego jest tylko taka nieprawidłowość aktu oświadczenia woli lub jego uzewnętrznienia, którą ustawa uznaje za wadę. Rodzaje wad zostały określone w kc, jest to katalog wyczerpujący.

Ad. 1.) BRAK ŚWIADOMOŚCI LUB SWOBODY

Według art. 82 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego, chociażby przemijającego zaburzenia czynności psychicznych.

BRAK ŚWIADOMOŚCI jest konsekwencją wadliwie funkcjonującej psychiki osoby składającej oświadczenie woli. Natomiast brak swobody może być wynikiem przymusu fizycznego, zastosowanego wobec osoby składającej oświadczenie woli przez osobę trzecią.

Brak świadomości może mieć charakter TRWAŁY lub PRZEMIJAJĄCY. W pierwszym przypadku osoba fizyczna kwalifikuje się do ubezwłasnowolnienia całkowitego lub częściowego. Ubezwłasnowolnienie nie jest jednak warunkiem koniecznym uznania oświadczenia woli za nieważne. Oświadczenie takie jest nieważne zawsze wtedy, gdy w chwili jego składania osoba fizyczna z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym ŚWIADOME powzięcie decyzji i wyrażenie woli, chociażby ów stan miał charakter przemijający.

Z BRAKIEM SWOBODY mamy do czynienia wtedy, gdy wobec osoby składającej oświadczenie woli zastosowany został przymus fizyczny, np. siłą podniesiona została ręka na znak głosowania.

Oświadczenie woli złożone przy braku świadomości lub swobody jest z mocy prawa bezwzględnie nieważne. Na jego nieważność może powołać się każdy, kto ma w tym interes prawny. Nieważność występuje z mocy prawa. Nie jest więc potrzebne orzeczenie sądowe. Sąd bierze pod uwagę z urzędu nieważność czynności prawnej. Jeżeli stwierdza nieważność, to jego orzeczenie ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny. Ciężar udowodnienia faktu, że wystąpił brak świadomości lub swobody, spoczywa na osobie, która w tym stanie psychicznym złożyła oświadczenie woli (art. 6 kc).

Ad. 2.) POZORNOŚĆ

Z oświadczeniem woli pozornym mamy do czynienia wtedy, gdy składający oświadczenie woli za zgodą drugiej strony stosunku cywilno-prawnego zastrzegł, że oświadczenie to nie wywoła skutku prawnego, np. wypowiedzenie umowy nie doprowadzi do jej rozwiązania. Oświadczenie złożone dla pozoru jest bezwzględnie nieważne. Oświadczenie jest pozorne tylko wtedy, gdy jest skierowane do drugiej strony stosunku cywilno-prawnego. Nie może być uznane za oświadczenie pozorne takie oświadczenie, które nie jest skierowane do drugiej strony stosunku cywilno-prawnego, np. testament. Nie jest też pozorne oświadczenie woli skierowane do organu władzy publicznej, np. do sądu. Organ ten bowiem nie jest drugą stroną stosunku cywilno-prawnego. Pozorne oświadczenie woli nie wywołuje skutku prawnego. Jeżeli jednak dokonane zostało w celu ukrycia innej czynności prawnej, np. pod pozorną umową sprzedaży ukryto umowę darowizny, to umowa sprzedaży jako pozorna jest nieważna, a ważność umowy darowizny stwierdza się na podstawie przepisów o darowiźnie. Jeżeli przepisy te nie zostały naruszone, to umowa darowizny jest ważna. Jeżeli na podstawie nieważnej czynności prawnej (pozornej) dokonana zostanie dalsza czynność odpłatna, np. pozorny właściciel samochodu sprzedał samochód nabywcy, legitymując się pozorną umową nabycia samochodu. Ta druga umowa będzie ważna, jeżeli nabywca samochodu był w dobrej wierze, tzn. był przekonany, że kupuje auto od właściciela. Obowiązuje generalna zasada, według której można przenieść na inną osobę tylko takie prawa podmiotowe, jakie się ma (nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet). Według tej zasady tylko właściciel może przenieść własność na inną osobę. Od tej zasady przepisy szczególne wprowadzają pewne wyjątki. Takim wyjątkiem jest możliwość nabycia własności rzeczy od pozornego właściciela, tzn. osoby, która nabyła własność na podstawie nieważnej umowy. Innym wyjątkiem jest nabycie nieruchomości od niewłaściciela, wpisanego do księgi wieczystej jako właściciela. Własność rzeczy ruchomej może być przeniesiona na nabywcę przez właściciela, jeżeli nabywca jest w dobrej wierze, a rzecz została mu wydana.

Ad. 3.) BŁĄD

Z błędem mamy do czynienia wtedy, gdy fakty czy stan rzecz odbija się w świadomości osoby składającej oświadczenie woli inaczej, tzn. niezgodnie z tym stanem rzeczy, np. dana osoba nabyła falsyfikat obrazu, będąc przekonaną, że nabywa oryginał. Błąd może dotyczyć podmiotu prawnego, przedmiotu czy treści prawnej. Błąd może obejmować decyzje podmiotu prawnego lub treść oświadczenia, ujawnionego na zewnątrz. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z błędem w ścisłym tego słowa znaczeniu, a w drugim z pomyłką, np. jeżeli nabyto pierścionek z tombarku z przeświadczeniem, że jest on złoty, to mamy do czynienia z błędem w ścisłym tego słowa znaczeniu. Dotyczy on samego aktu woli. Jeżeli zaś decyzja dotyczyła sprzedaży rzeczy za 1000 zł, a w oświadczeniu woli (w ofercie) podano 100 zł, to mamy do czynienia z pomyłką. Skutki błędu w ścisłym tego słowa znaczeniu i pomyłki są jednakowe. W obu przypadkach można powołać się na złożenie oświadczenia pod wpływem błędu. Jeżeli oświadczenie woli składane jest drugiej osobie, na błąd można powołać się tylko wtedy, gdy owa druga osoba błąd wywołała, choćby bez swej winy albo o błędzie wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć. Ograniczenia te nie mają zastosowania, jeżeli czynność prawna jest nieodpłatna. Na błąd jako wadę oświadczenia woli można powołać się tylko wtedy, gdy dotyczy on treści czynności prawnej i jest istotny. Błąd dotyczy treści czynności prawnej, jeżeli odnosi się do praw i obowiązków stron stosunku prawnego, wynikających z treści czynności prawnej. Nie można powołać się na błąd, jeżeli dotyczy on pobudek działania, tzn. sfery motywacyjnej podmiotu składającego oświadczenie woli. Pobudki działania nie są bowiem objęte treścią czynności prawnej. Pobudki działania mają istotne znaczenie wtedy, gdy błąd został wywołany podstępem drugiej strony. W takim przypadku błąd nie musi dotyczyć treści czynności prawnej. Błąd uznaje się za istotny wtedy, gdy istnieje podstawa do przyjęcia, że gdyby podmiot, składający oświadczenie woli wiedział i oceniał rzecz rozsądnie, to by takiego oświadczenia woli nie złożył. Oświadczenie woli złożone pod wpływem błędu nie jest bezwzględnie nieważne. Jest jedynie wzruszalne (względnie nieważne). Można mianowicie uchylić się od skutków prawnych tego oświadczenia przez złożenie drugiego oświadczenia. To drugie oświadczenie woli musi spełniać następujące warunki:

  1. musi być złożone na piśmie

  2. musi być skierowane do adresata pierwszego oświadczenia lub też do następcy prawnego (np. spadkobiercy)

  3. musi być złożone nie później niż w ciągu roku od chwili ujawnienia błędu (a nie od chwili dokonania czynności)

  4. musi zawierać informację, że składający oświadczenie woli uchyla się od skutków pierwszego oświadczenia

Nie może zawierać propozycji dokonania zmian w treści pierwszego oświadczenia woli. Drugie oświadczenie woli jest czynnością kształtującą, dokonywaną w ramach uprawnienia kształtującego, które jest prawem podmiotowym. Adresat oświadczenia kształtującego nie musi wyrażać zgody na złożenie takiego oświadczenia. Wywołuje ono skutki prawne niezależnie od jego woli. Jeżeli nie zgadza się z takim oświadczeniem, może wystąpić do sądu z żądaniem ustalenia, że osoba składająca oświadczenie woli nie miała podstaw do uchylenia się od jego skutków. Jeżeli osoba składająca oświadczenie woli pod wpływem błędu nie uchyli się od skutków tego oświadczenia, to wywołuje ono skutki w nim przewidziane i to od początku (ex tunc), tzn. od chwili dokonania czynności prawnej. Jeżeli zostanie złożone drugie oświadczenie woli, to pierwsze oświadczenie traci moc od początku (ex tunc). Strony stosunku prawnego obowiązane będą zwrócić sobie nawzajem to, co świadczyły.

Ad.4.) GROŹBA

Z groźbą mamy do czynienia wtedy, gdy podmiot domagający się złożenia oświadczenia woli przez daną osobę zapowiada spowodowanie określonej dolegliwości na wypadek nie złożenia takiego oświadczenia, np. grozi podpaleniem domu. Na groźbę jako wadę oświadczenia woli można powołać się tylko wtedy, gdy spełnia ona dwa warunki:

  1. Jest BEZPRAWNA

  2. Jest POWAŻNA

Groźba jest BEZPRAWNA wtedy, gdy jej spełnienie naruszałoby przepisy prawne (np. groźba pobicia). Groźba jest bezprawna też wtedy, gdy grożący zapowiada użycie środka legalnego w celu wymuszenia oświadczenia woli, np. grozi zawiadomieniem prokuratora o przestępstwie drogowym osoby, która ma złożyć oświadczenie woli, jeżeli oświadczenie takie nie zostanie złożone. Nie będzie groźbą bezprawną informacja skierowana wierzyciela do dłużnika, że jeśli dłużnik nie złoży określonego oświadczenia woli co do spłaty długu, to wierzyciel wytoczy powództwo przed sądem cywilnym. Taka informacja traktowana jest jako wezwanie dłużnika do spełnienia oświadczenia. Jest w pełni legalne i nie może być traktowane jako groźba.

Groźba jest POWAŻNA, jeżeli konsekwencje z niej wynikające są istotne (np. pobicie, porwanie, podpalenie), a samo jej spełnienie jest pewne albo wysoce prawdopodobne.

Na groźbę można powołać się zarówno wtedy, gdy dotyczy ona dóbr osobistych (życie, zdrowie, dobre imię, nietykalność itp.), jak i wtedy, gdy dotyczy dóbr majątkowych (np. własność). Groźba może pochodzić od osoby, na rzecz której oświadczenie woli ma być złożone, jak i od osoby trzeciej (np. firmy windykacyjnej). Groźba może dotyczyć dóbr osoby, mającej złożyć oświadczenie woli, jak i dóbr osoby trzeciej, np. ojcu grozi się porwaniem dziecka. Oświadczenie woli złożone pod wpływem groźby nie jest bezwzględnie nieważne. Jest jedynie wzruszalne. Osoba, której grożono, może złożyć drugie oświadczenie woli i uchylić się w ten sposób od skutków prawnych pierwszego oświadczenia. Drugie oświadczenie woli, podobnie jak przy błędzie, musi spełniać określone warunki:

  1. musi być złożone na piśmie

  2. musi być zaadresowane do osoby, której złożono pierwsze oświadczenie woli albo do jej następcy prawnego

  3. musi być złożone nie później niż w ciągu roku od chwili ustania stanu obawy o spełnieniu groźby

  4. musi zawierać jasną informację, że chodzi o uchylenie się od skutków prawnych pierwszego oświadczenia

Drugie oświadczenie jest czynnością kształtującą. Może być unicestwione tylko w drodze orzeczenia sądowego.

7. Wykładnia oświadczenia woli /było/

WYKŁADNIA OŚWIADCZENIA WOLI

Oświadczenia woli wymagają wykładni tak, jak przepisy prawne. Ogólne zasady wykładni oświadczenia woli określa art. 65 kc. W świetle tego przepisu można wyróżnić pięć kryteriów, według których ocenione powinno być oświadczenie woli:

  1. OKOLICZNOŚCI, w jakich oświadczenie woli zostało złożone

  2. ZASADY WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO

  3. USTALONE ZWYCZAJE

  4. ZGODNY ZAMIAR STRON UMOWY

  5. CEL UMOWY

Trzy pierwsze kryteria odnoszą się do wszelkich czynności prawnych, w tym także do umów. Natomiast dwa ostatnie kryteria odnoszą się tylko do umów.

Ad. 1.) OKOLICZNOŚCI, W JAKICH OŚWIADCZENIE WOLI ZOSTAŁO ZŁOŻONE. Podmioty prawa cywilnego porozumiewają się za pomocą znaków (pisma, słowa mówionego, gestu). Znaki te mogą mieć różne znaczenie w zależności od kontekstu sytuacyjnego i tak np. podniesienie do góry ręki na posiedzeniu organu kolegialnego może oznaczać oddanie głosu za projektem uchwały, ale może też oznaczać prośbę o udzielenie głosu. Jeżeli ręka została podniesiona podczas głosowania, trzeba przyjąć, że złożone zostało oświadczenie woli za/przeciwko projektowi uchwały.

Ad. 2.) ZASADY WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO nie są normami prawnymi i nie są w żaden sposób skatalogowane. Odgrywają jednak istotną rolę wtedy, gdy przepisy prawne, zwane klauzulami generalnymi, nakazują branie pod uwagę zasad współżycia społecznego przy ocenie zdarzeń prawnych. Klauzulę generalną, odwołującą się do zasad współżycia społecznego, zawiera np. art. 5 kc. Według tego przepisu podmiot prawny nie może z niego korzystać w taki sposób, by naruszało to zasady współżycia społecznego. Takie działanie podmiotu uznane będzie za nadużycie takiego prawa, a nadużycie nie podlega ochronie prawnej.

Ad. 3.) USTALONE ZWYCZAJE nie są normami prawnymi. Wbrew twierdzeniom niektórych autorów, postanowienia konstytucji nie pozwalają na przyjęcie, że w Polsce obowiązuje prawo zwyczajowe. Odgrywają one istotną rolę wtedy, gdy przepisy prawne nakazują brać je pod uwagę przy ocenie zdarzeń prawnych, np. art. 56 kc, art. 354 kc. Przez „ZWYCZAJ” rozumie się długotrwałą praktykę zachowań podmiotu prawnego w danym środowisku, zawodzie, stosunku handlowym itp.

Ad. 4.) ZGODNY ZAMIAR STRON UMOWY. Art. 65 § 2 kc nakazuje, by w umowach raczej badać zgodny zamiar stron niż odwoływać się do dosłownego brzmienia danej umowy.

Ad. 5.) CEL UMOWY. Każda typowa umowa ma swój cel ustawowy, np. celem umowy sprzedaży jest przeniesienie własności w zamian za cenę. Celem umowy najmu jest oddanie rzeczy do używania w zamian za czynsz. Celem umowy dzierżawy jest oddanie do posiadania rzeczy w zamian za czynsz i pobieranie pożytków naturalnych. Każda umowa kodeksowa ma swój odrębny cel. Przy wykładni postanowień konkretnej umowy zawartej w praktyce, bada się nie cel ustawowy, który nie budzi z reguły wątpliwości, tylko cel indywidualny, konkretny, który przyświecał stronom przy zawarciu określonej umowy, np. celem umowy sprzedaży może być nabycie TIRa albo samochodu terenowego. W obu umowach będą stosowane te same przepisy kodeksu cywilnego. W razie sporu między stronami, istotne znaczenie będzie miał cel indywidualny, a nie ustawowy.

8. Prawo podmiotowe

Prawem podmiotowym jest sytuacja prawna podmiotu /osoby fizycznej, prawnej/ wyznaczona obowiązującymi normami prawnymi, które chronią uznane prawnie interesy tego podmiotu. Podmiotowi temu przysługują określone uprawnienia, z którymi sprzężone są korelatywnie obowiązki innych podmiotów. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, ochrona tych uprawnień może być dochodzona przed sądem lub innym organem orzekającym.

Sytuacja prawna podmiotu zależy od treści stosunku prawnego, który łączy ten podmiot z innymi podmiotami. Inna będzie sytuacja właściciela rzeczy a inna dzierżawcy, bowiem właścicielowi przysługują szersze uprawnienia niż dzierżawcy, może on mianowicie podejmować wszelkie działania, których przepisy prawa nie wyłączają natomiast dzierżawca może jedynie używać rzeczy i pobierać z niej pożytki.

Strefa możności postępowania jaką zapewnia danej osobie prawo podmiotowe, jest wyznaczana przepisami prawa przedmiotowego. Granice owej „możności” zależą jednak nie tylko od treści samych przepisów prawa, lecz także od norm pozaprawnych do których przepisy prawa odsyłają, takich jak: zasady współżycia społecznego, społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa, ustalone zwyczaje itp.

Prawo podmiotowe ochrania interes podmiotu uprawnionego, jednakże nie może być utożsamiane z tym interesem. Interes osoby może być bowiem chroniony nie tylko przez przyznanie jej określonego prawa podmiotowego lecz także w sposób generalny /np. powszechny obowiązek poddania się szczepieniom przeciw chorobom zakaźnym/.

Prawo podmiotowe wynika ze stosunku cywilnoprawnego. Elementami tego prawa są tylko uprawnienia z którymi skorelowane są obowiązki drugiej strony stosunku prawnego. Na owej drugiej stronie ciąży obowiązek nienaruszania sfery możności postępowania osoby uprawnionej, a może ciążyć również obowiązek spełnienia określonego świadczenia.

Bardzo ważną cechą prawa podmiotowego jest jego zaskarżalność. Jeżeli strona zobowiązana naruszy prawo podmiotowe uprawnionego, uprawniony może żądać od właściwych organów państwa ochrony tego prawa. Od tej zasady istnieją wyjątki, np. art. 117 par 2 kc wyłącza możliwość dochodzenia przed sądem roszczenia przedawnionego /które przekształca się w zobowiązanie naturalne/, jeżeli dłużnik zgłosi zarzut przedawnienia.

Uprawnienia wynikające z prawa podmiotowego /było/

1. Roszczenie - polega na tym, że podmiot uprawniony może żądać od innej osoby określonego zachowania się. Przykładem są tu wierzytelności. Na mocy art. 353 par 1 kc wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia a dłużnik zaś obowiązany jest je spełnić. Jeżeli tego nie uczyni, wierzyciel może wystąpić z pozwem do sądu, po uzyskaniu wyroku zasądzającego może wszcząć egzekucję.

Roszczenia dzielą się na:

Podział roszczeń na wymagalne i niewymagalne ma istotne znaczenie z punktu widzenia biegu przedawnienia, Bieg ten rozpoczyna się bowiem dopiero od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, Jeżeli wymagalność roszczenia uzależniona jest od podjęcia przez uprawnionego określonej czynności, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniejszym możliwym terminie. Roszczenia niewymagalne nie ulegają przedawnieniu.

2. Uprawnienie kształtujące - podmiot uprawniony może jednostronną czynnością prawną spowodować zmianę lub ustanie stosunku prawnego no. Wypowiedzenie umowy, odstąpienie od umowy, uchylenie się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu lub groźby. Czynność kształtująca wywołuje skutek prawny niezależnie od woli drugiej strony stosunku prawnego, jeżeli nie podziela ona stanowiska strony dokonującej czynności, może je zakwestionować na drodze powództwa sądowego.

3. Zarzut - polega na tym, że osoba, na której ciąży obowiązek spełnienia świadczenia swoje prawo przeciwstawia prawu drugiej strony stosunku prawnego, przez co czyni to ostatnie prawo bezskutecznym okresowo /dylatoryjnie/ lub definitywnie /peremptoryjnie/ np. zarzut przedawnienia roszczenia, zarzut potrącenia wierzytelności.

Od wyżej opisanego zarzutu prawnomaterialnego trzeba odróżnić zarzut procesowy. Ten pierwszy ma na celu przejściowe lub definitywne unicestwienie prawa przysługującego wierzycielowi, natomiast ten drugi ma doprowadzić do wygrania procesu przez dłużnika. W tym drugim przypadku dłużnik nie powołuje się na swoje prawo podmiotowe lecz jedynie wskazuje na brak takiego prawa po stronie wierzyciela /np. że zobowiązanie wygasło lub że umowa była nieważna/.

Rodzaje praw podmiotowych

1. Bezwzględne - są one skuteczne w stosunku do wszystkich osób, którym ono nie przysługuje /erga omnes/. Osoby te mają obowiązek takiego zachowywania się wobec uprawnionego, by jego prawo podmiotowe nie zostało naruszone. Zaliczamy to prawo własności, dobra osobiste, ograniczone prawa rzeczowe, niektóre prawa na dobrach niematerialnych, prawo do spadku oraz niektóre prawa rodzinne. W razie naruszenia bezwzględnego prawa podmiotowego, uprawnionemu będzie przysługiwało roszczenie o ochronę tego prawa np. roszczenie o wydanie rzeczy /roszczenie windykacyjne/ lub roszczenie o zaniechanie naruszeń /roszczenie negatoryjne/.

2. Względne - są one skuteczne tylko wobec określonej osoby. Źródłem praw względnych są zobowiązania. Nie można jednak utożsamiać względnego prawa podmiotowego z roszczeniem, bowiem roszczenie jest skonkretyzowaną formą uprawnienia wynikającą z prawa podmiotowego. Prawem podmiotowym będzie renta a roszczenie, określone świadczenie okresowe wynikające z umowy renty.

3. Akcesoryjne - są to prawa niesamoistne, umacniają one odpowiednio inne prawa podmiotowe występujące jako prawa samoistne. Należą do nich zastaw, hipoteka, poręczenie, dwa pierwsze mają charakter bezwzględny natomiast trzecie jest prawem obligacyjnym więc ma charakter względny. Jeżeli nie istnieje prawo samoistne to nie może również istnieć prawo akcesoryjne.

4. Związane - to takie, którego podmiotem może być tylko podmiot innego prawa, zwanego prawem wolnym. Przykładem może tu być służebność gruntowa która może przysługiwać tylko każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władnącej. Prawo związane nie może być przedmiotem obrotu, jeżeli nie jest przedmiotem obrotu prawo wolne /nie można zbyć służebności gruntowej bez zbycia gruntu/.

5. Majątkowe - ochraniają one interes ekonomiczny podmiotu np. prawa rzeczowe, wierzytelności obejmujące świadczenia o charakterze majątkowym, prawa majątkowe wynikające z własności intelektualnej, roszczenia pieniężne wynikające z ochrony dóbr niematerialnych - np. roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę moralną.

6. Niemajątkowe - są prawami podmiotowymi bez uwarunkowań ekonomicznych. Należą do nich prawa osobiste /zdrowie, wolność, cześć, nazwisko, swoboda sumienia, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza itp./, prawa rodzinne /wynikające ze stosunków rodzinnych, z małżeństwa, kurateli, z opieki, z pokrewieństwa/, prawa korporacyjne /udziałw sprawowaniu władzy w spółce, spółdzielni, stowarzyszeniu/.

7. Zbywalne - mogą przechodzić na inne podmioty. Prawami zbywalnymi są prawa majątkowe, jednakże szczególny przepis prawa może wyłączyć zbywalność danego prawa np. użytkowanie lub służebność osobista są niezbywalne. Jeżeli prawo jest zbywalne to nie można ograniczyć lub wyłączyć zbywalności tego prawa, osoba uprawniona może jednak przyjąć na siebie zobowiązaniem że nie dokona oznaczonych rozporządzeń swoim prawem zbywalnym. Prawa zbywalne podlegają dziedziczeniu, chyba że przepis prawa stanowi inaczej.

8. Niezbywalne - nie mogą być przenoszone na inne podmioty. Zalicza się do nich prawa niemajątkowe. Nie podlegają one również dziedziczeniu.

9. Tymczasowe - są prawami podmiotowymi, które mają na celu przygotowanie i zabezpieczenie określonych praw przyszłych np. ekspektatywa na uzyskanie przyszłego prawa.

Nabycie i utrata prawa podmiotowego

W nauce prawa cywilnego wyróżnia się następujące sposoby nabycia prawa podmiotowego:

Polega ono na tym, że nabywca uzyskuje prawo podmiotowe od innej osoby w drodze przeniesienia tego prawa przez ową, inną osobę. Podstawą nabycia tego prawa może być umowa, ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, , cesja wierzytelności, dziedziczenie. Obowiązuje zasada Nemo plus Iuris ad allium transferre potest quam ipse habet. Możliwe są wyjątki - na przykład art 169 kc który dotyczy skutecznego rozporządzenia rzeczą ruchomą przez osobę nie uprawnioną.

Nabycie pochodne prawa podmiotowego pociąga za sobą następstwo prawne pomiędzy nabywcą i zbywcą tego prawa, zwane inaczej sukcesją. Wyróżniamy:

- sukcesję uniwersalną - wtedy, kiedy następca prawny nabywa od swego poprzednika cały jego majątek lub jego znaczną część /np. przedsiębiorstwo/ przy czym nabycie następuje na podstawie 1 zdarzenia prawnego.

- sukcesję singularną - wtedy, kiedy następca prawny nabywa od swojego poprzednika jedno, indywidualnie określone prawo majątkowe, np. samochód, nieruchomość, książka.

Następuje w dwóch sytuacjach:

-Gdy nabywane prawo nie istniało wcześniej lecz powstało w chwili jego nabycia

- Gdy nabywca uzyskał prawo przysługujące wcześniej innej osobie ale niezależnie od jej woli. Jest to możliwe tylko w przypadkach określonych ustawą.

Nabywca uzyskuje prawo o takiej samej treści, jaką miało ono u poprzednika. Nabycie translatywne może być sprzężone zarówno z nabyciem pochodnym jak i pierwotnym, choć w tym ostatnim wypadku oczywiście prawno nabywane musiałoby istnieć już wcześniej /np. przy zasiedzeniu/.

Prawo nabywane jest w chwili jego powstania, nabycie konstytutywne ma charakter nabycia pierwotnego, ale może zaistnieć zarówno wtedy, gdy nabywane prawo wcześniej nie istniało jak i wtedy, gdy istniało ale zostało nabyte w węższym zakresie niż przysługiwało poprzednikowi prawnemu.

Prawo przedmiotowe wygasa w następstwie zdarzenia przewidzianego ustawą /np. służebność osobista, użytkowanie/. Niektóre prawa podmiotowe wygasają z mocy prawa jednakże najczęściej powodem wygaśnięcia prawa podmiotowego są czynności prawne i faktyczne uprawnionego przeniesienie prawa na inny podmiot, porzucenie, zniszczenie, rozwiązanie stosunku prawnego, potrącenie, odnowienie itp./. Prawo podmiotowe gaśnie w wyniku jego wywłaszczenia oraz w następstwie upływu czasu, na jaki zostało ustanowione a także w razie konfuzji praw /np. ograniczone prawo rzeczowe przejdzie na właściciela rzeczy, ograniczone prawo rzeczowe jako słabsze od prawa własności wygasa/.

9. Przedawnienie roszczeń

Przedawnienie roszczenia polega na tym, że po upływie okresu, ustalonego przez przepisy prawne, dłużnik może uchylić się od obowiązku zaspokojenia roszczenia. Upływ okresu przedawnienia nie powoduje wygaśnięcia roszczenia. Roszczenie przedawnione przekształca się w zobowiązanie naturalne, które nie może być dochodzone przed sądem, jeżeli postawiono zarzut przedawnienia, ale może być zaspokojone dobrowolnie, bo mimo upływu czasu jest ono zobowiązaniem dłużnika wobec wierzyciela. Okresy przedawnienia ustalone są przepisami prawnymi. W części ogólnej kodeksu cywilnego przewidziane są dwa okresy przedawnienia: 10-letni i 3-letni. Trzyletni dotyczy roszczeń związanych z działalnością przedsiębiorstwa i roszczeń okresowych, np. czynszu najmu. Szereg okresu przedawnienia zawarte jest w przepisach dotyczących zobowiązań. Są tam okresy krótsze i dłuższe (20 lat, 5 lat, 2 lata, rok, pół roku). Okresy nie mogą być skracane ani wydłużane w drodze czynności prawnej. Mają charakter bezwzględnie wiążący. Bieg okresu przedawnienia rozpoczyna się z tą chwilą, w której roszczenie stało się wymagalne, np. roszczenie o zwrot pożyczki staje się wymagalne z upływem okresu, na który pożyczka została udzielona. Roszczenie o wypłacenie odszkodowania z tytułu niedozwolonego staje się wymagalne z chwilą powstania szkody. Jeżeli roszczenie staje się wymagalne dopiero po wezwaniu dłużnika przez wierzyciela do spełnienia tego roszczenia, bieg przedawnienia rozpoczyna się z tą chwilą, w której wierzyciel mógł najwcześniej wezwać dłużnika do spełnienia świadczenia. Sąd nie bierze pod uwagę z urzędu przedawnienia roszczenia. Bierze je pod uwagę tylko na zarzut dłużnika. Zarzut musi być zgłoszony w toku toczącego się postępowania sądowego. Jest to uprawnienie podmiotowe dłużnika. Jeżeli zarzut zostanie postawiony, to sąd musi oddalić powództwo mimo świadomości, że roszczenie wierzycielowi przysługuje. Sąd mógłby zaspokoić roszczenie tylko wtedy, gdyby skorzystanie przez dłużnika z zarzutu przedawnienia, naruszałoby zasady współżycia społecznego, np. dłużnik doprowadził do przedawnienia przez wielokrotne zapewnienia wierzyciela, że spełni jego roszczenie. Sąd może zaspokoić roszczenie też wtedy, gdy dłużnik zrzeka się zarzutu przedawnienia. Zrzeczenie się z zarzutu przedawnienia jest możliwe w okresie po upływie przedawnienia. Przed upływem tego okresu, nie może zrzec się zarzutu przedawnienia. Bieg przedawnienia może ulec zawieszeniu lub przerwaniu.

10. Zawieszenie biegu przedawnienia

Bieg przedawnienia może ulec zawieszeniu. Uniwersalną przyczyną jest siła wyższa, która powoduje bezczynność sądu. W takim przypadku bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas przeszkody działania sądu. Obok tej uniwersalnej przesłanki są też przesłanki indywidualne dotyczące określonych przedmiotów. I tak:

  1. zawieszeniu ulega bieg przedawnienia roszczenia, które przysługuje dziecku wobec rodziców; zawieszenie trwa przez cały okres, w którym rodzic sprawuje nad dzieckiem władzę rodzicielską

  1. zawieszeniu ulega bieg przedawnienia co do roszczeń przysługujących osobie podlegającej opiece i trwa przez okres trwania opieki

  1. zawieszeniu ulega bieg przedawnienia co do roszczeń przysługujących jednemu małżonkowi w stosunku do drugiego i trwa przez okres trwania małżeństwa

  1. zawieszeniu ulega bieg przedawnienia w stosunku do osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych; okres przedawnienia nie może upłynąć wcześniej niż po dwóch latach od chwili ustanowienia dla takiej osoby przedstawiciela ustawowego albo odzyskania przez nią zdolności do czynności prawnych; jeżeli okres przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, to bieg rozpoczyna się po ustanowieniu przedstawiciela (opiekuna albo kuratora)

Jeżeli przedawnienie uległo zawieszeniu, okres, który upłynął do czasu zawieszenia dolicza się do okresu, który upłynął po ustaniu przyczyny zawieszenia przedawnienia.

11. Przerwanie biegu przedawnienia

Bieg przedawnienia może ulec przerwaniu. Przerwanie biegu polega na tym, że po zaistnieniu pewnych okoliczności, przedawnienie nie biegnie, a okresu, który upłynął do okresu przerwania, nie dolicza się do okresu, który upłynął po przerwie. Przyczynami przerwania biegu przedawnienia mogą być:

  1. wystąpienie do sądu lub innego organu rozstrzygającego (np. sądu polubownego) o zasądzenie, ustalenie, zabezpieczenie lub wyegzekwowanie roszczenia

  2. uznanie roszczenia przez dłużnika, przy czym wyróżnia się dwa rodzaje uznania:

  1. strony poddają swój spór mediacji

Jeżeli któraś ze stron zwróci się do sądu o wyznaczenie mediatora, bieg przedawnienia zostanie przerwany, jeżeli druga strona wyrazi zgodę na mediację. Brak zgody oznacza, że bieg przedawnienia zostanie przerwany w drodze postępowania sądowego albo uznania roszczenia.

W piśmiennictwie prawnym toczy się spór na temat możliwości odwołania się do art. 5 kc w przypadku nielojalnego zachowania się dłużnika wobec wierzyciela. Przeważa opinia, że w takim przypadku sąd może zastosować art. 5 kc i zaspokoić roszczenie, mimo upływu okresu przedawnienia.

12. Terminy zawite

Określane są inaczej jako TERMINY PREKLUZYJNE. Terminy te polegają na tym, że po upływie takiego terminu uprawnienie podmiotu prawnego wygasa. Terminy te nie dotyczą roszczeń w rozumieniu art. 117 kc, lecz innych uprawnień, np. uprawnienie do uznania przez sąd umowy za bezskuteczną stosunku do wierzyciela. Terminy te sądy biorą pod uwagę z urzędu. Nie jest potrzebny wniosek strony. Wyróżnia się trzy kategorie tych terminów:

  1. terminy, w których strony mogą dokonywać określonych czynności pozasądowych. Takim terminem będzie np. roczny termin złożenia oświadczenia woli, w którym podmiot uchyla się od skutków innego oświadczenia woli, złożonego pod wpływem błędu lub groźby. Jeżeli roczny termin upłynie bezskutecznie, uprawnienie do uchylenia się od skutków oświadczenia woli wygasa.

  2. niektóre terminy zawite dotyczące czynności dokonywanych przed sądem i tak np. posiadacz rzeczy, któremu naruszono w sposób bezprawny posiadanie, może w terminie określonym ustawą wystąpić do o przywrócenie posiadania. Po upływie ustawowego okresu, uprawnienie to wygasa.

  3. niektóre terminy zawite dotyczące wygaśnięcia praw podmiotowych z mocy ustawy i tak np. użytkowanie wygasa po upływie dziesięciu lat, jeżeli nie jest w tym czasie wykonane przez użytkownika. Podobnie rzecz się ma ze służebnością gruntową (np. drogą konieczną). Jeżeli służebność taka nie jest wykonana przez 10 lat, uprawnienie z niej wynikające wygasa.

W przepisach dotyczących terminów zawitych nie ma mowy o zawieszeniu terminu lub przerwaniu jego biegu. W piśmiennictwie powstała wątpliwość, czy do terminów zawitych można stosować przez analogię przepisy dotyczące zawieszenia lub przerwania biegu przedawnienia. Wydaje się przeważać pogląd, że przepisy o zawieszeniu i przerwaniu biegu przedawnienia powinny być przez analogię stosowane także do terminów zawitych. Jeżeli bowiem czynność może być dokonana tylko przed sądem, a sądy nie działają z powodu siły wyższej, to trudno wymagać od osoby uprawnionej, by dokonała określonej czynności przed sądem. W takim przypadku trzeba uznać, że bieg terminu uległ zawieszeniu na czas trwania siły wyższej.

13. Przedstawicielstwo

Polega na składaniu oświadczeń woli w cudzym imieniu i na cudzy rachunek. Przedstawiciel nie jest strona czynności prawnej, której dokonuje w imieniu i na rachunek osoby reprezentowanej. Stroną tej czynności jest osoba reprezentowana przez przedstawiciela. Skutki prawne czynności dokonanej przez przedstawiciela ponosi osoba reprezentowana, jeżeli przedstawiciel działa w granicach swoich kompetencji. Wyróżnia się dwa rodzaje przedstawicielstwa:

  1. PRZEDSTAWICIELSTWO USTAWOWE - oparte jest na przepisach ustawy (KRiO)

  2. PEŁNOMOCNICTWO - podstawą jest oświadczenie woli złożone przez osobę reprezentowaną (mocodawcę)

Ad 1. Do PRZEDSTAWICIELI USTAWOWYCH zalicza się:

  1. RODZICÓW - dla dzieci pozostających pod władzą rodzicielską rodzice to przedstawiciele ustawowi z mocy ustawy ze względu na więź biologiczną i prawną; zakres umocowania określa KRiO

  2. OPIEKUNA ustanowionego przez sąd - dla osób niepełnoletnich, które nie mają rodziców oraz dla osób ubezwłasnowolnionych całkowicie; granice umocowania określa KRiO

  3. KURATORA ustanowionego przez sąd - dla osób o ograniczonej zdolności do czynności prawnych oraz dla osób nie mogących prowadzić swoich spraw ze względu na nieobecność. Kuratora ustanawia się też dla osób prawnych pozbawionych organu zarządzającego sprawami tej osoby. W przypadku osoby fizycznej kurator zajmuje się sprawami majątkowymi tej osoby, tzn. wyraża zgodę na dokonanie przez nią czynności prawnej

  4. TYMCZASOWEGO ZASTĘPCĘ ustanowionego przez sąd - dla osób osoby, w stosunku do której toczy się postępowanie o ubezwłasnowolnienie; funkcja tymczasowego zastępcy jest równoważna z funkcją kuratora

Ad. 2. PEŁNOMOCNICTWO

Źródłem umocowania pełnomocnika jest oświadczenie woli osoby przez niego reprezentowanej. W oświadczeniu tym określony jest też zakres umocowania. Pełnomocnictwo jest czynnością upoważniającą. Nie zobowiązuje pełnomocnika do dokonania czynności prawnej. Zobowiązanie takie może wynikać z umowy zawartej między pełnomocnikiem a mocodawcą (np. z umowy zlecenia). Umowa taka jest podstawą tzw. stosunku podstawowego. W niektórych przypadkach los pełnomocnictwa jest ściśle związany z umową. Jeżeli wygasa umowa, to wygasa pełnomocnictwo. Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna i osoba prawna. Pełnomocnictwa może udzielić zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. Jeżeli pełnomocnikiem jest osoba fizyczna, musi ona mieć co najmniej ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnikiem nie może być osoba pozbawiona zdolności do czynności prawnych. Pełnomocnictwo może być udzielone w dowolnej formie, tzn. pisemnie, ustnie lub w sposób dorozumiany. Musi być udzielone w formie szczególnej, jeżeli wymaga tego przepis szczególny, np. pełnomocnictwo dotyczące sprzedaży nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego. Jeżeli dla ważności czynności prawnej, której ma dokonać pełnomocnik, wymagane jest pełnomocnictwo szczególne (pisemne; pisemne z poświadczoną datą, podpisem; akt notarialny), to pełnomocnictwo powinno być udzielone w takiej samej formie. Jeżeli pełnomocnik działa w granicach przysługującego mu umocowania, skutki jego działania ponosi osoba reprezentowana. Obowiązuje założenie, że pełnomocnik może składać wszelkie oświadczenia woli, które może złożyć sama osoba reprezentowana, chyba że przepis prawny wyłącza taka możliwość, np. za pośrednictwem pełnomocnika nie można sporządzić testamentu, ale można zawrzeć związek małżeński. Jeżeli pełnomocnik dokona w cudzym imieniu czynności bez pełnomocnictwa albo z przekroczeniem jego granic, to określany jest mianem RZEKOMEGO PEŁNOMOCNIKA (falsus procurator). Czynność dokonana przez rzekomego pełnomocnika nie jest bezwzględnie nieważna. Do jej skuteczności wymagane jest jednak potwierdzenie przez mocodawcę. Jeżeli mocodawca potwierdzi taką czynność, staje się ona ważna od początku. Jeżeli nie zostanie potwierdzona, staje się od początku nieważna. Pełnomocnictwo może być podstawą dalszych pełnomocnictw, tzn. substytucji pełnomocnictwa. Substytuowanie pełnomocnictwa możliwe jest tylko w trzech wypadkach:

  1. wtedy, gdy substytucja przewidziana została w treści pełnomocnictwa

  2. wtedy, gdy substytucja przewidziana została w umowie między pełnomocnikiem a mocodawcą

  3. wtedy, gdy substytucja wynika z przepisu prawnego, np. ustawy o adwokaturze

SUBSTYTUT jest pełnomocnikiem mocodawcy, a nie pełnomocnikiem pełnomocnika, który ustanowił substytucję. Pełnomocnictwo substytucyjne nie może mieć szerszego zakresu niż pełnomocnictwo podstawowe, może mieć jedynie węższy zakres.

PEŁNOMOCNICTWO, DOKONYWANIE CZYNNOŚCI Z „SAMYM SOBĄ”

Pełnomocnik w zasadzie nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje w imieniu osoby w imieniu osoby przez siebie reprezentowanej. Np. jeżeli jest umocowany do sprzedania nieruchomości, to nie może tej nieruchomości nabyć na swój rachunek. Od tej zasady są dwa wyjątki. Pełnomocnik może mianowicie być drugą stroną czynności prawnej dokonanej w imieniu mocodawcy, tzn. może dokonać czynności z „samym sobą”, jeżeli:

  1. upoważnia go do tego treść pełnomocnictwa

  2. z góry wyłączona jest możliwość działania na szkodę mocodawcy

Na takich samych zasadach pełnomocnik może reprezentować dwie strony (dwóch mocodawców) przez dokonanie czynności prawnej w ich imieniu i na ich rachunek.

RODZAJE PEŁNOMOCNICTW - kodeks cywilny wyróżnia trzy ich trzy rodzaje:

  1. pełnomocnictwo OGÓLNE

  2. pełnomocnictwo RODZAJOWE

  3. pełnomocnictwo do dokonania danej czynności prawnej zwane pełnomocnictwem SZCZEGÓLNYM

Ad. 1.) PEŁNOMOCNICTWO OGÓLNE - upoważnia do dokonania czynności prawnej w granicach zwykłego zarządu, tzn. do dokonania czynności w bieżących sprawach mocodawcy, np. jeżeli pełnomocnik ma zastępować mocodawcę przy prowadzeniu działalności gospodarczej, to będzie uprawniony na przykład do zatrudnienia, kupna, sprzedaży, wykonania remontów itp. Do spraw przekraczających zwykły zarząd, pełnomocnik musi mieć pełnomocnictwo rodzajowe albo szczególne. Przyjmuje się, że zwykły zarząd przekraczają np. dokonanie darowizn, zawieranie ugód, dokonanie kapitalnych remontów, zbywanie nieruchomości itp. Pełnomocnictwo ogólne musi być udzielone w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Nie może być udzielone ustnie lub w sposób dorozumiany.

Ad. 2.) PEŁNOMOCNICTWO RODZAJOWE - upoważnia do dokonania czynności prawnej określonej kategorii, np. do zawierania umów sprzedaży, o pracę, zlecenia, ubezpieczenia itp. Pełnomocnictwo to może być udzielone w dowolnej formie, jeżeli przepisy prawne nie wymagają formy pisemnej (formy szczególnej). Jeżeli do dokonania czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, np. forma pisemna z poświadczonym podpisem, to pełnomocnictwo powinno być udzielone w takiej samej formie.

Ad. 3.) PEŁNOMOCNICTWO SZCZEGÓLNE - upoważnia do dokonania jednej czynności prawnej, np. zbycia nieruchomości należącej do mocodawcy. Może być udzielone w dowolnej formie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo ważność czynności, dokonanej przez pełnomocnika, uzależniona jest od zachowania formy szczególnej. Wtedy pełnomocnictwo powinno też mieć formę szczególną

Ważną rolę w praktyce gospodarczej odgrywa art. 97 kc. Według tego przepisu, osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa, zajmującego się obsługą klientów, uznaje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, dokonywanych zwykle w takim przedsiębiorstwie. W przepisie tym zawarte jest domniemanie prawne, że osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa jest pełnomocnikiem tego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorca nie może wykazywać, po dokonaniu czynności w lokalu, że osoba czynna w lokalu nie była uprawniona do dokonywania czynności prawnych. Mógłby się bronić przed klientem tylko wtedy, gdyby go z góry uprzedził, że osoba czynna w lokalu nie jest uprawniona do dokonywania czynności prawnych. Wszelkie wątpliwości w tym zakresie interpretowane muszą być na korzyść klienta. Za osobę czynną w lokalu uznać można np. kasjera w banku, sprzedawcę w PKP, ekspedienta sklepowego.

WYGAŚNIĘCIE PEŁNOMOCNICTWA

Pełnomocnictwo udzielone dla dokonania jednej czynności prawnej wygasa z chwilą dokonania tej czynności. Pełnomocnictwo ogólne lub rodzajowe ustanawiane jest zwykle na określony czas. Wygasa ono po upływie okresu, na które zostało udzielone. Pełnomocnictwo opiera się na zaufaniu mocodawcy do pełnomocnika. Stąd też mocodawca może w każdej chwili pełnomocnictwo wypowiedzieć. Jeżeli jednak pełnomocnik związany jest z mocodawcą umową, z której wynika obowiązek dokonywania czynności prawnych, to pełnomocnictwo wygasa po wygaśnięciu umowy. Pełnomocnictwo wygasa w razie śmierci pełnomocnika lub mocodawcy. W treści pełnomocnictwa może być jednak zawarte postanowienie, że ze względu umowę stron pełnomocnictwo nie wygasa, mimo śmierci którejś ze stron. Jeżeli pełnomocnik lub mocodawca jest osobą prawną, pełnomocnictwo wygasa z chwilą wypisu z rejestru albo ogłoszenia upadłości lub likwidacji. Pełnomocnik może zrzec się pełnomocnictwa. Jeżeli z umowy stron wynika obowiązek dokonywania czynności prawnych, zrzeczenie pełnomocnictwa możliwe jest dopiero po wygaśnięciu umowy. Pełnomocnictwo wygasa, jeżeli pełnomocnik utraci zdolność do czynności prawnych.

Jeżeli były pełnomocnik dokona na rzecz byłego mocodawcy czynności prawnej w granicach dotychczasowego umocowania, a kontrahent nie wiedział o wygaśnięciu pełnomocnictwa i nie mógł się o tym z łatwością dowiedzieć, czynność ta jest skuteczna i rodzi skutki prawne po stronie mocodawcy. W kodeksie cywilnym zawarty jest jednak przepis, który pozwala na przeciwdziałanie czynności dokonanej przez byłego pełnomocnika. Przepis ten upoważnia mocodawcę do cofnięcia dokumentu, w którym zawarte jest pełnomocnictwo. Były pełnomocnik może żądać w takim przypadku odpisu pełnomocnictwa uwierzytelnionego przez mocodawcę. W odpisie tym mocodawca może zrobić zastrzeżenie, że pełnomocnictwo wygasło.

PROKURA

Prokura jest pewną odmianą pełnomocnictwa. Jest w swej istocie instytucją zbliżoną do pełnomocnictwa ogólnego. Pełnomocnictwo może ustanowić każdy podmiot prawa cywilnego. Natomiast prokurę tylko przedsiębiorca wpisany do KRS. Zakres umocowania prokurenta wynika wprost z ustawy i jest szerszy niż zakres umocowania pełnomocnika ogólnego. Prokurent jest umocowany do dokonywania czynności sądowych i pozasądowych, związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Z kompetencji wyłączone są takie zagadnienia, jak zbycie przedsiębiorstwa, oddanie przedsiębiorstwa, zbycie nieruchomości. Do dokonywania tych wyżej wymienionych czynności, prokurent musiałby mieć pełnomocnictwo szczególne. Prokurentem może być tylko osoba fizyczna tylko z pełną zdolnością do czynności prawnych. Prokura musi być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności. Może ją ustanowić podmiot (organ), określony w przepisach ustrojowych danej osoby prawnej, np. w spółce jawnej prokurenta powołują wszyscy wspólnicy, uprawnieni do prowadzenia spółki. Odwołać go może każdy wspólnik samodzielnie. W spółce z.o.o. prokurenta powołuje cały Zarząd, a odwołać może każdy członek Zarządu. Prokurent nie może ustanawiać dalszych prokurentów (czyli substytuować prokury). W razie śmierci prokurenta, prokura wygasa. Każdy prokurent może działać samodzielnie albo w tzw. reprezentacji łącznej, tzn. wespół z innym prokurentem albo członkiem zarządu. Zakres działania prokurenta może obejmować całe przedsiębiorstwo albo jego oddział (prokura oddziałowa). Prokura wygasa w razie postawienia przedsiębiorstwa w stan upadłości. W sprawach nieuregulowanych przepisami o prokurze stosuje się odpowiednio przepisy o pełnomocnictwie. Prokurent może ustanowić pełnomocników, a nie może substytuować prokury.

14. Zdolność do czynności prawnych

Jest to możliwość nabywania praw podmiotowych i zaciągania zobowiązań przez własne działanie, tzn. przez osobiste składanie oświadczeń woli, zmierzających do wywołania skutków cywilno-prawnych (powstanie, zmiana lub ustanie stosunku cywilno-prawnego). Z punktu widzenia zdolności do czynności prawnych osoba fizyczna może znajdować się w jednej z trzech sytuacji:

  1. może nie mieć w ogóle tej zdolności

  2. może mieć ograniczona zdolność do czynności prawnych

  3. może mieć pełną zdolność do czynności prawnych

Zdolność do czynności prawnych nie przysługuje osobie, która nie ukończyła 13. roku życia, a także osobie starszej, ale ubezwłasnowolnionej przez sąd całkowicie. Za takie osoby czynności prawnej dokonują przedstawiciele ustawowi, tzn. rodzice lub opiekunowie ustanowieni przez sąd. Od tej zasady jest jeden wyjątek osoby takie mogą mianowicie zawierać umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Umowy takie są ważne, jeżeli zostały wykonane, a ich wykonanie nie doprowadziło do rażącego pokrzywdzenia osoby nie mającej zdolności do czynności prawnych.

Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może:

W sprawach nie wymienionych wyżej, do dokonania czynności prawnych przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, wymagane jest potwierdzenie przedstawiciela ustawowego, jeżeli czynność prawna ma charakter zobowiązujący (np. umowa sprzedaży) albo rozporządzający (np. darowizna).

Pełna zdolność do czynności prawnych przysługuje osobie, która ukończyła 18 lat i nie została ubezwłasnowolniona częściowo lub całkowicie. Od tej zasady jest jeden wyjątek pełna zdolność do czynności prawnych przysługuje także kobiecie, która ukończyła 16 lat i za zgodą sądu zawarła związek małżeński (nie traci ona tej zdolności w przypadku rozwiązania lub unieważnienia małżeństwa).

15. Czynności kauzalne

Przez kauzę rozumie się przyczynę, ze względu na którą podmiot czynności prawnej dokonuje przysporzenia na rzecz innej osoby. Jeżeli przepis prawa uzależnia ważność i skuteczność czynności prawnej od istnienia określonej przyczyny, to mamy do czynienia z czynnością kauzalną. W doktrynie wymienia się 5 typów kauz ze względu na które podmioty stosunków cywilnoprawnych dokonują czynności prawnych. Są to:

16. Nieruchomości

Kodeks cywilny nie definiuje rzeczy ruchomej, natomiast definiuje nieruchomość. Jest to podział dychotomiczny. Jeżeli więc dany przedmiot nie może być zaliczony do nieruchomości, to musi być uznany za rzecz ruchomą. Podział ten jest ważny z punktu widzenia obrotu cywilno-prawnego. Inne przepisy stosuje się w obrocie nieruchomościami, a inne w obrocie rzeczami ruchomymi. W świetle postanowień kc NIERUCHOMOŚCIĄ jest część powierzchni ziemskiej, stanowiącej przedmiot odrębnej własności. Nieruchomość ta nazywa się gruntem. Obowiązuje generalna zasada, że wszystko to, co jest z gruntem związane w sposób trwały (budynek, drzewo, roślina), stanowi część składową gruntu i należy do właściciela gruntu. Jest to zasada superficies solo cedit (to, co jest na powierzchni, przypada gruntowi). Od tej zasady są wyjątki dopuszczalne przepisami szczególnymi. Takimi przepisami są postanowienia kc dotyczące użytkowania wieczystego oraz przepisy ustawy z 1994 r. o własności lokali. W świetle tych przepisów szczególnych obok nieruchomości gruntowych wyróżnić można nieruchomości budynkowe i nieruchomości lokalowe. Przy użytkowaniu wieczystym obowiązuje zasada, że grunt jest własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, a budynki stojące na tym gruncie są własnością użytkownika wieczystego i stanowią odrębne nieruchomości. Według przepisów ustawy o własności lokali samodzielne lokale w budynkach wielolokalowych mogą stać się przedmiotem odrębnej własności. Właściciele tych lokali są zarazem współwłaścicielami niepodzielnych elementów budynku (fundamenty, dach, ściany nośne itp.).

17. Sposoby zawierania umów

Niezależnie od sposobu zawarcia umowy dochodzi ona do skutku przez zgodne oświadczenie woli stron, przy czym nie chodzi tu o wolę wewnętrzną ale o zgodność przejawów woli, czyli woli uzewnętrznionej. Umowa dochodzi do skutku, jeżeli strony osiągną consensus, natomiast nie może być uznana za zawartą, jeżeli wystąpił dissensus. Kodeks cywilny przewiduje trzy sposoby zawierania umów. Są to:

  1. Sposób ofertowy

  2. Negocjacje

  3. Aukcja albo przetarg

Ad 1. Ofertą jest oświadczenie woli które spełnia dwa warunki. Po pierwsze zawiera stanowczą propozycję zawarcia umowy. Po drugie określa istotne postanowienia tej umowy. Natomiast przyjęcie oferty polega na złożeniu oświadczenia woli, w którym zawarta jest akceptacja oferty.

Ad. 2 Negocjacje prowadzą do zawarcia umowy dopiero wówczas, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień które były przedmiotem rokowań. Można tu wyodrębnić 3 fazy: 1. Ustalenie zakresu rokowań 2. Wzajemne uzgadnianie treści postanowień umowy, które są przedmiotem rokowań 3. Złożenie zgodnych oświadczeń woli co do zawarcia umowy o określonej treści.

Przedmiotem rokowań muszą być co najmniej przedmiotowo istotne elementy umowy /essentialia negotii/, bez nich bowiem umowa nie może dojść do skutku. Elementem rokowań mogą być także elementy podmiotowo istotne /accidentalia negotii/. Jeżeli rokowania dotyczą umów o większym znaczeniu gospodarczym to z reguły są poprzedzone podpisaniem listu intencyjnego. Prawo cywilne nie określa jego charakteru ani wymagań., najczęściej składa się on z pewnych deklaracji stron określających przedmiot negocjacji, czas ich trwania oraz zakładane przez strony efekty. Odmowa zawarcia umowy przewidzianej w liście intencyjnym nie daje podstaw do wytoczenia powództwa o zobowiązanie strony odmawiającej złożenia oświadczenie woli do złożenia takiego oświadczenia.

Ad. 3. Umowa może być zawarta także w drodze aukcji lub przetargu. Do niedawna znane były dwie odmiany przetargu - przetarg ustny i pisemny, przetarg ustny zastąpiono terminem aukcja. Postępowanie przetargowe jest uregulowane nie tylko w KC ale także w ustawach szczególnych i w sprawach wyczerpująco tam opisanych nie stosuje się przepisów KC /lex specialis derogat legi generali/. Przetarg ma na celu zapewnienie jego organizatorowi możliwości porównania różnych ofert i wybrania spośród nich oferty najkorzystniejszej.

Cywil - pytania

Przedtermin

1. Uprawnienia wynikające w prawa podmiotowego

2. Wykładnia oświadczenia woli

3. Dopuszczalna treść czynności prawnych

4. Źródła zobowiązań

5. Bezpodstawne wzbogacenie

6.Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej.

19


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
cywil-pytania egzamin, CYWILNE
cywil pytania
Cywil pytania
pytania cywil
Mechanika Semest I pytania egz
prelekcja ZUM z pytaniami
pytania przykladowe exam zaoczne(1)
pytania nowe komplet
Pytania egzaminacyjneIM
EGZAMIN PKM2 pytania2011
Podstawy Teorii Okretow Pytania nr 4 (20) id 368475
haran egzamin opracowane pytania
NAI A2 pytaniaKontrolne
OU pytania id 342624 Nieznany
BWCZ Pytania BWCZ 1 seria id 64 Nieznany (2)
Prawo handlowe pytania odp
MG pytania id 297579 Nieznany

więcej podobnych podstron