1

1. Formy zawierania umó w. Dr Danuta Kotowska

UMOWA – zgodne oświadczenie woli dwóch stron, zmierzające do ustanowienia, zmiany
lub zniesienia stosunku prawnego.
Formy zawierania umó w

- gesty- zachowanie jasne i wyraź ne, aby można było odczytać o co chodzi
- forma ustna – stosowana przy niewielkich umowach
- forma pisemna – mamy kilka rodzajów

⇒

pod rygorem nieważności (np. leasing). Oznacza to, że jeżeli strony umowę zawrą

ustnie będzie ona nieważna.

⇒

dla celów dowodowych

Jeżeli jedna ze stron nie wykonuje umowy np. pożyczkodawca może zwrócić się do
sądu, ale nie będzie możliwości przeprowadzenia dowodów.
Wyjątki:
Zgoda obydwu stron
Jeśli strony przedstawią w sądzie początek umowy na piśmie
Jeżeli w sporze z przedsiębiorstwem skargę złoży konsument.

- forma pisemna, której niezachowanie powoduje wywołanie innych skutków prawnych
- forma pisemna z datą urzędową poświadczoną (notariusz)
- forma pisemna z podpisem urzędowo potwierdzonym
- forma pisemna w postaci elektronicznej

2. Sposoby zawierania umó w.

- rokowania – negocjacje-pertraktacje. Strony omawiają treść umowy. W momencie

uzgodnienia treści umowy dochodzi do zawarcia umowy.

- Oferta – propozycja zawarcia umowy zawierające jej istotne postanowienia, te które

pozwalają odróżnić daną umowę od innych.

Do zawarcia umowy dochodzi wtedy, gdy oferta zostanie przyjęta. Adresat składa
oświadczenie woli, że zgadza się na przyjęcie postanowień oferty.
- Przetarg

Aukcja – przetarg ustny. Organizator określa miejsce, czas i warunki przetargu.
Zbierają się wszyscy oferenci. Osoba, która złożyła najmocniejszą ofertę wygrywa
aukcję i dochodzi do zawarcia umowy.
Przetarg – oferty na piśmie. Wybierana jedna oferta.

3. Dodatkowe zastrzeżenia umowne.

- zadatek
- prawo odstąpienia od umowy
- odstępne
- kara umowna

zadatek – pełni funkcję zabezpieczającą i odszkodowawczą w przypadku nie
wykonania umowy. (Zaliczka nie pełni roli odszkodowawczej)
Prawo odstąpienia od umowy – Jeśli jedna ze stron odstąpi od umowy lub się z niej
nie wywiąże można zerwać umowę. Wracają do stanu z przed umowy. Prawo
odstąpienia umowy obowiązuje wtedy, gdy strony zastrzegą to w umowie.
Najczęściej stosowana przy umowie sprzedaży.
Odstępne – polega na tym, że strona zastrzega sobie prawo odstąpienia od umowy za
zapłatą oznaczonej kwoty pieniężnej.
Kara umowna – zastępuje odszkodowanie. Ustala się pewną kwotę w umowie, która
będzie pełniła funkcję odszkodowania i będzie niezależna od wysokości szkody.
(umowy gospodarcze, handlowe)
Kara wyłączna
Kara zaliczalna

2

Kara alternatywna

4. Rodzaje umó w.

1. Konsensualne – zawarcie podlega na złożeniu oświadczeń woli
2. Realne – zawarcie polega na złożeniu oświadczenia woli oraz wydaniu rzeczy.
1. Jednostronnie zobowiązujące – odznacza się tym, że dla jednej strony wynikają z

niej tylko prawa, a dla drugiej tylko obowiązki.

2. Dwustronnie zobowiązujące – rodzi dla każdej ze stron prawa i obowiązki

1. Umowy darme – np. użyczenia
2. Umowy odpłatne – obydwie strony otrzymują korzyść majątkową.
1. Umowy zobowiązujące – nie przenosi prawa, zobowiązuje jedynie do jakiegoś

świadczenia.

2. Umowy rozporządzające – jedna strona przenosi prawo majątkowe na drugą

stronę.

1. Umowy rezultatu – dłużnik zobowiązuje się do dostarczenia wierzycielowi

trwałego, określonego efektu

2. Umowy starannego działania – polegają na zobowiązaniu do osiągnięcia celu, bez

odpowiedzialności za rezultat.

1. Umowy dotyczące świadczeń jednorazowych – jednostronna czynność (sprzedaż)
2. Umowy dotyczące świadczeń trwałych. Składają się ze świadczeń ciągłych z

jednej strony i ze świadczeń okresowych z drugiej strony.

1. Umowy nazwane – umowy, które ustawodawca uregulował
2. Umowy nienazwane – umowy, które nie są uregulowane przez ustawodawcę.

Zawierane na zasadzie swobody umów.

3. Umowy mieszane – umowy, które składają się z fragmentów różnych umów

nazwanych.

Ważności umowy nienazwanej – zgodność z ustawą i zasadami współżycia
społecznego.
Umowy konsumenckie – zawierają konsumenci z przedsiębiorcami.
Umowa przedwstępna – może być zawierana przed każdą inną umową. Zawierana w
celu zapewnienia sobie zawarcia umowy w przyszłości.

4.Umowy przenoszące prawo własności.

- Umowa sprzedaży – umowa poprzez którą sprzedawca zobowiązuje się przenieść na

kupującego własność rzeczy i wydać mu tę rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz
odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

- Umowa zamiany – umowa wzajemna, na podstawie której każda ze stron

zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy lub inne prawo majątkowe
w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności rzeczy lub innego prawa
majątkowego.

- Umowa dostawy – polega na tym, że dostawca zobowiązuje się do wytworzenia

rzeczy oznaczonych co do gatunku oraz do dostarczenia ich częściami albo
periodycznie, a druga strona zwana odbiorcą zobowiązuje się do odebrania tych
rzeczy i zapłacenia ceny.

- Umowa kontraktacji – zawierana najczęściej pomiędzy producentem rolnym a

podmiotem skupiającym płody rolne, w której producent zobowiązuje się dostarczyć
oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje
się te produkty odebrać w terminie umówionym, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić
świadczenia dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczegółowe przewidują
spełnienie takiego świadczenia. Od umowy dostawy różnicuje ją to, że wierzyciel
współdziała w powstawaniu rzeczy.

3

- Umowa pożyczki – przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się

przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy gatunkowo
oznaczonych, a biorący zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy albo
rzeczy tego samego gatunku i jakości.

- Umowa darowizny – umowa, na podstawie której darczyńca zobowiązuje się do

bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku; także
czynność faktyczna przekazania rzeczy obdarowanemu kosztem majątku darczyńcy.
Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy lub prawa.

- Umowa o dzieło (nie zawsze) – polega na tym, iż przyjmujący zamówienie

zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty
wynagrodzenia.. Przedmiotem umowy jest stworzenie, w wyniku którego powstaje
nowe dobro.

Są to umowy nazwane, konsensualne. Zawarcie następuje w momencie złożenia zgodnego
oświadczenia woli.
6. Umowy przenoszące prawo używania rzeczy

- Umowa najmu – umowa, przez którą wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy

rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje
się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Przedmiotem najmu mogą być
nieruchomości oraz rzeczy ruchome, a także ich części składowe.

- Umowa dzierżawy – umowa, przez którą wydzierżawiający zobowiązuje się oddać

dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub
nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony
czynsz.

- Umowa użyczenia – przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić

biorącemu przez czas oznaczony lub nieoznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu
w tym celu rzeczy. Biorący rzecz w używanie powinien używać jej zgodnie z jej
właściwościami i przeznaczeniem, ponosi zwykle koszty utrzymania rzeczy
użyczonej, nie ma obowiązku dokonywania na rzecz wydatków i nakładów.

- Leasing – należy do kategorii umów, których nie da się przyporządkować

jakiejlkolwiek umowie nazwanej. Umową leasingu określa się umowę, w której jedna
strona – leasingodawca – zobowiązuje się w zakresie działalności swojego
przedsiębiorstwa wydać drugiej stronie – leasingobiorcy – rzecz do używania na czas
oznaczony w zamian czego leasingobiorca zobowiązuje się uiszczać czynsz
leasingowy.
Leasing bezpośredni – ma miejsce wówczas, gdy producent określonego dobra
inwestycyjnego lub konsumpcyjnego jest sam leasingodawcą
Leasing pośredni – leasingodawcą jest firma leasingowa, która nabywa na wlasność
przedmiot leasingu od jego zbywcy, a następnie przekazuje w leasing okreslonemu
leasingobiorcy.
Leasing finansowy – polega na tym, że leasingobiorca korzysta z oddanego mu w
leasing przedmiotu przez czas zbliżony do okresu jego gospodarczej używalności.
Leasing operacyjny – polega na tym, Ze przedmiot leasingu jest używany przez wielu
kolejnych leasingobiorców, co sprawia, że umowy leasingowe są tu zawierane na
krótsze okresy.

7. Pożyczka a użyczenie.
Umowę pożyczki i umowę użyczenia różnicują następujące odrębności:

1) Pożyczka może być odpłatna lub bezpłatna, natomiast użyczenie zawsze

jest bezpłatne.

4

2) Przedmiotem pożyczki mogą być jedynie pieniądze lub inne rzeczy

gatunkowo oznaczone, natomiast przedmiotem użyczenia może być każda
rzecz indywidualnie oznaczona, ruchoma lub nieruchoma.

3) Prawo własności pożyczonych rzeczy przechodzi na biorącego pożyczkę,

który z kolei po pewnym czasie przenosi na dającego pożyczkę prawo
własności takiej samej ilości takich samych rzeczy, natomiast w umowie
użyczenia własność pozostaje przez cały czas przy użyczającym, a biorący
rzecz w użyczenie jest jedynie posiadaczem zależnym otrzymanej od
kontrahenta rzeczy.

8.Przechowanie a skład.
Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie nie
pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.
Umowa przechowania jest umową nazwaną, realną, zobowiązującą trwałą.
Zakres obowią zków:

•

Zachować rzecz w stanie nienaruszonym

•

Przechować rzecz tak jak się zobowiązujemy

•

Przechowawca nie może zmieniać miejsca przechowania, chyba, że rzecz może ulec

zniszczeniu

•

Przechowawca nie powinien używać rzeczy bez zgody

•

Zakaz oddania rzeczy innej osobie, chyba, ze zajdzie taka konieczność

Przechowawca ponosi odpowiedzialność za całość powierzonej mu rzeczy na zasadzie winy.
Składający ma obowiązek zapłacić przechowawcy wynagrodzenie wynikające z umowy lub
taryfy.
Skład
Przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do przechowania za wynagrodzeniem oznaczonych
w umowie rzeczy ruchomych.
Stroną może być osoba prowadząca działalność gospodarczą. Przechowaniu podlegają rzeczy
ruchome oznaczone w umowie.
Umowa składu jest umową nazwaną, konsensualną, zobowiązującą, odpłatną.
Zakres obowiązków:
Zachować rzecz w stanie nie naruszonym
Dokonywanie konserwacji rzeczy
Przed. składowy ma obowiązek wydać składającemu pokwitowanie, które zawiera treść
umowy
Przed. Składowy jest zobowiązany wpuścić składającego do składu, dopuścić do towaru np.
pobranie próbek.
Przedsieb. składowy nie ponosi odpowiedzialności za naturalne ubytki rzeczy. W umowie
skladu zagwar. ustawowo prawo zastawy
Dom składowy może wydawać dowody składowe (papiery wartościowe)
Dowód składowy:
Posiadania rzeczy, może być przedmiotem obrotu, za tymi papierami stoją towary
Dowód zastawy, licytacja towarów
9.Umowa hotelowa.
Przez umowę hotelową hotel zobowiązuje się dać gościowi używanie pokoju lub miejsca w
hotelu oraz spełniać ewentualne dodatkowe usługi i świadczenia, a także czuwać nad
wniesionymi przez gościa rzeczami, w zamian za umówioną zapłatę.
Jest to umowa mieszana składająca się z elementów innych umów nazwanych: najem i
przechowanie
Odpowiedzialność hotelu
Dłużnik odpowiada na zasadzie ryzyka.

5

Hotel nie ponosi odpowiedzialności za powstałą szkodę tylko wtedy gdy udowodni że:

•

Szkodę spowodował sam gość , osoba towarzysząca mu lub odwiedzająca jego,

•

Szkoda wynika z właściwości samej rzeczy,

•

Szkoda wynika wskutek działania siły wyższej.

Odpowiedzialność hotelu za szkodę poniesioną przez gościa wskutek utraty lub uszkodzenia
wniesionych do hotelu rzeczy jest nieograniczona co do wysokości, chyba, że chodzi o rzeczy
szczególnego rodzaju. Hotel jest więc obowiązany wypłacić odszkodowanie wyrównujące
klientowi całą szkodę.
11.Podmioty prowadzące działalność gospodarczą .
PRZEDIĘ BIORCA osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej
spółka prawa handlowego, które zawodowo we własnym imieniu podejmują i wykonują
działalność gospodarcza.
DZIAŁ ALNOŚĆ GOSPODARCZA działalność stała, wykonywana zawodowo ,
prowadzona we własnym imieniu i na własny rachunek oraz na własne ryzyko.
Działalność zarobkowa, wytwórcza, handlowa , budowlana, usługowa, oraz poszukiwanie,
rozpoznawanie, eksploatowanie naturalnych zasobów.
Podjęcie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne i jednostki organizacyjne nie
posiadające osobowości prawnej wymaga zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej.
Jedynie działalność gospodarcza prowadzona osobiście przez osobę fizyczną, z której zarobek
stanowi dodatkowe ź ródło jej dochodu , nie wymaga zgłoszenia do ewidencji.
Przedmiotem działalności nie wymagającej zgłoszenia do ewidencji może być :
Wytwarzanie przedmiotów użytku osobistego , domowego i gospodarskiego oraz rękodzieła
ludowego i artystycznego;
Naprawa i konserwacja przedmiotów użytku osobistego, domowego i gospodarskiego oraz
mieszkań
Wykonywanie czynności handlowych polegających na sprzedaży nieprzetworzonych
produktów rolnych, ogrodniczych i sadowniczych, handlowych.
Ewidencja działalności gospodarczej jest prowadzona przez organy gminy. Wpis do ewidencji
dokonywany jest na podstawie zgłoszenia, które powinno zawierać :

•

Imię i nazwisko zgłaszającego, adres zamieszkania i ewentualnie inne oznaczenia

przedsiębiorcy, np. jego nazwę;

•

Nazwiska i imiona ustanowionych pełnomocników – jeżeli zostali oni ustanowieni;

•

Określenie przedmiotu działalności gospod.;

•

Wskazanie miejsca wykonywania działalności gospodarczej,

•

Wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej.

Rozpoczynając działalność gospod. in. Trzeba uzyskać zezwolenie lub koncesję.
Koncesji udziela się na czas oznaczony nie krótszy niż na 2 lata, nie dłuższy niż na 50 lat.
Można cofnąć koncesję jeżeli warunki były niezgodne z prawem itp.
Zezwolenie – w drodze decyzji administracyjnych wydaje się na czas nieoznaczony, organ
wydający może je cofnąć .
Potrzeba zezwolenia:
Wytwarzanie spirytusu,
Usługi na towary na export i import
Funkcje firmy

•

Przedsiębiorstwo działa pod nazwą, reklama, gwarancja

•

Zasady firmy

•

Firma wpisana do rejestru

•

Zasada jedności nazwy

•

Zasada wyłączności na danym terenie

6

•

Zasada prawdziwości – z nazwy powinien wynikać rodzaj działalności

•

Zasada uczciwej konkurencji

•

Firma może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej

•

Firma nie może być zbyta bez zbycia przedsiębiorstwa

•

Firma po zbyciu ulega przeliczeniu

12. Przedsię biorstwo państwowe.
PRZEDSIĘ BIORSTWO PAŃ STWOWE – jest samodzielnym, samorządnym i
samofinansującym się podmiotem gospodarczym posiadającym osobowość prawną którą
uzyskuje z chwilą wpisania do jednego z rejestrów przedsiębiorstw państwowych, które są
prowadzone przez sądy rejonowe.
Organ założycielski ma prawo nałożyć na przedsiębiorstwo obowiązek wykonania zadania
jeżeli jest to niezbędne ze względu na;
Potrzeby obrony kraju
Klęski żywiołowej
W celu wykonania zobowiązań międzynarodowych
Przedsiębiorstwo działające na zasadach: ogólnych i użyteczności publicznej (komunikacja
miejska, gospodarka komunalna)
Tworzą je: naczelne organy administracji państwowej oraz NBP i banki państwowe.
Organ założycielski wydaje akt o utworzeniu przedsiębiorstwa określający:

•

Nazwę,

•

Rodzaj przedsiębiorstwa,

•

Siedzibę,

•

Przedmiot działania

Organy przedsiębiorstwa:

•

dyrektor,

•

pracownicy

•

rada dyrektora

ogólne zebranie na wniosek dyrektora ustala statut przedsię biorstwa
Statut może przewidywać powołanie Kolegium przedsiębiorstwa jako organu doradczego dla
dyrektora, może również przewidywać powołanie komisji do rozstrzygania sporów
wewnętrznych przewodniczy jej radca prawny
DYREKTOR – reprezentuje przedsiębiorstwo na zewnątrz, zarządza przedsiębiorstwem,
powołany przez radę pracowniczą, jeżeli jest nie wybrany przez radę w ciągu 6 m-cy to
powołuje go organ założycielski. Jest powoływany w drodze konkursu na okres 5 lat lub czas
nieokreślony. Może być również odwołany przez organ założycielski. Odwołanie jest
równoznaczne z rozwiązaniem stos. pracy. Może być odwołany w przypadku rażących
sytuacji. Rada pracow. Może zawiesić dyrektora w pełnieniu jego czynności, funkcje przez
ten okres może pełnić kierownik.
13. Spó łdzielnia.
SPÓ Ł DZIELNIA – to dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób o zmiennym
składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, który w interesie swoich członków
prowadzi działalność gospodarczą społeczną, oświatową i kulturalną.
Jest osobą prawną z chwilą wpisania do rejestru.
Spółdzielnię może założyć 10 osób fizycznych o pełnej zdolności do czynności prawnych lub
3 prawne. Osoby te muszą uchwalić statut oraz dokonać wyboru organów spółdzielni.
Wpis do rejestru powinien zawierać :

•

Nazwę

•

Siedzibę

•

Przedmiot działalności

7

•

Czas jej trwania

•

Udziały wysokość i ilość

•

Wkłady ( nie muszą być ale mogą)

•

Skład zarządu

•

Imiona i nazwiska pełnomocników

Członek spółdzielni musi złożyć deklarację w formie pisemnej pod rygorem nieważności,
która zawiera ilość udziałów i wkładów. Wkłady podlegają zwrotowi a udziały nie.
Członek ma 1 głos, nie odpowiada wobec wierzycieli za zobowiązania, może wystąpić ze
spółdzielni za wypowiedzeniem na piśmie, może być wykluczony lub wykreślony
Organy spółdzielni
Walne zgromadzenie – uchwala plany działalności, statut, podejmowanie decyzji o podziale
nadwyżki lub pokryciu straty
Rada nadzorcza – kontrola i nadzór spółdzielni
zarząd – 2 funkcje: reprezentacyjna i zarządzająca
14.Spó łka cywilna
Spółka osobowa nie posiadająca osobowości prawnej.
Spó łka cywilna – przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia
wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób określony w szczególności przez
wniesienie wkładów. Może być założona w celu gospodarczym przynoszącym korzyści.
Działanie wspólników musi być oznaczone przez wniesienie wkładów poprzez wniesienie
własności rzeczy, wkłady to również świadczenie usług. To co wspólnicy wniosą do spółki
jest to wspólny majątek.
Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie, każdy jest zobowiązany do
prowadzenia spółki i jej reprezentowania. Jest uprawniony do równego udziału w zyskach i
stratach.
Rozwiązanie spó łki
Każdy ze wspólników może wystąpić ze spółki na 3 m-ce za wypowiedzeniem na koniec roku
obrachunkowego.
15. Spó łki osobowe a kapitałowe.
Przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do
osiągnięcia wspólnego celu przez wzniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki
tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.
Do spółek osobowych zaliczamy:
- Spółkę Jawną,
- Spółkę Partnerską,
- Spółkę Komandytową,
- Spółkę Komandytowo-Akcyjną.
Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i
inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.
Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa
stanowi inaczej. Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony
na inną osobę tylko wówcza, gdy umowa spółki tak stanowi.
Do spółek kapitałowych zaliczamy:
- Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością,
- Spółkę akcyjną.
Spółki kapitałowe mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność
nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji albo spółka akcyjna w organizacji z
chwilą wpisu do rejestru staje spółką z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółką akcyjną i

8

uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki
w organizacji.
16. Spó łka Jawna
Spó łka Jawna to taka spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a
nie jest inną spółką handlową. Spółka Jawna może we własnym imieniu nabywać prawa i
zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.
Umowa spółki wymaga dla swej ważności formy pisemnej, która powinna zawierać :
- firmę i siedzibę spółki,
- określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość ,
- przedmiot działalności spółki,
- czas trwania spółki, jeśli jest oznaczony.
Tak zawarta umowa wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego. Prawo i obowiązek zgłoszenia
spółki jawnej do rejestru ciąży na każdym wspólniku.
Każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za jej zobowiązania bez ograniczenia całym swoim
majątkiem solidarnie z innymi wspólnikami oraz ze spółką.
Prowadzenie spółki jawnej może być powierzona jednemu lub kilku wspólnikom na mocy
umowy spółki bądź na podstawie póź niejszej umowy wspólników. Pozostali wspólnicy są
wówczas wyłączeni od prowadzenia spraw spółki. Każdy wspólnik ma prawo reprezentować
spółkę. Udział wspólnika w spółce jawnej (tzw. udział kapitałowy) jest równy wartości
wkładu określonej w umowie spółki. Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w
zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość
wkładu, z umowy może jednak wynikać co innego. Umowa spółki może zwolnić wspólnika
od udziału w stratach, ale nie w zyskach. Wspólnik spółki jawnej może żądać podziału i
wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Wkłady wspólników są równe,
chyba że co innego wynika z umowy. Wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub
obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na
rzecz spółki.
Przyczyny rozwiązania spółki:
- przyczyny przewidziane w umowie spółki,
- jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,
- ogłoszenie upadłości spółki,
- śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,
- wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika,
- prawomocne oznaczenie sądu.
Celem likwidacji jest zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności i
spieniężenie innych aktywów, zaspokojenie wierzycieli spółki, zwrot wkładów wniesionych
przez wspólników tylko do używania oraz podział pozostałego majątku między wspólników.
17. Spó łka Komandytowa i Komandytowo-akcyjna.
Spó łka Komandytowa jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa
pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden
wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej
jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i powinna
zawierać :
- firmę i siedzibę spółki,
- przedmiot działalności spółki,
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
- oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość ,
- oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec

wierzycieli (suma komandytowa).

9

Komplementariusz spółki komandytowej odpowiada bez ograniczenia całym swoim
majątkiem i solidarnie z pozostałymi komplementariuszami i ze spółką.
Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do
wysokości sumy komandytowej. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w
granicach wartości wkładu wniesionego do spółki. W przypadku zwrotu wkładu w całości
albo

w części

dokonanego

przez

spółkę

komandytariuszowi

odpowiedzialność

komandytariusza zostaje przywrócona w wysokości równej wartości dokonanego zwrotu.
Komandytariusz odpowiada także za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do
rejestru.
Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Komandytariusz
uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do jego wkładu rzeczywiście wniesionego do
spółki, jednakże umowa spółki może stanowić inaczej. Śmierć komandytariusza nie stanowi
przyczyny rozwiązania spółki.
Aktem założycielskim spółki komandytowo-akcyjnej jest statut. Osoby podpisujące statut są
założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze i
powinien on być sporządzony w formie altu notarialnego. Spółka powstaje z chwilą wpisu do
rejestru. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed wpisem do
rejestru, odpowiadają solidarnie. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Spółkę
reprezentują komplementariusze. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako
pełnomocnik.
Prawo

i

obowiązek

prowadzenia

spółki

komandytowo-akcyjnej

ciąży

na

komplementariuszach. Statut spółki może przewidywać , że prowadzenie spraw spółki
powierza się jednemu lub kilku komplementariuszom. W spółce komandytowo-akcyjnej
można ustanowić radę nadzorczą, a jeśli liczba akcjonariuszy przekroczy 25 osób,
ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. Komplementariusz albo jego pracownik nie
może być członkiem rady nadzorczej. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad
działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Oprócz rady nadzorczej
organem spółki komandytowo-akcyjnej jest walne zgromadzenie, które może działać jako
zwyczajne albo nadzwyczajne. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu mają
akcjonariusze i komplementariusze. Akcja objęta przez komplementariusza lub inną osobę
daje prawo do jednego głosu. Komplementariusz oraz akcjonariusz uczestniczą w zyskach
spółki proporcjonalnie do ich wkładów.
Likwidatorami spółki komandytowo-akcyjnej są komplementariusze mający prawo
prowadzenia spraw spółki.
Wypowiedzenie umowy spółki przez komplementariusza i jego wystąpienie ze spółki jest
dopuszczalne jedynie wtedy, jeśli statut tak stanowi. Akcjonariuszowi nie przysługuje prawo
wypowiedzenia umowy spółki.
18. Spó łka partnerska.
Spó łka partnerska może być utworzona przez wspólników (partnerów) będących osobami
fizycznymi w celu wykonywania wolnego zawodu lub wolnych zawodów (np. adwokaci,
aptekarz, architekt, księgowy, notariusz, radca prawny).
Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Partner spółki
nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem
przez pozostałych partnerów wolnego zawodu, jak również za zobowiązania spółki, będące
następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o
pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy
świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.
Prowadzenie spraw spółki partnerskiej i jej reprezentacja na zewnątrz należy do
poszczególnych partnerów, ale umowa spółki może stanowić inaczej. Pozbawienie partnera
prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów uchwałą powziętą

10

większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby
partnerów.
Przyczyny rozwiązania spółki partnerskiej:
- przyczyn określonych w umowie spółki,
- jednomyślnej uchwały wszystkich partnerów,
- ogłoszenie upadłości spółki,
- utraty przez partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu,
- prawomocne orzeczenie sądu.
19. Spó łka z ograniczona odpowiedzialnością.
Do powstania Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się:
- sporządzenie aktu założycielskiego spółki w formie aktu notarialnego,
- wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w

razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej – także wniesienie
nadwyżki,

- powołanie zarządu,
- ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub akt

założycielski spółki,

- wpis do rejestru.
Akt założycielski spółki z ograniczoną odpowiedzialnością określa:
- firmę i siedzibę spółki,
- przedmiot działalności spółki,
- wysokość kapitału zakładowego,
- czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,
- liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
- inne postanowienia wynikające z kodeksu spółek handlowych lub innych ustaw.
Kapitał zakładowy to liczbowo oznaczona kwota pieniężna stanowiąca sumę udziałów
wspólników i tzw. pierwotny majątek spółki. Ustawowe minimum kapitału wynosi obecnie
50 tys. zł. Kapitał zakładowy (jak i cały majątek spółki) stanowi podstawę odpowiedzialności
spółki wobec jej wierzycieli.
Kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dzieli się na udziały. Udział to
ogół praw i obowiązków wspólnika, wynikających ze stosunku spółki. Minimalna wartość
udziału wynosi obecnie 500 zł. Udziały nie muszą być o równej wartości nominalnej. Akt
założycielski spółki decyduje, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy też więcej udziałów.
Wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego
i przeznaczonego do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Spółka może wypłacić
zaliczkę na poczet dywidendy, jeżeli jej sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy
wykazuje zysk. Udział może być umorzony, polega na likwidacji praw i obowiązków
wspólnika. Spółka nie może obejmować lub nabywać ani przejmować w zastaw własnych
udziałów. Wyjątek stanowi nabycie w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki,
których nie można zaspokoić z innego majątku wspólnika, oraz nabycie w celu umorzenia
udziałów.
Prawa wspólników można podzielić na prawa typu korporacyjnego, prawa majątkowe,
indywidualne, wspólne i prawa mniejszości. Główną funkcją zgromadzenia jest
podejmowanie uchwał w sprawach przewidzianych przepisami kodeksu spółek handlowych i
aktem założycielskim spółki.
Organami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest zgromadzenie wspólników
(zwyczajne i nadzwyczajne), zarząd, pełnomocnicy, nadzór, biegli rewidenci.
Główną funkcją zgromadzenia jest podejmowanie uchwał w sprawach przewidzianych
przepisami kodeksu spółek handlowych i aktem założycielskim spółki.

11

Zgromadzenie zwyczajne powinno odbywać się corocznie w ciągu sześciu miesięcy po
upływie każdego roku obrachunkowego. Przedmiotem tego zgromadzenia jest:
- rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania, bilansu oraz rachunku zysku i strat,
- podjęcie uchwały o sposobie podziału zysków lub pokrywaniu strat, jeśli tak stanowi akt

założycielski,

- udzielenie absolutorium (pokwitowania) władzom spółki
Zgromadzenie nadzwyczajne zwołuje się w przypadkach oznaczonych w kodeksie spółek
handlowych, a ponadto zawsze wtedy, gdy uprawnione organy spółki lub osoby uprawnione
do zwoływania zgromadzenia uznają to za stosowne.
Zarząd jest organem wykonawczym spółki z o.o. Jego prawa i obowiązki odnoszą się
zarówno do sfery wewnętrznej, jak i zewnętrznej działalności spółki.
Rozwiązanie spółki powodują:
- przyczyny przewidziane w akcie założycielskim spółki,
- uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę,

stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza,

- ogłoszenie upadłości spółki (rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania

upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru),

- inne przyczyny przewidziane prawem.
20. Spó łka Akcyjna
Spółka akcyjna jest typową spółką kapitałową.
Do powstania spółki akcyjnej ustawa wymaga:
- zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli,
- wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,
- ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,
- wpisu do rejestru.
Zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji. Statut spółki może
określać minimalną lub maksymalną wysokość kapitału zakładowego. W takim przypadku
zawiązanie spółki następuje z chwilą objęcia przez akcjonariuszy takiej liczby akcji, których
łączna wartość nominalna jest równa co najmniej minimalnej wysokości kapitału
zakładowego (500 000 zł.) oraz złożenia przez zarząd, przed zgłoszeniem spółki do rejestru,
oświadczenia w formie aktu notarialnego o wysokości objętego kapitału zakładowego.
Założycielami spółki akcyjnej może być jedna lub więcej osób.
Aktem założycielskim spółki akcyjnej jest statut, który powinien być sporządzony w formie
aktu notarialnego.
Zawiązanie spółki akcyjnej może nastąpić przez samych założycieli lub łącznie z osobami
trzecimi albo w drodze publicznej subskrypcji.
Zawiązanie spółki akcyjnej zgłasza do sądu rejestrowego (właściwego ze względu na siedzibę
spółki) zarząd spółki. Wniosek o wpis spółki do rejestru podpisują wszyscy członkowie
zarządu.
Kapitał zakładowy w spółce akcyjnej jest sumą czystego majątku, którą spółka musi utrzymać
w całości i której nie może rozdzielać między akcjonariuszy. Kapitał zakładowy w spółce
akcyjnej dzieli się na akcje, a ich objęcie lub nabycie pozwala uzyskać prawa w spółce.
Akcja jako ogół praw i obowiązków akcjonariusza oznacza, że akcjonariuszowi przysługują
zarówno prawa (uprawnienia), jak i obowiązki wynikające z kodeksu spółek handlowych.
Prawa te i obowiązki mogą mieć charakter indywidualny lub kolektywny, majątkowy lub
niemajątkowy (korporacyjny), mogą podlegać zrzeczeniu się przez akcjonariuszy bądź
zrzeczeniu nie podlegać .
Akcja jako ułamek całego kapitału zakładowego wyraża stosunek nominalnej wartości akcji
do sumy tego kapitału Kapitał zakładowy dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej
(która nie może niższa niż 1 zł. Wartość ta jest w zasadzie miernikiem uprawnień i

12

obowiązków wspólników, w szczególności dywidendy i kwoty likwidacyjnej. Różni się ona
zarówno od ceny emisji akcji, jak też jej kursu. Cena emisji akcji jest ceną, za którą wydaje
się akcje przy zawiązaniu spółki lub podwyższeniu kapitału zakładowego. Kurs akcji jest
wykładnikiem aktualnych stosunków majątkowych spółki, a wobec tego może być wyższy (a
nawet niższy) od wartości nominalnej akcji, co nie jest dopuszczalne w wypadku ceny
emisyjnej. Cena ta nie może być bowiem
niższa od wartości nominalnej akcji.
Występują następujące rodzaje akcji:
- akcje imienne (zawierają w swoim tekście imię i nazwisko akcjonariusza, względnie

nazwę /firmę/ osoby prawnej będącej akcjonariuszem),

- akcje na okaziciela (nie wymagają do ich zbycia żadnych formalności poza wręczeniem

nabywcy),

- akcje gotówkowe (mogą być pokryte tylko w gotówce w określonej sumie pieniędzy),
- akcje aportowe (wydawane w zamian za wkłady niepieniężne),
- akcje uprzywilejowane (mogą dotyczyć w szczególności prawa głosu, prawa do

dywidendy lub prawa do podziału majątku w przypadku likwidacji spółki),

- akcje zwyczajne
Akcje są zbywalne, ale ich zbycie może być ograniczone.
Organami spółki akcyjnej jest:
- zwyczajne walne zgromadzenie, powinno się ono odbyć w terminie sześciu miesięcy po

upływie każdego roku obrotowego. Zwołuje je zarząd, a w razie jego opieszałości rada
nadzorcza,

- nadzwyczajne, zwołuje zarząd. Rada nadzorcza ma prawo zwołania nadzwyczajnego

walnego zgromadzenia, jeśli zwołanie jego uzna za wskazane, a zarząd nie zwoła
zgromadzenia w terminie dwóch tygodni od dnia złożenia odpowiedniego żądania.

Zarząd jest organem spółki akcyjnej, prowadzącym jej przedsiębiorstwo i reprezentującym
spółkę na zewnątrz.
Spółka akcyjna musi posiadać radę nadzorczą.
Likwidacja spółki akcyjnej poprzedzona musi być przyczynami uzasadniającymi rozwiązanie
spółki. Likwidacja ma charakter obligatoryjny.
Rozwiązanie spółki powodują:
- przyczyny przewidziane w akcie założycielskim spółki,
- uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę,

stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza,

- ogłoszenie upadłości spółki (rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania

upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru),

inne przyczyny przewidziane prawem