Administracja pubiczna –władza wykonawcza. Jest sprawowana przez podmioty upowaznione przez państwo.Jest to planowana działalnośc ludzka zmierzająca do realizacji określonych celów, sprawowana w celu osiągnięcia dobra wspólnego, czyli przyniesienia korzyści ogółowi(wspólnocie, państwu), dba też o interes indywidualny jednostki reprezentując interesy całego społeczeństwa, lub wyznawane powszechnie wartości – adm. Pub. Jako zjawisko społeczne ma w sposób czynny, aktywny, wyposazony we władztwo zabiegac o ten interes. Działa w imieniu i na rachunek państwa – związana prawem – może czynić to, do czego upoważnia ja ustawa w formach i trybie również przewidzianym przez ustawę (zasada legalizmu i praworządności). Obejmuje adm panstwową, samorządu terytorialnego, fundacje, stowarzyszenia, zakłady adm., samorządy zawodowe itp. Generalnie to administrację można opisać, a nie zdefiniowac, jest bardzo wiele „definicji” administracji publicznej. Granice administracji nigdy nie były klarowne, chociaż podlegają kontroli sądowej(trybunał konstytucyjny na bieżąco interpretuje role administracji i próbuje wyznaczac jej granice) , generalnie ma je wyznaczać konstytucja i ustawy. Administracja we współczesnym rozumieniu to uregulowana prawnie, działająca w sposób sformalizowany, ukształtowana hierarchicznie, oparta na kadrach zawodowych działalność państwa. Pani Lipowicz opisała administrację tak: Administracja jest złożona z ludzi zorganizowanych w celu stałej, systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej. Misja ta polega na bieżącym wykonywaniu ustaw , jest wyposażona we władztwo państwowe i środki materialno techniczne. Rodzaje adm. Pub.: - ingerująca: stosowanie przymusu państwowego i korzystanie z władztwa; - świadcząca: „opiekuńczość adm. Pub. Zapewnianie odpowiednich warunków życiowych obywatelom, bądź ich poprawy; - infrastruktury: zarządzanie przez państwo tym co juz jest(lasy , koleje, drogi itp.); - władcza: zakazy i nakazy; - gospodarcza: firmy państwowe, majatek mający służyć realizacji różnych zadań.
Definicja negatywna – przedmiotowa i podmiotowa. Przedmiotowa: administracja nie jest ustawodawstwem ani sądownictwem. Podmiotowa: jest to działalność tych podmiotów, które nie są organami sądowymi ani ustawodawczymi. Przedmiotową negatywną wymyślił Otton Mayer :]
Cechy adm pub: PRZYMUS – może korzystać z przymusu państwowego i dysponuje władztwem administracyjnym, co wynika tylko i wyłacznie z mocy prawa. Władztwo polega na tym, że adm. Jednostronnie decyduje o treści stosunku prawnego, ustala prawa i obowiązki, oraz okresla sankcje. Tu stosuje sie domniemanie legalności, czyli akt pozostaje wiążący dopóki odpowiedni organ stwierdzi nieważnośc aktu. ADMINISTRACJA JAKO MONOPOLISTA - jest jedna jedyna..:] TRWAŁOŚĆ I STABILNOŚĆ – moim zdaniem wiąże się to z cecha monopolisty, tu można troche popłynąć z tematem. PLANOWOŚĆ – w związku z zasadą legalności i prawożądności nic nas nie powinno zaskoczyć, chyba , że jakiś niekompetentny urzędnik, ale teraz może ponieść za swoje działania karę. APOLITYCZNOŚĆ – wiadomo. FACHOWOŚĆ – osiągana dzięki wykształceniu urzędników, doświadczeniu i przygotowaniu praktycznemu, WYODRĘBNIENIE I UPORZĄDKOWANIE ORGANIZACYJNE I KOMPETENCJE –podział funkcji ze względu na władztwo, LEGALIZM – wiadomo, POSZANOWANIE INTERESU PUBLICZNEGO, MA CHARAKTER WYKONAWCZY – organy administracyjne konkretyzują i wykonują obowiązujące prawo, jeżeli same je tworzą, to sa to zawsze normy niższego rzędu. ORGANIZUJE ŻYCIE SPOŁECZNE – na terenie, który podlega jej kompetencjom, DZIAŁA BEZOSOBOWO.
Element wartościujący w administracji publicznej – DOBRO WSPÓLNE: wg najwazniejszej z konstytucji papieskich „Gaudium et spes” jest to „ogół warunków zycia społecznego jakie, bądź zrzeszeniom, bądź poszczególnym członkom społeczenstwa pozwalają osiągnąć pełniej i łatwiej własną doskonałość.” Jest zbiorem wszystkich wartości, które są podstawą do tworzenia i realizacji prawa.
Władztwo administracyjne - kategoria porządku normatywnego, możność wydawania nakazów, zakazów, zezwolen i koncesji, którym przysługuje domniemanie legalności.
Władztwo zakładowe – ogół uprawnień przysługujący organom zakładu wobec uzytkowników. Podobne do władztwa adm – jednostronne. Realizuje się wobec uzytkowników zakładu, pracowników i osób trzecich. Akty zakładowe kierowane są do uzytkowników zakładu, akty cywilno-prawne – zapłata za usługi, administarcyjno-prawne – regulaminy decyzje.
Stopniowanie władztwa adm. – działania w pełni władcze, działania o ograniczonym władztwie, dzialania , które są źródłem uprawnień. W pełni władcze to „policja administracyjna” mająca kompetencje reglamentacyjne, represyjne i prewencyjne. O ograniczonym władztwie – formułowanie obowiązków np decyzja podatkowa, źródła uprawnień - koncesja – przymus praktycznie nie występuje.
Zasada pomocniczości (zasada subsydiarności) – poglad, ze obowiązkiem społeczności jest wspomaganie jej części składowych w naturalnym rozwoju. Społeczenstwo nie powinno ingerowac w sprawy, z którymi jednostka jest w stanie poradzic sobie sama, jedynie tam gdzie pomoc jest konieczna. Jeżeli podmiot mniejszy ( subsystem) realizuje jakieś zadanie, to podmiot wiekszy (suptrasystem) nie powinien przejmowac tego zadania do wykonania, jedynie może go wspierać. Suprasystem przejmuje zadanie, jeżeli subsytsem nie może wykonac zadania publicznego sam. Wystepuje w administarcji podział zadan w układzie terytorialnym. Zadania publiczne powinny przejmowac te jednostki, które znajdują sie najbliżej obywatela.
Polskie prawo statuuje zasade pommocniczości poprzez min. Ustawę o pomocy społecznej, Europejską Kartę Samorządu Lokalnego.
Podzął administracji publicznej – Ingerująca: określona jako „policja administracyjna”. Chroni dobra tj. Życie, zdrowie, środowisko naturalne, moralnośc publiczną i mnienie I porządane stany faktyczne tj. Ład przestrzenny, bezpieczenstwo publiczne, porządek publiczny, spokój publiczny. Świadcząca : dostarczanie usług publicznych - szkoły, muzea, szpitale, działa w sposób niewładczy(nie można zatsosowac przymusu). Infrastruktury: administrowanie majątkiem administracyjnym i dobrem wspólnym.
Zasada pomocniczości w prawie administracyjnym - jest to przewodnia zasda podziału zadań publicznych. Patrz wyżej.
Publiczne prawa podmiotowe – nalezą wyłacznie do podmiotów stojacyhc poza administracja publiczną, takze w stosunkach między panstwem a samorzadem terytorialnym. Mogą łagodzic nierówność podmiotów stosunku administracyjno-prawnego, pozwalaja na realizację interesu publicznego obywatelom, są niezbywalne – nie ma obowiązku ich realizacji, aktualne – związane z obowiązującą normą prawną i oparte na normie prawnej należącej do prawa administracyjnego, mają charakter osobisty, o tresci pozytywnej : wskazuja na konkretne zachowanie sie podmiotu, wobec którego te prawa przysługują, są to róznego rodzaju roszczenia np. o wydanie aktu adm o określonej treści, żadania udziału w działaniach państwa; o treści negatywnej: roszczenia o zaniechanie ingerencji w uznanej uprzednio wolności tzw prawa wolnościowe, lub o przyznanie stanu prawnego.
Interes publiczny – utozsamiany z dobrem wspólnym. Są to relacje miedzy jakimś stanem obiektywnym czyli wszystkie pozytywy i negatywy danej sytuacji, aktulanym czyli bieżącym, lub przyszłym, a pozytywna oceną tego stanu z punktu widzenia korzysci jakie przynosi lub może przynieść ogółowi społeczenstwa.
Interes prawny – powstaje gdy interes faktyczny wynika z normy prawnej, opiera się na niej, lub daje sie z nia powiazać.Przysługuje każdej jednostce na podst praktycznie wszystkich gałęzi prawa. Jest tym czyms, czym dla państwa jest interes publiczny.
Interes grupowy – odmiana interesu idywidualnego, iteres publiczny nie jest sumą inetresów danych grup, tylko jest wyprowadzany z sumy wartości związanych z interesem grupowym.
Interesy w prawie administracyjnym – Interes publiczny, interes faktyczny – własny poglad obywatela na działalnośc administracji publicznej, czyli ze powinna ona podjąc jakies działanie na jego rzecz, lub go zaniechać.
Interes lokalny – odmina interesu publicznego, tylko zawężony do danego terytorium, nie moze sie przeciwstawiac interesowi publicznemu.
Stosunek prawny i administracyjnoprawny – stosunek prawny to obowiązek zachowania sie ze względu na jakąs obowiązująca normę prawną jednego podmiotu wobec drugiego. Stosunek administracyjnoprawny to stosunek pomiędzy podmiotem administracji publicznej (reprezentującej państwo) a podmiotem administrowanym – obywatelem lub innym organem administracji publicznej-> stosunek wewnętrzny.
Cechy stosunku administracyjnoprawnego – jedna ze stron stosunku jest zawsze organ adm państwowej wyposazony we władztwo, jest to stosunek nierównorzędny, czesto mowimy o stosunku jednostronnym, płaszczyzną stosunku administracyjno prawnego sa jedynie sprawy należące do kompetencji organów administracji. Powstaja najczesniej z mocy aktów administracyjnych pomiedzy organem wydajacym a odbiorca aktu. Np nakaz rozbiórki domu grozacego zawaleniem po uprzedniej inspecji jakiegos tam inspektoratu i odbiorca jest zobowiazny rozebrać, srodki przymusu inaczej zrobia to za niego.
Prównanie stosunku cywilnoprawnego do administracyjnoprawnego. W cywilnym obie strony są równe, zawierany najczescie miedzy dwiema osobami prawnymi, okresla prawa i obowiazki gdzie w administracyjnoprawnym zazwyczaj okresla tylko obowiazki odbiorcy, zachowana jest autonomia stron, czyli kiedy chcemy mozemy taki stosunek zawrzec, zaś w administracyjnoprawnym nie mamy takiej mozliwosci, chroniony jest on sądowo.
Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych – materialnoprawne i procesowe: regulujące scisle stosunki prawne miedzy podmiotami prawa, procesowe – egzekfuje prawo materialne; sporne – kiedy strona skarzy do sadu administracyjnego akt wydany przez organ administracji publicznej, potencjalne – kiedy cos co zaistniało rodzi juz stosunek prawny, realne – gdy akt stosowania prawa zaistnieje; zewnetrzne(adm – człowiek) i wewnetrzne (adm - adm ); sczzególne stosunki władcze – np w ambasadzie obowiazuje prawo danego kraju, którego to ambasada jest; ad hoc- tworzone od zaraz, egzekucyjne – nakaz rozbiórki, nadzorcze.
Rozporządzenie – akt wydany na podst szczegółowego upowaznienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Tworzone przez administrację i przez nią wykonywane, są źródłami prawa administracyjnego. Rozporządzenie obligatoryjne – podmiot musi wydac alt, jak nie wyda, to złamie prawo; fakultatywne – podmiot może wydac rozporządzenie, ale niemusi.
System prawa wewnetrznego NIE JEST ZAMKNIETY – brak katalogu o charakterze przedmiotowym i podmiotowym.
Wewnetrzne źródła prawa administracyjnego – uchwały RM, zarządzenia: Prezesa RM, ministrów i Prezydenta, które obowiazują jedynie jednostki organizacyjnie podległe. Uchwały i zarzadzenia organow centralnych np. prezesa NBP i inne akty wewnętrzne organow administrujacych róznego szczebla.
Katalog źródeł powszechnie obowiązujacych jest zamkniety, bo tak jest w konstytucji w art. 87 konstytucji.
Źródła prawa powszechnie obowiązującego – Konstytucja, ratyfikowane umowy miedzynarodowe, Ustawy, rozporzadzenia z moca ustawy,rozporzadzenia, akty prawa miejscowego.
Konstytucyjne źródła prawa o charakterze wewnętrznym – uchwały rady ministrów, zarządzenia prezesa RM, ministrów i prezydenta.
Różnica polega na tym, że źródła prawa powszechnie obowiązującego obowiązują całe społeczeństwo, a źródła prawa wewnetrznego konstytucyjnego obowiazuja jednostki organizacyjnie podległe danym organom okreslonym w konstytucji.
Organ administracji – podmiot działający w imieniu państwa i na jego rachunek, jest to czlowiek lub grupa ludzi, organ jest wyodrebniony organizacyjnie i ma prawne umocowanie do działania. Jest wposazony we władztwo, posiada okreslone kompetencje. Jego zadaniem jest sprawowanie administracji publicznej. Działa za państwo bezpośrednio – jako organ administracji państwowej, lub pośrednio- jako organ administracji samorządowej.
Zakład administracyjny – jednostka organizacyjna, nie bedaca organem panstwowym – urzedem, która została powołana do wykonywania zadan publicznych i jest uprawniona do nawiazywania stosunków administracyjnoprawnych, jednostka wyposazona w srodki osobowe(personel) i rzeczowe. Realizuje zadania publiczne i korzysta z władztwa zakładowego, które wynika z upowaznienia organów zakładu do abstrakcyjnych jak i konkretnych regulacjina podstawie i w ramach ustaw. Istota władztwa zakładowego jest zakres upowaznien dla organów zakładu do jednostronnego kształtowania stosunkow admnistracyjnoprawnych z uzytkownikami zakładu, lub osób które znalazły sie na jego terenie.