TEMAT: „Kto mi powiada, że moja ojczyzna: pola, zieloność ... i kwiaty” (Cyprian Kamil Norwid). Obraz ojczyzny w przekładzie twórców literackich minionych epok i w wyobrażeniu współczesnego człowieka - u progu zjednoczonej Europy.
Polska jest krajem, którego naród bardzo silnie odczuwa swe związki z ojczyzną. Od początku istnienia państwa polskiego jego obywatele wykazywali silne uczucia patriotyczne, które mało widoczne w czasach pokoju ujawniały się w momentach zagrożenia dla kraju łącząc naród we wspólnej walce. Polska w swej historii przeżyła niemało wojen, kilka rozbiorów, wiele powstań, dlatego patriotyzm jest tak widoczną cechą Polaków, a temat patriotyzmu pojawiał się w twórczości i działalności każdej epoki.
Czasy średniowieczne były zdominowane przez kościół a sprawami kraju zajmowano się niewiele. Niemniej jednak powstało wówczas kilka utworów nawiązujących do spraw kraju, lecz dopiero od epoki odrodzenia (wynalezienie druku) zainteresowanie losami ojczyzny wysunęło się na bliższy plan, obejmując większą cześć społeczeństwa. począwszy od tamtego okresu zaczęło powstawać wiele organizacji i czasopism, których głównym celem było nie tylko nawoływanie do wspólnej walki lecz także dbałość o język polski i polską kulturę.
„Kronika” Galla Anonima i „Pieśń o śmierci Bolesława” to utwory sławiące ideał władcy - król dbał o losy swojego kraju, nawet w obliczu śmierci interesował się ojczyzną i wydawał odpowiednie rozkazy aby zabezpieczyć jej przyszłość, martwił się o Polskę i jej obywateli. W szkołach średniowiecznych uczono miłości do ojczyzny i patriotyzmu
W epoce oświecenia pogłębiło się poczucie wartości i odrębności narodowej. Można zauważyć coraz to większą dbałość o rozwój własnego języka narodowego.
Troskę o losy ojczyzny i przekonanie o potrzebie odpowiedniego wychowania młodzieży w której rękach znajduje się przyszłość ojczyzny zauważamy w rozprawie A. F. Modrzewskiego „O poprawie Rzeczypospolitej”. Jest to typowy przejaw patriotycznych uczuć. Poeta daje kilka dobrych rad - radziłbym wszystkim, aby je zapamiętali: Nie należy nadużywać wolności, swobód obywatelskich dla prywatnych celów. Musimy wystrzegać się wojen agresywnych, które mogą zniszczyć kraj, ale trzeba bronić ojczyzny gdy jest atakowana. Powinno się oddzielić państwo od wpływów Kościoła i papiestwa. Trzeba kształcić społeczeństwo, aby mogło lepiej służyć ojczyźnie
Sytuacja Polaków pod zaborami była bardzo trudna - wybuchały powstania, Polska znajdowała się w niewoli przez 123 lata. To właśnie „okres niewoli” wyzwolił wśród poetów „dodatkowe siły”.
W romantyzmie wzór bohatera to ten, kto ponad wszystko przedkładał dobro ojczyzny. To ten, kto poświęcał się w obronie własnego języka. W literaturze tamtego okresu możemy zauważyć krytykę arystokracji polskiej. Szczególnie wytykany jest kosmopolityzm i brak zainteresowania sprawami kraju. Szczególną uwagę należy zwrócić na krytykę przywódców powstania listopadowego w „Kordianie” J. Słowackiego. Przedstawiani są oni jako ludzie nieudolni (Skrzynecki), starzy (Niemcewicz, Chłopicki), zdrajcy (Krukowiecki), oraz ci, którym brak jednoznacznych poglądów politycznych (Lelewel). Nie chcą zabić cara, nie chcą angażować chłopów do powstania
Postawę Polaków krytykował również J. Słowacki w „Grobie Agamemnona”. Ukazał on niepełne zaangażowanie się w walkę, walka połowiczna , przekupstwo Polaków -
„Polsko ciebie błyskotkami łudzą,
pawiem narodów byłaś i papugą,
a teraz jesteś służebnicą cudzą”.
Praca była najskuteczniejszą i najmniej krwawą drogą utrzymania świadomości narodowej i odzyskania niepodległości według polskich pozytywistów. W „Lalce” B. Prus ukazuje nam rozwój handlu jako dążenie do wzmocnienia polskiej gospodarki. Praca u podstaw - nauczanie ludzi z najniższych klas społeczeństwa to następny krok do odzyskania niepodległości. Problem ten został poruszony w takich utworach jak: „A...B...C...” E. Orzeszkowej - działalność Joanny Lipskiej, czy nauczanie biednych dzieci wiejskich - Andrzejowa w „Nad Niemnem” - E. Orzeszkowej.
Inaczej problem niepodległości rozumieją twórcy współcześni. Okres okupacji pozostawił na ich duszach ogromną „rysę”, której nie da się zmazać. Wszyscy dokładnie pamiętamy zbrodnie, jakich dopuścił się naród niemiecki na Polakach. Cierpienie Polaków, chęć uwolnienia się spod okupanckich rządów to najczęściej poruszany problem w literaturze okresu wojny. Twórcy - często bardzo młodzi ludzie pragną poprzez pióro pomóc rodakom walczącym na froncie. Uważam, że był to bardzo dobry sposób na to, aby podnieść na duchu biorących czynny udział w walce o niepodległość ojczyzny. Literatura tamtego okresu powinna być dla nas przestrogą - pokój na Ziemi to cel wszystkich narodów.
Inaczej na wszelkie sprawy dotyczące ojczyzny spoglądają ludzie końca XX wieku. Młodzież nie zwraca uwagi na tradycje i obyczaje, za istotniejsze uważa „dobrą zabawę”. Mają do tego prawo, ale czy nie warto choć przez chwilę zastanowić się nad przeszłością Polski - nasz naród przeszedł bardzo wiele, Polacy oddawali swoje życie za niepodległość, a młode pokolenie nie myśli o tym w ogóle.
Człowiek stojący u progu Zjednoczonej Europy coraz mniej troszczy się o losy własnego kraju. Przynależność do organizacji gospodarczych bądź też militarnych zapewnia pewne bezpieczeństwo. Jednak mimo to nie można zapomnieć o tym, co spotkało Polskę na przestrzeni wieków. To, że nasi rodacy walczyli w „obronie języka” jest bardzo ważne i każdy Polak powinien być z tego dumny.