Ślusarczyk Małgorzata Gr. K2
ORGANIZACJE SPORTOWE
Normy społeczne sportu wyczynowego są „zakotwiczone” w systemie sportu danego kraju; w jego organizacjach sportowych. W Polsce możemy wyróżnić 3 podstawowe typy organizacji sportowych tj. związki i centralne władze sportowe, które mają charakter państwowy lub ogólnospołeczny, kolejne to związki sportowe (branżowe) oraz kluby.
Nadrzędną funkcje wobec sportu wyczynowego, jako całości pełnią, centralne instytucje państwowe w randze ministerstw (GKKFiS) stymulujące, planujące, koordynujące i kontrolujące działalność klubów i związków sportowych, a także innych zainteresowanych instytucji i organizacji; do których należą organizacje społeczne o wyższej użyteczności publicznej (np. narodowe komitety olimpijskie), które zajmują się głównie przygotowaniem zespołów zawodniczych najwyższego wyczynu.
CENTRALNE INSTYTUCJE PAŃSTWOWE:
☻zazwyczaj reprezentują całokształt ruchu sportowego wobec innych władz państwowych
☻ponoszą odpowiedzialność wobec opinii publicznej, przenosząc na sport normy i zasady wypływające z ustrojowej koncepcji państwa
☻reprezentują ruch sportowy danego kraju w stosunkach międzynarodowych i dbają o respektowanie na terenie własnego kraju norm międzynarodowego współzawodnictwa
Drugim odmiennym typem instytucji sportowych są związki sportowe. Są to organizacje, które nie osoby, lecz sekcje sportowe. Każdy ze związków zajmuje się tylko jedną dziedziną sportu, a na terenie kraju jest: inicjatorem, prawodawcą, twórcą, nosicielem i instancją kontrolującą normy, które są dla niej specyficzne: zasady techniki, porównania wyników i pomiaru, sposobu przeprowadzenia współzawodnictwa między jednostkami i zespołami.
ZWIĄZKI USTALAJĄ:
podstawowe terminarze zawodów,
systemy rozgrywek,
sposoby selekcji,
Powołane przez związki grupy ekspertów wyłaniają spośród najlepszych zawodników zespoły, które stanowią reprezentacje całości ruchu sportowego w danej dziedzinie sportu, przenoszą współzawodnictwo sportowe na teren międzynarodowy. Związki sportowe są z jednej strony rodzajem samorządu w określonych dziedzinach sportu. Z drugiej zaś strony stanowią organ sprawujący pieczę nad właściwym upowszechnieniem danego sportu.
Międzynarodowym odpowiednikiem krajowych związków sportowych są międzynarodowe federacje. Do ich podstawowych zadań należą:
standaryzacja i modyfikacja norm danego sportu w skali światowej,
weryfikacja rekordów,
terminarze zawodów,
decyzje o przyznaniu poszczególnym narodowym związkom prawa organizacji mistrzostw świata lub kontynentu,
Taktyczno - polityczne aspekty działalności federacji sportowych dominują tak bardzo, że na dalszy plan przesuwają się zagadnienia potrzeby modernizacji norm techniki i współzawodnictwa sportowego. Ważne zadanie przypada tu przedstawicielom związków sportowych, świadomych konfliktu między racjonalizacją sportu wyczynowego, a celami współzawodnictwa sportowego na etapie zaciętej rywalizacji.
Działalność międzynarodowych federacji sportowych odnosi się do międzynarodowych stowarzyszeń, które propagują i organizują międzynarodowe współzawodnictwo w wielu dziedzinach sportu, oparte o system powszechnie obowiązujących i akceptowanych norm. Najważniejszą z tych instytucji jest Międzynarodowy Komitet Olimpijski, który za pośrednictwem rozgrywanych, co cztery lata Igrzysk wywarł w ostatnich latach decydujący wpływ na sport. Igrzyska upowszechniły świadomość, że sport wyczynowy może być nosicielem ważnych wartości ogólnoludzkich i narodowych w skali światowej. Stworzyły one dogodną płaszczyznę do porównywania, demonstrowania i hierarchizacji wartości, które kryją się w wyniku sportowym.
Kluby są to w Polsce dobrowolne stowarzyszenia oparte w swej działalności o zasady samorządu demokratycznego. Posiadają stałą siedzibę terytorialną i przynależy do nich własna baza techniczno rzeczowa złożona z określonych terenów, urządzeń, budynków z wyposażeniem i inwentarzem ruchomym. Kluby posiadają nazwę własną, a także właściwy im zespół symboli: herby, flagi, własne barwy. Zasięg ich działalności bywa wyznaczony terytorialnie lub dotyczy określonego kręgu społecznego np.: zawodowego, wojskowego, szkolnego itp. Założoną działalność dałoby się określić czterema funkcjami:
Rekrutacja, ćwiczenie i - oparta o wewnętrzne współzawodnictwo - selekcja najlepszych zawodników z różnych dziedzin sportu w ramach wyspecjalizowanych zespołów (selekcji) i pod opieką wyspecjalizowanego; przy czym celem tej selekcji jest przeniesienie współzawodnictwa na szczebel wyższy, tj. międzyklubowy, oraz wyłanianie jednostek i zespołów zdolnych - w innych ramach organizacyjnych (kadra) podejmować skutecznie podobne współzawodnictwo na szczeblu ogólnokrajowym i międzynarodowym.
Działalność kulturalno wychowawcza, która dotyczy głównie pracy wśród ludzi młodych, często w wieku poprzedzającym pełnoletność prawną i samodzielna aktywność zawodową.
Organizowanie zawodów - publicznych widowisk sportowych opartych o współzawodnictwo wewnątrzklubowe i wykorzystujące własny aparat organizacyjny (organizatorów widowni, sędziów, działaczy) a także własne urządzenia (boiska, pływalnie, stadiony i inne). Odpłatny charakter widowisk stwarza szansę uzyskiwania na tej drodze przez kluby dochodów pieniężnych.
Upowszechnianie i propagowanie uprawiania sportu w celach społecznie utylitarnych, np. obronnych lub zdrowotnych, ale i wypoczynkowych i rozrywkowych. W tym przypadku uprawianie sportu nie wiąże się w sposób konieczny z normami współzawodnictwa co jest rygorystycznie akcentowane w sporcie wyczynowym.
Jako stowarzyszenie społeczne, klub jest:
formalnie samorządny,
poszczególne sekcje mają autonomię,
władze pochodzą z wyboru z pośród członków,
zarządzany przez fachowy, stale zatrudniony personel,
Klub sportowy stanowi nadto cześć szerszego zrzeszenia - ogólnokrajowej federacji - grupującej wszystkie kluby o podobnym typie zasięgu społecznego i kręgu oddziaływania. Federacji przypada wówczas rola instancji finansującej, koordynującej i kontrolującej działalność klubu. Wreszcie istnieje jeszcze jeden, nieformalny czynnik sprawujący swoistą kontrolę działalności klubu: jest nim ten krąg osób trwale zazwyczaj asystujących przy widowiskach, który zwie się „kibicami” lub własną publicznością sportową. Krąg ten wiąże swe oczekiwania z sukcesami sportowymi członków klubu, a częściej jednej z jego sekcji lub drużyn. Cztery funkcje klubu sportowego i trzy (uwzględniając oddziaływanie kibiców - cztery) układy jego systemu zarządzania. Tak złożone konfiguracje zadań programowych i władzy nie zawsze funkcjonują harmonijnie. Tak więc często przy ograniczonych możliwościach technicznych, kadrowych i finansowych funkcja ćwiczebno selekcyjna klubu może wypierać funkcje umasowienia sportu.
Władze klubowe stoją z reguły w obliczu trudnego zadania godzenia funkcji w określonych sytuacjach rozbieżnych. Złożoność systemu zarządzania odbija się dodatkowo konfliktami między władzami z wyboru (działaczami) a personelem etatowym (aparatem) „fachowcami” i „niefachowcami”, „trenerem” i „centralą”. Zgodność i bezkolizyjność funkcji i władze w klubie sportowym ma wielki wpływ na szanse pozytywnego oddziaływania wychowawczego klubu sportowego pojętego jako środowisko społeczne na młodzież. I odwrotnie, niespójność założonych funkcji klubowych oraz konflikty organizacyjne szansę tę znacznie redukują.