Orogenezy

1. Alpejska

Europa	Azja	Ameryka Pn.	Afryka	Ameryka Pd.
Betyckie, Iberyjskie, Pireneje, Alpy Karpaty, Stara Planina, Krymskie, Apeniny Dynarsko-greckie, G. Zachodnie.	:himalaje, pamir, kaukaz, elburs, kopet dag, taurus, pontyjskie, turkiestańskie, kuryle, komanobry, karakorum, tybet, zagras, hadżar, G. Kamozatki, hindukusz.	kordyliery, brooksa,	: ATLAS.	: Andy

2. Hercyńska

Europa	Azja	Ameryka Pn.	Afryka	Australia
:kerry, penniny, M. Kornwalijski, M. Armorykański, M. Centralny, Nadreńskie G. Łupkowe, Wogezy, Szwarzwald, Harz, Las Turyński, M. Czeski, Świętokrzyskie, Kastylijskie, Kantabryjskie, Kordyliera Centralna Sierra Morena, M. Korsardyni, Ural, Pasmo Donieckie, M. Dobruży..	Ałtaj Południowy, Chan Chuchej, Cinling, Annamskie, Tien-Szan, Kunlun, Nan-Szan, Kazachstanu, Byranga.	Appalachy Pd.	:Przylądkowe, Smocze	WLK. G. Wododziałowe

3. Kaledońska

Europa	Azja	Ameryka Pn.	Ameryka Pd.	Australia
skandynawskie, kanin, kamień, timan, kaledońskie, grampian, kambryjskie, pn część Irlandii	jenisejskie, Ałtaj mongolski, szanghaj, bajkalskie, stanowe	Appalachy	gospe'a	flindersa, macdonell, musgrave

4. Pacyficzna

wierchojańskie,

czerskiego,

kołymskie,

czukockie,

czekanowskiego,

koriackie,

środkowe,

Mały Chingan,

Srchote

Alin,

Dżugdżur.

Tarcze prekambryjskie na poszczególnych kontynentach

Europa Fenoskandzka,Fenoskandzka,Ukrainska Azja Syberyjska,Angarska,Analarska Ałdańska,Chińska,Dekanu Australia Zachodnio australijska,Masyw pn. Masyw pd. Zach. Antarktyda antarktyczna

Ameryka pn. Laurentyjska [kanadyjska],Kanadyjska renlandzka Ameryka pd. Brazylijsko - gujańska,Gujańska Centralnobrazylijska,Wschodniobrazylijska Afryka Prekambryjska afrykańska Nubijsko arabska Saharyjska,Pd. afrykańska

Budowa geologiczna kontynentów

Europa

Platformy prekambryjskie

Wschodnio-europejska

Tarcze:Fenoskandzka

Ukraińska

Kaledonity

Skandynawskie, kanin, kamień,

timan, kaledońskie, grampian, kambryjskie, PN część Irlandii

Hercynity

:kerry, penniny, M. Kornwalijski, M. Armorykański, M. Centralny, Nadreńskie G. Łupkowe, Wogezy, Szwarzwald, Harz, Las Turyński, M. Czeski, Świętokrzyskie, Kastylijskie, Kantabryjskie, Kordyliera Centralna

Sierra Morena, M. Korsardyni, Ural,

Pasmo Donieckie, M. Dobruży..

Alpidy

Betyckie, Iberyjskie, Pireneje,

Alpy Karpaty, Stara Planina, Krymskie, Apeniny Dynarsko-greckie, G. Zachodnie.

Azja

Platformy prekambryjskie

Syberyjska,Chińska,DEkanu

Kaledonity

jenisejskie, Ałtaj mongolski, szanghaj, bajkalskie, stanowe

Hercynity: pasmo uralsko - mongolskie

Ałtaj Południowy, Chan Chuchej, Cinling, Annamskie, Tien-Szan, Kunlun, Nan-Szan, Kazachstanu, Byranga.

Alpidy - pasmo śródziemnomorsko-himalajskie

himalaje, pamir, kaukaz, elburs,

kopet dag, taurus, pontyjskie, turkiestańskie, kuryle, komanobry, karakorum, tybet, zagras, hadżar,

G. Kamozatki, hindukusz.

Pasmo pacyficzne- pasmo wierchojańskie, alińskie, indochinskie

pasmo wierchojańskie

wierchojańskie, czerskego, kołymskie, czukockie,

alińskie,

sichote alin

indochińskie

trung son

Afryka Platformy prekambryjskie Nubijsko arabska Tarcza arabska Tarcza egipsko- sudańska Saharyjska Regiborska Wyż śr. Saharyjska Wyż. Gujańska Pd. Afrykańska Wyż. Mozambicko - rodezyjska Wyż. Kongijsko- nambijska Wyż. Środkowoafrykańska Kaledonity brak Hercynity g przylądkowe g smocze Alpidy G atlas

Ameryka pn.

Platformy prekambryjskie

Tarcza Laurentyjska [kanadyjska]

Kanadyjska

Grenlandzka

Płyta centralna

Kaledonity

Pasmo eskimoskie, wsch. Grenlandzkie

Appalachy pn

Hercynidy

Appalachy pd

Pasmo pacyficzne

kordyliery, brooksa

Ameryka pd. Platformy prekambryjskie tarcze Gujańska Centralnobrazylijska Wschodniobrazylijska Platforma- płyta patagońska Hercynidy Struktury pampaskie AlpidyAndy Typy granic wielkich płyt litosfery Granica konwergentna - zbieżność 2 płyt Strefa subdukcji, wielkie rowy oceaniczne - dwie płyty z których jedna podsuwa się pod drugą np. płyta Nazca - płyta amerykańska pd… Płyta pacyficzna - płyta indoaustralijska Płyta pacyficzna - płyta filipińska Granica dywergentna - strefa przyrostu, konflikt dwóch płyt oceanicznych Jest to obszar przyrostu płyt: strefa silnego wulkanizmu i trzęsień ziemi płyta amerykańska - płyta euroazjatycka i afrykańska płyta pacyficzna - płyta nazca Uskoki tranfunkcyjne - przemieszczanie dwóch płyt względem siebie Dwa typy: ląd - Ląd, ocean - ocean płyta pacyficzna - płyta amerykańska: uskok św. Andrzeja płyta arabska - płyta afrykańska teren częstych trzęsień ziemi

Hipotezy dotyczące powstania basenów oceanicznych i cokołów kontynentalnych.

Teoria Shawena
Według hipotezy Shawena pierwotna skorupa ziemska składała się ze skał zasadowych i skrajnie zasadowych (bazaltów) przykrytych warstwa skał typu anortozytowego. Poniżej tej strefy krystalizowały granity. Gwałtowne stygniecie powierzchni Ziemi oraz upadki meteorytów spowodowały pękanie zewnętrznych powierzchni globu powodując rozwój wulkanizmu i wydostanie się granitów na powierzchnie Ziemi. Uformowały się struktury typu kontynentalnego będące wypukłościami na powierzchni globu. W zagłebieniach dominowały skały bazaltowe które dały początek geostrukturom typowym dla den oceanicznych.

Teorie geotektoniczne

Teorie permanencji (stabilistyczne)

Teorie te zakładają że położenie bloków kontynentalnych w geologicznej przeszłości istotnym zmianom, a przyczyną wszelkich deformacji skorupy ziemskiej były jej ruchy pionowe, ubocznym skutkiem tych ruchów mogły być lokalne poziome przemieszczenia mas skalnych. Teorie te zostały zarzucone.

Teorie mobilistyczne

Teorie te zakładają istnienie znacznych poziomych przemieszczeń bloków kontynentalnych w historii geologicznej.

Teoria dryfu kontynentów Wegenera (1912)

Zakłada ona trafnie, ze współczesne kontynenty stanowiły kiedyś jeden wielki ląd (Pangea), który uległ rozpadowi na przemieszczające się fragmenty; według mylnych przypuszczeń Wegenera przyczyną tych przemieszczeń były siły odśrodkowe związane z ruchem obrotowym Ziemi, a także przyciąganie Słońca i Księżyca; kontynenty zbudowane ze skał lżejszych (siał), miały przesuwać się po podłożu o większej gęstości (sima), tworzącym także dno oceaniczne

Teoria tektoniki płyt (neomobilistyczna)
Teoria ta zakłada, że głównym czynnikiem tektonicznej ewolucji Ziemi jest poziomy ruch płyt. litosfery, ich kolizje, rozpad prowadzące do powstania i zaniku basenów oceanicznych oraz do ruchów górotwórczych. Płyty litosfery przemieszczają, się wzdłuż stref o obniżonej lepkości położonych w górnej części płaszcza Ziemi, w tzw. płaszczu litosferycznym, powyżej astenosfery. Za siłę napędową tych ruchów uważa się prądy konwekcyjne występujące w astenosferze. Mechanizm tego rozrostu zwany ekspansja, dna oceanicznego (lub spredingiem), polega na stale ponawiającym się pękaniu szczeliny ryftu i jej wypełnianie przez kolejne porcje magmy bazaltowej, co powoduje rozwój grzbietu śródoceanicznego i stopniowe oddalanie się od siebie wcześniej powstałych partii litosfery oceanicznej

Pustynie

---