WODA
Płyny ustrojowe wykazują względnie stały skąd chemiczny i rozmieszczone są w przestrzeniach anatomicznych o ustalonych i niewiele zmieniających się objętościach. Stany chorobowe mogą zmieniać skład i wielkość poszczególnych przestrzeni wodnych. Woda stanowi 60% masy ciała nieotyłego człowieka dorosłego. Zawartość wody w ustroju zależna jest od wieku, płci, oraz procentowej zawartości tłuszczu. U noworodka woda stanowi 75-80% masy ciała. U kobiet woda stanowi 54% masy ciała. Po ukończeniu 60 roku życia wartość ta zmniejsza się do 46% masy ciała, a u mężczyzn do 54% masy ciała. Im bardziej otyły człowiek, tym mniejsza zawartość wody wyrażona jako procent masy ciała. Jest to uwarunkowane tym, że tkanka tłuszczowa zawiera mniej niż 30% wody, natomiast tkanki beztłuszczowe (z wyjątkiem kości) 70-80%. Względna nieprzepuszczalność błon komórkowych dla różnych składników sprawia, że woda ogólnoustrojowa rozmieszczona jest w kilku przestrzeniach anatomicznych:
przestrzeń śródkomórkową - 55% całkowitej ilości wody
przestrzeń pozakomórkowa - 45% całkowitej ilości wody ogólnoustrojowej
woda pozakomórkowa śródnaczyniowa (4,5% masy ciała)
woda pozakomórkowa pozanaczyniowa (22,5% masy ciała): woda śródmiąższowa, woda tkanki łącznej i kości, woda transcelularny (obejmuje ona wodę zawartą w jamach opłucnych, w świetle jelit, dróg żółciowych trzustkowych i moczowych oraz w płynie mózgowo-rdzeniowym i zawartym w komorach oka).
Przestrzeń wodna pozakomórkowa śródnaczyniowa (jest równoznaczna z objętością krążącego osocza krwi) określa tzw. wolemię. Jest ona najważniejszą, pod względem czynnościowym, przestrzenią wodną, ma bowiem istotne znaczenie dla prawidłowej perfuzji (przepływu) wszystkich tkanek.
Przy ocenie równowagi elektrolitowej należy pamiętać, że:
w poszczególnych przestrzeniach wodnych występują duże różnice stężeń poszczególnych elektrolitów
stężenia oznaczane w surowicy nie zawsze informują o ogólnoustrojowej puli ocenianego jonu
na stężenie jonów w surowicy krwi duży wpływ ma stopień hydratacji (efekt rozcieńczenia lub zagęszczenia)
istnieje wiele czynników, zwłaszcza leków, wpływających na stężenie elektrolitów; stężenie jonów zależy też od lipemii
w poszczególnych przestrzeniach wodnych istnieje równowaga ładunków dodatnich i ujemnych, reprezentowanych przez kationy i aniony.
Głównym kationem osocza i płynu śródmiąższowego jest sód, głównymi zaś anionami - chlor i wodorowęglany, głównymi kationami płynu śródkomórkowego są potas i magnez, głównymi zaś anionami - fosforany i białczany.