Ikona - obraz sakralny, powstały w kręgu kultury bizantyńskiej wyobrażający postacie świętych, sceny z ich życia, sceny biblijne lub liturgiczno-symboliczne. Charakterystyczna dla chrześcijańskich Kościołów wschodnich, w tym prawosławnego i greckokatolickiego.
Dokumenty Soboru Nicejskiego II z 787 r. wspominają, że tradycja wykonywania ikon istniała od czasów apostolskich, nie ma jednak na to żadnych dowodów historycznych. Według tradycji, autorem pierwszych ikon był Łukasz Ewangelista.
Genezę ikony wywodzi się z portretowego malarstwa późnoantycznego. Informacje o istnieniu ikon Chrystusa, Marii, św. Piotra i Pawła oraz innych świętych znaleźć można po raz pierwszy w pismach Euzebiusza z Cezarei i Epifaniusza z Cypru w IV wieku. Przedmiotem kultu stały się ikony już w V w. (wg pism św. Augustyna). Hypatiusz z Efezu wspomina po raz pierwszy o pokłonie przed ikoną w połowie VI w.
Ikony malowano najczęściej na specjalnie przygotowanym drewnie cedrowym lub cyprysowym. Były to święte drzewa dla wschodniego chrześcijaństwa. Na Rusi stosowano drewno lipowe lub sosnowe.
Ikonostas (gr. eikón oznaczające obraz oraz stásis czyli pozycja, umiejscowienie) to ściana z ikonami, która w cerkwi oddziela nawę od prezbiterium (zwanym też sanktuarium). Według nauki Kościoła prawosławnego jest symbolem nieba, miejsca szczególnego przebywania Boga.
W pierwszych wiekach w cerkwi nie było ikonostasu. Ołtarz był widoczny i oddzielony od części głównej świątyni kratą.
W ikonostasie znajduje się troje drzwi: Przez środkowe - królewskie wrota (carskija wrata) może przechodzić jedynie kapłan. W czasie Liturgii Świętej wynosi przez nie Ciało i Krew Jezusa Chrystusa. Na wrotach królewskich umieszczone są ikony Matki Bożej i Archanioła Gabriela, zwiastującego radosną nowinę oraz czterech ewangelistów.
Boczne drzwi północne i południowe noszą nazwę diakońskich. Umieszczone są na nich ikony Archanioła i jednego z diakonów (najczęściej Św. Arcydiakona Stefana).
Zasadniczo pełny ikonostas posiada pięć rzędów ikon. Każdy rząd (jarus) ma ustalony układ ikon.
W pierwszym najwyższym rzędzie na prawo od królewskich wrót znajduje się ikona Zbawiciela (Spasitiela), następnie są drzwi diakońskie i ikona święta lub świętego patrona danej cerkwi. Na lewo królewskich wrót umieszczona jest ikona Matki Bożej, diakońskie drzwi oraz ikona szczególnie czczonego świętego w danej cerkwi.
W drugim rzędzie (jarusie) ikonostasu umieszcza się w środku ikonę Ostatniej Wieczerzy, a po obu stronach ikony dwunastu wielkich świąt (dwunadiesiatych prazdnikow).
W trzecim rzędzie ikonostasu w centralnym miejscu znajduje się ikona Jezusa Chrystusa na tronie w otoczeniu Matki Bożej i Św. Jana Chrzciciela (Deisis), a po obu stronach ikony dwunastu apostołów.
W czwartym rzędzie ikonostasu w środku znajduje się ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem zaś po obu stronach umieszczone są ikony proroków, którzy w Starym Testamencie zwiastowali narodzenie Zbawiciela świata.
W piątym rzędzie w centrum umieszcza się ikonę Zmartwychwstania Chrystusowego lub Trójcy Świętej, a z obu stron nowotestamentowych świętych.
Na samej górze ikonostasu widnieje krzyż i tablice z dziesięciorgiem przykazań, pastorał (laska Aarona) i naczynie z manną.