Rzeczpospolita 08.02.07 Nr 033

UŻYCZENIE GARAŻU I SAMOCHODU PRZEZ RODZICÓW

Przychód wolny od podatku, a co z wydatkami?

- Prowadzę działalność gospodarczą opodatkowaną według zasad ogólnych. Na jej potrzeby korzystam z użyczonych przez rodziców samochodu i garażu. Czy wydatki ponoszone przeze mnie na naprawy garażu i benzynę do samochodu będą kosztami uzyskania przychodu? -pyta czytelnik DF.

Od 1 stycznia 2007 r. art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) otrzymał następującą treść: "Przychodem z działalności gospodarczej są również? wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie art. 11 ust. 2 -2b, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 125". Natomiast na podstawie nowego art. 21 ust. 1 pkt 125 wolne od podatku dochodowego będą wartości świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczone zgodnie z art. 11 ust. 2 -2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.

Jednocześnie bez zmian pozostały ust. 3 i 3a art. 22 updof, dotyczące m.in. działalności gospodarczej. Stanowią one, że jeżeli podatnik ponosi koszty uzyskania przychodów ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu, oraz koszty związane z przychodami z innych źródeł, a nie jest możliwe ustalenie kosztów uzyskania przypadających na poszczególne źródła, koszty te ustala się w takim stosunku, w jakim pozostają przychody z tych źródeł w ogólnej kwocie przychodów. Zasadę powyższą stosuje się również w przypadku, gdy część dochodów z tego samego źródła przychodów podlega opodatkowaniu, a część jest wolna od opodatkowania. Oczywiście kosztów związanych z przychodami wolnymi od podatku nie uwzględniamy w rozliczeniu podatkowym.

Zmiana treści art. 14 ust. 2 pkt 8 updof jest ważną zmianą merytoryczną. W jej wyniku świadczenia, które w 2006 r. przychodem z działalności gospodarczej nie były, w roku 2007 r. takim przychodem się stały. Wartość np. użyczenia synowi samochodu przez rodziców jest co prawda przychodem nieuwzględnianym przy wyliczeniu dochodu do opodatkowania, będzie to jednak przychód zwolniony z podatku.

Pozostaje jeszcze pytanie: a co z kosztami? Czy są w ogóle jakiekolwiek koszty związane z tym konkretnym przychodem zwolnionym od podatku?

Co do zasady -otrzymanie od rodziców do używania np. samochodu nie wiąże się z koniecznością poniesienia kosztów. Kiedy jednak już podatnik samochodu (i garażu) używa, to oczywiście ponosi koszty związane z posiadaniem i wykorzystywaniem tych rzeczy w działalności. Czy koszty te należy powiązać z przychodami zwolnionymi od podatku i nie doliczać do pozostałych kosztów uzyskania przychodów podlegających opodatkowaniu?

Od 1 stycznia 2007 r. w updof pojawia się nowa definicja kosztów. Zgodnie z art. 22 ust.1: "Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, w wyjątkiem kosztów wymienionych wart. 23".

Gdyby teraz przyjąć, że wartość otrzymanych od rodziców świadczeń jest swoistym pod źródłem przychodów w źródle, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza, to wydatki na naprawę garażu i samochodu chyba dałoby się zaliczyć do poniesionych w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła (podźródła) przychodów wynikającego zart. 14 ust. 2 pkt 8 updof (wydatki na benzynę będą raczej kosztem ogólnym powiązanym z przychodami z działalności gospodarczej). Idąc dalej tym tropem rozumowania, ze względu na dużą pojemność znaczeniową słów "zachowanie" i "zabezpieczenie" należałoby uznać, że wszelkie koszty ponoszone w związku z otrzymaniem świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń są związane z przychodami wolnymi od opodatkowania.

Może się więc okazać, że nie warto - ze względów podatkowych - brać od rodziców za darmo, a lepiej będzie zawrzeć z nimi umowę najmu lub dzierżawy. Oby się tylko nie obrazili.

Mam nadzieję, że przedstawiony przeze mnie tok rozumowania jest nadmiernie - z punktu widzenia podatników - pesymistyczny. Dobrze by było, gdyby Ministerstwo Finansów wyjaśniło, poco nastąpiła zmiana art. 14 ust. 2 pkt 8 updof.

Rzeczpospolita 06.01.07 Nr 005

Gdy użycza ojciec synowi, żaden nie płaci podatku

Ojciec, który użycza synowi lokal naprowadzenie firmy, nie musi płacić podatku dochodowego. Nie ma takiego obowiązku również syn, chociaż otrzymuje nieodpłatne świadczenie.

Stwierdził tak naczelnik Urzędu Skarbowego w Łomży w interpretacji (sygn. PD-415/33/IW/06) stanowiącej odpowiedź na pytanie podatnika, który bezpłatnie użyczył lokal synowi prowadzącemu pozarolniczą działalność gospodarczą. Chciał wiedzieć, czy w takim wypadku będzie miał przychód obliczony zgodnie z art. 11 ust. 2-2b ustawy o PIT oraz czy taki przychód będzie miał syn. Sam uznał, że o przychodzie dla żadnej ze stron nie powinno być mowy, gdyż zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT w wypadku działalności gospodarczej jest nim wartość świadczeń nieodpłatnych i otrzymanych w naturze, z wyjątkiem pochodzących od osób z I i II grupy podatkowej (w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn). Syn zaś należy do pierwszej z tych grup. Podatnik przywołał też art. 16 ustawy o PIT, w myśl którego nie ustala się przychodu z nieruchomości, jeżeli właściciel używa jej na potrzeby własne lub członków rodziny.

Naczelnik łomżyńskiego urzędu zgodził się z podatnikiem i orzekł, że żadna ze stron umowy nie musi płacić PIT od użyczenia. Powołał się na art. 710 kodeksu cywilnego określający umowę o oddanie rzeczy (w tym nieruchomości) w bezpłatne używanie na czas określony lub nieokreślony.

Według zaś art. 10 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT źródłem przychodów są nieruchomości lub ich części. Za przychód z nich, nawet jeśli udostępniane są za darmo, uznaje się równowartość czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy. Inaczej jest m.in. wtedy, gdy nieruchomości używa członek rodziny użyczającego, m.in. syn (art. 111 § 3 ordynacji podatkowej). Jeśli ojciec użyczy mu lokal, nie będzie więc płacił podatku - stwierdził naczelnik urzędu.

Odnosząc się do sytuacji syna, naczelnik powołał się na art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT, według którego od nieodpłatnych świadczeń otrzymanych w naturze podatku się nie płaci, jeśli otrzymującym jest najbliższa rodzina. - Oznacza to, że również u syna nie powstanie przychód, a co za tym idzie, nie będzie musiał płacić PIT w związku z korzystaniem z lokalu użyczonego mu przez ojca - stwierdził autor wiążącej interpretacji.

Rzeczpospolita 07.12.06 Nr 285

NIEODPŁATNE ŚWIADCZENIA OD NAJBLIŻSZEJ RODZINY

Nie było przychodu, teraz będzie, ale zwolniony

Przedsiębiorca korzystający z samochodu szwagra także po Nowym Roku nie zapłaci z tego tytułu podatku dochodowego. Teraz nie jest to dla niego przychód. W przyszłym roku będzie - ale zwolniony z podatku.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ( updof) przychodem z działalności gospodarczej jest również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z wyjątkiem otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn. Od 1 stycznia 2007 r. w przepisie tym w miejsce słów "z wyjątkiem..." pojawią się: "z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 125".

Wprowadzona zamiana nie oznacza na szczęście, że po Nowym Roku przedsiębiorcy będą płacili wyższe podatki, bo podstawa ich wyliczania zostanie zwiększona o np. wartość korzystania z samochodu szwagra lub komputera siostry.

Zwolnienie w miejsce wyłączenia

Pkt 125 dodany w art. 21 ust. 1 updof mówi, że wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn; zwolnienie to nie ma jednak zastosowania do świadczeń otrzymywanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub na podstawie umów będących podstawą uzyskiwania przychodów z działalności wykonywanej osobiście.

Przychód powstanie zawsze

Do 31 grudnia 2006 r. wartość otrzymywanych od najbliższej rodziny świadczeń jest obojętna dla przychodów przedsiębiorcy z działalności gospodarczej. Ani ich nie zwiększa, ani nie zmniejsza -nie jest przychodem z tej działalności. Od 1 stycznia 2007 r. będzie inaczej. Bez względu na to, kto jest świadczeniodawcą, u przedsiębiorcy przychód zawsze powstanie. Jeżeli jednak będzie on wynikał ze świadczenia otrzymanego od którejś z osób zaliczonych do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, to nie będzie on rodził obciążenia podatkowego w związku ze zwolnieniem wynikającym z art. 21 ust. 1 pkt 125 updof. Tam przychodu nie ma, tu podatku nie będzie. Niby to samo. Ale nie do końca.

Koszty według proporcji

Jak wynika z art. 22 ust. 3 i 3a, zarówno w starym, jak i nowym roku podatnik, który osiąga z działalności gospodarczej dochody (przychody) zarówno podlegające opodatkowaniu, jak i od podatku wolne, powinien odpowiednio przyporządkować koszty uzyskania przychodów. Jeżeli kosztów tych nie można przyporządkować wprost, ustala się je w takim stosunku, w jakim pozostają poszczególne przychody podatnika (opodatkowane i wolne od podatku) w ogólnej kwocie przychodów. Uznanie, że część kosztów dotyczy przychodów wolnych od podatku, oznacza, że nie można ich uwzględnić przy wyliczaniu dochodu od przychodów opodatkowanych.

Można oczywiście twierdzić, że przychody w formie świadczeń od najbliższej rodziny nie generujążadnych kosztów. Przy takim założeniu zmiana art. 14 ust. 2 pkt 8 updof nie spowoduje zmiany sposobu wyliczania dochodu przedsiębiorców.

Gdy urząd zinterpretuje inaczej

Zważywszy jednak na pomysłowość organów podatkowych, można spodziewać się i stanowiska przeciwnego. Mogłoby ono spowodować znaczne podwyższenie dochodów do opodatkowania, zwłaszcza u tych przedsiębiorców, którzy wykorzystują w działalności dobrze położone nieruchomości, użyczone przez rodzinę. Wartość uzyskanego z tego tytułu przychodu jest na ogół znaczna i chociaż jest on zwolniony z podatku, przyporządkowanie mu pewnej części kosztów spowodowałoby zwiększenie dochodu podlegającego opodatkowaniu - zostałoby mniej kosztów dla podstawowych przychodów, a stąd wyższy dochód.

Rzeczpospolita 09.08.07 Nr 185

Przychody - koszty

SAMOCHÓD W FIRMIE

Wydatki na naprawę użyczonego pojazdu są kosztem firmy

Wydatki na naprawę pojazdu nienależącego do majątku trwałego przedsiębiorcy, używanego na potrzeby firmy na podstawie umowy użyczenia, są dla niego kosztem działalności

Kosztem takim są również inne wydatki związane z eksploatacją takiego pojazdu. Dotyczy to wszystkich typów samochodów, także osobowych.

Od najbliższych bez przychodu

U przedsiębiorcy korzystającego w działalności gospodarczej z użyczonej nieruchomości, rzeczy, w tym z samochodu, powstaje co do zasady przychód (dochód) z nieodpłatnego świadczenia (art.11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - updof). Podatnik musi ustalić jego wysokość i doliczyć go do innych przychodów, i w konsekwencji zapłacić podatek od jego wartości. Jednak, stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 124 updof, wartość takich świadczeń jest zwolniona z podatku dochodowego, jeśli przedsiębiorca otrzymał je od krewnych i powinowatych zaliczanych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn (patrz ramka). Nie można mówić o użyczeniu i powstaniu przychodu, jeśli swojego samochodu za zgodą zakładu pracy używa pracownik do wykonywania zadań służbowych.

Osobowy według ewidencji

Jeśli użyczony pojazd to samochód osobowy, warunkiem zaliczenia wydatków na jego eksploatację w koszty jest prowadzenie ewidencji przebiegu tego pojazdu (art. 23 ust. 4 i 5 updof). Wydatki te można zaliczać w koszty do wysokości kwoty wynikającej z przemnożenia kilometrów faktycznego przebiegu i obowiązującej stawki za kilometr przebiegu (art. 23 ust. 1 pkt 46 updof). Aktualna, obowiązująca od 1 stycznia 2007 r., definicja samochodu osobowego znajduje się wart. 5a pkt 19 updof. Jest ona taka sama jak definicja takiego pojazdu obowiązująca już wcześniej dla celów VAT.

Wymaganie prowadzenia ewidencji przebiegu nie dotyczy samochodów innych niż osobowe. Używając na potrzeby firmy użyczonego samochodu ciężarowego, można zaliczyć w ciężar kosztów wszystkie faktycznie poniesione i odpowiednio udokumentowane wydatki na jego eksploatację.

Ubezpieczenie osobowych z ograniczeniem

Ograniczenie dotyczy tylko wydatków na ubezpieczenie samochodów osobowych. W koszty można zaliczyć w ramach limitu wynikającego z ewidencji przebiegu tylko składki w wysokości przypadającej na część wartości pojazdu nieprzekraczającą równowartości 20 tys. euro wyliczonej według kursu z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia (o tym ograniczeniu w zaliczaniu w koszty pisaliśmy obszerniej w DF z19 lipca, "Kupujemy na raty, amortyzujemy od razu"). Składka ubezpieczeniowa przypadająca na część wartości samochodu przekraczającą ten limit nie jest kosztem (art. 21 ust. 1 pkt 47 updof). Moim zdaniem wydatek na składkę może obciążać korzystającego z użyczonej rzeczy, a więc i zostać zaliczony przez niego w ciężar kosztów firmy tylko w odniesieniu do okresu, w którym trwało użyczenie.

Do samochodów użyczonych odnosi się także art. 23 ust. 1 pkt48 updof. Wedle tego przepisu podatnik nie może zaliczyć w koszty strat wynikłych z utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym.

Konieczne naprawy awaryjne

Kosztem są, i to zarówno w odniesieniu do samochodu osobowego, jak i ciężarowego, także wydatki na jego remonty. W granicach limitu wynikającego z ewidencji przebiegu, gdy chodzi o użyczony samochód osobowy, i w pełnej wysokości -gdy jest to inny pojazd, przedsiębiorca może zaliczyć w koszty wydatki na jego remont.

Potwierdził to już Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 24 stycznia 1996 r. (SA/Sz 1172/95). W sprawie, której dotyczy ten wyrok, przedmiotem sporu było prawo do zaliczenia w koszty przez korzystającego z użyczonego samochodu wydatków na naprawę awaryjną. NSA w uzasadnieniu przypomniał, że zgodnie z art. 713 kodeksu cywilnego korzystający z użyczenia ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeśli poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, rozlicza je z właścicielem na podstawie przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.

Istotny jest tu także art. 718 k.c., zobowiązujący biorącego do używania do zwrotu, po zakończeniu użyczenia, użyczonej mu rzeczy wstanie niepogorszonym. Nie ponosi on tylko odpowiedzialności za zużycie będące następstwem prawidłowego używania. Z przepisu tego wynika zatem, że korzystającego z użyczonego samochodu obciążają koszty bieżących napraw.

Lepiej zawrzeć umowę na piśmie

Nie wchodzi oczywiście w rachubę amortyzacja użyczonej rzeczy przez korzystającego. Warunkiem bowiem dokonywania odpisów amortyzacyjnych w ciężar kosztów firmy jest to, by środek trwały był własnością albo współwłasnością podatnika (art. 22a updof).

Kodeks cywilny, który normuje umowę użyczenia, w tym uprawnienia i obowiązki stron takiej umowy, nie wymaga zawarcia jej na piśmie czy w inny szczególny sposób. Można więc też zawrzeć ją ustnie. Jednak ze względu na ewentualną kontrolę podatkową warto nadać jej formę pisemną. W razie bowiem wątpliwości, to podatnik musi udowodnić, że używał pojazdu w działalności gospodarczej i na jakiej podstawie.

Izabela Lewandowska

Grupy podatkowe według ustawy o podatku od spadków i darowizn

I grupa podatkowa: małżonek, dzieci, wnuki, prawnuki (tzw. zstępni), rodzice, dziadkowie, pradziadkowie (tzw. wstępni), pasierb, pasierbica, zięć, synowa, rodzeństwo (także przyrodnie), ojczym, macocha i teściowie. Za rodziców uważa się także rodziców adopcyjnych, a za zstępnych - także dzieci adoptowane i ich dzieci, wnuki, prawnuki. II grupa podatkowa: dzieci, wnuki i prawnuki rodzeństwa, czyli siostrzeńcy, siostrzenice,bratankowie, bratanice oraz ich dzieci, wnuki, prawnuki; rodzeństwo rodziców (ciotki, wujowie, stryjowie); rodzeństwo małżonków oraz małżonkowie rodzeństwa małżonków (bratowe, szwagierki, szwagrowie), małżonkowie innych zstępnych (mąż wnuczki, prawnuczki, żona wnuka, prawnuka). III grupa podatkowa: obcy, czyli wszyscy dalsi krewni i powinowaci (nienależący do I i II grupy podatkowej) oraz inne osoby.

---