Liście malowane, pod drzewami rozsypane
31. Kasztanowe koniki i żołędziowe ludziki
Zapis w dzienniku:
I. „Tańczące listki” - interpretacja ruchowa utworu muzycznego. „Spacer po liściach” - zabawa muzyczna. „Jesienny wiatr” - zabawa z dmuchaniem na różnej wielkości liście; ćwiczenia oddechowe i ortofoniczne.
II. „Jesienne kolekcje” - oglądanie materiału przyrodniczego, segregowanie według pochodzenia i kolorów. „Liczymy kasztany” - liczenie kasztanów, odwzorowanie liczenia schematycznie na kartkach papieru.
III. „Leśne ludziki” - oglądanie ludzików zrobionych przez nauczyciela lub robienie ich przez dzieci. „Spacer po parku” - opowieść ruchowa.
Przewidywane osiągnięcia - co poznaję, co umiem, co czuję:
bez przygotowania wykonuję ruch do muzyki,
wyrażam w tańcu emocje i uczucia związane z utworem muzycznym,
naśladuję różne efekty dźwiękowe,
biorę udział w ćwiczeniach oddechowych,
wymieniam nazwy drzew, na których rosną: szyszki, jarzębina, kasztany i żołędzie,
doskonalę umiejętność liczenia i zapamiętywania liczb w kolejności,
z pomocą nauczyciela wykonuję leśnego ludzika,
wykorzystuję dary przyrody do działań plastycznych,
stosuję się do poleceń nauczyciela w trakcie zabawy ruchowej.
Przebieg dnia:
I. Zajęcia poranne
„Tańczące listki” - interpretacja ruchowa utworu muzycznego. Nauczyciel proponuje, by dzieci swobodnie poruszały się po sali, wsłuchując się w prezentowany utwór muzyczny. Zachęca, by ruchem naśladowały tańczące listki i zwracały uwagę na zmieniające się tempo oraz dynamikę utworu.
CD Utwory… cz. 1 - „Jesień” A. Vivaldiego (nr 1) |
„Spacer po liściach” - zabawa muzyczna. Nauczyciel rozmawia z dziećmi na temat dźwięków wydawanych przez liście podczas jesiennego spaceru po parku.
Prezentuje różne przedmioty i instrumenty muzyczne, które mogą te dźwięki naśladować, np. gazety, torebki foliowe, bębenki. Dzieci próbują wydobyć z tych przedmiotów dźwięki przypominające szelest liści: gniotą gazety, szeleszczą torebkami, pocierają (głaszczą) ręką skórzaną membranę bębenka.
Cała grupa pod kierunkiem nauczyciela improwizuje jesienny utwór. Delikatna gra na trójkącie może ilustrować spadające liście.
Następnie zespoły wzajemnie mogą przydzielać sobie muzyczne zadania do odtworzenia, np. powolne opadanie liści, bieg po liściach, zamiatanie liści itp.
gazety, torebki foliowe, bębenki, trójkąty, liście |
„Jesienny wiatr” - ćwiczenia logopedyczne i oddechowe. Nauczyciel zachęca dzieci, by w parach usiadły naprzeciwko siebie. Zachęca, by jedno dziecko, oddychając, naśladowało wiatr, a drugie przedstawiało historyjkę za pomocą rekwizytów.
Nauczyciel czyta opowiadanie:
- Za oknem zerwał się silny wiatr (nadymanie policzków i wydmuchiwanie powietrza ustami, gra na bębenku), zerwał z drzew ostatnie samotne liście i ganiał je po ulicy (przedzieranie gazet). Dmuchał na nie z góry i z dołu (dmuchanie z góry i z dołu, przerzucanie gazet i folii z akompaniamentem bębenka). Chciał nawet je wciągnąć (wessanie powietrza do płuc, szybkie zbieranie gazet i folii), ale nie miał aż tyle siły. W końcu zmęczył się - zaczął ciężko i głośno oddychać (wdech i wydech ustami, rytmiczne uderzanie w bębenek - nie za długo, by nie doszło do hiperwentylacji!). Wtedy liście leniwie opadły na ziemię, a groźny wiatr zamienił się w łagodny wietrzyk (delikatny podmuch, gra na trójkącie) i... zasnął (chrapanie, szeleszczenie liśćmi). Po wykonaniu zadania następuje zamiana ról.
lub:
Zabawa oddechowa. Nauczyciel proponuje dzieciom zabawę w wietrzyk. Zadaje pytanie: Jak szumi wiatr?
Próba wspólnego naśladowania dźwięku - wiuu, wiuu, szuu, szuu, szszsz, szszsz.
Następnie rozpoczyna się dmuchanie.
- Silny wiatr - dzieci mocno dmuchają na różne liście unoszące się w powietrzu. „Wiatr” przegania liście z miejsca na miejsce - liście spadły na podłogę, dzieci dmuchają na nie.
- Słabiutki wietrzyk - dzieci delikatnie zdmuchują z dłoni liście, dmuchają na nie, gdy te unoszą się w powietrzu.
bębenek, trójkąt, gazety, folia, liście |
II. Zajęcia główne
„Jesienne kolekcje” - tworzenie kącika przyrody. Nauczyciel prezentuje dzieciom przygotowany (wspólnie zebrany) materiał przyrodniczy. Wśród przygotowanych „skarbów” nie może zabraknąć szyszek, żołędzi, kasztanów, jarzębiny i kolorowych liści.
Zadaje pytania:
- Jak nazywa się drzewo, na którym rosną kasztany?
- A jak nazywa się drzewo, na którym rosną żołędzie?
- Jak wyglądają liście kasztanowca, a jak dębu?
- Jakie drzewa nie gubią liści na zimę?
- Jakie kolory dominują wśród barw jesieni? itp.
Nauczyciel zachęca dzieci do stworzenia kolekcji, np. czerwonej: wskazanie zbioru czerwonych elementów, okrągłej: wskazanie elementów o kolistym kształcie. Z zebranych liści, wraz z dziećmi, tworzy zbiory (bukiety) według kolorów i odcieni. Na zakończenie prosi dzieci o swobodne wypowiedzi na temat powstałego kącika przyrody.
szyszki, żołędzie, kasztany, jarzębina, liście |
„Liczymy kasztany” - zabawa matematyczna. Nauczyciel dzieli dzieci na zespoły dwuosobowe. Przydziela każdemu zestaw liczmanów - po pięć kasztanów, żołędzi i szyszek. Dzieci układają je przed sobą, przeliczają. Następnie prowadzący podaje polecenia, a zadaniem dzieci jest dokonanie obliczeń i wskazanie wyniku liczenia. Dzieci w zespołach będą wzajemnie sprawdzały wyniki swoich działań matematycznych.
- Mamy pięć kasztanów, dwa z nich daliśmy koledze (dzieci odsuwają w stronę partnera). Ile kasztanów zostało?
- Z pięciu szyszek wiewiórka porwała nam jedną (dzieci zakrywają ręką lub odkładają na bok). Ile szyszek nam zostało? A później jeszcze dwie. Ile jest teraz szyszek?
- Pod dębem leżały dwa żołędzie. Po chwili spadły jeszcze dwa. Ile żołędzi leży pod dębem?
Po pierwszym etapie zabawy dzieci zamieniają się miejscami, a prowadzący zadaje podobne zadania matematyczne
szyszki, żołędzie, kasztany, kartki papieru, kredki |
III. Zajęcia popołudniowe
„Leśne ludziki” - zabawa plastyczna. Prowadzący przedstawia dzieciom przygotowane wcześniej ludziki, do wykonania których wykorzystał zarówno materiał przyrodniczy, jak i plastyczny. Prosi, by dzieci prawidłowo wskazały elementy naturalne oraz plastyczne. Zachęca, by każdy przedszkolak wybrał dowolne materiały i użył ich do wykonania ludzika. Wszystkie zostaną wyeksponowane i będą stanowić dodatkową dekorację sali.
ludziki wykonane przez nauczyciela; kasztany, żołędzie, szyszki, plastelina, zapałki |
„Spacer po parku” - opowieść ruchowa. Prowadzący zachęca dzieci do odbycia spaceru do parku w wyobraźni. Nauczyciel opowiada, a dzieci ruchem naśladują jego słowa.
Pewnego dnia przedszkolaki wybrały się ze swoją panią na spacer do parku. Cała grupa szła parami, jedna za drugą (dzieci formują szyk parami i idą krokiem spacerowym wokół sali). Szły przez miasto, często zatrzymując się na przejściach dla pieszych, gdzie patrzyły najpierw w lewą, potem w prawą i jeszcze raz w lewą stronę, nim, z podniesionymi rękami, przeszły przez jezdnię po wyznaczonych miejscach - zebrach (dzieci naśladują ruch rozglądania się i przechodzenia). W parku dzieci chodziły wąskimi ścieżkami, jedno za drugim, lub brodziły w stertach spadłych z drzew liści, szurając nogami po ziemi, albo slalomem omijały kałuże na szerokich alejkach. Dzieci przeskakiwały leżące patyki i unosiły do góry głowy się w poszukiwaniu bawiących się na gałęziach wiewiórek. Wszyscy schylali się nisko, by zbierać kasztany, żołędzie i kolorowe liście. W powrotnej drodze dzieci radośnie podskakiwały z nogi na nogę.
32. Jesienne korale jarzębiny
Zapis w dzienniku:
I. „Wiatr i liście” - zabawa ruchowa przy muzyce Fryderyka Chopina. „Jarzębina” - ugniatanie kuleczek z pomarańczowej bibuły, potrzebnych do późniejszych zajęć (działanie wieloetapowe).
II. „Lato i jesień” - rozmowa na temat zmian zachodzących jesienią, na podstawie ilustracji w „Książce”. „Gałązka jarzębiny” - „kleksografia” wzbogacona dodatkowymi elementami: rozdmuchanie kropli tuszu po kartonie (gałązka), doklejanie bibułkowych kuleczek (owoce jarzębiny).
III. „Jesień” - masażyk w opracowaniu Marty Bogdanowicz, komunikowanie się pozawerbalne - poprzez dotyk, próby właściwej interpretacji dotyku. „Korale jarzębiny” - zabawa muzyczno-ruchowa.
Przewidywane osiągnięcia - co poznaję, co umiem, co czuję:
dostrzegam zmiany rytmu i tempa muzyki,
ilustruję muzykę ruchem,
usprawniam dłonie podczas różnych działań,
dostrzegam, jakie zmiany w przyrodzie zachodzą jesienią,
odkrywam piękno przyrody,
chętnie wykonuję prace plastyczne,
masuję tak, by innym sprawiało to przyjemność,
reaguję ruchem na sygnał muzyczny.
Przebieg dnia:
Zajęcia poranne
„Wiatr i liście” - zabawa ruchowa. Nauczyciel zachęca dzieci, by poruszały się po sali zgodnie z rozbrzmiewającą muzyką. Gdy emitowany utwór jest powoli wyciszany, dzieci-listki łagodnie opadają na ziemię, wirując wokół własnej osi. Jeśli utwór gwałtownie cichnie, dzieci szybko kładą się na podłodze.
lub:
Dzieci siadają w kole na podłodze, nauczyciel siada pomiędzy nimi. Wszyscy słuchają „Walca cis-moll” Fryderyka Chopina. Prowadzący poleca dzieciom, aby przy dźwiękach spokojnej części utworu (A) wykonywały kołyszące ruchy rękami (taniec rąk), natomiast gdy usłyszą szybką muzykę (część B) - kręciły rękami „młynki”.
Po wysłuchaniu utworu nauczyciel prosi dzieci o powstanie i rozproszenie się po całej sali. Podczas spokojnej części walca dzieci w miejscu kołyszą się na boki (liście na drzewie kołyszą się). Część szybka zaprasza do biegania i obracania się (wiatr strąca liście z drzew, liście wirują, opadają i unoszą się do góry).
CD Utwory… cz. 1 - „Walc cis-moll” F. Chopina (nr 5) |
„Jarzębina” - ugniatanie kuleczek z pomarańczowej bibuły. Prowadzący prezentuje dzieciom gałązkę jarzębiny, której odpowiednik będą robiły z materiałów plastycznych. Zachęca, by dzieci oderwały sobie po kawałku bibuły i − rwąc ją na mniejsze części − formowały kuleczki. Będą one stanowiły element planowanej w dalszej części dnia pracy plastycznej.
gałązka jarzębiny, krepina, bibuła w kolorze pomarańczowym |
Zajęcia główne
„Lato i jesień” - rozmowa na temat zmieniających się pór roku i oglądanie ilustracji w „Książce”. Prowadzący zachęca dzieci do uważnego przyjrzenia się ilustracjom i udzielenia odpowiedzi na pytania umieszczone w „Książce”.
Dzieci porównują ilustracje, nazywają zjawiska atmosferyczne i próbują wskazać pozytywne aspekty każdej z omawianych pór roku.
„Książka” s. 18-19 |
„Gałązka jarzębiny” - „kleksografia”, praca plastyczna. Nauczyciel przedstawia dzieciom przygotowane materiały i zachęca do wspólnej zabawy, polegającej na odkrywaniu ciekawej techniki plastycznej - „kleksografii”. Każde dziecko przy użyciu słomki rozdmuchuje na kartce z bloku rysunkowego kroplę tuszu tak, by stworzyła jak najwięcej drobnych rozgałęzień. Po wyschnięciu tuszu dzieci doklejają pomarańczowe kulki z bibuły. Prace można ze sobą połączyć i umieścić na szablonie drzewa, by stworzyć prawdziwe jarzębinowe drzewo.
kolorowy tusz kreślarski, słomki, kulki z bibuły, klej, kartony |
Zajęcia popołudniowe
„Jesień” - masażyk w opracowaniu M. Bogdanowicz.
Drzewom we włosy dmucha wiatr, (dmuchamy we włosy)
a deszczyk kropi: kap, kap, kap. (delikatnie opukujemy plecy)
Krople kapią równiuteńko,
szepczą cicho: „mój maleńki, (głaszczemy po włosach i całym ciele)
śpij już, śpij, śpij, już śpij, już śpij...”
Leci listek, leci przez świat, (przesuwamy opuszkami po plecach)
gdzieś tam na ziemię cicho spadł. (lekko naciskamy w jednym miejscu)
Leci drugi, leci trzeci, (przesuwamy opuszkami palców po plecach 2 razy)
biegną zbierać listki dzieci. (szybko stukamy wszystkimi palcami)
I z uśmiechem wszystkie liście (głaszczemy dziecko po plecach)
układają w piękne kiście.
B. Kołodziejski, „Jesień” [w:] „Rymowanki-przytulanki”, oprac. M. Bogdanowicz, Fokus, Gdańsk 2002, s. 44 |
„Korale jarzębiny” - zabawa muzyczno-ruchowa. Dzieci kładą się na podłodze i udają, że są kuleczkami jarzębiny. Nauczyciel wybiera ochotnika, który będzie poruszał się dookoła dzieci i nawlekał korale. Ochotnik, słysząc dźwięk tamburynu (początkowo uderzanego regularnie, a później ze wskazaniem na mocniejszą część taktu), wskazuje kulkę (np. poprzez dotknięcie głowy), która przyłącza się do koralowego sznura. Maszerujący sznur korali zamyka się w koło, gdy wszystkie dzieci-jarzębinki zostaną wskazane przez dotyk.
lub:
Dzieci dzielą się na trzy grupy. Każda grupa tworzy koło wiązane. Przy akompaniamencie muzyki dzieci wesoło podskakują. Na głośny dźwięk tamburynu i potrząsania nim, dzieci puszczają ręce, kładą się na podłodze i turlają. Gdy dźwięki tamburynu umilkną, dzieci na nowo wiążą kółeczka i podskakują dookoła.
CD Utwory… cz. 1 - „Moment musical nr 3” F. Schuberta (nr 3), tamburyn |
33. Babie lato, czyli wielka podróż małego pajączka
Zapis w dzienniku:
I. „Pajęczyna” - zabawa integracyjna z kłębkiem wełny, wykorzystanie w zabawie codziennych przedmiotów. „Wiatr w pajęczynie” - ćwiczenia oddechowe przy muzyce - dmuchanie na kawałki wełny, ćwiczenia umiejętności regulacji oddechu (jego trwania i natężenia).
II. „Płynie sobie niteczka” - wysłuchanie wiersza L. Krzemienieckiej, rozmowa o jesiennych zwyczajach pajączków, inscenizowana nitkami wełny. „Sztafeta pajączków” - zestaw ćwiczeń gimnastycznych z wykorzystaniem szarf. „Jeżyk i liście” - nauka piosenki.
III. „Pająk i muchy” - zabawa orientacyjno-porządkowa. „Pajączek” - masaż według angielskiej piosenki.
Przewidywane osiągnięcia - co poznaję, co umiem, co czuję:
wykorzystuję różne przedmioty codziennego użytku w zabawie,
prawidłowo oddycham przy mówieniu,
dmucham z różnym natężeniem na wełnę,
z uwagą i zrozumieniem słucham utworu literackiego,
poznaję zwyczaje niektórych zwierząt z najbliższego otoczenia,
wykonuję ćwiczenia gimnastyczne według poleceń nauczyciela,
doskonalę sprawność ruchową,
poznaję słowa i melodię piosenki,
przestrzegam zasad w zabawie,
masuję tak, by sprawić komuś przyjemność.
Przebieg dnia:
Zajęcia poranne
„Pajęczyna” - zabawa integracyjna z kłębkiem wełny. Nauczyciel zachęca dzieci, by usiadły w kole. Następnie tłumaczy im, że będą teraz rzucały do siebie kłębkiem wełny, ale wcześniej wypowiadały głośno, np. swój ulubiony kolor. Dzieci wypowiadają głośno nazwę ulubionego koloru, trzymają za nitkę, a kłębek odrzucają do następnej osoby, która jeszcze go nie miała. Gdy już każdy będzie trzymał sznurek, prowadzący prosi, by dzieci odrzucały kłębek kolejno do osoby, która go do nich rzuciła. By utrudnić zadanie, dzieci wypowiadają głośno nazwę wcześniej usłyszanego koloru.
kłębek wełny |
„Wiatr w pajęczynie” - zabawa oddechowa. Nauczyciel przygotowuje kolorowe kawałki wełny różnej długości - babie lato - i zawiesza je w takim miejscu, by mogły się odchylać. Każde dziecko-wiaterek dmucha na swoje kawałki pajęczynki (wełnę), naśladując wiatr. Nauczyciel kieruje zabawą. Włącza muzykę, która reguluje natężenie oddechu (głośniejsza - dzieci dmuchają mocniej). Na początku podmuchy są długie i bardzo delikatne, jak muzyka, którą słyszy każde dziecko-wiaterek, a nitki pajęczynki odchylają się nieznacznie i jak najdłużej. Potem wiatr staje się trochę silniejszy i dzieci dmuchają na swoje kawałki wełny silniej. W końcu dmuchają tak mocno, jak potrafią.
Na hasło nauczyciela dzieci mogą się poruszać, zamieniając się miejscami i pajęczynkami. Mogą też przerywać dmuchanie, tańczyć i na hasło: Babie lato! powracać do swoich pajęczynek, by dmuchać na nie według wyżej podanych zasad.
CD Utwory… cz. 1 - „Poranek” E. Griega (nr 14), wełna |
Zajęcia główne
„Płynie sobie niteczka” - rozmowa na temat wiersza L. Krzemienieckiej. Prowadzący czyta dzieciom wiersz i zachęca do próby interpretacji.
Płynie sobie niteczka
Płynie sobie niteczka po borze.
A cóż to za niteczka być może?
Chyba z kłębka! A musiał być duży!
Część utknęła w krzakach dzikiej róży.
Część wśród ostów liliowych się mota.
Część przepadła w szczelince u płota.
Część się srebrzy w jesiennej kalinie,
a pod słońcem taka sama nić płynie.
To nie kłębek nici, dziecinko -
to pajączek snuje pajęczynkę.
Z pola na niej uciekać próbuje
przed złą zimą, co w lód pole okuje.
Podróż wielka, pajączku nieduży!
Leć, pajączku! Szczęśliwej podróży!
Lucyna Krzemieniecka
Po recytacji nauczyciel zadaje dzieciom pytania:
- Dlaczego pająk snuł pajęczynę?
- Gdzie się zatrzymała?
- Dokąd i jak pająki uciekają przed zimą? itp.
Dzieci odpowiadają na pytania nauczyciela, odwołując się do tekstu i własnych doświadczeń. Następnie próbują same usnuć na podłodze pajęczą sieć, po której będą mogły przechodzić, starając się zachować równowagę. Dzieci snują nici z wełnianych kłębków, a na znak nauczyciela (np. głośny wydech powietrza) siadają skrzyżnie na wykonanej pajęczynie.
L. Krzemieniecka, „Płynie sobie niteczka” [w:] „Kto wymyślił choinki? Antologia wierszy dla dzieci”, KAW, Warszawa 1988, s. 100; wełna |
„Sztafeta pajączków” - ćwiczenia gimnastyczne. Prowadzący wręcza dzieciom szarfy i zachęca do wykonania ćwiczeń przy ich wykorzystaniu. Dzieci wyobrażają sobie, że są pajączkami i muszą uważać, by ćwiczenia wykonywać w sposób uważny i dokładny.
„Ścieżka z pułapkami” - nauczyciel rozkłada szarfy w odległości jednego kroku, jedna za drugą, na powierzchni całej sali. Dzieci ustawiają się w rzędzie i kolejno pokonują przeszkody, przeskakując je obunóż; pierwszy skok - rozkrok (by ominąć szarfę), drugi - zeskok za szarfą ze złączeniem nóg. W ten sposób pokonują wszystkie wyznaczone pola.
„Psotny wiatr” - dzieci stają naprzeciwko siebie. Na hasło nauczyciela: Wieje wiatr! muszą wskoczyć do środka szarfy kolegi, lecz tak, by nie dotknąć nogą podłogi poza szarfami.
„Niteczka” - dzieci-pająki maszerują po obwodzie koła trzymając oburącz szarfy. Rytmicznie unoszą ją do linii barków i opuszczają. Zwracają uwagę na odpowiednie oddychanie.
szarfy, K. Wlaźnik, „Wychowanie fizyczne w przedszkolu. Przewodnik metodyczny dla nauczycieli”, Wydawnictwo JUKA, Łódź 1996, s. 151-152 |
„Jeżyk i liście” - nauka piosenki. Słuchanie piosenki, omówienie jej nastroju i treści. Przy ponownym słuchaniu dzieci śpiewają razem z nagraniem wyrazy dźwiękonaśladowcze zwrotki: szur, szur, szur i cały refren.
Nauka zwrotek na zasadzie echa.
CD Piosenki i zabawy cz. 1 - „Jeżyk i liście” (nr 11) |
Zajęcia popołudniowe
„Pająk i muchy” - zabawa orientacyjno-porządkowa. Prowadzący wybiera ochotnika - pająka, który będzie grał na trójkącie, podczas gdy dzieci-muchy, będą swobodnie biegać po sali. Kiedy pająk przestanie grać, muchy zatrzymują się. Pająk sprawdza, czy wszystkie muchy pozostały w bezruchu. Mucha, która zmieniła pozycję, zostaje wskazana przez pająka i staje się jego pomocnikiem w wyłapywaniu innych much.
trójkąt |
„Pajączek” - masażyk według angielskiej piosenki.
Dziecko siedzi do nas tyłem.
Wspinał się pajączek po rynnie. (Kroczymy palcami od dołu pleców ku górze)
Spadł wielki deszcz i zmył pajączka. (szybko przesuwamy na dół ułożone płasko dłonie)
Zaświeciła słoneczko, (masujemy plecy ruchem okrężnym aż do rozgrzania)
wysuszyło pajączka, rynnę i...
Wspinał się pajączek po rynnie... (zaczynamy od początku)
|
34. Coraz mniej słońca, coraz krótsze dni
Zapis w dzienniku:
I. „Po wąskiej dróżce” - zabawa ruchowa z ćwiczeniami równowagi. „Jesienny świat” - dzielenie się wnioskami z obserwacji zmian zachodzących w naturze: wcześniejszy zmierzch, chłodniejsze dni, wskazanie konieczności cieplejszego ubierania się, zakładania czapek itp. „Komplety” - łączenie rękawiczek w pary, szalików i czapek w komplety.
II. „W parku” - wysłuchanie opowiadania, zilustrowanie treści sylwetkami i wymyślenie zakończenia opowiadania, rozmowa na temat spaceru jako formy aktywności ruchowej i sposobu spędzania wolnego czasu. „Kto pierwszy się ubierze?” - sprawne i dokładne zakładanie części odzieży. „Szukamy jesieni” - spacer do pobliskiego parku, ogrodu, na skwer; obserwacja zmian zachodzących w przyrodzie oraz zebranie liści, gałązek, darów jesieni do wykorzystania w dalszych działaniach w przedszkolu.
III. „Jesienne liście” - wysłuchanie wiersza B. Formy, ilustrowanie ruchem treści utworu (wirowanie liści, spadanie, zbieranie). „Jeż i wiewiórka” - wykonanie jeża i wiewiórki z „Wycinanek-składanek”. „Kasztanowa orkiestra” - zabawa muzyczno-ruchowa.
Przewidywane osiągnięcia - co poznaję, co umiem, co czuję:
sprawnie poruszam się po wyznaczonej linii,
dostrzegam zmiany zachodzące w najbliższym otoczeniu, związane z porą roku,
ubieram się odpowiednio do pogody,
łączę w pary i komplety elementy garderoby,
uważnie słucham opowiadania, ilustruję treść sylwetkami i wymyślam zakończenie,
umiem dokończyć opowiadanie,
zwracam uwagę na zmiany zachodzące w przyrodzie, związane z aktualną pora roku,
samodzielnie i sprawnie się ubieram,
sprawnie poruszam się w grupie z zachowaniem zasad bezpieczeństwa,
zbieram „dary jesieni” do kącika przyrody,
uważnie słucham wiersza,
inscenizuję ruchem treść wiersza,
składam jeża i wiewiórkę według instrukcji,
rytmicznie mówię tekst,
odpowiednio reaguję na przerwę w muzyce.
Przebieg dnia:
Zajęcia poranne
„Po wąskiej dróżce” - zabawa ruchowa z ćwiczeniami równowagi. Nauczyciel zachęca dzieci, by ułożyły przed sobą skakanki, które będą podczas zabawy zastępowały dróżkę. Proponuje, by reagowały na polecenia i naśladowały kolejne czynności. Dzieci, poruszając się wzdłuż własnej skakanki, wykonują zadania:
spacer po wąskiej dróżce,
spacer po prawej stronie dróżki,
spacer po lewej stronie dróżki,
przeskakiwanie przez dróżkę itp.
Następnie prowadzący proponuje, by dzieci połączyły swoje skakanki i wspólnie stworzyły nie drogę, a autostradę. Dzieci ustawiają się jedno za drugim i sprawnie wykonują polecenia nauczyciela, starając się zachować równowagę i prawidłową postawę.
skakanki |
„Jesienny świat” - rozmowa na temat zmian zachodzących w naturze. Prowadzący przedstawia dzieciom ilustracje, fotografie i pocztówki o tematyce jesiennej. Zachęca do swobodnych wypowiedzi na temat zmian i do omawiania dowodów na przyjście chłodniejszej pory roku (chłodne poranki, krótsze wieczory, mgły, deszcze, niska temperatura). Zadaje pytania:
- Po czym można poznać, że jest jesień?
- Gdzie najlepiej widać wymienione zmiany?
- Co by było, gdyby nie było jesieni? itp.
Dzieci wspólnie próbują ustalić, co należy robić, by uniknąć chorób i czerpać radość z nadejścia jesieni.
ilustracje o tematyce jesiennej |
„Komplety” - zabawa zręcznościowa. Prowadzący prosi o przyniesienie do sali kompletów rękawiczek, szalików i czapek. Dzieci siadają w kole, a wszystkie elementy garderoby są umieszczone na środku sali. Przedszkolaki, widząc ustalony znak nauczyciela, np. podniesienie ręki - rozpoczynają jak najszybsze wyszukiwanie wszystkich kompletów. Następnie prowadzący wybiera po dwóch ochotników, przydziela szarfy w różnych kolorach (czerwony i niebieski), a zgromadzone ubrania rozkłada po całej sali. Zadaniem ochotników jest jak najszybsze połączenie elementów garderoby w komplety. Zwycięża ten, który zdobędzie ich najwięcej.
czapki, szaliki, rękawiczki dla każdego dziecka, szarfy w dwóch kolorach |
II. Zajęcia główne
„W parku” - wysłuchanie opowiadania, zilustrowanie treści sylwetkami i wymyślenie zakończenia opowiadania, rozmowa na temat spaceru jako formy aktywności ruchowej i sposobu spędzania wolnego czasu. Nauczyciel zachęca dzieci do przyjrzenia się ilustracji i uważnego śledzenia omawianych szczegółów. Zachęca do wypowiadania się i wzbogacania wypowiedzi w szczegóły. Dzieci kontynuują rozpoczęte opowiadanie, odnosząc się do konkretnych postaci i elementów. Mają do swej dyspozycji sylwety postaci i rzeczy, starają się zilustrować opowiadanie. Odpowiadają również na pytania prowadzącego:
- Dokąd najchętniej wybierasz się z rodzicami na spacer?
- Co można robić podczas spacerów?
- Jaka jest recepta na udany spacer? itp.
Prowadzący zachęca dzieci do opowiedzenia o swoim ostatnim ciekawym spacerze.
E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska, M. Skura, „Ilustrowane opowiadania. Dorosły opowiada - dzieci ilustrują”, Nowa Era, Warszawa 2009, s. 51; sylwetki z zestawu pomocy |
„Kto pierwszy się ubierze?” - sprawne i dokładne zakładanie części odzieży. Prowadzący przypomina dzieciom o kolejności zakładania elementów wierzchniego ubioru. Zachęca do wzięcia udziału w konkursie: Kto pierwszy się ubierze? Zadanie może składać się z kilku etapów, np. wkładania samych butów lub wkładania samych rękawiczek. Na okrzyk: Start! - dzieci jak najszybciej wkładają daną część lub wszystkie elementy ubioru, tj. buty, kurtki, czapki, szaliki i rękawiczki. Ubieranie powinno przebiegać w sposób sprawny i dokładny. Należy również pamiętać o doskonaleniu umiejętności rozbierania się i porządkowania swoich rzeczy. Dzieci, które opanowały owe umiejętności, powinny pomagać tym, którzy napotykają jeszcze problemy.
ubrania dzieci |
„Szukamy jesieni” - wspólne wyjście na spacer do parku (lub lasu). Celem wyprawy jest obserwacja zmian zachodzących w przyrodzie - zmian kolorystyki, temperatury, kształtów. Nauczyciel przypomina o konieczności dobierania stroju do warunków pogodowych (kalosze, parasole, ciepłe kurtki i rękawiczki). Zachęca, by dzieci podawały jak największą liczbę porównań do lata - pory dotychczas obserwowanej. Jako przykład i wzór podaje stwierdzenia, np.:
Latem drzewa były zielone i pełne liści, a teraz prawie liści nie mają, natomiast te, które zostały, są złote i brązowe.
Latem chodziliśmy w sandałkach i klapkach, a teraz chodzimy w zakrytych butach i kaloszach.
Dzieci wraz z prowadzącym próbują wyobrazić sobie, jak może wyglądać park (las) zimą. Prowadzący zwraca uwagę na używanie przez dzieci odpowiednich określeń czasu.
III. Zajęcia popołudniowe
„Jesienne liście” - wysłuchanie wiersza B. Formy, ilustrowanie ruchem treści utworu. Prowadzący czyta dzieciom wiersz.
Jesienne liście
Świeci słoneczko, wietrzyk powiewa,
czasami ptaszek dźwięcznie zaśpiewa.
Liście obficie z drzew spadają,
w barwne kobierce się układają.
Z czerwonym cieniem, rdzawe, brązowe,
złocone, bardziej i mniej kolorowe.
Lecą w powietrze, lekko wirują,
kształty i barwy swe pokazują.
Te najpiękniejsze my pozbieramy
i do albumu wnet powklejamy.
Potem dokładnie je opiszemy,
kiedy zechcecie, wam pokażemy.
Bożena Forma
Po wysłuchaniu wiersza nauczyciel zachęca dzieci do udzielania odpowiedzi na pytania:
- Co się dzieje z liśćmi jesienią?
- Do czego można je wykorzystać?
- Wskażcie w sali kolory, które zdobiły liście itp.
Dzieci nawiązują rozmowę z nauczycielem i, wysłuchując po raz kolejny wiersza, próbują zilustrować ruchem treść utworu (wirowanie liści, spadanie, zbieranie).
B. Forma, „Jesienne liście” [w:] D. Krysakowska, „Maluję, rysuję, wycinam. Propozycje zajęć plastyczno-konstrukcyjnych”, Wydawnictwo i Poligrafia „Iwanowski”, Płock 2000, s. 25 |
„Jeż i wiewiórka” - wykonanie sylwet zwierząt z „Wycinanek-składanek”. Nauczyciel zachęca dzieci do zrobienia jeża i wiewiórki według instrukcji zamieszczonej w „Wycinankach-składankach”. Dzieci dokładnie wykonują polecenia, a po skończonym zadaniu prezentują gotowe prace przed kolegami i koleżankami. Wspólnie zastanawiają się nad upodobaniami zwierząt i rozmawiają na ich temat: gdzie mieszkają, czym się żywią, w jaki sposób przygotowują się do nadejścia zimy itp.
„Wycinanki-składanki” cz. 1, s. 8 i 9 (instrukcja), s. 31 (projekt) |
„Kasztanowa orkiestra” - zabawa muzyczno-ruchowa. Każde dziecko otrzymuje dwa kasztany.
Dzieci swobodnie spacerują po sali i stukają kasztanami o różne przedmioty (starając się usłyszeć różnicę w odgłosach). Przy akompaniamencie marsza dzieci chodzą w różnych kierunkach. Podczas przerw w muzyce zatrzymują się i na zasadzie „echa” powtarzają za nauczycielem krótki tekst: Ram, tam, tam, kasztanami pięknie gram, jednocześnie rytmicznie grając kasztanami. Nauczyciel podczas każdej przerwy zmienia rytm i dynamikę tekstu.
CD Utwory… cz. 1 - Marsz „Baron cygański” J. Straussa (nr 6), kasztany (po dwa dla każdego dziecka) |
35. Jesień liście zdobi złotem i czerwienią
Zapis w dzienniku:
I. „Listki na wietrze” - zabawa ruchowa z poruszaniem się wokół własnej osi. „Kłótnia listków” - wysłuchanie wiersza H. Świąder, wybranie spośród zebranych liści tych w kolorze złota. „Kolorowe liście” - rozmowa na temat przyczyn zmiany barw liści.
II. „Jeżyk i liście” - utrwalenie piosenki. „Jesienne liście” - zabawa badawcza, dokładne badanie liścia.
III. „Zbieranie liści” - zabawa muzyczno-ruchowa. „Spadły liście” - zabawa orientacyjno-porządkowa.
Przewidywane osiągnięcia - co poznaję, co umiem, co czuję:
naśladuję wirowanie liścia, obracając się w koło,
uważnie słucham utworu literackiego,
wybieram spośród zebranych liści te, które są w złotym kolorze,
wiem, dlaczego jesienią liście zmieniają kolor,
śpiewam melodyjnie piosenkę,
biorę udział w zabawach badawczych,
wzbogacam wiedzę o liściach,
określam kolory liści,
odpowiednio reaguję na sygnał muzyczny,
reaguję na ustalone hasło odpowiednim ruchem.
Przebieg dnia:
Zajęcia poranne
„Listki na wietrze”- zabawa ruchowa z wirowaniem wokół własnej osi. Nauczyciel proponuje, by dzieci dowolnie poruszały się po sali. Tłumaczy, że dzieci będą musiały reagować na dwa polecenia. Na hasło: Listki spadają! -zatrzymać się, podnieść ramiona do góry i, obracając się dookoła własnej osi, usiąść na podłodze. Słysząc hasło: Listki porywa wiatr! podnieść się, wykonując obroty, i poderwać się do swobodnych pląsów.
„Kłótnia listków” - wysłuchanie wiersza Haliny Świąder. Prowadzący czyta wiersz.
Kłótnia listków
Pokłócił się klon z lipą o to,
czyje listki
mają więcej złota.
Klon mówi:
„Moje listki
są złote jak słońce,
mają palce
długie i błyszczące”.
Lipa na to:
„Ja na kłótnie
dziś nie mam ochoty,
moje mają
każdy ząbek złoty”.
A wiatr drzewom lubił robić psotę
dmuchnął mocno
i strącił wszystkie listki złote.
Halina Świąder
Nauczyciel prosi o udzielenie odpowiedzi na pytania:
- O co pokłóciły się drzewa?
- Które z nich miało rację?
- Kto rozstrzygnął spór? itp.
Zachęca dzieci do swobodnych wypowiedzi na temat kłótni i sposobów rozstrzygania wątpliwości. Dzieci na zakończenie omawiania treści wiersza wspólnie szukają wszystkich liści w kolorze złota.
H. Świąder, „Kłótnia listków”, [w:] D. Krysakowska, „Maluję, rysuję, wycinam. Propozycje zajęć plastyczno-konstrukcyjnych”, Wydawnictwo i Poligrafia „Iwanowski”, Płock 2000, s. 25; liście w różnych kolorach i o różnych kształtach |
„Kolorowe liście” - rozmowa na temat przyczyn zmiany kolorów liści. Nauczyciel, odwołując się do zdobytych przez dzieci doświadczeń, próbuje ustalić powód, dla którego jesienią liście zmieniają kolor. Przypomina o dwóch rodzajach liści: o liściach drzew liściastych i drzew iglastych. Dzieci wskazują liście o najdziwniejszych kolorach i kształtach. Prowadzący tłumaczy, że zmiana koloru liści wynika ze spadku temperatury i z braku pokarmu, jakie daje liściom drzewo. Chętnym do zdobywania nowej wiedzy proponuje, by wraz z rodzicami udali się do palmiarni lub ogrodu botanicznego, by zobaczyć na czym polega proces wzrostu roślin. Na koniec zachęca do wybrania liścia, na którym odnaleźć można najwięcej jesiennych barw i ich odcieni.
liście w różnych kolorach i o różnych kształtach |
Zajęcia główne
„Jeżyk i liście” - utrwalenie piosenki. Dzieci siedzą na podłodze i śpiewają piosenkę, akompaniują do niej gestodźwiękami.
Na słowa zwrotki: szur, szur, szur, pocierają rytmicznie dłonią o dłoń (wewnętrznymi stronami). Podczas refrenu - na słowa: tupu tap… - rytmicznie klepią rękami o podłogę i naśladują gestem „łapanie liści”.
CD Piosenki i zabawy cz. 1 - „Jeżyk i liście” (nr 11) |
„Jesienne liście” - zabawa badawcza. Prowadzący zachęca dzieci do stworzenia „Kącika jesiennego odkrywcy” - prezentuje przygotowany materiał przyrodniczy i narzędzia badawcze. Dzieli dzieci na trzy równoliczne zespoły, z których każdy będzie miał za zadanie dowiedzieć się jak najwięcej na temat przedmiotu badań. Przed rozpoczęciem zadań nauczyciel omawia dokładnie budowę i wygląd liści. Zwraca uwagę na ich wewnętrzną i zewnętrzną stronę, kolorystykę i wielkość. Prosi o podawanie skojarzeń i odwołuje się do wiedzy przedszkolaków. Następnie przydziela zespołom następujące zadania:
Zespół 1: Zagadki muzyczne z wykorzystaniem liści - dziecko wprawia liście w ruch (poprzez dotyk, dmuchanie, gniecenie itp.). Ten, kto obserwuje przemieszczanie się liści, układa odpowiedni akompaniament, grając na trójkącie.
Zespół 2: Zagadki plastyczne - dzieci odbijają liście na kartce techniką „przecierania” (boczną powierzchnią kredki pocieramy o liść leżący na stole pod kartką, tak by na kartce powstała faktura liścia). Chętni wskazują liść, który był wzorem do wykonania odbicia.
Zespół 3: Zagadki przyrodnicze - dzieci proszą kolegów i koleżanki o skompletowanie materiału przyrodniczego przypisanego jednemu drzewu, np. dąb - żołędzie - liście dębu itp.
liście, żołędzie, kasztany itp., lupy, trójkąt, kredki, kartony |
Zajęcia popołudniowe
„Zbieranie liści” - zabawa muzyczno-ruchowa. Nauczyciel do zabawy akompaniuje na tamburynie. Gdy gra miarowo w tempie umiarkowanym, dzieci naśladują ruch zbierania liści na bukiety. Na dźwięk potrząsanego tamburyna - dzieci podnoszą jedną rękę do góry i potrząsają bukietem z liści.
tamburyn |
„Spadły liście” - zabawa orientacyjno-porządkowa. Dzieci wyobrażają sobie, że są listkami, i biegają po sali. Na hasło nauczyciela: Wiaterek! - zatrzymują się i wykonują płynne ruchy ramion nad głową. Słysząc komendę nauczyciela: Liście spadają! - dzieci zatrzymują się i łagodnie opadają na podłogę.
Propozycje zajęć do tematów od 31. do 35. opracowała Aleksandra Wasiak.