METODY STOSOWANE PRZEZ BANKI DO OCENY ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ PRZEDSIĘBIORSTW

ANALIZA ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ KREDYTOBIORCY

Prawo bankowe obowiązujące w Polsce także nadało odpowiednią rangę bezpiecznej działalności kredytowej. Mimo przyznania bankom wielu swobód w zakresie podejmowania czynności i sposobów ich dokonywania, ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe wymaga od banku zbadania zdolności kredytowej potencjalnego kredytobiorcy. Uzależnienie przyznania kredytu od zdolności do spłaty zaciągniętego zobowiązania wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie jest jednoznaczne, jednak bankom pozostawiono swobodę w doborze instrumentarium przy badaniu zdolności kredytowej kredytobiorców.

Banki udzielają kredytów podmiotom gospodarczym posiadającym zdolność kredytową, tj. zdolność do spłaty zaciągniętych kredytów wraz z odsetkami w umownych terminach płatności. Banki oceniają zdolność kredytową w okresie do upływu terminu zwrotu kredytu, uwzględniając zasady systemowe oraz wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania ekonomiczne.

Generalnie, zdolność kredytowa oceniana jest na podstawie danych o działalności przedsiębiorstwa obejmujących okres miniony (na ogół sięgający 2 lub 3 lata wstecz, przy czym maksymalnie 4 lata) i teraźniejszy oraz okres przeszły, trwający do przewidywanego momentu zakończenia kredytowania.

Wyróżnia się dwa rodzaje zdolności kredytowej:

- bieżącą, zwaną również średnioterminową,

- perspektywiczną lub inaczej długoterminową.

Ocenę średnioterminowej zdolności kredytowej przeprowadza się przed udzieleniem kredytu krótko- lub średnioterminowego. Polega ona głównie na ocenie stopnia i dynamiki rentowności, ocenie płynności strukturalnej środków obrotowych, jak również ocenie możliwości rozwoju przedsiębiorstwa.

Z kolei ocenę długoterminowej zdolności kredytowej podejmuje się przed decyzją o przyznaniu kredytu długoterminowego. W ramach tej oceny przeprowadza się postępowanie identyczne jak podczas oceny bieżącej oraz dodatkowo m.in. ocenę kosztów działalności eksploatacyjnej, ocenę opłacalności produkcji eksportowej, ocenę wykorzystania czynników wytwórczych, jak również ocenę efektywności inwestycji.

W obu wymienionych rodzajach ze względu na zakres prowadzonej oceny wyróżnia się:

- pełną ocenę zdolności kredytowej,

- uproszczoną ocenę zdolności kredytowej.

Uproszczoną ocenę bank przeprowadza głównie dla klientów, z którymi współpracuje od dłuższego czasu. Taka ocena może być również dokonywana, gdy kwota kredytu nie jest zbyt wysoka.

Metodyka badania zdolności kredytowej kredytobiorców nie ma jednolitego wzorca. W bankach zachodnich wypracowano zróżnicowane metody badania zdolności kredytowej, w bankach polskich zaś są one na etapie dopracowywania i weryfikowania.

Analiza wstępna i ocena na jej podstawie kredytobiorcy pozwala na podjęcie decyzji o rozpatrywaniu wniosku kredytowego bądź jego odrzuceniu. Przeprowadzana jest na podstawie ogólnych danych o kredytobiorcy. Ocena wstępna dostarcza cennych informacji o kredytobiorcy, ale jest to ocena jakościowa i w dużym stopniu subiektywna. Nie może być więc podstawą do udzielenia kredytu, a tylko do kontynuacji badania zdolności kredytowej. Pozytywna analiza i ocena wstępna kredytobiorcy decyduje o przeprowadzeniu analizy i oceny finansowej kredytobiorcy oraz analizy i oceny SWOT .

Jak wskazuje praktyka zarówno banków polskich, jak i banków krajów zachodnich, podstawowym punktem w procesie analizy zdolności kredytowej firmy jest ocena kondycji finansowej, dokonywana w ramach obszaru pod nazwą sytuacja ekonomiczno-finansowa (w praktyce bankowej zdarza się, że analiza zdolności kredytowej ogranicza się tylko do tego obszaru).

Analiza finansowa może przebiegać w różnych kierunkach, a mianowicie może być prowadzona jako:

1. Analiza porównawcza polega na porównaniu poszczególnych danych sprawozdawczych między sobą w kolejnych okresach

2. Analiza strukturalna bilansu i rachunku wyników

3. Zestawienie przepływów pieniężnych

4. Analiza wskaźnikowa służy do określenia pozycji finansowej firmy, poprzez:

• porównanie aktualnego i przyszłego poziomu współczynników do osiąganych w przeszłości,

• poziomu wskaźników osiąganych przez firmę do wskaźników innych przedsiębiorstw z danej branży,

• poziomu wskaźników osiąganych przez firmę do założeń planu.

Przy przeprowadzaniu analizy wskaźnikowej ocenie poddaje się działalność przedsiębiorstwa pod kątem:

1. efektywności finansowej, rozumianej jako zdolności do generowania zysku netto wystarczającego na finansowanie potrzeb bieżących i rozwojowych,

2. płynności płatniczej, czyli zdolności firmy do terminowej spłaty bieżących zobowiązań,

3. sytuacji majątkowej (wielkość majątku i źródła jego finansowania).

Badanie zdolności kredytowej nie jest jednorazową analizą i oceną przed udzieleniem kredytu, ale stale powtarzanym procesem, który realizują różne działy banku. W umowie kredytowej bank zobowiązuje kredytobiorcę do składania okresowych informacji o działalności gospodarczej oraz zastrzega sobie prawo do przeprowadzania lustracji w zakresie związanym z zabezpieczeniem zwrotności kredytu w całym okresie kredytowania.

METODY OCENY ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ

Metody oceny zdolności kredytowej możemy podzielić, ze względu na to, czy są już znane i szeroko stosowane w polskiej praktyce bankowej, czy też mało znane i praktycznie nie stosowane.

Wyróżnia się więc:

- metody klasyczne,

- metody nieklasyczne.

Z kolei metody klasyczne dzielą się na:

- metody opisowe,

- metody punktowe,

- metody mieszane,

a wśród metod nieklasycznych można wyróżnić:

- metody proste,

- metody złożone.

METODY KLASYCZNE

Metody klasyczne to grupa metod najczęściej stosowanych w polskiej praktyce bankowej. Jeszcze niedawno dominowały metody opisowe.

METODY OPISOWE

Każda metoda, którą można zaliczyć do metod opisowych, charakteryzują się tym, że poszczególne klasy zdolności kredytowej opisane są przez szereg warunków, które musi spełniać kredytobiorca, aby go można było zaliczyć do określonej klasy. Inspektor kredytowy na podstawie przedłożonych dokumentów, kontaktów z klientem oraz informacji z innych źródeł decyduje, do której klasy należy zaliczyć daną transakcję kredytową. Zakwalifikowanie do określonej klasy zdolności kredytowej zależy więc tutaj od subiektywnej oceny inspektora. Praktyka bankowa pokazuje, że często mamy do czynienia z przypadkiem, gdy kredytobiorca spełnia część warunków z jednej klasy, natomiast pozostałe odpowiadają innej klasie. Zaleca się wtedy, aby kwalifikować kredytobiorcę do klasy obciążonej większym ryzykiem. W celu zmniejszenia możliwości popełnienia błędu przy ocenie postuluje się również dokonywanie odrębnych klasyfikacji przez kilku inspektorów kredytowych. Zwiększa to jednak pracochłonność i - jak dowodzi praktyka - nie eliminuje subiektywnych ocen. Obecnie w niewielu bankach stosuje się jeszcze metody opisowe. Zdecydowana większość wykorzystuje metody punktowe, część natomiast metody mieszane, czyli opisowo-punktowe.

METODY PUNKTOWE

Metoda służąca do oceny zdolności kredytowej nosi nazwę metoda punktowa. Polega ona na tym, że wielkościom poszczególnych wskaźników, charakteryzujących działalność podmiotów gospodarczych, przypisuje się określoną liczbę punktów, co spełnia także rolę wag tych wskaźników (jest to metoda podobna do metody credit scoring, stosowanej przy ocenie zdolności kredytowej osób fizycznych)

Wykorzystując metodę punktową dla badania, ustalania zdolności kredytowej, najpierw dokonuje się jednostkowej oceny punktowej poszczególnych kryteriów cząstkowych związanych z czynnikami (obszarami), charakteryzującymi różne aspekty działalności analitycznego podmiotu.

Dla przeprowadzenia wymienionej oceny wykorzystuje się normatywne skale punktowe, ustalone dla tych celów przez bank na podstawie danych historycznych, wartości pożądanych lub modelowych, przeciętnych wartości wskaźników charakteryzujących daną branżę, jeżeli są dostępne.. Każdemu kryterium cząstkowemu przypisana jest indywidualna skala punktowa o określonej rozpiętości. Czynniki charakteryzujące działalność badanego podmiotu, z punktu widzenia precyzji dokonywanych ocen cząstkowych, można ująć w dwie grupy a mianowicie:

1. Czynniki obiektywne, jak:

• rentowność,

• płynność finansowa,

• sprawność działania,

• zadłużenie (wiarygodność kredytowa).

Elementy tej grupy czynników są wymierne, można je wyrazić liczbowo, np. w postaci wskaźników obliczonych w ramach analizy wskaźnikowej.

2. Czynniki subiektywne, jak:

• pozycja badanego podmiotu na rynku,

• charakter branży,

• jakość kadry zarządzającej,

• wiarygodność firmy.

Ocenę elementów tej grupy czynników trudno wyrazić liczbowo (ilościowo). Na przykład na podstawie informacji i rozeznania, którymi dysponuje pracownik kredytowy banku.

Po przeprowadzeniu ocen cząstkowych dotyczących czynników subiektywnych - przystępuje się do ustalania końcowej, syntetycznej, ostatecznej zdolności kredytowej.

Zabieg ten polega na zsumowaniu ocen cząstkowych, a następnie porównaniu uzyskanego w ten sposób wyniku z klasami sytuacji ekonomiczno - finansowej ustalonymi przez bank. Mogą się one przedstawiać następująco:

1. klasa bardzo dobra - liczba wymaganych punktów 81-90,

2. klasa dobra - liczba wymaganych punktów 68-80,

3. klasa przeciętna - liczba wymaganych punktów 51-67,

4. klasa słaba - liczba wymaganych punktów 41-50,

5. klasa zła - mniej niż 40 punktów.

Przyjmuje się w praktyce, że badany podmiot, którego sytuacja ekonomiczno-finansowa została oceniona jako bardzo dobra, dobra lub przeciętna, posiada zdolność kredytową. Zaprezentowana tu w bardzo ogólnym zarysie metoda punktowa, łącząca w swych założeniach zarówno czynniki subiektywne i obiektywne, charakteryzujące działalność badanego pomiotu - daje szanse na całościowe spojrzenie na elementy wyznaczające zdolność kredytową.

Zarządzenie 13/94 prezesa NBP wskazuje na konieczność oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej za pomocą kryteriów obiektywnych i subiektywnych. Ich dobór, waga i ocena należy do banku. Główne znaczenie mają kryteria wymierne (ilościowe), tzn. rentowność, płynność, sprawność zarządzania, zadłużenie. Kryteria niemierzalne mają zakres o połowę mniejszy niż w bankach zachodnich. Mogą być stosowane tylko przez wykwalifikowanych kredytodawców.

Słuszne jest ustalanie wielu grup ryzyka, bo w ramach jednej kategorii występują jednostki lub kredyty o dość zróżnicowanej sytuacji ekonomiczno-finansowej. Ich dywersyfikacja jest konieczna i ułatwia stosowanie odmiennych instrumentów polityki kredytowej przez bank.

Posługując się metodą punktową, należy jednocześnie podkreślić, że nie chodzi tu o mechaniczne, bezkrytyczne stosowanie zasad i reguł tej metody. W uzasadnionych przypadkach nie można wykluczyć korekty czynników uzyskanych z metod punktowych.

METODY NIEKLASYCZNE

Wśród metod nieklasycznych możemy wyróżnić metody proste.

METODY PROSTE

Metody proste polegają na analizie i ocenie wskaźników charakteryzujących kondycję finansową rozpatrywanego przedsiębiorstwa oraz szeregu innych wskaźników. Analiza i ocena dokonywane są na podstawie zarówno wskaźników wyliczonych na podstawie sprawozdań finansowych, jak i danych prognostycznych dotyczących kształtowania się wielkości finansowych w przyszłości.

Wśród metod prostych rozpatrywane są często metody, których cechą charakterystyczną jest to, że odnoszą się do par przedsiębiorstw podobnej wielkości i z tej samej branży. Jedno z tych przedsiębiorstw jest niewypłacalne, drugie zaś zalicza się do firm o dobrej kondycji finansowej. Na podstawie wielu par przedsiębiorstw wyliczane są wartości średnie dla różnych wskaźników finansowych, odrębnie dla firm niewypłacalnych oraz firm o dobrej kondycji. Następnie te wartości średnie są porównywane. Im większa jest różnica między średnimi wartościami danego wskaźnika finansowego liczonymi dla firm niewypłacalnych oraz firm o dobrej kondycji finansowej, tym lepiej nadaje się ten wskaźnik do wykorzystania go w prognozowaniu niewypłacalności firmy.

Tego rodzaju postępowanie pierwszy zaproponował W.H. Beaver. Rozpatrywał on 79 dużych przedsiębiorstw o dobrej pozycji finansowej. Sprawozdania finansowe, na podstawie których określił on wartości dla 30 wskaźników finansowych, pochodziły z tych samych lat. Na podstawie porównania średnich wartości tych wskaźników liczonych dla firm niewypłacalnych oraz o dobrej kondycji finansowej określił pięć następujących wskaźników, które najlepiej nadają się do diagnozowania niewypłacalności firmy:

1) zysk netto + amortyzacja / kapitał obcy,

2) zysk netto / aktywa całkowite,

3) kapitał obcy / aktywa całkowite,

4) kapitał obrotowy / zobowiązania krótkoterminowe,

5) kapitał obrotowy - zobowiązania krótkoterminowe / koszty - amortyzacja.

Na podstawie przeprowadzonych badań W.H. Beaver zauważył, że już na pięć lat przed niewypłacalnością słabej firmy występuje znaczna różnica między średnimi wartościami tych wskaźników w stosunku do przedsiębiorstw o dobrej kondycji finansowej, przy czym im bliżej niewypłacalności, tym większa jest ta różnica. Zdolność prognostyczna pięciu wskaźników dotycząca niewypłacalności była sprawdzana na rozpatrywanych przez niego danych dotyczących 79 przedsiębiorstw.

Postępowanie to krytykuje się głównie za to, że poszczególne wskaźniki diagnostyczne rozpatruje się oddzielnie, co może prowadzić do sytuacji, że w przypadku tego samego przedsiębiorstwa część wskaźników mogła mieć wartości zadowalające, a część nie. Trudno wtedy w sposób jednoznaczny zakwalifikować to przedsiębiorstwo do wypłacalnych bądź niewypłacalnych.

Postępowanie zaproponowane przez G. Weinricha nie zawiera tego mankamentu. W swoich badaniach rozpatrywał on 88 niemieckich przedsiębiorstw należących do różnych branż i o obrotach nie przekraczających 20 mln marek. W skład tej grupy wchodziły 44 przedsiębiorstwa mające zdolność płatniczą. Na podstawie bilansów tych przedsiębiorstw G. Weinrich określił na początku wartości 28 wskaźników finansowych. Ten zestaw wskaźników poddał gruntowej analizie statystycznej w celu stwierdzenia ich przydatności do oceny wypłacalności firmy. W wyniku tej analizy do dalszego badania wybrał 8 następujących wskaźników finansowych:

1. kapitał własny / kapitał obcy * 100%,

2. środki płynne / aktywa całkowite *100%,

3. (aktywa bieżące - zobowiązania krótkoterminowe) / (koszty - amortyzacja) * 100%,

4. (zysk netto + kapitał obcy) / aktywa całkowite * 100%,

5. sprzedaż / aktywa całkowite * 100%,

6. kapitał obcy / (zysk netto - amortyzacja) * 100,

7. (kapitał obcy - aktywa bieżące) / przychód netto * 100,

8. (aktywa bieżące + należności - zobowiązania krótkoterminowe) / sprzedaż * 100%.

Dla możliwych wartości poszczególnych wskaźników G. Weinrich ustalił 5 przedziałów zmienności, przydzielając im określoną liczbę punktów z zakresu 1-5.

Kondycja finansowa rozpatrywanej firmy jest tym lepsza, im mniejszą sumę punktów uzyska firma na podstawie wartości 8 wskaźników finansowych, przy czym minimalna liczba punktów to 8, a maksymalna 40. Przedsiębiorstwo, które uzyska 24 punkty lub więcej, zagrożone jest niewypłacalnością.

Drugą grupę wśród metod nieklasycznych stanowią metody złożone, zwane również metodami scoringowymi.

METODY ZŁOŻONE

Parametry metod złożonych mogą być określane drogą analizy systematycznej bądź też zaproponowane przez ekspertów zajmujących się analizą ryzyka kredytowego. Banki polskie w znacznej mierze posługują się modelami konstruowanymi przez ekspertów na podstawie ich dotychczasowych doświadczeń bez zastosowania analiz matematycznych, natomiast banki z krajów rozwiniętych stosują metody budowania modeli oceny ryzyka kredytowego, oparte na matematycznej analizie danych historycznych.

Metoda dyskryminacyjna

Jest to metoda, za pomocą której przy wykorzystaniu danych statystycznych prognozujemy o niewypłacalności przedsiębiorstw.

Metoda ta, ma u podstaw następujące przesłanki:

1. Analiza dużej liczby wskaźników z zakresu działalności finansowej przedsiębiorstw nie zawsze daje podstawę do oceny stopnia niewypłacalności przedsiębiorstwa. W rzeczywistości dopiero współdziałanie kilku czynników powoduje niewypłacalność. Analiza poszczególnych wskaźników utrudnia analizę całościową przedsiębiorstwa.

2. Na podstawie danych statystycznych można lepiej ocenić różnicę między poszczególnymi przypadkami i dokonać bardziej prawidłowego oszacowania ogólnej sytuacji.

3. Wykorzystanie komputerów pozwala objąć badaniem większą liczbę danych za dłuższy czas, dokonać wcześniejszego ostrzeżenia o stopniu niewypłacalności.

Metoda ta może być stosowana jako uzupełnienie tradycyjnych metod oceny zdolności kredytowej.

Metoda dyskryminacyjna opiera się na kilku założeniach. Punktem wyjściowym analizy jest pytanie, czy istnieją wspólne cechy w przedsiębiorstwach, które stały się niewypłacalne. W tym celu tworzy się losowa próbę przedsiębiorstw, które stały się niewypłacalne i określa się cechy je charakteryzujące, a także analogicznie - cechy przedsiębiorstw dobrych. W wyniku kolejnych kombinacji doprowadza się do możliwie czystego podziału obu grup i ustala najbardziej istotne różnice między nimi. Aż do tego momentu proces ten jest tylko diagnozą niewypłacalności - klasyfikacją dwóch danych prób „wyrywkowych”.

W dalszej prognozie niewypłacalności uznaję się tak pozyskaną „formułę” za miernik oceny kredytobiorcy nie dającego się do zakwalifikowania jako przedsiębiorstwo wypłacalne. Następnie do uzyskanej „formuły” wstawia się dane innych przedsiębiorstw, które nie były włączone do próby „wyrywkowej”. Dzięki temu pozostałe przedsiębiorstwa mogą być zakwalifikowane jako dobre lub złe.

Dalsze badania idą w kierunku ustalenia, czy przypadki chybione były w grupie pierwszej, czy drugiej oraz znalezienia dalszych cech, które umożliwiłyby pełniejszy podział. W rezultacie dochodzi do ustalenia cut-off-point, który w przypadku optymalnym dzieli w pełni obie grupy, a gdy to nie następuje, ustala się go tam, gdzie dochodzi do najmniejszej liczby nieudanych klasyfikacji.

Celem analizy dyskryminacyjnej jest zatem takie ustalenie określonych wskaźników i ich wag, które umożliwiłoby zakwalifikowanie wszystkich podmiotów powyżej bądź poniżej cut-off-point (wypłacalne i niewypłacalne).

Metoda analizy dyskryminacyjnej jest techniką mającą pomóc w podjęciu decyzji i nie powinna być traktowana jako najważniejsza i jedyna metoda badania zdolności kredytowej, lecz tylko jako uzupełnienie metod tradycyjnych. Jej podstawową cechą jest to, że nie ma tu żadnego czynnika subiektywnego. Wszystkie wskaźniki dobierane do modelu mają charakter mierzalny, a poza tym ich dobór, dokonywany przez ekspertów, jest weryfikowany statystycznie, czyli obiektywnie.

Najważniejsza wadą tej metody jest brak analizy dynamicznej. Funkcja dyskryminacyjna szacowana jest na dany moment czasowy i w długim okresie nie można stosować raz oszacowanego modelu do klasyfikacji nowych wniosków, gdyż w rzeczywistości występują zmiany ogólnej koniunktury gospodarczej, zmiany rentowności branży, sezonowe wahania zysku firmy.

Przykładowym modelem który został skonstruowany na podstawie analizy dyskryminacyjnej jest model Altmana,. Wykorzystywany jest do określania, czy przedsiębiorstwu opisanemu zestawem wskaźników finansowych, grozi bankructwo.

W modelu Altmana wykorzystuje się równanie:

Z = 0,012 * X1 + 0,014 * X2 + 0,033 * X3 + 0,006 * X4 + 0,999 * X5

gdzie,

X1 = aktywa bieżące netto / aktywa całkowite;

X2 = skumulowany zysk zatrzymany / aktywa całkowite;

X3 = zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem / aktywa całkowite;

X4 = rynkowa wartość kapitału własnego / wartość kapitału obcego;

X5 = sprzedaż / aktywa całkowite.

Określono następujące reguły decyzyjne:

Z< 1,81 - przedsiębiorstwo niewypłacalne

1,81 < Z < 2,99 -

Z > 2,99 - przedsiębiorstwo wypłacalne.

Należy zwrócić uwagę, że funkcje punktujące są funkcjami liniowymi.

Największe błędy w przyznawaniu punktów, przy zastosowaniu tej metody, powstają na granicach przedziałów zmienności poszczególnych cech o charakterze ciągłym. W celu wyeliminowania tych błędów postuluje się zastąpienie funkcji liniowych bądź przedziałów liniowych ciągłymi funkcjami nie liniowymi dla całej dziedziny argumentów. Ten model pozwala na zastosowanie sieci neuronowych.

Autorką bardzo oryginalnej propozycji oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstwa jest M. Lasek. Formułuje ona zagadnienie oceny w postaci zadania analizy wielokryterialnej. Do rozwiązania tego zadania proponuje zastosowanie procedury modelowania preferencji, która obejmuje ocenę porównawczą dokonywaną za pomocą konstrukcji relacji przewyższania porządku częściowego oraz porządku zupełnego, jak również graficzne modelowanie oparte na technice GAIA. Proponowana metoda była stosowana do oceny kondycji firm z następujących branż: przemysłu farmaceutycznego, mięsnego, mleczarskiego, owocowo-warzywnego, meblarskiego. Dotychczasowe próby potwierdziły wiele jej zalet, choć również ujawniły pewne wady.

Powstające w ostatnich latach modele ryzyka kredytowego różnią się od siebie podejściem koncepcyjnym, specyfikacją, oszacowaniem podstawowych parametrów oraz metodą weryfikacji wyników. Biorąc więc pod uwagę kryterium podejścia koncepcyjnego, modele można podzielić na następujące grupy:

1. Modele niewypłacalności typu DM (default mode)

• Szacujące wartości nieoczekiwanych strat, do których to modeli zalicza się metodę Credit Risk+ i Credit Portfolio View.

2. Modele migracyjne typu MTM (mark to market), w ramach których można wyróżnić:

• Modele typu EDF, opracowany przez KMV Corporations, bazujący na podejściu neutralnej wyceny ryzyka - RNV (risk neutral vaulation) oraz model CreditMetrics, bazujący na podejściu zdyskontowanych kontraktowych przepływów finansowych DCCF (discounted contractual cash flow).

Credit Risk+ oraz CreditMetrics, po ich publikacji w 1997 roku, stały się uznanymi standardami pomiaru ryzyka kredytowego w rozwiniętych systemach bankowych. Modele te stosują do wyliczania wartości przyszłych metodę zdyskontowanych przepływów kontraktowych, albo podejście neutralne względem ryzyka. W obu metodach wartość przyszła kredytu to zdyskontowana wartość przyszłych przepływów gotówkowych, różnica polega na sposobie obliczania czynników dyskontujących.

Credit Risk+ jest modelem ryzyka niewywiązania się kredytobiorcy ze swoich zobowiązań. Dla każdego kredytobiorcy metoda przewiduje dwa warianty końcowe: niewypłacalność i brak możliwości regulowania zobowiązań albo terminowe uregulowanie wszelkich wymaganych płatności. W pierwszym przypadku bank ponosi stratę o określonej wysokości, równą wielkości zaangażowania kredytowego, natomiast w drugim przypadku strat nie ma.

CreditMetrics uwzględnia nie tylko sytuacje nieregularne, ale także zmiany jakości kredytów regularnych obrazowane przez zmiany ratingu kredytobiorcy. Dopuszcza wiele wyników i pełniejszą gradację, podczas gdy Credit Risk+ ogranicza się do udzielania jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o ryzyko niewypełnienia zobowiązań.

Zarówno model EDF, jak Credit Portfolio View bazują na obserwacji wykazującej, że prawdopodobieństwa nie wywiązania się kredytobiorców z zobowiązań oraz zmiany jakości kredytu są różne w różnych horyzontach czasowych. Model EDF koncentruje się na podejściu mikroekonomicznym wiążąc w prawdopodobieństwo powstania trudności płatniczych kredytobiorcy z rynkową wartością jego aktywów. Credit Portfolio View proponuje metodologię wyjaśniającą zmiany tych prawdopodobieństw czynnikami makroekonomicznymi. Wykorzystanie tego modelu jest jednak ograniczone, bowiem wymaga dysponowania aktualnymi danymi dla kraju oraz każdego sektora gospodarczego w tym kraju. Nie mniej oba te podejścia są ze sobą w pewien sposób powiązane, ponieważ rynkowa wartość aktywów przedsiębiorstwa zależy przede wszystkim od stanu gospodarki.

Trudno jest jednoznacznie stwierdzić, który z modeli jest lepszy. Odpowiedź zależy od tego, gdzie i do jakich decyzji dany model będzie stosowany, oraz od tego, jakie koszty gotowi jesteśmy ponieść przy jego wprowadzaniu. Model migracyjny jest bardziej precyzyjny, za to model niewypłacalności jest prostszy w użyciu i tańszy we wprowadzaniu.

BIBLIOGRAFIA

1. Bogacka-Kisiel E., Podstawy zarządzania finansami banku komercyjnego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wrocław 1998 r

2. Borowska E., Kredyty i gwarancje bankowe, TWIGGER S.A., Warszawa 1997,

3. Gospodarowicz A., Identyfikacja i szacowanie ryzyka kredytowego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oscara Langego, Wrocław 1998 r.

4. Jagiełło R., Nowakowski J., O modelach ryzyka kredytowego, Gazeta bankowa, nr 7/2001

5. Janc A., M. Kraska CREDIT-SCORING - nowoczesna metoda oceny zdolności kredytowej, Biblioteka Menedżera i Bankowca, Warszawa 2001

6. Jaworski W., Banki, rynek, operacje, polityka, POLTEXT, Warszawa 1999,

7. Merzejewski P., Metoda scoringowa, „Bank”, nr 1/2001.

8. Otta W., Działalność kredytowa banku, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 1998 r.

W. Jaworski, Banki..., op. cit., s. 244.

A. Gospodarowicz, Identyfikacja i szacowanie ryzyka kredytowego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oscara Langego, Wrocław 1998 r., s. 45-49.

W. Jaworski, Banki..., op. cit., s. 246.

W. Otta, Działalność kredytowa banku, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 1998 r., s. 59-62.

op. cit., s. 63-65.

P. Merzejewski, Metoda scoringowa, „Bank”, nr 1/2001.

A. Gospodarowicz, H. Możaryn, Identyfikacja..., op. cit., s. 72.

2

10

2

---