ZASTOSOWANIE „CREDIT SCORINGU”DO OCENY ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ OSÓB FIZYCZNYCH

1. Zdolność kredytowa i jej kategorie

Określenie zastosowania „credit scoringu” wymaga przybliżenia kilku innych, a bardzo z tym związanych pojęć i znaczeń.

Pojęcie zdolności kredytowej

Zazwyczaj jest tak, że kapitał własny nie tylko podmiotu gospodarczego, ale i osoby fizycznej, często nie są wystarczające do sfinansowania zamierzonej działalności gospodarczej lub wyznaczonego zamiaru bądź celu.

W takim przypadku można zaciągnąć kredyt bankowy. Zgodnie z ustawą „Prawo bankowe” z 29 sierpnia 1997 r. przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych, z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, czyli do:

1. zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz

2) zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Jednakże bank nie ma obowiązku udzielenia kredytu. Uzależnia bowiem jego przyznanie od zdolności kredytowej kredytobiorcy. To jest warunkiem uzyskania kredytu.

Według wyżej wymienionej ustawy przez zdolność kredytową rozumie się zdolność
do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach oznaczonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.

Zatem zdolność kredytowa to zdolność czy też możliwość do spłaty w wyznaczonym terminie nie tylko zaciągniętego kredytu, ale także odsetek od kredytu.

Dobór materiałów i stosowanych metod oceny zdolności kredytowej jest indywidualną sprawą każdego banku. Większość banków opracowała i realizuje własne metody badania tej zdolności. Kredytobiorca musi mieć zdolność kredytową w momencie składania wniosku o udzielenie kredytu, w okresie korzystania z kredytu oraz w momencie jego spłaty.

Oznacza to, że - zgodnie z celem instytucji kredytu - wszelkie prawne zabezpieczenia kredytu są uzależnione od indywidualnej oceny ryzyka kredytowego, dokonanej przez bank.

Należy jednak pamiętać, że w skrajnie dobrej sytuacji, przy bardzo wysokiej ocenie zdolności kredytowej zabezpieczeniem kredytu może być także oświadczenie własne kredytobiorcy, np. w postaci weksla.

Jednym z podstawowych sposobów kontroli ryzyka, na jakie jest narażony bank i zabezpieczenia się przed jego negatywnymi następstwami jest wszechstronna analiza zdolności kredytowej, zaś jednym z czynników determinujących przewagę konkurencyjną banku jest efektywność, szybkość i dokładność szacowania ryzyka związanego z udzielaniem kredytów.

System szacowania ryzyka kredytowego w wypadku kredytów konsumpcyjnych w swej istocie nie różni się od oceny ryzyka firm, niemniej ze względu na specyfikę podmiotów, jakimi są gospodarstwa domowe (ich konsumpcyjny, niebiznesowy charakter), relatywnie mniejszy ciężar gatunkowy kredytu (małe kwoty), jego cel i przeznaczenie, różną dostępność źródeł informacji oraz zwykle krótszy okres kredytowania, ma on swoje charakterystyczne, nieco odmienne rozwiązania.

Zasadniczo sprowadzają się one do analizy kryteriów opisowo-ilościowych skoncentrowanych na tzw. personalnej wiarygodności kredytowej.

Podobnie, jak w odniesieniu do oceny zdolności kredytowej podmiotów gospodarczych, chodzi tu o ustalenie, czy potencjalny kredytobiorca będzie w stanie obsłużyć płatności kredytowe ze swych przyszłych przepływów gotówkowych.

Wymaga to zanalizowania jego sytuacji finansowej i szeregu innych cech indywidualnych, nie dających się bezpośrednio skwantyfikować czy porównać.

Zakres i czas potrzebny do takiej analizy, biorąc pod uwagę ograniczone rozmiary dostępnej informacji o kredytobiorcy, może być zróżnicowany, niemniej musi być wystarczający do uzyskania rzetelnej, szybkiej oceny.

Kategorie zdolności kredytowej

Dwie podstawowe kategorie zdolności kredytowej to:

1. zdolność kredytowa pod względem formalnoprawnym, tj. wiarygodność prawna kredytobiorcy

2. zdolność kredytowa pod względem merytorycznym (głównie ekonomicznym), tj. wiarygodność ekonomiczna kredytobiorcy

Pierwsza kategoria oznacza zdolność klientów do podejmowania czynności prawnych,
w tym do zawierania umów kredytowych. Klientami tymi są osoby fizyczne i prawne. Skrótowo ujmując - wiarygodność prawna oznacza zdolność prawną do wejścia w stosunki umowne z bankiem.

Zdolność kredytowa pod względem merytorycznym, a więc wiarygodność ekonomiczna kredytobiorcy jest natomiast pojęciem bardziej złożonym, zawiera bowiem dwa podstawowe aspekty oceny:

• personalny

• ekonomiczny

Na ocenę wiarygodności ekonomicznej z personalnego punktu widzenia składa się badanie elementów determinujących zaufanie do osoby kredytobiorcy: charakter, stan rodzinny, stan majątkowy - w przypadku małżeństw sprawdza się, czy między małżonkami nie ma zawartej umowy o tzw. rozdzielności majątkowej, która stanowi dodatkowe obciążenie ryzyka kredytowego, osłabiające zaufanie do kredytobiorcy
(mieszkanie, samochód, grunt), reputacja, kwalifikacje zawodowe, dotychczasowe doświadczenie (praktyka), zdolności menedżerskie. Zawiera się w niej także ocena etyczno-moralna, solidność i odpowiedzialność osobista kredytobiorcy.

Z kolei ekonomiczne aspekty oceny merytorycznej zdolności kredytowej sprowadzają się do analizy zobiektywizowanych w większości elementów charakteryzujących dotychczasową i perspektywiczną sytuację ekonomiczno-finansową kredytobiorcy oraz jakość zabezpieczeń prawnych kredytu.

W odniesieniu do kredytów konsumpcyjnych niewątpliwie dominuje aspekt personalny oceny merytorycznej, natomiast w obrębie kredytów na działalność gospodarczą przedsiębiorstw priorytet należy do czysto ekonomicznych przesłanek oceny merytorycznej wiarygodności kredytowej.

2. Źródła informacji i parametry decyzyjne dotyczące kredytobiorcy

Podstawowymi źródłami informacji o kredytobiorcy są:

• informacje zawarte w standardowych formularzach wniosku kredytowego (dane identyfikacyjne, wiek, stan rodziny, liczba osób na utrzymaniu, własność majątkowa, sytuacja zarobkowo-dochodowa, charakter profesji, okres i stabilność zatrudnienia);

• historia dotychczasowej współpracy z bankiem (posiadane rachunki, wykorzystanie produktów bankowych, rzetelność obsługi zadłużenia, lojalność wobec banku);

• biura informacji kredytowej - wyodrębnione agencje centralizujące informacje o dotychczasowej wiarygodności kredytowej indywidualnych klientów z różnych banków, towarzystw ubezpieczeniowych i instytucji pozafinansowych;

• opinie i referencje z innych banków (rodzaje posiadanych rachunków, terminy ich otwarcia i zamknięcia, przeciętne stany sald, rodzaje kredytów bankowych, stany oraz przebieg obsługi zadłużenia).

Uzyskane z różnych źródeł informacje są przetwarzane i odpowiednio wartościowane, przy czym najważniejszymi w tym zakresie parametrami decyzyjnymi są:

• dowody stabilności zatrudnienia i zamieszkania,

• spójność i realność podanych informacji,

• uzasadnienie celu wykorzystania kredytu,

• brak zastrzeżeń, co do obsługi wcześniejszych zadłużeń wobec banku,

• perspektywy stabilności zatrudnienia na okres kredytowania.

3. Metoda „credit scoring” i jej zastosowanie

„Credit scoring” wykształcił się w latach pięćdziesiątych w USA, a następnie w latach siedemdziesiątych znalazł zastosowanie w bankach zachodnioeuropejskich. Ta metoda matematyczno-statystycznego procesu oceny zdolności kredytowej, daje najlepsze wyniki przy ocenie wiarygodności w przypadkach udzielania kredytów konsumpcyjnych i wydawania kart płatniczych. O jej efektywności decydują dwa podstawowe warunki: kredytobiorcy powinni się charakteryzować dużym prawdopodobieństwem zachowań, a kredyty, o które się ubiegają, muszą być podobne pod względem przeznaczenia, wysokości
i czasu kredytowania.

Generalnie polega ona na wyselekcjonowaniu - na podstawie odpowiednio dużej próby badawczej (w przekroju ilościowym i czasowym) - istotnych cech kredytobiorcy oraz ich znaczenia dla określenia ryzyka kredytowego w punktowym wymiarze skali.

Poszczególne cechy wpływają z różnym nasileniem na wypłacalność kredytobiorcy. Podobnie jak w odniesieniu do przedsiębiorstw, można im przypisać określoną liczbę punktów (wagę). Dysponując stosunkowo dużą próbą kredytobiorców można obliczyć prawdopodobieństwo spłacenia (lub niespłacenia) kredytu w zależności od posiadania przez klienta danej cechy.

Zastosowanie metody „credit scoring”, pod warunkiem, że dysponuje się odpowiednio dużą próbą, na podstawie której można oszacować prawdopodobieństwa, pozwala na:

• określenie w sposób syntetyczny wielkości ryzyka;

• uzyskanie wiarygodnych prognoz wypłacalności kredytobiorców, co umożliwia lepsze zarządzanie ryzykiem i rentownością;

• automatyzację i standaryzację postępowania, a więc skrócenie czasu potrzebnego
  do oceny oraz zmniejszenie nakładu pracy;

• ułatwienie dalszej bieżącej obserwacji spłacania kredytu.

Próby zastosowania „credit scoring” do oceny przedsiębiorstw nie przyniosły tak pozytywnych rezultatów jak w przypadku udzielania kredytów konsumpcyjnych, ze względu na znacznie większe zróżnicowanie w kształtowaniu się sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorców. Sposób wartościowania poszczególnych czynników jest bardzo zindywidualizowany, niemniej jego zadaniem jest odzwierciedlenie prawdopodobieństwa terminowej spłaty zadłużenia.

Reasumując rozważania na temat oceny ryzyka kredytowego można stwierdzić, że dużą przydatnością charakteryzują się metody statystyczno-matematyczne, w tym metoda „credit scoring”, zapewniając znacznie większą obiektywność wyników. Do oszacowania prawdopodobieństw w „credit scoring” konieczna jest dostatecznie duża liczba danych statystycznych, metoda ta może być stosowana alternatywnie w stosunku do metody opisowej czy punktowej lub jako ich uzupełnienie, np. do wstępnej selekcji klientów.

4. Indywidualne cechy kredytobiorcy

W metodzie „credit scoring” przy badaniu zdolności kredytowej odnoszącej się
do osób fizycznych, w zakresie udzielania kredytu konsumpcyjnego, większą rolę przypisuje się tzw. indywidualnej analizie osoby kredytobiorcy. Przy dokonywaniu analizy zdolności kredytowej osoby fizycznej banki muszą dysponować odpowiednimi danymi statystycznymi i wskaźnikami pozwalającymi na ocenę kredytobiorcy.

Są to informacje dotyczące danych osobistych kredytobiorcy, jak również dane o jego sytuacji majątkowej. Dane te mogą być częściowo zawarte we wniosku kredytowym. Są to:

• wiek;

• płeć i stan cywilny;

• liczebność rodziny (liczba dzieci, konieczność opieki nad innymi osobami);

• sytuacja mieszkaniowa (adres, dzielnica zamieszkania klienta, czas zamieszkiwania
  w ostatnim miejscu);

• posiadanie telefonu;

• zatrudnienie (zawód, pracodawca, miejsce pracy, czas zatrudnienia w ostatnim miejscu pracy);

• ocena wyglądu dokonana przez pracownika bankowego (ubiór, sposób wyrażania się, zachowanie, powierzchowność);

• majątek (posiadanie własnego domu, samodzielne wynajmowanie mieszkania, wspólne mieszkanie, samochód, oszczędności);

• dochody (dochód miesięczny, inne dochody);

• stałe zobowiązania (czynsz, ubezpieczenie, alimenty);

• posiadane rachunki bankowe (klient nie posiada rachunku, posiada tylko rachunek czekowy, posiada także rachunek oszczędnościowy);

• zaciągnięte uprzednio kredyty;

• posiadane zabezpieczenie (kosztowności, papiery wartościowe, nieruchomości)

• cel zaciągnięcia kredytu (zakup samochodu, zakup sprzętu gospodarstwa domowego, spłata długu, spłata podatków, podróże);

• termin spłaty kredytu.

W wyniku analizy danych klientów banki na ogół stwierdzały, że niesolidni klienci charakteryzują się następującymi cechami:

• nie posiadają własnego mieszkania, lecz je wynajmują,

• mieszkają w ubogich dzielnicach,

• pod danym adresem mieszkają krótko,

• nie posiadają telefonu,

• nie mają rachunku w banku,

• mają 25-30 lat,

• są rozwiedzeni,

• mają na utrzymaniu więcej niż 4 dzieci,

• są zatrudnieni w ostatnim miejscu pracy krócej niż 6 miesięcy,

• są pracownikami niewykwalifikowanymi lub bezrobotnymi,

• ich miesięczne dochody są skromne.

Z kolei zaobserwowano, że dobrzy klienci, terminowo spłacający zaciągnięte kredyty:

• posiadają własnościowe mieszkania lub domy;

• mieszkają w tzw. drobnych dzielnicach;

• mieszkają pod tym samym adresem od kilku lat;

• posiadają telefon;

• w banku posiadają rachunek bieżący i oszczędnościowy;

• są żonaci / zamężne;

• mają na utrzymaniu 1 lub 2 dzieci;

• są zatrudnieni w tym samym miejscu pracy od kilku lat;

• z punktu widzenia wykonywanego zawodu są zaliczani do średniego lub wyższego szczebla, ewentualnie pobierają emeryturę;

• ich miesięczne dochody są wyższe od przeciętnej.

Opierając się na tych danych można dokonać odpowiednich obliczeń, które ułatwiają podjęcie decyzji kredytowej. U podstaw tej metody leży założenie, że istnieje powiązanie między odpowiednią cechą kredytobiorcy a stopniem ryzyka przy udzielaniu danego kredytu. Zależność ta jest kwantyfikowana na podstawie danych z lat ubiegłych o stopniu niewypłacalności poszczególnych kredytobiorców obarczonych odpowiednimi cechami.

Poniżej zaprezentowano przykłady praktycznych modeli „credit scoringu” (Tabela 1).

System „credit scoring”

Tabela 1

Determinanty oceny ryzyka kredytowego	Wartość punktowa
1. Zawód lub charakter pracy kredytobiorcy: - profesjonalista lub członek kadry menedżerskiej firmy - robotnik wykwalifikowany - pracownik biurowy - student - robotnik niewykwalifikowany - pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu	10 8 7 5 4 2
2. Status mieszkaniowy: - właściciel domu / mieszkania - najemca - mieszkający z przyjacielem lub krewnym	6 4 2
3. Ocena wiarygodności kredytowej: - bardzo dobra - przeciętna - brak informacji - niska	10 5 2 0
4. Długość okresu zatrudnienia na obecnym stanowisku: - ponad rok - rok i krócej	5 2
5. Długość okresu zamieszkania pod obecnym adresem: - ponad rok - rok i krócej	2 1
6. Telefon w domu / mieszkaniu: - tak - nie	2 0
7. Liczba osób pozostająca na utrzymaniu kredytobiorcy: - nikt lub jedna - dwie lub trzy - powyżej trzech	3 4 2
8. Prowadzone rachunki bankowe: - zarówno oszczędnościowe, jak i oszczędnościowo-rozliczeniowe - tylko rachunek oszczędnościowy - tylko rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy - brak rachunku	4 3 2 0

Źródło: „Bankowość - podstawowe założenia”, Podręcznik akademicki, Wł. L. Jaworski, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 1999 r.

Powyższy model jest przykładem wykorzystywania jedynie dodatniej oceny punktowej, przesądzającej, zależnie od ustalonego punktu progowego (np. 28 pkt), o pozytywnej bądź negatywnej decyzji, co do przyznania lub nie przyznania kredytu.

W praktyce stosowane są również modele, w których wykorzystuje się punktację ujemną (Tabela 2).

Fragment tabeli punktowej „credit scoringu”

Tabela 2

Determinanty oceny ryzyka kredytowego	Wartość punktowa
1. Okres zatrudnienia u obecnego pracodawcy: 0-2 lata > 2-5 lat > 5-10 lat > 10 lat	0 8 15 35
2. Stan rodzinny: - rozwiedziony - wolny - wdowiec - żonaty	0 12 15 40
3. Okres zamieszkania pod aktualnym adresem: > 6 miesięcy 6 - 12 miesięcy > 1-3 lat > 3 lata	0 7 12 22
4. Czas trwania współpracy z klientem: < 3 miesięcy 3 - 12 miesięcy > 1 - 3 lat > 3 lata	0 0 19 30
5. Czas powstania ostatniego debetu na rachunku: brak < 3 miesięcy > 3 - 12 miesięcy > 1 roku	5 -30 -27 -25

Źródło: „Bankowość - podstawowe założenia”, Podręcznik akademicki, Wł. L. Jaworski, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 1999 r.

Prezentowany tu system scoringu jest rozwiązaniem umożliwiającym szybką, wystandaryzowaną ocenę wiarygodności kredytowej w odniesieniu do powtarzających się typowych transakcji kredytowych, w których na podstawie obserwacji z przeszłości z dość znacznym stopniem pewności można prognozować przyszłość. Była to zresztą przesłanka rozwoju tego typu analiz - w warunkach relatywnie niskich wartości kredytukonsumpcyjnego osiągane marże oprocentowania kredytu są zwykle zbyt niskie, aby pokryć zindywidualizowane koszty rozpatrywania wniosku i stąd konieczność daleko idącej standaryzacji procedur oceny zdolności kredytowej.

Metoda „credit scoring” stanowi próbę zobiektywizowania metod oceny solidności kredytowej kredytobiorcy. Następuje to poprzez ustalenie tych jego cech, które mają pozytywny wpływ na spłatę kredytu. Następnie ustalane jest ryzyko kredytowe poprzez odpowiednie uszeregowanie punktów „otrzymywanych” przez przyszłego kredytobiorcę za każdą pozytywną cechę. Im mniejsze jest ryzyko, tym liczba punktów jest większa.

Jeżeli ogólna suma punktów przekracza ustaloną liczbę minimalną („cut-off score”), kredytobiorca otrzymuje kredyt. W przeciwnym przypadku następuje odmowa. W całym tym postępowaniu istotną rolę odgrywają ustalenia w zakresie wag poszczególnych czynników (cech). Ustala się je na podstawie danych z poprzednich lat. I tak np. jeżeli w poprzednich latach właściciele telefonów byli lepszymi płatnikami niż ci, którzy telefonów nie posiadali, to tym samym jest to cecha pozytywna, dająca punkty dodatnie. Jeśli zaś wszyscy kredytobiorcy - posiadacze telefonów byli dobrymi płatnikami, to waga tej cechy będzie większa niż wagi innych cech, które nie były tak powiązane z solidnością kredytobiorcy.

Dzięki tej metodzie wnioski kredytowe mogą być ustawione w odpowiedniej kolejności według liczby punktów. W celu ustalenia wag poszczególnych cech należy kredyty udzielone w przeszłości podzielić na te, które nie były obarczone ryzykiem (A) i te, które były związane z ryzykiem (B) - nie spłacone w terminie. Następnie ustala się, jaka cecha częściej występuje w wymienionych dwóch grupach kredytobiorców (Rysunek 1).

Częstotliwość występowania cechy a solidność i niesolidność kredytobiorców

Rys. 1

Źródło: „Banki-rynek, operacje, polityka”, W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński, W-wa 1998 r.

Przykład przedstawiony na rysunku świadczy o tym, że 80% posiadaczy mieszkań okazało się dobrymi płatnikami, a 20% - złymi. Równocześnie złymi płatnikami okazali się przede wszystkim ci, którzy nie mieli mieszkań - 50%, zaś tylko 35% nie posiadających mieszkań okazało się płatnikami dobrymi.

Dokonana analiza pozwoliła na ustalenie przykładowych wag dla poszczególnych cech (Tabela 3).

Wagi przypisane poszczególnym cechom kredytobiorcy

Tabela 3

Cechy kredytobiorcy	Udział procentowy danej cechy		Waga
		Kredyty
		Bez ryzyka	Z ryzykiem
Żonaty (zamężna)	90,5	86,2	10
Posiadanie mieszkania	80,4	42,3	15
Posiadanie samochodu	80,7	86,0	7
Wiek powyżej 35 lat	97,7	89,5	9
3 lata bez zmiany mieszkania	91,8	70,3	14
Posiadanie referencji bankowej	93,6	71,0	18
Posiadanie telefonu	75,4	70,3	8
Posiadanie mniej niż 3 dzieci	65,8	49,3	19

Źródło: „Banki-rynek, operacje, polityka”, W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński, W-wa 1998 r

Przy podejmowaniu decyzji kredytowej muszą być ponadto ustalone koszty banku związane z udzieleniem kredytu z dużym ryzykiem (np. 50) i dochód z tytułu kredytu bez ryzyka (np. 100). Przedstawia to Tabela 4.

Optymalna liczba punktów („cut-off score”) w przykładzie wynosi 20. Następnie bank ustala granicę, do której, ze względu na posiadane środki i przewidywany własny dochód, będzie realizował zgłoszone wnioski.

Ustalanie kosztów oraz dochodów banku związanych z udzielaniem kredytów

Tabela 4

Liczba punktów kredytobiorcy określająca granicę decyzji	Liczba kredytobiorców nie załatwionych przy danej liczbie punktów		Zysk (nie poniesiona strata - nie osiągnięty zysk)
	Kredyty
	Bez ryzyka	Z ryzykiem
0	1	10	400
5	5	300	14 500
10	25	600	27 500
15	75	900	37 500
20	125	1 100	42 500
25	200	1 200	40 000
30	400	1 300	25 000
35	800	1 400	- 10 000
40	1 300	1 450	- 57 500

Źródło: „Banki-rynek, operacje, polityka”, W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński, W-wa 1998 r

5. Zalety i wady „credit scoringu”

W teorii i w praktyce do zalet „credit scoringu” można zaliczyć:

• wzrost liczby zawieranych transakcji kredytowych,

• zmniejszenie ryzyka kredytowego portfela kredytów konsumpcyjnych,

• jednolitą, obiektywną obsługę wszystkich wnioskodawców,

• zmniejszenie kosztów badania wiarygodności kredytowej,

• możliwość obsługi systemu przez mniej doświadczony personel,

• szybkość podejmowanych decyzji kredytowych,

• możliwość dywersyfikacji polityki kredytowej wobec kredytobiorców,

• wzrost wydajności operacji bankowych.

Z kolei wady systemu „credit scoring” są związane z:

• koniecznością ciągłej aktualizacji determinant oceny ryzyka kredytowego i ich wag,

• nie zawsze obiektywnym i logicznym doborem kryteriów oceny zdolności kredytowej,

• możliwością nieuzasadnionej dyskryminacji niektórych grup wnioskodawców (np. ze względu na wiek, miejsce zamieszkania, stan cywilny),

• bardzo dużym uzależnieniem sprawności systemu od jakości źródeł (często pozabankowych) pozyskiwanych informacji o kredytobiorcy,

• ograniczonymi możliwościami dywersyfikacji kredytobiorców pod kątem klasy ryzyka kredytowego.

6. Porównanie dokumentów i informacji niezbędnych przy złożeniu wniosku kredytowego [BIG Bank GDAŃSKI S.A., PKO BANK POLSKI i SPÓŁDZIELCZA KASA OSZCZĘDNOŚCIOWO-KREDYTOWA (SKOK)]

Dokonałam pewnej próby zanalizowania i porównania trzech ofert banków w zakresie kredytów konsumpcyjnych. Są to banki w Olsztynie: BIG Bank GDAŃSKI S.A., PKO BANK POLSKI i SPÓŁDZIELCZA KASA OSZCZĘDNOŚCIOWO-KREDYTOWA (SKOK). Podałam dane i niezbędne informacje, przedkładając zaświadczenie o zarobkach (średnie miesięczne wynagrodzenie netto na poziomie 1900 zł), przykładowo zakładając, że ubiegam się o kredyt w wysokości 5000 zł.

W każdym z trzech banków dostałabym do wypełnienia wniosek kredytowy. Jednakże, aby uzyskać kredyt w SKOK-u musiałabym najpierw wypełnić odpowiednie dokumenty związane z przystąpieniem do członkostwa SKOK-u (Deklaracja członkowska), wpłacając co miesiąc minimum 20 zł (Deklaracja Przystąpienia w Poczet Członków Stowarzyszenia Krzewienia Edukacji Finansowej), a także dołączyć Oświadczenie z tytułu zaciągniętego kredytu oraz deklarację jednego poręczyciela i jego zaświadczenie o zarobkach.

Jeśli chodzi o PKO BANK POLSKI, to prawdopodobnie otrzymałabym taką kwotę, ale musiałabym dołączyć oświadczenia dwóch poręczycieli i ich zaświadczenia o zarobkach.

Natomiast jeśli chodzi o BIG Bank GDAŃSKI S.A., w którym posiadałabym konto,
to dodatkowo musiałabym wypełnić dwustronną ankietę Informacja o kliencie, ale niestety
po obliczeniach pracownika banku okazałoby się, że niestety, ale mogę otrzymać tylko
2200 zł kredytu.

Zatem wniosek jaki się nasuwa, po przeanalizowaniu treści powyższych dokumentów jest następujący: mimo, iż dane i informacje, jakich oczekują wyżej wymienione banki nie różnią się zbytnio między sobą, to sposób punktowania tych informacji i warunki niezbędne do spełnienia w celu uzyskania kredytu, są różne i zależą od indywidualnych ustaleń banków, ale w zakresie ustalonym przez ustawy.

Wykaz literatury:

1. „Współczesny bank” - Władysława Leopolda Jaworskiego, Wydawnictwo „Poltext”, Warszawa 2001 r.

2. „Zarządzanie ryzykiem w banku komercyjnym” - Zofia Zawadzka, SGH Studia Finansowo-Bankowe, „Poltext”, Warszawa 1996 r.

3. „Banki - rynek, operacje, polityka” - Władysław Leopold Jaworski, Zbigniew Krzyżkiewicz, Bohdan Kosiński, Wydawnictwo „Poltext”, Warszawa 1998 r.

4. „Kredyty, pożyczki i gwarancje bankowe” - Izabela Heropolitańska,
Ewa Jagodzińska-Serafin, Joanna Kruglak, Stanisława Ryżewska, Wydawnictwo „TWIGGER S.A.”, Warszawa 2000 r.

5. „Bankowość - podstawowe założenia”, Podręcznik akademicki,
Wł. Jaworski, SGH Studia Finansowo-Bankowe, Wydawnictwo „Poltext”, Warszawa 1999 r.

6. Strony internetowe:

www.nbp.pl

www.rzeczpospolita.pl

www.bsb.com.pl

Spis tabel i rysunków

strona

Tabele

Tabela 1: System „credit scoring”.............................................................................................9

Tabela 2: Fragment tabeli punktowej „credit scoringu”.........................................................10

Tabela 3: Wagi przypisane poszczególnym cechom kredytobiorcy..........................................12

Tabela 4: Ustalanie kosztów oraz dochodów banku związanych z udzielaniem kredytów.......12

Rysunki

Rysunek 1: Częstotliwość występowania cechy a solidność i niesolidność kredytobiorców...11

ZAŁĄCZNIKI

6

11

TAK

NIE

A

B

A

B

---