Metody oceny zdolności kredytowej

Zdolność kredytowa- zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie; Jeżeli osoba fizyczna/prawna/ jednostka organizacyjna nieposiadająca osobow. prawnej ale ze zdolnością prawną nie posiada zdolności kredytowej / jest podmiotem nowo utworzonym -> bank może udzielić kredytu pod warunkiem ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłat kredytu oraz przedstawienia programu naprawy gospodarki, którego realizacja zapewni (w ocenie banku) uzyskanie zdolności kredytowej w określonym czasie

METODY OCENY ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ OSÓB FIZYCZNYCH

Metoda credit scoring- polega na doborze od kilku do kilkunastu najistotniejszych zdaniem banku kryteriów oceny (np. zawód, wykształcenie, status mieszkaniowy, wysokość dochodu, posiadane telefonu, wiek i stan cywilny, posiadane rachunki bankowe, posiadanie samochodu, okres zatrudnienia na obecnym stanowisku itd.) i nadaniu im przedziałów punktowych w zależności od wpływu na spłacalność kredytów, a następnie na zsumowaniu przez wnioskodawcę punktów. W zależności od przyjętej wartości progowej, decydują one o uzyskaniu/ nie uzyskaniu kredytu. Jeśli suma punktów przekroczy ustaloną wartość minimalną wnioskodawca otrzyma kredyt. ZALETY: Syntetyczne określenie wielkości ryzyka, automatyzacja i standaryzacja postępowania, możliwość obsługi systemu przez mało doświadczony personel, skrócenie czasu potrzebnego do oceny, szybkość podejmowania decyzji ,zmniejszenie nakładów pracy, zmniejszenie kosztów badania wiarygodności kredytowej, jednolita, obiektywna ocena wszystkich wnioskodawców. WADY: konieczność ciągłej aktualizacji kryteriów i ich wag, nie zawsze logiczny i obiektywny dobór kryteriów oceny, możliwość nieuzasadnionej dyskryminacji niektórych grup wnioskodawców (np. ze względu na wiek/miejsce zamieszkania), bardzo duże uzależnienie sprawności systemu od jakości źródeł pozyskiwanych o wnioskodawcy, ograniczone możliwości dywersyfikacji kredytobiorców pod kątem ryzyka kredytowego.

Metoda dochodowa - polega na badaniu zdolności kredytowej na podstawie udokumentowanych dochodów. W tej metodzie pod uwagę jest brany dochód, liczba osób w gospodarstwie domowym, zobowiązania(czynsz, telefon, ubezpieczenia, alimenty) i koszty utrzymania. Na podstawie powyższych informacji banki są w stanie oszacować czy klient posiada zdolność kredytową. Najczęściej stosuje się dwa rozwiązania:

1. Klient posiada zdolność kredytową gdy średni miesięczny dochód netto (pomniejszony o miesięczne zobowiązania i miesięczną ratę wnioskowanego kredytu) na członka gospodarstwa domowego nie będzie mniejszy niż pewna kwota ustalona przez bank.

2. Kredytobiorca posiada zdolność kredytową, jeśli średni miesięczny dochód netto pomniejszony o miesięczne zobowiązania i miesięczną ratę wnioskowanego kredytu nie będzie mniejszy niż połowa przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłaszanego przez prezesa GUS.

METODY OCENY ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ PRZEDSIĘBIORSTW

1. ANALIZA WSKAŹNIKOWA – ocena zdolności do spłaty zadłużenia dokonywana jest na podstawie wskaźników mierzalnych i niemierzalnych (możliwości zbytu i perspektywy rozwoju); Do wskaźników mierzalnych należą: wskaźniki rentowności (ROA, ROE, ROS, ROI, rentowność brutto; rentowność netto), wskaźniki płynności (wskaźniki płynności bieżącej, wskaźnik płynności szybki, wskaźnik płynności gotówkowej), wskaźniki sprawności (wskaźnik rotacji należności i cyklu należności, wskaźnik rotacji zapasów i cyklu zapasów), wskaźniki zadłużenia (wskaźnik możliwości obsługi długu, wskaźnik pokrycia majątku kapitałem własnym, wskaźnik zadłużenia długoterminowego), wskaźniki struktury majątku i kapitału, wskaźniki oceny rynkowej akcji i kapitału. Obliczone wskaźniki porównuje się z wielkościami za lata ubiegłe (analiza dynamiczna), wynikami innych przedsiębiorstw z tej samej branży, wskaźnikami dla danej branży, wielkościami strategicznymi. Pozwala to na ocenę pozycji przedsiębiorstwa, zdolności do generowania zysku, wywiązywania się z zobowiązań oraz informuje o efektywności wykorzystania zasobów w firmie. WADY: brak wyjaśnienia przyczyn określonych sytuacji, oparcie na przeszłości;

2. METODA PUNKTOWA- polega na przypisaniu danym wielkościom analizy wskaźnikowej określonej wartości punktów. Polega na wyborze kryteriów opisujących sytuację ekonomiczną wnioskodawcy, przypisaniu kryteriom ilościowym i kryteriom niemierzalnym określonych wartości punktów oraz ustaleniu wartości granicznych, zsumowaniu punktów w celu dokonania łącznej oceny wnioskodawców.

3. analiza dyskryminacyjna- na podstawie obserwacji dużej ilości danych liczbowych, analiza dyskryminacyjna pozwala na zidentyfikowanie sytuacji zagrożenia spłaty udzielonego kredytu lub braku takiego zadłużenia. Za pomocą tej metody można wykryć rodzaje ryzyka mogące prowadzić do niewypłacalności analizowanego przedsiębiorstwa. Podjęcie decyzji za pomocą tej metody wymaga określenia granicznej wartości funkcji, powyżej/ poniżej której bank będzie (nie będzie) udzielał kredytu. Wykorzystywana funkcja dyskryminacji ma postać: Z= ax₁+ bx₂+ cx3…+dx_n, gdzie x₁-x_n to wskaźniki charakteryzujące firmę, a-d to wagi; najbardziej znany jest model Altmana: Z= 1,2x₁ +1,4x₂ + 3,3x₃ + 0,6x₄ + 1,0x_{5 ,} gdzie x1= kapitał pracujący/aktywa ogółem, x2= skumulowany zysk zatrzymany/aktywa ogółem, x3= zysk przed opodatkowaniem i zapłaceniem odsetek EBIT/ aktywa ogółem, x4= wartość rynkowa kapitału własnego/ wartość rynkowa kapitałów obcych, x5= sprzedaż/aktywa ogółem. Przedsiębiorstwa dla których wskaźnik >2,99 są w dobrej kondycji, a te dla których <1,81 są bankrutami. Wartośc graniczna rozdzielająca próbę na dwa zbiory = 2,675. WADY METODY: wykorzystywanie danych z jednego momentu czasowego, nadaje się do prognozy w krótkim okresie czasu;

OCENA ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH - najpierw dokonywana jest analiza celowości i realności projektu w celu oceny możliwości wykonania przedsięwzięcia; następnie przeprowadzana jest analiza finansowa (w celu oceny prawidłowości zgłaszanego zapotrzebowania na kredyt i możliwości jego spłaty oraz analiza opłacalności. Do oceny opłacalności mogą służyć metody proste (okres zwrotu nakładów inwestycyjnych, prosta stopa zwrotu odzwierciedlająca rentowność inwestycji, próg rentowności) oraz złożone: (wartość zaktualizowana netto NPV, wewnętrzna stopa zwrotu IRR, stopa pokrycia kosztów przez przychody).