Badanie i ocena zdolności kredytowej osoby fizycznej

Punktem wyjścia do oceny zdolności kredytowej osoby fizycznej są indywidualne cechy kredytobiorcy tj.:

• sytuacja mieszkaniowa,

• dzielnica zamieszkania klienta,

• czas zamieszkiwania w ostatnim miejscu,

• posiadanie telefonu,

• cel zaciągnięcia kredytu,

• posiadane rachunki bankowe,

• płeć i stan cywilny,

• wiek,

• liczebność rodziny,

• czas zatrudnienia w ostatnim miejscu pracy,

• miejsce pracy (zawód),

• dochód miesięczny,

• termin spłaty kredytu

Ocena zdolności kredytowej osób fizycznych dokonywana jest na podstawie następujących dokumentów:

• oświadczenie o wysokości miesięcznych dochodów ( okres za jaki wymagane jest zaświadczenie, jest różny w zależności od banku ) z podaniem, na jaki czas zawarta jest umowa o pracę,

• intercyzy (w formie aktu notarialnego ) - jeśli istnieją,

• oświadczenie o wysokości posiadanego majątku,

• innych, np. wcześniejsze terminowo regulowane zobowiązania (np. podatki, spłata wcześniej zaciągniętego kredytu),

• liczba osób w gospodarstwie domowym,

• miesięczne wydatki stałe czyli czynsz, energia elektryczna, gaz, telefon, czesne za szkołę.

Przy dokonywaniu analizy zdolności kredytowej osoby fizycznej banki muszą dysponować odpowiednimi danymi statystycznymi i wskaźnikami pozwalającymi na ocenę kredytobiorcy. Metoda, którą można tu zastosować jest określana jako credit - scoring. Zastosowanie tej metody zostało przedstawione na rysunku nr 15. Metoda ta polega ona na tym, że przy udzielaniu kredytu konsumpcyjnego uwzględnia się fakt, iż ryzyko kredytowe jest związane z osobistymi cechami kredytobiorcy.

Należy zatem podjąć następujące czynności:

● sprawdzenie, czy osoba starająca się o kredyt jest zdolna do czynności prawnych;

● w przypadku, gdy kredytobiorca jest zdolny do czynności prawnych, następuje badanie jego zdolności kredytowej;

● przy badaniu zdolności kredytowej osób fizycznych konieczne dane zostają podzielone na osobiste i gospodarcze. Dane te mogą być częściowo zawarte we wniosku kredytowym.

Dane osobiste kredytobiorcy obejmują następujące informacje:

▪ stan rodzinny: wiek, płeć, stan cywilny, liczba dzieci, konieczność opieki nad innymi osobami;

▪ sytuacja mieszkaniowa: adres, czas zamieszkania, posiadanie telefonu;

▪ zatrudnienie: zawód, pracodawca, czas zatrudnienia;

▪ ocena wyglądu dokonana przez pracownika bankowego: ubiór, sposób wyrażania się, zachowanie, powierzchowność.

Zastosowanie metody credit - scoring

Cecha 1

Cecha 2

Cecha 3

……

Cecha n

+ + + +

Zasady punktacji dla cechy 1

Zasady punktacji dla cechy 2

Zasady punktacji dla cechy 3

……

Zasady punktacji dla cechy n

Punktacja cechy 1 kredytobiorcy

Punktacja cechy 2 kredytobiorcy

Punktacja cechy 3 kredytobiorcy

Punktacja cechy n kredytobiorcy

ŁĄCZNA PUNKTACJA PRZYZNANIA DLA KREDYTOBIORCY

Jeżeli n jest większe bądź równe cut - off score, wtedy kredyt jest przyznany

Źródło: M. Drozdowska-Iwanicz, A. Nowak, op. cit., s.31

Dane o sytuacji majątkowej kredytobiorcy obejmują informacje o jego:

• majątku: dom, auto, oszczędności itp.,

• dochodach: wysokość zarobków, inne dochody,

• stałych zobowiązaniach: czynsz, alimenty, ubezpieczenie,

• zaciągniętych uprzednio kredytach,

• posiadanym zabezpieczeniu: kosztowności, papiery wartościowe, nieruchomości.

Opierając się na tych danych, można dokonać odpowiednich obliczeń, które ułatwią podjęcie decyzji kredytowej.

Metoda credit - scoring stanowi próbę zobiektywizowania metod oceny solidności kredytowej kredytobiorcy. Następuje to poprzez ustalenie tych jego cech, które mają pozytywny wpływ na spłatę kredytu. Następnie ustalane jest ryzyko kredytowe poprzez odpowiednie uszeregowanie punktów otrzymywanych przez przyszłego kredytobiorcę za każdą pozytywną cechę. Im mniejsze jest ryzyko, tym liczba punktów jest większa. Jeżeli ogólna suma punktów przekracza ustaloną liczbę minimalną (cut - off score), kredytobiorca otrzymuje kredyt. W przeciwnym przypadku następuje odmowa.

M. Hondzio, Lokaty, kredyty, papiery wartościowe, Poradnik Gazety prawnej, 1999, nr 28(106)

W. L. Jaworski…, Banki…, op. cit., s. 214

W. L. Jaworski, Bankowość…, op. cit., s. 242

Ibidem, s. 204

W. Otta, op. cit., s. 67, s. 243

Jeżeli bank stosuje metodę credit - scoring, to kredytobiorca otrzyma kredyt jeżeli uzyska za poszczególne cechy taką liczbę punktów, która pozwoli mu na przekroczenie ustalonej przez bank wartości granicznej ( ang. cut off score).

W. L. Jaworski…, Banki…, op. cit., s. 243

---