część rysunkowa:

- izolacja gdy woda sięga 1m p.p.p.
- łączenie blachy miedzianej (przekroje)
- schody na belkach spocznikowych ukrytych (rys+zbrojenie)
- konstruowanie ściank kolanowej (rys+zbrojenie+wykres momentów)
- wzmacnianie fundamentów
- fundamenty na granicy parceli (5 przypadków)
- okno skrzynkowe
- fundamet schodkowy (rys+ zbrojenie)
- renowacja metodą wstrzykiwania tego żelu
- narysować przekrój stropodachu wentylowanego na stropie teriva I i opisać warstwy

część teoretyczna

- wzór na mimośród en, gdzie stosujemy i co oznaczają poszczególne skladniki wzoru (wzór był dany)
- kied stosujemy zbrojenie poprzeczne
- dany filarek 25x38cm narysować w nim zbrojenie poprzeczne
- od czego zależy wysokość efektywna muru?
- na jaką siłę projektujemy wieniec żelbetowy
- od czego zależy wytrzymałość muru na ściskanie
- przestrzeń
- ile wynosi przestrzeń wentylowana dachówki przy kalenicy a ile przy okapie
- min. pzekrój rury spustowej to.. i projektyjemy je w budynkach do wys...
- połączenie blachodachówki

Wykaz materiałów budowlanych (współczynniki λ i gęstości)

materiał budowlany	λ [W/(m·K)]	gęstość [kg/m^3]
Asfalty
Asfaltobeton	1,00	2100,00
Asfalt lany	0,75	1800,00
Beton i przegrody z betonu
Beton jamisty z kruszywa kamiennego	1,00	1900,00
Beton zwykły z kruszywa kamiennego	1,70	2400,00
Beton zwykły z kruszywa kamiennego	1,30	2200,00
Beton zwykły z kruszywa kamiennego	1,00	1900,00
Beton z kruszywa keramzytowego	0,90	1600,00
Beton z kruszywa keramzytowego	0,72	1400,00
Beton z kruszywa keramzytowego	0,62	1300,00
Beton z kruszywa keramzytowego	0,54	1200,00
Beton z kruszywa keramzytowego	0,46	1100,00
Beton z kruszywa keramzytowego	0,39	1000,00
Beton z kruszywa wapiennego	0,72	1600,00
Beton z kruszywa wapiennego	0,60	1400,00
Beton z kruszywa wapiennego	0,50	1200,00
Beton z żużla paleniskowego	0,85	1800,00
Beton z żużla paleniskowego	0,72	1600,00
Beton z żużla paleniskowego	0,60	1400,00
Beton z żużla paleniskowego	0,50	1200,00
Beton z żużla pumeks. lub granul.	0,70	1800,00
Beton z żużla pumeks. lub granul.	0,58	1600,00
Beton z żużla pumeks. lub granul.	0,50	1400,00
Beton z żużla pumeks. lub granul.	0,40	1200,00
Beton z żużla pumeks. lub granul.	0,33	1000,00
Gazobeton 0.8	0,23	800,00
Gazobeton 1.2	0,47	1200,00
Gazobeton 1.4	0,58	1400,00
Gruzobeton	1,00	1900,00
Lastriko	0,72	1600,00
Podkład z betonu chudego	1,05	1900,00
Podkład z betonu pod posadzkę	1,40	2200,00
Żelbet	1,70	2500,00
Drewno i materiały drewnopochodne
Buk, dąb wzdłuż włókien	0,40	800,00
Buk, dąb w poprzek włókien	0,22	800,00
Drewno jawor wzdłuż włókien	0,42	740,00
Drewno jawor w poprzek włókien	0,16	710,00
Drewno jesion wzdłuż włókien	0,30	740,00
Drewno jesion w poprzek włókien	0,17	740,00
Drewno mahoń wzdłuż włókien	0,31	700,00
Drewno mahoń w poprzek włókien	0,15	700,00
Drewno modrzew w poprzek włókien	0,14	620,00
Drewno orzech	0,27	700,00
Płyty pilśniowe porowate	0,05	300,00
Płyty pilśniowe twarde	0,18	1000,00
Sklejka	0,16	600,00
Sosna, jodła i świerk wzdłuż włókien	0,30	550,00
Sosna, jodła i świerk w poprzek włókien	0,16	550,00
Gips - wyroby zabezpieczone przed zawilgoceniem
Estrichgips czysty	1,00	1800,00
Estrichgips z piaskiem	1,20	1900,00
Płyty gipsowo-kartonowe	0,23	1000,00
Płyty i bloki z gipsu	0,35	1000,00
Płyty i bloki z gipsu	0,30	900,00
Gazogips	0,19	500,00
Izolacja - materiały termoizolacyjne
Azbest papier	0,70	2000,00
Azbest sypki włóknisty	0,23	700,00
Granulowane odpady pianki poliuretanowej	0,08	300,00
Granulowane odpady włókien syntetycznych	0,05	110,00
Maty lamelowe z wełny mineralnej	0,05	70,00
Płyty izolacyjne IZOPOR B	0,07	300,00
Płyty izolacyjne PW11/A	0,04	30,00
Płyty izol. z pianki poliur.	0,03	50,00
Płyty wiórowe na lepiszczu syntetycznym	0,13	700,00
Płyty ze słomy	0,08	300,00
Płyty z paździerzy lnianych	0,15	500,00
Płyty z wełny mineralnej	0,04	130,00
Styropianobeton	0,28	800,00
Styropian	0,04	30,00
Wełna mineralna luzem na strop. poddasza	0,05	60,00
Wełna mineralna luzem w ścianach	0,04	60,00
Kamienie naturalne
Granit	3,50	2800,00
Kamień o strukturze porowatej	1,75	1700,00
Kamień o strukturze zbitej	2,91	2800,00
Marmur	3,50	2800,00
Piaskowiec	2,20	2400,00
Wapień porowaty	0,92	1700,00
Wapień porowaty	0,64	1400,00
Wapień zwykły	1,15	2000,00
Mury
Cegła dziurawka 120x250x65	0,64	1400,00
Cegła kratówka K-1 120x250x63	0,45	1300,00
Cegła kratówka K-2 120x250x140)	0,45	1300,00
Cegła (mur) ceramiczna pełna (bez tynku)	0,77	1800,00
Cegła (mur) dziurawka (bez tynku)	0,62	1400,00
Cegła (mur) klinkierowa	1,05	1900,00
Cegła (mur) kratówka (bez tynku)	0,56	1300,00
Cegła (mur) silikatowa drążona	0,80	1600,00
Cegła (mur) silikatowa pełn	1,00	1900,00
Mur z betonu komórkowego na cienkow. zapr.	0,29	800,00
Mur z betonu komórkowego na zapr. cem-wap.	0,35	700,00
Mur z cegły szczel. z obustr. tynkiem	0,52	1150,00
Mur z kamienia łamanego (zaw. zapr. 35%)	2,55	2400,00
Mur z luksferów	0,80	1900,00
Mur z pustaków ALFA	0,53	1200,00
Pustaki EXBUD z wióro-trocino-bet.	0,13	600,00
Pustak ścienny K065-W 188x188x220	0,35	1100,00
Pustak ścienny K065-2W 188x288x220	0,33	1000,00
Pustak ścienny typu MAX 220 188x288x220	0,44	1100,00
Pustak ścienny typu MAX 138 188x288x138	0,44	1100,00
Pustak ścienny typu U 185x250x220	0,52	960,00
Pustak wiórobetonowy BS	0,12	530,00
Pustak żużlobetonowy	0,72	1600,00
"Ściana z PGS ""Siporex"" na zapr.cem-wap."	0,38	800,00
Pustaki ceramiczne
"Bloczki TERMOREX wg techn. ""UNIPOL"" 500"	0,11	505,00
"Bloczki TERMOREX wg techn. ""UNIPOL"" 600"	0,12	595,00
"Bloczki TERMOREX wg techn. ""UNIPOL"" 700"	0,14	705,00
Silikatka 1NF	1,05	1900,00
Silikatka 2NFD	0,80	1500,00
Silikatka T-6,5	1,05	1900,00
Silikatka T-8	1,05	1500,00
Silikatka T-12	0,80	1500,00
Silikatka T-18	0,80	1500,00
Silikatka T-25	0,80	1500,00
Thermopor 38 P+W	0,14	-
Thermopor 38 1/2 P+W	0,14	-
Thermopor 30 P+W	0,19	-
Thermopor 30 1/2 P+W	0,19	-
Thermopor 30R P+W	0,19	-
Thermopor 25 P+W	0,40	-
"Beton komórkowy ""Prefbet"" 400"	0,10	-
"Beton komórkowy ""Prefbet"" 500"	0,12	-
"Beton komórkowy ""Prefbet"" 600"	0,14	-
"Beton komórkowy ""Prefbet"" 700"	0,17	-
Termat - pustaki keramzytowe	0,10	-
Ytong - odmiana 0,35	0,10	350,00
Ytong - odmiana 0,40	0,11	400,00
Ytong - odmiana 0,50	0,14	500,00
Ytong - odmiana 0,60	0,16	600,00
Ytong - odmiana 0,70	0,20	700,00
Stropy
Strop ACKERMANA 18cm	1,00	1250,00
Strop ACKERMANA 15cm	0,90	1250,00
Strop ACKERMANA 22cm	1,14	1150,00
Strop DZ-3 24cm	1,04	1080,00
Strop DZ-3 20cm	1,00	1150,00
Strop DZ-3 31cm	1,17	1070,00
Strop FERT-40/23	1,00	1250,00
Strop FERT-60/24	1,00	1250,00
Strop z płyt narożnych 24cm	1,33	1300,00
Tynki
Tynk lub gładź cementowa	1,00	2000,00
Tynk lub gładź cementowo-wapienna	0,82	1850,00
Tynk wapienny	0,70	1700,00
Jastrych gipsowy	0,52	1300,00
Wybrane materiały różne
Aluminium	200,00	2700,00
Bakelit	0,24	1270,00
Bitumen	0,17	1100,00
Cynk	110,00	7100,00
Ebonit	0,15	1200,00
Fibra	0,23	1200,00
Filc izolacyjny	0,06	300,00
Folia polietylenowa	0,20	1300,00
Glina	0,85	1800,00
Glina piaszczysta	0,70	1800,00
Grunt rodzimy pod budynkiem	1,74	1800,00
Grunt roślinny	0,90	1800,00
Ił	0,75	1800,00
Linoleum	0,19	1180,00
Miedź	370,00	8800,00
Papa asfaltowa	0,18	1000,00
Papier	0,25	1000,00
PCW	0,20	1300,00
Piasek pylasty	0,55	1800,00
Piasek średni	0,40	1650,00
Pleksiglas	0,18	1180,00
Płyty ognioochronne ANTITHERM	0,04	17,00
Płyty okładzinowe ceramiczne	1,05	2000,00
Stal budowlana	58,00	7800,00
Szkło okienne	0,80	2500,00
Szkło zbrojone	1,15	2700,00
Tektura	0,14	900,00
Terakota	1,05	2000,00
Wojłok	0,12	500,00
Zaprawa TERMOR W	0,20	1,20
Żeliwo	50,00	7200,00
Żwir	0,90	1800,00
Zasypki
Mączka torfowa	0,09	200,00
Popioły lotne (ubijane)	0,30	1000,00
Proszek hydrofobowy	0,28	1000,00
Śrut gumowy	0,09	300,00
Trociny drzewne luzem	0,09	250,00
Wióry drzewne luzem	0,07	150,00
Wióry drzewne ubijane	0,09	300,00
Żużel paleniskowy	0,22	700,00
Żużel paleniskowy	0,28	1000,00
Żużel wielkopiecowy granulowany	0,29	900,00

http://www.kkp.pl/default.asp?kla=7&poz=3

Strop Fert - Definicj
Strop Fert jest stropem gęstożebrowym, ceramiczno-żelbetowym, betonowanym na miejscu budowy.
Stropy typu Fert mają zastosowanie w obiektach budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego, wielorodzinnego i użyteczności publicznej. Zaletą stropu typu Fert jest łatwość jego wykonania. Elementy tego stropu są lekkie.

W skład stropu wchodzą następujące elementy:

 prefabrykowana belka stalowo-ceramiczna - kratowa,

 pustak ceramiczny,

 beton monolityczny.

Rozpiętość modularna stropu wynosi 2,70-6,0 m ze zmianą (rozpiętości) co 0,3 m. Długość belki jest o 3 cm mniejsza od rozpiętości modularnej.
Dopuszczalne obciążenie użytkowe stropów przyjmuje się p = 3,2 kN/m 2 .
Obliczenia statyczne stropów ceramiczno-żelbetowych wykonuje się jak dla konstrukcji żelbetowych, zgodnie z PN-84/B-03264.
W zależności od rozstawu osiowego belek, wielkości pustaków i wysokości konstrukcyjnej stropu rozróżnia się trzy jego typy (rys. 1 i 2):

 Fert 40,

 Fert 45,

 Fert 60.

Zasady konstruowania i wykonania wszystkich typów stropów Fert są jednakowe.

Belka stropu Fert jest staloceramiczną lekką przestrzenną kratownicą o stałym przekroju zbrojenia pasa górnego, wykonanego ze stali A-III średnicy ??8 mm i zmiennego zbrojenia pasa dolnego wykonanego ze stali A-III. Wielkość średnicy prętów przyjmuje się w zależności od rozpiętości. Oprócz średnicy prętów wynikających z obliczeń stosuje się dodatkowo dwa pręty ??8 mm.
Pręty zabetonowane są w ceramicznej kształtce, gdzie także zastosowane są końce krzyżulców płaskich kratownic ze stali A-0 średnicy ??6 mm, łączące pas górny z pasem dolnym.
Beton pasa dolnego przyjmuje się klasy B20.
Belki muszą być zakotwione w wieńcu. Oparcie belki na podporze wynosi nie mniej niż 8 cm.

Pustaki.
Przestrzeń między belkami wypełnia się pustakami ceramicznymi, w których na końcu i na początku należy wykonać dekle. Po ułożeniu pustaków przed betonowaniem strop należy oczyścić i obficie polać wodą. Strop betonuje się wraz z górną płytą stropową (nadbetonem) o grubości wynoszącej 3 cm w stropach typu Fert 40 i Fert 45 oraz 4 cm w stropie Fert 60.

Wskazówki praktyczne
W stropach o rozpiętości większej niż 4,5 m należy wykonać jedno żebro rozdzielcze w środku rozpiętości. Średnica zbrojenia powinna być nie mniejsza niż ??10 mm i równa co najmniej przekrojowi dolnego zbrojenia w belce. Pręty podłużne połączone są strzemionami w kształcie litery S. Średnicę strzemion przyjmuje się ??4,5 mm, o rozstawie co 40 cm (rys. 6).

Pod ściankami działowymi usytuowanymi równolegle do belek stropowych (rys. 7) należy wykonać wzmocnione żebro. Otrzymuje się je przez ustawienie dwóch belek obok siebie lub dwóch rozsuniętych belek połączonych monolitycznie o wysokości równej wysokości stropu lub większej.
W czasie montażu i betonowania stropu należy wykonać podparcie belek.
Liczba podpór montażowych pośrednich, niezależnie od skrajnych powinna wynosić:

 w przypadku rozpiętości stropu 2,70-4,20 m - jedna podpora w połowie rozpiętości,

 w przypadku rozpiętości stropu 4,50-6,0 m - dwie podpory w 1/3 rozpiętości.
Podparcie belek za pomocą podłużnic powinno być wykonane w węzłach pasa dolnego kratownic.

Strop DMS - Definicja
Strop DMS jest gęstożebrowym prefabrykowanym stropem belkowo-pustakowym. Strop ten był powszechnie stosowany w latach pięćdziesiątych, najczęściej w budownictwie mieszkaniowym.
W skład stropu DMS wchodzą następujące elementy:

 prefabrykowane belki żelbetowe,

 pustaki żwirobetonowe lub gruzobetonowe,

 beton pachwinowy,

 płyta nadbetonu.
Belki prefabrykowane stropu DMS są rozstawione co 50 lub 65 cm. Ich długość wynosi: 4,40; 4,80; 5,20; 5,40 i 6,0 m.

Wskazówki praktyczne
Głębokość oparcia belek stropu na podporze (ścianie) powinna być równa co najmniej 10 cm.
Do obliczeń przyjmuje się schemat statyczny belki wolnopodpartej.
Całkowita wysokość stropu DMS wynosi 27 cm, tyle ile wynosi wysokość belki stropowej.
W przypadku rozpiętości stropu l = 4,40 m i l = 4,80 m stosuje się jedno żebro rozdzielcze. Przy l > 5,0 m stosuje się dwa żebra.

Strop DZ - Definicja
Strop DZ jest stropem monolitycznym belkowo-pustakowym.
Stropy DZ są stosowane w budownictwie mieszkaniowym użyteczności publicznej w szczególności w budownictwie szkolnym.
W skład stropu wchodzą następujące elementy:

 prefabrykowane belki żelbetowe,

 pustaki żużlobetonowe,

 beton pachwinowy,

 płyty nadbetonu (beton uzupełniający).
Zaletą stropu jest małe "klawiszowanie", ponieważ wszystkie elementy stropu dobrze współpracują ze sobą, otrzymując odpowiednią wytrzymałość i sztywność konstrukcji stropu.

Wskazówki praktyczne
Belki prefabrykowane powinny być wykonane z betonu zwykłego klasy przynajmniej B20, beton pachwinowy klasy nie niższej niż B20.
Zbrojenie nośne ze stali A-III 34GS, strzemiona i pręty montażowe ze stali A-0 StOS. Rozstaw belek prefabrykowanych wynosi 0,60 m.
Przy projektowaniu stropu dla typowych obciążeń nie trzeba obliczać belek. Korzysta się z gotowych tablic.
Belki stropowe są obliczane i konstruowane jako swobodnie podparte. Dopuszczalne obciążenie użytkowe stropu wynosi - 3,25 kN/m 2 ; 3,75 kN/m 2 ; 4,50 kN/m 2 .
Stropy DZ nie mogą być stosowane przy obciążeniach dynamicznych.
Obliczenia statyczne stropów DZ wykonuje się zgodnie z normą PN-84/B-03264.
W stropie o rozpiętości modularnej ??4,80 m należy wykonać jedno żebro rozdzielcze (rys. 9), a przy rozpiętości większej niż 4,80 m dwa lub trzy żebra. Żebro rozdzielcze wykonane jest jako kształtka prefabrykowana o szerokości 0,15 m i wysokości równej pustakowi. Zbrojenie żebra wykonane jest z dwóch prętów o średnicy nie mniejszej niż przekrój zbrojenia głównego belki.

Pod ściankami działowymi usytuowanymi równolegle do belek stropowych należy wykonać wzmocnione żebro. Otrzymuje się je przez ustawienie dwóch belek obok siebie lub dwóch rozsuniętych belek połączonych monolitycznie o wysokości stropu lub większej.

Między belkami znajdują się pustaki żużlobetonowe, w których na końcu i na początku należy stosować dekiel. W zależności od rozpiętości wysokości konstrukcyjnej stropu i wysokości pustaka rozróżnia się trzy typy stropów DZ:

 DZ-3,

 DZ-4,

 DZ-5.

Strop DZ-3
Rozpiętość modularna stropu wynosi 2,40-6,0 m ze zmianą (rozpiętości) co 30 cm.
Wysokość konstrukcyjna stropu - 0,23 m.
Grubość płyty nadbetonu - 0,03 m.
Wysokość belki prefabrykowanej - 0,20 m.
Wysokość pustaka - 0,20 m.
Belki są wykonywane z wibrowanego betonu B15, dolne zbrojenie główne - ze stali klasy A-III 34GS, zbrojenie górne montażowe ze stali klasy A-0 średnicy ??4,5-10 mm.
Głębokość oparcia belek na podporze nie może być mniejsza niż 8 cm i belki powinny być zakotwione w wieńcu.

Strop DZ-3 o rozpiętości modularnej 4,20 m w czasie montażu i dojrzewania betonu musi być podpierany w środku rozpiętości na poziomych poprzecznicach.


Strop DZ-4
Ten typ stropu stosuje się o rozpiętościach 6,60 m w budownictwie ogólnym i 6,30 m w budownictwie wiejskim.
Wysokość konstrukcyjna stropu - 0,27 m.
Grubość płyty nadbetonu - 0,03 m.
Wysokość belki prefabrykowanej - 0,20 m.
Wysokość pustaka - 0,245 m.
Belki i stal przyjmuje się jak w stropie DZ-3. Głębokość oparcia belek nie powinna być mniejsza niż 8 cm, a szerokość podpory nie mniejsza niż 20 cm.

Rozwiązania konstrukcyjne jak w stropie DZ-3. Strop DZ-4 podpiera się w czasie montażu i dojrzewania betonu w dwóch miejscach w środkowej części rozpiętości.

Strop DZ-5
Typ DZ-5 stosuje się dla rozpiętości 7,80 m, przeważnie w budownictwie szkolnym na przegrody międzykondygnacyjne i stropodachy.
Wysokość konstrukcyjna stropu - 0,34 m.
Grubość płyty nadbetonu - 0,03 m.
Wysokość belki prefabrykowanej - 0,25 m.
Wysokość pustaka - 0,315 m.
Belki prefabrykowane są wykonane z betonu B20 i stali A-III. Głębokość oparcia belek na podporach nie powinna być mniejsza niż 10 cm, a szerokość podpory nie mniejsza niż 25 cm.
Na płytę nadbetonu i uzupełniający beton pachwinowy stosuje się beton klasy B15. Rozwiązania konstrukcyjne jak w stropie DZ-3.

Strop Akermana - Definicja
Jest to strop gęstożebrowy betonowany na miejscu budowy. Strop ten zaliczany jest do stropów lekkich.
Strop ten jest stropem najdłużej stosowanym w budownictwie mieszkaniowym.
Strop Akermana jest stropem monolitycznym, składającym się z elementów takich jak:

 żebra żelbetowe,

 pustaki ceramiczne,

 płyta nadbetonu.

Maksymalną rozpiętość stropu Akermana wykonanego z pustaków ceramicznych wysokości 15, 18, 20 i 22 cm, przy grubości płyty nadbetonu 4 cm i 3 cm podan tablicy 3.
Kształt żelbetowych żeber stropu Akermana tworzą pustaki. Stanowią one także dobre podłoże pod tynk sufitowy.
Szerokość żeber u dołu wynosi 5-6cm, u góry 8 cm.
Wysokość żeber równa jest wysokości stropu. Rozstaw żeber w stropie wynosi 31 cm. Jako wypełnienie stosuje się beton klasy B15 lub B20. Należy go po wylaniu zagęścić ręcznie. Płytę nadbetonu można zagęszczać mechanicznie za pomocą wibratorów powierzchniowych.

Projektując żebra stropu Akermana wymiaruje się je w przęśle na momenty dodatnie, przyjmując przeważnie ich przekrój pozornie teowy. Nad podporą i w strefie przypodporowej wymiaruje się żebra na momenty ujemne, przyjmując do obliczeń przekrój prostokątny szerokości 7,0 cm i wysokości równej wysokości stropu.

Sposób zbrojenia żeber stropu Akermana pokazano na rysunku 17.

Żebra zbroi się jednym prętem stalowym o średnicy wynikającej z obliczeń statycznych.

Przyjmuje się klasę stali A-III. Oprócz pręta zbrojenia głównego żebra są zbrojone strzemionami ze stali A-0 średnicy 4,5 lub 6 mm oraz rozstawie co najmniej 3 sztuki na 1 m długości żebra. Strzemiona zagęszcza się przy podporach, jeśli jest to potrzebne ze względu na siły poprzeczne. Zbrojenie żeber stropu Akermana jest przemienne tzn. w co drugim żebrze powinien znaleźć się pręt odgięty pod kątem 45! przy podporze. Pręt odgina się na 1/5 rozpiętości w świetle ścian. Zbrojenie to powinno być zakotwione w płycie nadbetonu i w wieńcu żelbetowym usytuowanym prostopadle do kierunku żeber. Oparcie stropu na podporze (ścianie) powinno wynosić co najmniej 25 cm, zaś wysokość wieńca powinna być równa wysokości stropu.

W przypadku gdy obliczeniowy moment zginający stropu jest większy od momentu jaki może przenieść żebro, należy zastosować strop podwyższony. Uzyskujemy to przez zastosowanie nadstawki z cegły dziurawki ułożonej na pustakach. Jednocześnie zwiększa się przez to wysokość żeber.

Pustaki Akermana długości 25 cm powinny być układane mijankowo z przesunięciem wynoszącym 12,5 cm. Pustaki układane przy wieńcu powinny być zabezpieczone przed dostaniem się mieszanki betonowej do ich wnętrza w czasie betonowania wieńca. Dlatego należy stosować denka grubości 3 cm.

Pod ściankami działowymi usytuowanymi równolegle do żeber stropu należy wykonać wzmocnione żebro. Otrzymuje się je przez rozsunięcie pustaków albo zwiększenie wysokości żebra w dół lub w górę. W przypadku podwyższenia żebra do góry, jego wystająca część nie może być większa od grubości ścianki, a w ściance nie mogą znajdować się otwory drzwiowe.
Strop Akermana wymaga pełnego deskowania.

Strop Teriva
Strop Teriva jest to strop gęstożebrowy, przeznaczony głównie dla budownictwa mieszkaniowego niskiego i wielokondygnacyjnego oraz stosowany jest w budownictwie użyteczności publicznej.
W skład stropu wchodzą następujące elementy:

 prefabrykowana belka żelbetowo-kratowa,

 pustaki betonowe,

 płyta nadbetonu.
W zależności od rozpiętości stosuje się następujące typy stropów:

 Teriva I,

 Teriva I bis,

 Teriva II,

 Teriva III.

Obciążenie użytkowe tego stropu w zależności od rozpiętości stropu wynosi od 1,5 kN/m 2 do 5,0 kN/m 2 .
Belka stropu Teriva jest stalowo-betonową, lekką, przestrzenną kratownicą o stałym przekroju zbrojenia pasa górnego, wykonanego ze stali A-III średnic8 mm i zmiennego zbrojenia pasa dolnego ze stali A-III.

Średnice prętów przyjmuje się w zależności od rozpiętości. Oprócz średnicy prętów wynikających z obliczeń stosuje się dodatkowo dwa pręty ??8 mm. Pręty umieszcza się w betonowej kształtce. Oprócz prętów zbrojenia w kształtce zabetonowane są końce krzyżulców płaskich kratownic ze stali A-0 średnicy ??8 mm, łączące pas górny z pasem dolnym. Beton pasa dolnego - klasa B15 lub B20. Belki muszą być zakotwione w wieńcu. Oparcie belki na podporze wynosi nie mniej niż 8 cm.
Przestrzeń między belkami jest wypełniona pustakami.

W stropach Teriva o rozpiętości większej niż 4,2 m należy wykonać żebro rozdzielcze, prostopadle do belki.
Żebro rozdzielcze powinno znajdować się w środkowej części stropu. Szerokość żebra rozdzielczego powinna wynosić od 7 do 10 cm, a wysokość powinna być równa wysokości stropu. Żebra powinny być zbrojone prętami o średnicy nie mniejszej niż ??10 mm. Pręty połączone są za pomocą strzemion w kształcie litery S o średnicy 4,5 ustawionych co 60 cm.

Pod ściankami działowymi usytuowanymi równolegle do belek stropowych należy wykonać wzmocnione żebra stropowe. Żebra te uzyskuje się przez ułożenie dwóch belek kratownicowych obok siebie lub przez rozsunięcie ich i wykonanie belki żelbetowej.
Belki żelbetowe i żebra należy obliczać uwzględniając całkowity ciężar ścianki działowej.

Na obrzeżach stropów żelbetowych gęstożebrowych Teriva należy wykonać wieńce żelbetowe o wysokości równej wysokości konstrukcyjnej stropu. Wieńce należy betonować równocześnie ze stropem. Pustaki układane przy wieńcu powinny być zabezpieczone przed dostaniem się mieszanki betonowej do ich środka w czasie betonowania wieńca. Dlatego należy stosować denka grubości 3 cm.

Stropy - przegrody ograniczające pomieszczenia w budownictwie drewnianym. Wykonawstwo tych stropów musi uwzględniać ochronę przeciwpożarową

Z punktu widzenia techniki ochrony przeciwpożarowej rozróżniane są dwa rodzaje stropów w budownictwie drewnianym:

 Stropy w systemie budownictwa drewnianego płytowego, z zamkniętym pokryciem górnym i dolnym na żebrach drewnianych, czyli całkowicie przykrytych belkach drewnianych.

 Stropy z belek drewnianych, częściowo lub całkowicie odsłoniętych, narażonych na działanie ognia.

Jako warstwa górna zarówno dla stropów z belek drewnianych, jak i dla stropów z płyt drewnianych mogą być stosowane następujące materiały, bez potrzeby dalszych zaleceń:

 płyty ze sklejki,

 płyty wiórowe,

 deski łączone na wpust i pióro z drewna drzew iglastych.

Przy stropach z belkami drewnianymi należy stosować dodatkowe łaty pomiędzy pokryciem górnym a belkami. Jako materiały na warstwę dolną (sufity i podsufitki) mogą być stosowane następujące materiały, bez potrzeby dalszych zaleceń:

 płyty ze sklejki,

 płyty wiórowe,

 płyty pilśniowe,

 płyty budowlane gipsowo - kartonowe GKD lub GKP (DIN 18 180),

 gipsowo - kartonowe płyty pod tynk,

 deski z włókna drzew iglastych,

 deski szalunkowe uszczelniające z drzew iglastych,

 deski profilowane z wpustami,

 deski łączone na wpust i pióro z drewna iglastego,

 płyty lekkie z wełny drzewnej,

 płyty stropowe gipsowe,

 siatka druciana pod tynk.

Z kolei jako materiał okładzinowy od dołu stropów z belkami drewnianymi mogą być stosowane także rozwiązania firmowe, atestowane płyty, jak np.:

 płyty gipsowo - wiórowe (GW),

 płyty wapieniowo - silikatowe,

 płyty z włókien mineralnych,

 płyty drewnopochodne na lepiszczu mineralnym.

Ułożone w drewnianym stropie przegrody i inne ograniczenia rozchodzenia się pary oraz folia uszczelniająca od wiatru nie mają wpływu na odporność ogniową. Przez podsufitkę mogą być przeprowadzane również pojedyncze przewody elektryczne, co nie ma wpływu na odporność ogniową, pod warunkiem, że powstałe z tego powodu otwory zostaną zamknięte, np. gipsem. Szczególnie starannego wykonania wymaga przejście przez strop prowadzonych pionowo przewodów. Pęczki przewodów, do średnicy 50 mm, moga być prowadzone przez podsufitkę bez specjalnych zabiegów. Należy tylko miejsce przechodzenia wyłożyć ciasno ułożonym włóknem mineralnym i następnie uszczelnić zaprawą gipsową.

Wykonawstwo z uwzględnienim ochrony przed hałasem

Konstrukcje podłóg

 Posadzki pływające
Stosuje się posadzki pływające o możliwie wysokim ciężarze (masie). Należy zwracać szczególną uwagę na doskonałą izolację posadzek pływających od scian, gdyż w przeciwnym razie dochodzi do przenoszenia dźwięków przez ograniczające posadzkę ściany.

 Obciążanie
Dociążenie stropu z belek drewnianych, przy równoczesnym zachowaniu elastyczności, można osiągnąć przez rozłożenie lub naklejenie płytek betonowych albo kamiennych. Przy tym wymiary płytek nie powinny być zbyt duże, gdyż na szczelinach pomiędzy płytkami spoczywa względnie elastyczna nadbudowa. Ważne jest również wykonanie szczelnego deskowania nośnego powyżej belek stropowych. Jeśli nie jest to możliwe, należy folię lub wkładkę papierową nakleić dokładnie na ułożoną warstwę obciążającą, lub ułożyć cienką płytę drewnianą.
Szczegolnie korzystne efekty osiąga sie przez kombinację obciążenia i pływającej posadzki.
Równie dobre efekty można osiągnąć przy wystarczająco ciężkiej obsypce i suchej posadzce. Obsypka ma tę zaletę, że może niwelować nierówności starych belek stropowych nawet powyżej 5 mm.
Nawet zastane "stare" wypełnienie oznacza również podwyższenie ciężaru stropu z belek i powinno być usunięte tylko w koniecznych przypadkach.

 Miękkie sprężynujące wykładziny podłogowe
(Wykładziny dywanowe) Wykładziny takie zapewniają znaczną poprawę tłumienia odgłosu kroków o wysokich częstotliwościach

Okładziny od dołu

 Mocowanie okładzin
Mocowanie okładzin do belek ma bardzo istotne znaczenie (rys.3). Musi być wykonane możliwie miękko, np. przez listwy połączone elastycznie z belkami lub sprężystą szynę. Wytłumienie odgłosu kroków wynosi średnio 10 dB, przy zamocowaniu na łatach.

 Ciężar okładzin
Okładzina z punktu widzenia tłumienia dźwięków jest tym korzystniejsza, im jest cięższa (ma większą masę) i bardziej elastyczna. Dołożenie drugiej płyty gipsowej na okładzinę dolną podwyższa skutecznośc tłumienia dźwięków o 4 dB.

 Okładziny szczelne
Okladziny są szczelne akustycznie, ale mimo to nastepuje przenoszenie dźwięków przez istniejące szczeliny.

Wytłumianie pustych przestrzeni

Aby zminimalizować przenikanie dźwięków przez puste przestrzenie w stropie, wymagane jest wygłuszanie swobodnych przestrzeni materiałami tłumiącymi (o współczynniku oporności właściwej liniowej (???5 kNs/m 4 ). Substancja izolująca powinna mieć grubość minimum 50 mm, a im wyższy stopień wypełnienia, tym lepsze tłumienie.

Strop typu filigran jest rozwiązaniem łączącym korzyści stosowania prefabrykacji i zalety monolitycznego łączenia elementów na budowie. W zakładzie prefabrykacji wykonuje się cienkie płyty żelbetowe grubości 5-7cm o dowolnym kształcie, które stanowią główny element nośny stropu. Z płyty co 60 -75cm wystają belki kratownicowe zrobione z prętów służące do połączenia cienkiej płyty z betonem wylanym na budowie. Grubość warstwy betonowej wykonanej na budowie wynosi od 10-15cm. Cały strop ma więc od 15-22cm grubości. Zależy to od rozpiętości podpór i od obciążeń, które musi przenieść strop. Grubość stropu musi określić projektant.     Cienkie płyty w zakładzie prefabrykacji przygotowuje się o szerokości 60-240cm i długości od 240-900cm. Nie można przygotować szerszych płyt z uwagi na konieczność przewiezienia ich na budowę. Płyty układa się na ścianach i dodatkowo wzmacnia stemplami drewnianymi. Sama cienka płyta jest jakby "deskowaniem traconym". Dodatkowo na budowie dozbraja się styki pomiędzy płytami za pomocą siatek zgrzewanych i strefy podporowe przy oparciu płyt na ścianach. Zalety stosowania takiego stropu: Płaski sufit bez podciągów i belek wystających w dół. Gładka powierzchnia sufitu nie wymagająca tynkowania. Brak konieczności wykonania deskowań. Ograniczenie robót zbrojarskich na budowie. Możliwość kształtowania płaskich stropów na dowolnym rzucie budynku (trapezy, łuki). Wykonanie stropu do rozpiętości nawet 9,0m.     Do wad zaliczamy konieczność użycia dźwigu oraz wyższe koszty wykonania stropu typu filigran niż deskowanego i zbrojonego na budowie. Stropy te pracują w obu kierunkach dlatego nazywane są również stropami typu 2K.

Strop typu 2K jest rozwiązaniem łączącym korzyści stosowania prefabrykacji i zalety monolitycznego łączenia elementów na budowie. W zakładzie prefabrykacji wykonuje się cienkie płyty żelbetowe grubości 5-7cm o dowolnym kształcie, które stanowią główny element nośny stropu. Z płyty co 60 -75cm wystają belki kratownicowe zrobione z prętów służące do połączenia cienkiej płyty z betonem wylanym na budowie. Grubość warstwy betonowej wykonanej na budowie wynosi od 10-15cm. Cały strop ma więc od 15-22cm grubości. Zależy to od rozpiętości podpór i od obciążeń, które musi przenieść strop. Grubość stropu musi określić projektant. Cienkie płyty w zakładzie prefabrykacji przygotowuje się o szerokości 60-240cm i długości od 240-900cm. Nie można przygotować szerszych płyt z uwagi na konieczność przewiezienia ich na budowę. Płyty układa się na ścianach i dodatkowo wzmacnia stemplami drewnianymi. Sama cienka płyta jest jakby "deskowaniem traconym". Dodatkowo na budowie dozbraja się styki pomiędzy płytami za pomocą siatek zgrzewanych i strefy podporowe przy oparciu płyt na ścianach. Zalety stosowania takiego stropu: Płaski sufit bez podciągów i belek wystających w dół. Gładka powierzchnia sufitu nie wymagająca tynkowania. Brak konieczności wykonania deskowań. Ograniczenie robót zbrojarskich na budowie. Możliwość kształtowania płaskich stropów na dowolnym rzucie budynku (trapezy, łuki). Wykonanie stropu do rozpiętości nawet 9,0m. Do wad zaliczamy konieczność użycia dŸwigu oraz wyższe koszty wykonania stropu typu 2K niż deskowanego i zbrojonego na budowie. Stropy te pracują w obu kierunkach dlatego nazywane są również stropami typu 2K. Produtentem płyt typu 2K jest na naszym terenie firma Fabet Żory ul.Boczna 6. Jeden metr kwadratowy cienkiej płyty kosztuje od 42- 53zł, a zbrojenie dodatkowe łącznikowe i górne około 10zł / 1m2.

W domach jednorodzinnych strop drewniany jest stosowany szczególnie przy drewnianej konstrukcji ścian oraz domkach letniskowych o małej szerokości pomieszczeń. Belki stropów drewnianych rozmieszcza się najczęściej co 70-120 cm w zależności od rozpiętości belek, od obciążeń użytkowych oraz od grubości desek stanowiących podłogę przybitą do belek. Belki powinny być oparte na murze na głębokość równą wysokości belki czyli 15-20 cm. Końcówki belek stykające się z murem powinny być osłonięte papą, jednak bez przykrywania czoła belki. Pomiędzy belką a murem powinna być zostawiona przestrzeń wentylacyjna o szerokości 2-3 cm aby powietrze mogło swobodnie dochodzić do czoła belki. Belki drewniane powinny być odsuniete 25 cm od wewnętrznej ściany przewodu dymowego. W domach o ścianach murowanych strop drewniany najlepiej opierać na wieńcu żelbetowym o wysokości 25cm, zbrojonym 4 prętami o średnicy 10-12 mm. Zarówno wieniec jak i strop drewniany powinien być ocieplony od zewnątrz wełną mineralną lub styropianem. Przy projektowaniu belek drewnianych najlepiej zachować jednakową wysokość w poszczególnych pomieszczeniach aby sufit był na jednym poziomie a zróżnicować szerokość i rozstaw belek. Stropy drewniane mogą być wykonane z podsufitką lub bez podsufitki. Podsufitkę wykonujemy z płyt gipsowych lub z boazerii drewnianej. Przy stropach bez podsufitki belki stanowią widoczne elementy wpływające korzystnie na klimat pomieszczenia. W przestrzeń pomiędzy belkami ułożyć należy najpierw folię paroizolacyjną a następnie 10cm wełny mineralnej jako izolację cieplną i akustyczną pomiędzy kondygnacjami. Między wełną a deskami należy zostawić przestrzeń wentylacyjną gr. minimum 5cm. Aby dodatkowo wyciszyć strop drewniany należy przed przybiciem desek na belkach położyć paski pianki lub filcu o grubości 1cm.

W stropodachu wszystkie warstwy funkcjonalne znajdują się jedna nad drugą. W przeciwieństwie do konstrukcji dachu nieocieplonego pomiędzy izolacją cieplną a uszczelnieniem dachu nie ma tutaj ("zimnej") strefy przestrzennej mającej połączenie z atmosferą zewnętrzną. Konstrukcje stropodachowe są obecnie najczęściej stosowanymi rozwiązaniami w przypadku dachów płaskich.


Wskazówki praktyczne
Opis funkcji warstw stropodachu (od dołu do góry):

 Konstrukcja nośna
Konstrukcja nośna (podłoże ustroju dachu) spełnia funkcję elementu statycznego, przejmujacego obciążenia, górnego obszaru zamykajacego daną przestrzeń, jak też spełnia zadania w zakresie izolacji akustycznej oraz ochrony p. poż.
Wykonanie: żelbet, lekki beton, stalowa blacha trapezowa, drewno lub materiał drewnopochodny.

 Powłoka gruntująca
Powłoka gruntująca służy przede wszystkim, w przypadku wszystkich konstrukcji wsporczyh - z wyjątkiem drewna i elementów drewnopochodnych oraz mocowanych klejem nakładek nadbudówek, do wiązania kurzu oraz poprawy przyczepności.
Wykonanie: malowanie lub natryskiwanie roztworami lub emulsjami bitumicznymi.

 Warstwa rozdzielająca i wyrównująca (wyrównawcza)
Warstwa rozdzielająca i wyrównująca ma za zadanie stanowić przejście między drobnymi rysami skurczowymi i peknięciami naprężeniowymi w konstrukcji nośnej oraz ochronę izolacji parochronnej przed mechanicznymi lub chemicznymi wpływami podłoża Wykonanie: pasmo z materiałów bitumicznych, np. G 200 DD, ułożonych na drewnianej konstrukcji wsporczej. Warstwy rozdzielające wykonane z włóknina z tworzywa sztucznego, włóknina ze szkła surowego itp. Warstwa wyrównująca także (w przypadku betonowych konstrukcji wsporczych) z luźno ułożonych lub częściowo przyklejonych elementów izolacji parochronnej.

 Izolacja parochronna
Izolacja parochronna ma za zadanie zmniejszanie lub zapobieganie przemieszczaniu się molekuł pary wodnej w kierunku konstrukcji dachowej (dyfuzja). Jest ona umieszczona w taki sposób, aby wykluczyć tworzenie się szkodliwego kondensatu wewnątrz poszczególnych warstw dachu.
Wykonanie: zgodnie z warunkami klimatycznymi pomieszczenia - pasma materiału bitumicznego wraz z wkładką z taśmy aluminiowej lub folie aluminiowe, polietylenowe itp. O ile izolacja parochronna nie została wykonana jako warstwa całkowicie paroizolująca (wkładka z taśmy stalowej), to funcjonalnośc w rozumieniu zasad fizyki budowlanej można sprawdzić, stosując obliczenia dotyczące procesu dyfuzji.

 Warstwa izolacji cieplnej
Warstwa izolacji cieplnej ma za zadanie zredukowanie strat cieplnych i zagwarantowanie przyjemnego pod względem termicznym klimatu w pomieszczeniach mieszkalnych, wyeliminowanie kondensatu występującego na powierzchniach oraz ograniczenie zmian długości konstrukcji nośnej, spowodowanych wpływem czynników termicznych.
Wykonanie: płyty izolacyjne z twardych pianek (polistyren, poliuretan) (układane luźno, klejone, mocowane mechanicznie), szkło piankowe lub materiały izolacyjne z włókien.

 Warstwa rozdzielająca
Warstwę rozdzielającą należy umieścić pomiędzy izolacją cieplną i uszczelnieniem. Ma ona za zadanie ochronę przed wzajemnym oddziaływaniem o charakterze chemicznym (np. działanie plastyfikatora) oraz przed uszkodzeniami mechanicznymi. W przypadku uszczelnień wykonanych ze zgrzewanych pasm materiałów bitumicznych, warstwy rozdzielające mogą okazać się konieczne, aby chronić wrażliwe na działanie temperatury podłoża (np. płyty izolacji cieplnej wykonane z polistyrenu) przed ogniem.
Wykonanie: włóknina z tworzywa sztucznego (układane luźno lub warstwami pod pasmami materiałów bitumicznych), pasy bitumów stosowanych do pokryć dachowych

 Warstwa wyrównująca ciśnienie pary
Warstwa wyrównująca ciśnienie pary ma za zadanie rozdzielenie ciśnienia pary powstającego wskutek zamkniętej wilgoci oraz zagwarantowanie elastyczności pokrycia dachu.
Wykonanie: w przypadku uszczelniania przy pomocy pasm z materiałów bitumicznych - częściowe przyklejenie pierwszej warstwy uszczelniającej (3-4 punkty klejenia o powierzchni wielkości talerza na 1 m 2 ), w przypadku uszczelniania pasmami z materiałów wykonanych z tworzyw sztucznych warstwa wyrównująca ciśnienie pary powinna być wykonana w postaci przyklejanych odcinków, względnie uszczelnienie powinno być zamocowane w sposób mechaniczny

 Uszczelnienie dachu
Uszczelnienie dachu wykonane z pasm z materiałów bitumicznych lub z tworzywa sztucznego, albo kauczuku, ma za zadanie odprowadzenie wody, a także ochronę przed działaniem czynników atmosferycznych.
Wykonanie: dwuwarstwowe pasmo z materiałów bitumicznych polimerowych zaopatrzonych we wkładkę nośną z włókniną poliestrową lub z włókna szklanego.
W przypadku pasm z tworzyw sztucznych lub z kauczuku jedna warstwa luźno ułożona (z obciążeniem) lub przyklejona częściowo, albo zamocowana w sposób mechaniczny

 Ochrona powierzchni
Warstwa chroniąca powierzchnię ma za zadanie ochronę pokrycia dachowego przed działaniem czynników atmosferycznych (np. promieniowanie ultrafioletowe, grad) lub też przed wpływem różnych czynników w trakcie eksploatacji (chodzenie, jeżdżenie po powierzchni dachu).
Wykonanie: posypka z rozdrobnionych łupków ("lekka ochrona powierzchni") lub posypka żwirowa, okładziny z płyt, beton ochronny itp. ("ciężka ochrona powierzchni").

Rozwiązania alternatywne
Alternatywą dla stropodachu są konstrukcje dachów nieocieplonych.

Z punktu widzenia fizyki budowli, dachy dzieli się na niewentylowane konstrukcje pełne i wentylowane konstrukcje dwudzielne ("dachy ciepłe" i "dachy zimne").

W przypadku niewentylowanego stropodachu pełnego wszystkie jego warstwy przylegają bezpośrednio do siebie, tworząc jedną powłokę. Stropodachy pełne mogą być zarówno płaskie, jak i strome.

Stropodach płaski
Niewentylowany stropodach płaski jest to stropodach pełny, w którym nadbudowa przylega bezpośrednio do konstrukcji nośnej. Ze względu na sposób umieszczenia izolacji cieplnej w stosunku do pokrycia dachu wyróżnia się trzy rodzaje stropodachu płaskiego pełnego.

 Konwencjonalny stropodach płaski.

 Kombinowany stropodach odwrócony.

 Stropodach odwrócony.

Konwencjonalny stropodach płaski i stropodach odwrócony mogą znajdować zastosowanie zarówno w budynkach nowo wznoszonych jak i przy modernizacji istniejących.
Kombinowany stropodach odwrócony jest rozwiązaniem szczególnie przydatnym do ocieplania dachów o szczelnym jeszcze pokryciu.
W przypadku konwencjonalnego stropodachu płaskiego szczególną uwagę należy zwrócić na skraplanie się pary wodnej pod pokryciem elementu budowlanego. Zewnętrzną warstwę dachu stanowi pokrycie dachowe o niezwykle małej przepuszczalności pary wodnej, wskutek czego pod nim często wydzielają się pewne ilości wody, która z kolei jest przyczyną wielu uszkodzeń budynku. Dlatego, z wyjątkiem stropodachów pełnych z betonu porowatego, pod warstwą izolacji cieplnej musi być umieszczona paroizolacja.

W związku z tym, w przypadku stropodachów z paroizolacją umieszczoną pod warstwą izolacji cieplnej albo wewnątrz niej, paroizolacja powinna być równoważna pod względem oporu dyfuzyjnego warstwie powietrza grubości ľ Y s przynajmniej 100 m. Przy czym opór cieplny warstw znajdujących się poniżej paroizolacji może wynosić co najwyżej 20 % całkowitego oporu cieplnego. Ponadto należy zwracać uwagę, aby izolacja cieplna była układana na sucho. Jeśli bowiem wskutek użycia zawilgoconych materiałów izolacyjnych do stropodachu zostanie "wbudowana" woda, to będzie ona trwale wywierać ujemny wpływ na izolacyjność cieplną, ponieważ jej uwalnianie się drogą dyfuzji przez pokrycie dachowe do góry i paroizolację w dół będzie trwało bardzo długo.

Pokrycie dachowe wystawione na bezpośrednie nasłonecznienie podlega skrajnym wahaniom temperatury. W lecie nie należą do rzadkości spadki temperatury po nagłych ulewach w granicach 50 - 60 !C. Wywołane tak dużymi wahaniami temperatury naprężenia wewnętrzne w materiale są nierzadko przyczyną pęknięć i odspajania się warstw. Skuteczną ochroną powierzchni okazało się nasypanie warstwy - grubości co najmniej 5 cm - jasnego, "zaokrąglonego" żwiru, o uziarnieniu 16/32 mm.

Wskazówki praktyczne
Przy projektowaniu i wykonawstwie stropodachów płaskich pełnych trzeba uwzględnić podane dalej kryteria.

 Grubość warstwy termoizolacyjnej nie powinna być mniejsza niż 18 cm ?lR = 0,040 W/[mK]).

 Materiały termoizolacyjne należy układać z zapewnieniem szczelności spoin, możliwie dwuwarstwowo i w układzie mijankowym, aby uniknąć powstawania mostków cieplnych.

 Paroizolacja musi się znajdować pod izolacją cieplną.

 Paroizolacja powinna być równoważna pod względem oporu dyfuzyjnego warstwie powietrza grubości ľ Y s co najmniej 100 m, przy uwzględnieniu warunków klimatycznych (DIN 4108).

 Nachylenie dachu powinno wynosić co najmniej 3 % (dach ze spadkiem).

 Przebicia w pokryciu dachowym powinny być wykonywane tylko w razie konieczności. Wyprowadzenie każdego elementu ponad połać dachu stanowi potencjalny "słaby punkt" ("słabe miejsce") budynku.

 Powierzchniowa warstwa ochronna stropodachu łagodzi wahania temperatury, daje dodatkową ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi i podwyższa trwałość.

Stropodach odwrócony różni się od konwencjonalnego stropodachu płaskiego tym, że warstwa izolacji cieplnej jest układana na pokryciu dachowym. Taka kolejność warstw jest prawidłowa z punktu widzenia wymogów dyfuzji, a przy nienagannym wykonaniu pozwala uniknąć pojawiania się wody kondensacyjnej w przekroju elementu budowli.

Materiały izolacyjne stropodachów odwróconych nie mogą jednak trwale wchłaniać wilgoci. Muszą one poza tym być mrozoodporne, nadawać się do chodzenia po nich, nie ulegać odkształceniom ani rozkładowi. Wymagania te spełniają wytłaczane płyty z twardej pianki polistyrenowej; ich przydatność musi być potwierdzona przez certyfikat nadzoru budowlanego. Płyty izolacyjne należy układać zawsze jednowarstwowo, a w przypadku budynków o wysokości do 8,00 m (poziom okapu) chronić żwirem ??16 - 32 mm. W przypadku budynków wyższych, dla zabezpieczenia przed ssaniem wiatru stosuje się, okładziny płytowe.

Przy określaniu izolacyjności cieplnej stropodachów odwróconych obowiązują następujące zasady, odmienne od zwykłej procedury obliczeniowej.

 Jako wartość obliczeniową współczynnika przewodzenia ciepła płyt izolacyjnych trzeba podstawić wartość lR (DIN 4108) dla spienionych tworzyw sztucznych .

 Wymagany opór cieplny 1???dla stropodachów przekrywających pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi, należy podwyższyć o 10 %.

 Przy obliczaniu współczynnika przenikania ciepła kD obliczoną wartość k należy podwyższyć o Lk zgodnie z zaleceniami nadzoru budowlanego.

Ważnym aspektem często dziś praktykowanej zagęszczonej zabudowy niskiej jest pokrycie dachów roślinnością rekompensujące zabudowanie powierzchni gruntu. Wprawdzie decydująca zmiana stosunków klimatycznych stanie się możliwa dopiero wtedy, gdy ogrody na dachach staną się stałym składnikiem nowoczesnego budownictwa, jednak również indywidualne realizacje mogą się lokalnie przyczyniać do poprawy stanu środowiska.

Uprawa roślin na dachu nie stanowi szczególnego problemu przy zachowaniu technicznych przepisów i reguł jak również przy korzystaniu ze sprawdzonych materiałów budowlanych. Warunkiem jest przestrzeganie następujących zasad.

 Folia układana na pokryciu dachowym musi być odporna na przebicie przez korzenie roślin.

 Obrzeża dachu i otworów dachowych muszą być tak zabezpieczone obróbkami, aby rośliny nie mogły w nie wrastać.

 Dla roślin opracowano specjalne podłoża, znacznie lżejsze niż normalna gleba rodzima. Grubość warstwy podłoża należy dostosować do planowanego zestawu roślin.

 Zestaw roślin musi odpowiadać miejscowemu klimatowi i powinien zapewniać maksimum transpiracji, filtrowania powietrza i wydzielania tlenu.

 Rośliny nie mogą wytwarzać złogów palnych.

 Pokryte zielenią dachy powinny być poddawane zabiegom pielęgnacyjnym dwa razy do roku, wiosną w celu przygotowania okresu wegetacji i jesienią dla przygotowania okresu spoczynku.

Stropodach stromy
W ostatnich latach przy budowie stropodachów stromych coraz częściej rezygnuje się z pozostawiania nad izolacją cieplną przestrzeni wentylującej połączonej z powietrzem zewnętrznym, a w zamian pogrubia się warstwę termoizolacyjną. Takie przekrycie jest traktowane jako niewentylowany stropodach pełny.

Jeśli warstwa paroizolacji umieszczona od strony wewnętrznej jest równoważna pod względem oporu dyfuzyjnego warstwie powietrza o grubości sd ??100 m, to przy zwykłej wilgotności drewna nie można wykazać braku wody kondensacyjnej. Spełniająca rolę paroizolacji folia polietylenowa musiałaby zatem mieć minimalną grubość 1 mm, jeśli przyjmuje się ľ równe 100 000. Styki i złącza muszą być dobrze uszczelnione, ponieważ niedopuszczalne jest pozostawianie otwartych spoin. Opór cieplny warstw znajdujących się poniżej paroizolacji może ponadto wynosić co najwyżej 20 % całkowitego oporu cieplnego. Należy tu przyjąć za podstawę przestrzeń między elementami konstrukcyjnymi.

Wskazówki praktyczne
Jeśli płaszczyzna drugiego odwodnienia dachu pokryta specjalną folią lub materiałem sztywnym ma zdolność dyfuzji, to paroizolacja powinna mieć współczynnik sd min. 20 m. Warunek ten spełnia folia polietylenowa o grubości 0,2 mm, o nienagannie uszczelnionych stykach i złączach. Można uważać, że folie i materiały sztywne wykorzystywane do wykonania płaszczyzny drugiego odwodnienia dachu mają zdolność dyfuzji, jeśli są równoważne pod względem oporu dyfuzyjnego - warstwie powietrza grubości sd poniżej 5 m. Wyższe wartości współczynnika sd są problematyczne.

Twarda płyta pilśniowa o grubości 4 mm ma współczynnik sd o wartości 0,28 m; bitumowana porowata płyta pilśniowa o grubości 20 mm osiąga wartość sd równą 0,1 m. Jeśli paroizolacja funkcjonuje i występuje założona gęstość powietrza, to rezygnacja z wentylowania stropodachu nie powinna nasuwać zastrzeżeń. Jeśli zachodzą wątpliwości co do nienagannego funkcjonowania stropodachu stromego pełnego, to nieodzowne jest sprawdzenie obliczeniowe warunków kondensacji pary wodnej .

Na klimat pomieszczeń w lecie w istotny sposób wpływa masa stropodachu. Rozbudowane stropodachy w połączeniu z dużymi oknami bez ochrony przeciwsłonecznej, przy niewielkiej zdolności zatrzymywania ciepła przez wewnętrzne elementy budowlane, sprzyjają przegrzaniu w lecie. W pomieszczeniach mieszkalnych pod stropodachem temperatura przekracza poziom odczuwany jeszcze jako przyjemny.

Dlatego lekkie konstrukcje dachowe muszą sprostać wyższym wymaganiom niż ciężkie, pod względem izolacji cieplnej zapobiegającej nadmiernemu wzrostowi temperatury w lecie. Jednak to tylko część problematyki letniej ochrony termicznej stropodachów lekkich. Przy projektowaniu nie wolno pomijać kwestii zapewnienia wystarczającej zdolności zatrzymywania ciepła przez wewnętrzne elementy budowlane i odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej.

Kryterium podziału jest masa stropodachu, ściślej masa warstw znajdujących się od strony wnętrza w przeliczeniu na jednostkę powierzchni, a mianowicie:
masa stropodachu < 300 kg/m 2 O konstrukcja lekka,
masa stropodachu >=?300 kg/m 2 O konstrukcja ciężka.

Alternatywy
Zarówno w przypadku stropodachu płaskiego jak i stromego alternatywą jest konstrukcja wentylowana. Warstwa powietrza znajdująca się wewnątrz elementu budowlanego połączona z powietrzem otaczającym stanowi pod względem dyfuzyjnym "poduszkę bezpieczeństwa", która w szczególności kompensuje niedostatki paroizolacji. Z drugiej strony jednak koniecznie potrzebna przestrzeń pozostaje niewykorzystana dla izolacji cieplnej.

Definicja
Stropodach wentylowany (często nazywamy "zimnym dachem") składa się z dwóch warstw nośnych - górnej i dolnej - z pustką łączącą się z powietrzem zewnętrznym. Kolejność warstw w dachu (od dolnej do górnej) jest zwykle następująca:

 konstrukcja nośna (warstwa dolna),

 paroizolacja,

 warstwa ocieplająca,

 warstwa powietrza (wentylacyjna),

 dach właściwy (warstwa górna),

 warstwa pokryciowa - uszczelniająca

Celem wentylacji w dwuwarstwowym dachu jest, oprócz odprowadzenia ciepła w lecie, przede wszystkim odprowadzenie wilgoci defundującej przez dolną warstwę dachu. Również możliwe jest w niektórych przypadkach wysychanie wilgotnego drewna. Ponieważ przepływ termiczny powietrza nie ulega dowolnemu zwiększeniu, żąda się (DIN 4108) zachowania oprócz określonych minimalnych przekrojów warstwy powietrznej i otworów wentylacyjnych również minimalnych wartości tzw. ekwiwalentnych przekrojów ze względu na dyfuzję (określonych wartości współczynnika sd ).

Dach płaski
Podczas gdy przy ciężkiej konstrukcji warstwy dolnej dachu spełnia ona oprócz funkcji ochronnej (tj. izolacji cieplnej i przeciwdźwiękowej oraz przeciw skroplinom pary wodnej) także funkcję nośną (np. warstwa dolna w postaci stropu żelbetowego), to w przypadku stropów lekkich konstrukcja nośna znajduje się pomiędzy górną i dolną warstwą izolacyjną (np. w postaci krokwi lub dźwigarów).

Górny dach właściwy wykonuje się zwykle jako lekką konstrukcję, ponieważ z zasady ma on jedynie zadanie ochrony przed opadami i bezpiecznego odprowadzenia wody opadowej. Powinien on mieć ewentualnie ochronę z góry w postaci warstwy żwiru grubości 5 cm.

Zdolność wentylowania dachów płaskich zależy, podobnie jak w ocieplonych dachach stromych, od intensywności przepływu powietrza pomiędzy obydwiemia warstwami. Należy przy tym uwzględnić to, że termiczny ciąg powietrza w dachach płaskich jest wskutek mniejszej różnicy wysokości wyraźnie gorszy niż w dachach stromych. A więc gdy wysokość warstwy powietrza może być zredukowana do 5 cm, to powinna ze względu na niedokładności wykonawstwa wynosić co najmniej 10 cm.

Jeżeli przepływu nie ma, lub jest on bardzo mały, to warstwa powietrza działa jako dodatkowa izolacja termiczna. W wyniku tego skropliny, powstające na dolnej powierzchni warstwy górnej, opadają w postaci kropli na warstwę ocieplającą warstwy dolnej.

Warstwy leżące poniżej pustki powietrznej muszą mieć dyfuzyjną ekwiwalentną grubość warstwy powietrza sd co najmniej 10 m. Sumaryczna powierzchnia otworów wentylacyjnych przestrzeni międzydachowej musi wynosić co najmniej 2%o rzutu poziomego powierzchni dachu; ta minimalna wartość nie powinna być w żadnym przypadku zmniejszona lecz raczej zwiększona. Jeżeli warunki te nie są spełnione, należy przeprowadzić obliczeniowe sprawdzenie możliwości wystąpienia skroplin w wyniku dyfuzji pary wodnej.

Wskazówka praktyczna
Projektując i wykonując dachy wentylowane należy zachować następujące kryteria:

 Grubość warstwy izolacyjnej cieplnej powinna wynosić co najmniej 18 cm (IR = 0,040 W/[mK]).

 Materiały izolacji cieplnej winny być układane szczelnie, najlepiej dwuwarstwowo z przesunięciem styków w celu uniknięcia mostków cieplnych.

 Dolna warstwa powinna wykazywać dyfuzyjną ekwiwalentną grubość warstwy powietrza, wynoszącą co najmniej 10 m, jeżeli mają miejsce warunki klimatyczne, podane w DIN 4108

 Warstwa powietrza pomiędzy warstwami stropu w najniekorzystniejszym miejscu powinna wynosić co najmniej 10 cm.

 Nie może być wymiany powietrza między mieszkaniem a przestrzenią międzydachową.

 Nachylenie dachu winno wynosić co najmniej 3 %.

 Pokrycia dachu powinno mieć jak najmniej przebić. Każde z nich stanowi miejsce słabe.

Dach stromy
Przy stromym dachu ocieplonym, aby uniknąć uszkodzeń wywołanych wilgocią i utrzymać jego sprawność funkcjonalną, konieczne są odpowiednio duże przestrzenie wentylacyjne i otwory. Zalecenia konstrukcyjne zawarte w DIN 4108, część 3, p.3.2.3.3 podają minimalne wymiary, których zachowanie zapewnia dostateczną wentylację i czyni zbędnymi obliczenia sprawdzające nie wykraplanie się wody wskutek dyfuzji pary. Zgodnie z tym można przestrzeń wolną nad warstwą izolacji cieplnej zredukować w stanie zabudowanym do 2 cm, z tym że nie wolno przestrzeni tej dodatkowo ograniczać wysoko podciągniętą warstwą izolacyjną lub jej stykami. Biorąc jednak pod uwagę przede wszystkim praktycznie występujące tolerancje zaleca się wymiarować przestrzeń wentylacyjną z zapasem (właściwy wymiar wynosi 4 cm), tak aby wentylacja od okapu do kalenicy mogła przebiegać rzeczywiście bez zakłóceń. Poza tym należy zadbać, aby wszystkie przestrzenie między warstwą izolacji cieplnej i dachem z jednej strony, jak również między dachem a pokryciem z drugiej strony (rys. 2) miały połączenie z otworami nawiewnymi i wywiewnymi.

Kominy i okna w połaciach dachowych stanowią przerwy w przestrzeni wentylowanej. Tworzą się stojące poduszki powietrzne, powodujące niebezpieczeństwo powstania skroplin, jeżeli poprzez konstrukcyjne zabiegi nie zapewni się przepływu powietrza.

Należy unikać przedmuchu, a także zawilgocenia izolacji cieplnej przez wiatr i deszcz, stosując wbudowanie odpowiednich przegród międzydachowych, tzw. "ślepych pułapów". Oprócz rozwiązań tradycyjnych, przy których bezpośrednio do krokwi przybija się drewniane poszycie na wpust i pióro, a następnie pokrywa papą, istnieje wiele innych możliwości wykonawczych. Są to zwykle płyty, z reguły lżejsze, a więc bardziej właściwe. Zastosowanie znajdują:

 płyty z twardych włókien drzewnych,

 płyty z miękkich włókien drzewnych,

 włókniste płyty cementowe,

 kartony gipsowe (płyty włókniste gipsowe).

Jako warstwę wodoszczelną stosuje się obecnie zwykle folie z materiałów sztucznych, wytrzymałe na rozciąganie. Muszą być one wodoodporne, trudno palne (DIN 4102 wg klasy B 1) i wystarczająco paronieprzepuszczalne.

Zazwyczaj układa się tę warstwę wodoszczelną równolegle do okapu, na krokwiach pod spodem pokrycia, z minimum 10 cm zakładem, co zapewnia w każdym przypadku niezawodny napływ i odpływ powietrza. Dla odpowietrzenia przestrzeni dachowej, leżącej poniżej warstwy wodoszczelnej musi ostatni górny pas na obydwóch stronach dachu kończyć się ok. 10 cm poniżej kalenicy.

Alternatywa
W szczególnym przypadku, gdy istnieje wątpliwość co do skuteczności warstwy powietrza w dachu wentylowanym, pozostaje jako alternatywa rozwiązanie w postaci dachu jednowarstwowego. Dla dopełnienia wymogów izolacji termicznej dochodzi tu konieczność wbudowania grubej warstwy izolacyjnej, którą przy ekonomicznym zaprojektowaniu konstrukcji nośnej można zaliczyć jako warstwę powietrzną.

W przypadku systemu izolacji cieplnej na łatach dachowych (np. dach ocieplany) chodzi o niewentylowaną konstrukcję dachową. Konstrukcja oraz zastosowane materiały pozwalają tutaj na całkowitą rezygnację ze wszystkich płaszczyzn wentylacyjnych. Do wykonania pokrycia nie jest konieczne stosowanie kontrłat lub wzmacniających cięgien, szalunków i papy. Pojedyncze elementy systemu stanowią górne i boczne przekrycie izolacji. Przekrycia, podobnie jak to ma miejsce w przypadku cegieł, są wykonane tak, aby odprowadzać wodę. Jeżeli woda na powierzchni dachu, powstająca w wyniku opadów śniegu lub deszczu, dotrze do cegieł przez przekrycia, to jest ona odprowadzana do elementu izolującego i dalej do rynny.

Wskazówki praktyczne
Norma wymaga wykazania funkcjonalności zarówno w przypadku konstrukcji dachowej z wentylacją, jak też i konstrukcji bez wentylacji. Dopuszcza się dach bez wentylacji. Jednakże w odniesieniu do wentylacji od dolnej strony cegieł należy zachować pewien odstęp do celów wentylacji. W systemach takich jak dachy ocieplane odstępu takiego nie ma. Dlatego tego rodzaju system izolacji kwalifikuje się jako konstrukcję specjalną, która jest akceptowana przez Związek.

Rozwiązania alternatywne
Normy i rozporządzenie o termoizolacji budynków gwarantującej energooszczędność stawiają wysokie wymagania w odniesieniu do ilozacji cieplnej nachylonych dachów. W stosunku do nowo budowanych budynków wymagany jest współczynnik k = 0,22 W/(m 2 K) (DIN 4108). Stosując tylko i wyłącznie izolacje międzykrokwiowe, trudno osiągnąć taką wartość współczynnika. Ciekawą alternatywą jest kombinacja izolacji międzykrokwiowych z izolacją cieplną na łatach dachowych.

Zastosowanie takiej kombinacji pozwala już dziś na osiąganie wartości wymaganych przez dyskutowane obecnie zaostrzone normy, które mają obowiązywać od roku 1999 (normy szwedzkie, współczynnik k = 0,15 W/(m 2 K).

Na rysunku 2 pokazano interesujące rozwiązanie alternatywne, stanowiące przykład na to, jak niedostatecznie zaizolowany obszar międzykrokwiowy można dostosować do wymagań rozporządzenia o termoizolacji budynków gwarantującej energooszczędność bez konieczności zwiększania powierzchni dachu. Istniejące konstrukcje izolujące obszar miedzykrokwiowy przekształcone zostały w ustrój stropodachu dzięki zamontowaniu elementów izolacji cieplnej, umieszczonych na łatach dachowych. W przypadku izolacji miedzykrokwiowej grubości 10 cm, udało się, po uzupełnieniu jej elementami grubości 30 mm, osiągnąć w starym budownictwie wartość współczynnika k = 0,30 W/(m 2 K). Dodatkowo pozwoliło to na zapewnienie pewnej i trwałej ochrony całości ustroju dachowego i konstrukcji drewnianej przed wpływem czynników atmosferycznych, takich jak śnieg i deszcz.

Dach odwrócony jest to jednołupinowa niewentylowana konstrukcja dachowa, w której izolacja wodochronna jest położona na konstrukcji (warstwie) dolnej. Warstwę izolacji termicznej układa się tutaj na izolacji wodochronnej i zabezpiecza dodatkowym obciążeniem przeciw poderwaniu (oderwaniu) przez wiatr. Ponieważ izolacja termiczna jest wystawiona na bezpośrednie działanie wilgoci, należy do niej stosować odpowiednie materiały dopuszczone przez upoważnione instytuty. Wskazane są w tym wypadku materiały izolacyjne z wyciskanego polistyrenu (XPS).

Straty ciepła wskutek podpływania wody deszczowej pod izolację termiczną uwzględnia się w zależności od grubości płyt izolacyjnych, jak również od grubości warstw budowlanych ułożonych poniżej płyt izolacyjnych. Dokonuje się tego przez dodanie poprawki obliczeniowej do współczynnika k:

Wskazówki praktyczne
Ponieważ przy nagle występującym zimnym opadzie deszczu, zwłaszcza w lecie, dochodzi do nagłej zmiany temperatury konstrukcji dolnej, to dach odwrócony powinien być układany tylko na takiej warstwie (konstrukcji dolnej), która potrafi magazynować ciepło. Masywne konstrukcje dolne (na przykład żelbetowe) nadają się więc doskonale, profile stalowe (blachy trapezowe) natomast nie.

Odwodnienie dachu trzeba tak zaprojektować, aby w obszarze izolacji termicznej nie gromadziła się woda "stojąca", a niekiedy powinno się wykonać potrzebny spadek.

Warstwy powyżej izolacji termicznej muszą być otwarte na dyfuzję, aby płyty izolacji termicznej nie mogły pobierać wilgoci z dyfundującej pary wodnej. Powyżej płyt izolacyjnych należy ułożyć otwartą na dyfuzję włókninę, a na niej również warstwę otwartą na dyfuzję (żwir o grubym uziarnieniu bez frakcji drobnych, fabryczną płytę drenującą).

Układanie płyt izolacji termicznej wykonuje się jednowarstwowo na zakładkę. Przy układaniu dwuwarstwowym powstaje niebezpieczeństwo, że między płytami izolacyjnymi będzie tworzyć się błona wodna dyfuzjoszczelna.

Konieczne obciążenie dodatkowe zależy od obciążenia ssaniem wiatru i od grubości płyt izolacji termicznej. Aby zapobiec podnoszeniu płyt przez wypór spowodowany przez "stojącą" wodę, wykonana warstwa żwirowa powinna mieć taką samą grubość jak te płyty. Niekiedy jednak można zmniejszyć grubość warstwy żwirowej, stosując włókninę rozdzielającą obciążenia (należy tutaj uwzględniać złagodzenia wymagań podane przez producenta).

Dach odwrócony jest to niewentylowana, jednołupinowa konstrukcja dachowa, w której izolacja wodochronna jest położona bezpośrednio na konstrukcji (warstwie) dolnej. Warstwa izolacji termicznej jest ułożona na izolacji wodochronnej i zabezpieczona za pomocą dodatkowego obciążenia przed poderwaniem przez wiatr.

Taka kolejność warstw jest prawidłowa z punktu widzenia dyfuzyjno-technicznego, mianowicie przy bezbłędnym wykonaniu nie można obawiać się wytrącania rosy w przekroju dachu.

Materiały izolacji termicznej dla dachów odwróconych nie powinny na stałe ulegać zawilgoceniu. Ponadto muszą być mrozoodporne, odporne na chodzenie, zachowujące kształt i nie butwiejące. Taki profil wymagań spełniają płyty z wytłaczanego styropianu (ich przydatność powinna być potwierdzona urzędowym świadectwem dopuszczenia). Płyty takie układa się zawsze jednowarstwowo; w przypadku budynków o wysokości okapowej do 8,00 m zabezpiecza się je żwirem 16/32 mm. Przy wyższych budynkach dla ochrony przed podrywaniem przez wiatr okłada się je płytami.

Przy określaniu ochrony cieplnej przez dach odwrócony ważne są poniższe ustalenia, odbiegające nieco od zwykłego toku obliczeń:

 jako obliczeniową wartość współczynnika przewodności cieplnej płyt izolacji termicznej należy wstawić wartość tego współczynnika ustaloną dla tworzyw sztucznych piankowych,

 wymagany normą opór cieplny dla stropów, które odgradzają pomieszczenia pobytowe od góry, od powietrza zewnętrznego, należy powiększyć o 10 %,

 przy obliczaniu istniejącego współczynnika przenikania ciepła k dla stropu, należy wyliczoną wartość k powiększyć o poprawkę Dk; szczegóły w tym zakresie regulują świadectwa dopuszczenia.

Wskazówki praktyczne
Ponieważ przy nagle występującym zimnym opadzie, zwłaszcza w lecie, wskutek podchodzenia warstwy izolacji termicznej wodą, może dojść do ostrych zmian temperatury na powierzchni konstrukcji dolnej, dach odwrócony powinien być układany tylko na konstrukcjach dolnych mających zdolność akumulacji ciepła. Masywne konstrukcje (dolne - np. żelbetowe) nadają się dlatego doskonale, natomiast stalowych (z płyt trapezowych) nie należy stosować.

Odwodnienie dachu należy tak zaprojektować, aby w obszarze izolacji termicznej nie gromadziła się woda stojąca; niekiedy w tym celu wykonuje się potrzebny spadek.

Warstwy powyżej izolacji termicznej powinny być otwarte na dyfuzję, aby płyty tej izolacji nie ulegały zawilgoceniu przez parę wodną (proces dyfuzji).

Płyty izolacji termicznej układa się jednowarstwowo na złącze zakładkowe. Przy dwuwarstwowym układaniu między płytami izolacyjnymi tworzy się (jak to pokazały pomiary) błona wodna zachowująca się jak paroizolacja. Niezbędne obciążenie dodatkowe też jest zależne od grubości płyt izolacji termicznej. Aby zapobiec wyporowi wywieranemu przez stojącą wodę na płyty izolacji termicznej, warstwa żwirowa powinna mieć tę samą grubość co te płyty. Niekiedy udaje się zredukować grubość warstwy żwirowej przez użycie włókniny rozdzielającej obciążenia.

Krawędź dachu jest zewnętrznym zakończeniem połaci dachowej. Jeżeli połać nie jest odwadniana przez rynnę położoną na zewnątrz, krawędź dachu formuje się jako attykę (wygięcie w górę).

Wskazówki praktyczne
Wysokość attyki powinna wynosić:

 przy nachyleniu dachu do 5! - około 10 cm,

 przy nachyleniu dachu ponad 5! - około 5 cm ponad górną krawędzią izolacji lub nawierzchni (żwir, płyty, podłoże wegetacyjne).

Jako górne zakończenie stosuje się nakrywy. Nakrywa krawędzi dachu powinna wykazywać wyraźny spadek ku dachowi, aby woda opadowa wraz z zanieczyszczeniami osadzającymi się na górnej części nakrywy nie mogła spłynąć na zewnątrz.

Nakrywy attyk dachowych wykonuje się z metalu jako kilkakrotnie wygięte blachy, lub jako profile tłoczone na prasie z włóknocementu lub innych odpowiednich surowców.

Zewnętrzny pionowy bok nakrywy powinien przykrywać górny brzeg tynku ściennego lub okładziny, przy wysokości budynku:

 do 8 m ??5 cm,

 ponad 8 do 20 m ??8 cm,

 ponad 20 m ??10 cm.

Boki nakryw należy zaopatrzyć u dołu w kapinos odległy co najmniej 2 cm od chronionej przez nie części budynku.

W nowoprojektowanych budynkach mieszkalnych jednorodzinnych konstrukcję dachu najczęściej wykonuje się z drewna. Stosuje się dwa podstawowe układy konstrukcyjne. Dach o konstrukcji jętkowej oraz krokwiowo - płatwiowej. Dachy o konstrukcji jętkowej stosujemy w domach o rozstawie murłat do 9,0m oraz wtedy gdy nie ma możliwości oparcia płatwii na słupach podporowych. W dachu jętkowym cała konstrukcja opiera się na belkach poziomych położonych na murach czyli na murłatach. Zamocowanie murłaty na murze musi być bardzo solidne. Zalecam wykonanie w ściance kolankowej słupków żelbetowych o przekroju minimum 25x25cm rozmieszczonych co 1,5m i zbrojonych 4 prętami o średnicy 12mm. Pręty te należy zakotwić w wieńcu żelbetowym wykonanym w poziomie stropu. W każdym takim słupku należy zabetonować śruby kotwiące murłaty minimum 2 pręty o średnicy 12mm z nagwintowanymi końcówkami. Dachy jętkowe należy dodatkowo usztywnić za pomocą wiatrownic wykonanych z płaskownika stalowego lub z deski, a przebiegających pod kątem 45 stopni w stosunku do krokwii. Jętki stanowią również konstrukcję sufitu nad poddaszem. Jętki z krokwiami skręcamy przy pomocy śrub lub łączników ciesielskich ocynkowanych. W dachu krokwiowo - płatwiowym największe obciążenia przejmują płatwie - poziome belki oparte na słupach lub ścianach ustawione pomiędzy murłatą a kalenicą dachu. Płatwie są belkami o największym przekroju. Przekrój płatwii możemy zmniejszyć przez zastosowanie mieczy czyli ukośnych zastrzałów montowanych pomiędzy słupem a płatwią. Krokwie w dachach o poddaszach ogrzewanych muszą mieć odpowiednią wysokość aby pomiędzy krokwiami zmieścić jak najwięcej ocieplenia. W naszych projektach krokwie najczęściej mają 17-18cm wysokości, a szerokość od 6 do 10cm. Pomiędzy krokwiami montuje się 15cm ocieplenia, a dodatkowo 5cm od spodu na krokwie w przestrzeni pomiędzy łatami do których przykręca się płyty gipsowe lub panele boazeryjne. Przy warstwie ocieplenia gr.20cm uzyskujemy współczynnik U= 0,22 - 0,24W/m2K.

Poszycie dachu składa się z drewna litego lub materiałów drewnopochodnych (płyty wiórowe, płyty sklejki).

Grubość poszycia powinna wynosić co najmniej 22 mm, aby umożliwić przybijanie podkładu pod pokrycie. Grubość nominalna poszycia z drewna litego nie powinna być mniejsza od 24 mm.

Długość płyt z materiałów drewnopochodnych nie może przekraczać 2,5 m.

Wskazówki praktyczne
Styki przebiegające równolegle do podpór wolno wykonywać tylko na podporach (np. płatwiach lub krokwiach). Głębokość podparcia musi wynosić co najmniej 20 mm.

Prostopadłe do podpór swobodne brzegi desek i bali, przy stosunku szerokości w świetle do grubości płyty > 30 powinny być łączone ze sobą na wpust i pióro lub na równoważne złącze. Przy płytach z materiałów drewnopochodnych brzegi te muszą być zawsze połączone ze sobą na wpust i pióro lub na równoważne złącze.

Dla uniknięcia zastoin wodnych nachylenie dachu powinno wynosić co najmniej 2 %.

Szerokość desek przy poszyciu z drewna litego powinna wahać się od 80 do 160 mm. Deski muszą być mocowane na każdej krokwi co najmniej dwoma sztyftami drucianymi. Przy odstępie krokwi ponad 75 cm grubość poszycia powinna być odpowiednio zwiększona.

Przy płytach z materiałów drewnopochodnych należy wykonywać szczeliny, z uwzględnieniem oczekiwanych zmian długości i szerokości z powodu pęcznienia. Z reguły należy przyjąć przy płytach płaskoprasowanych 2 mm/m i przy płytach budowlanych ze sklejki 1 mm/m. Nad szczelinami układa się paski rozdzielcze i zabezpiecza je przed przesunięciem.

Odwodnienie połaci dachowych może odbywać się wpustami dachowymi lub rynnami wiszącymi. Przy dachach o niewielkim nachyleniu (do 5!) zaleca się odwodnienie wewnętrzne.

Wymiarowanie
Liczba i wielkość koniecznych punktów odwodnieniowych zależy od średnicy rur deszczowych (spustowych), powierzchni rzutu dachu, wysokości (wielkości) opadu, jak również współczynnika spływu,
A = Qdop Y 10 000/(r Y y)
A - odwadniana połać dachowa w m 2 ,
Qdop - odpływ wody deszczowej (patrz tabl. 2) w l/s,
r - lokalna wysokość opadu 300 l/ (s x ha),
??- współczynnik spływu.

Wskazówki praktyczne
Połacie dachowe, o odwodnieniu skierowanym do wewnątrz, muszą otrzymać - niezależnie od wielkości połaci - co najmniej dwa wpusty, lub jeden wpust wraz z przelewem bezpieczeństwa. Przy dachach pokrytych blachą stalową trapezową, niezależnie od liczby wpustów należy założyć jeden wpust bezpieczeństwa (zbiornik wodny) w każdym wypadku.

Wpusty należy założyć w zagłębieniach połaci. Zaleca się, aby w strefie wpustu wykonać warstwę izolacji termicznej cieńszą o 2 cm lub odpowiednio zukosowaną.

W przypadku ocieplonych konstrukcji dachowych z izolacją paroszczelną należy stosować wpusty dwuczęściowe.

Jeżeli bezpośrednio pod stropodachem znajdują się pomieszczenia ogrzewane, to trzeba stosować ocieplone wpusty dachowe. Przyłączenie izolacji dachu do wpustu wykonuje się na kołnierze stałe i ruchome, kołnierze klejone lub zintegrowane fartuchy z materiału pokrycia dachowego.

Przy dachach zielonych strefę wpustu należy udostępnić za pomocą studzienek kontrolnych i pasów żwirowych.

Jeżeli odwodnienie połaci dachowej odbywa się za pomocą rynien wiszących, należy tam założyć przejście w postaci blachy okapowej.

Jeśli w podłoże nie da się wbijać gwoździ, należy przewidzieć listwy do wbijania, a przy istniejącej warstwie termoizolacji - bale brzegowe. Bale brzegowe muszą być o 1 cm cieńsze od istniejącej termoizolacji. Uchwyty rynnowe muszą być wpuszczone w podkład pokrycia lub w bale brzegowe.

W nowoczesnym dachu spadzistym na zewnętrznej stronie więźby dachowej montuje się folie wstępnego krycia FWK. Są to folie paroprzepuszczalne, przez które nagromadzona w warstwie ocieplenia para wodna może odparować na zewnątrz. Taką folię mocuje się do krokwii za pomocą zszywek tapicerskich. Na folię od góry przybija się koniecznie kontrłaty i łaty. Na łatach układa się pokrycie czyli dachówkę lub blachę. Produkowane są dwa rodzaje folii FWK o niskiej i wysokiej paroprzepuszczalności. Przy stosowaniu folii o niskiej paroprzepuszczalności koniecznie musimy zapewnić wentylację pomiędzy ociepleniem a folią ( minimum 2cm). Przy stosowaniu folii o wysokiej paroprzepuszczalności możemy montować ocieplenie bezpośrednio do folii bez wentylacyjnej pustki powietrznej. Przy zakupie folii paroprzepuszczalnej należy również zwrócić uwagę na jej odporność na promienie UV. Jeżeli folia nie zostanie w krótkim czasie przykryta dachówką musimy kupić folię FWK o wysokiej odporności na promienie UV, zwykła folia po dłuższym czasie zostanie zniszczona przez promienie słoneczne. Natomiast po zamontowaniu ocieplenia od strony wewnętrznej montujemy drugą folię. Jest to folia paroizolacyjna. Folia ta zabezpiecza przed napływającą z wnętrza domu parą wodną. Drugą funkcją jaką ma spełniać folia paroizolacyjna, jest zapobieganie ucieczce ciepła przez przewiewanie. Najlepsze są folie z dodatkową warstwą aluminiową ponieważ folia aluminiowa dodatkowo odbija promieniowanie cieplne. Folia paroizolacyjna powinna być ułożona bardzo szczelnie - najlepiej jeśli układa się ją z zakładami co najmniej 20cm. Warto również skleić zakłady pomiędzy sobą i przykleić folię do ścian. Para wodna w warstwie ocieplenia przemieszcza się od strony cieplejszej do chłodniejszej. Dlatego warstwę paroizolacji należy umieszczać zawsze na cieplejszej stronie przegrody. W Polsce jako folie paroizolacyjne stosuje się polietylen (PE) o grubości 0,2mm. Najlepiej jeśli kierownik budowy sprawdzi założenie folii paroprzepuszczalnej przed położeniem dachówki oraz folii paroizolacyjnej przed przykręceniem płyt gipsowych.

Zabezpieczenie uszczelnień i izolacji dachowych odbywa się przez zaklejanie, zamocowanie mechaniczne lub obciążenie dodatkowe. Zależnie od położenia (strefa obciążenia wiatrem) oraz od geometrii budynku należy obliczyć odpowiednie środki mocujące. Przy budynkach o wysokości do 20 m można stosować wartości potwierdzone doświadczalnie wg tablicy 1.

Wskazówki praktyczne
Jeśli zabezpieczenie uszczelnienia przed ssącym działaniem wiatru odbywa się przez zamocowanie mechaniczne, należy stosować warstwy uszczelnienia o wysokiej odporności na rozrywanie. Przy bitumicznych pasach uszczelniających zaleca się stosować taśmy z wkładką tkaninową lub wkładką z włókniny poliestrowej.

Przy mocowaniu mechanicznym roboczą wytrzymałość elementów mocujących należy - w przypadkach wątpliwych - kontrolować na miejscu przez próbne wyrywanie. Jest to szczególnie wskazane przy konstrukcji podłoża z gazobetonu.

Jeżeli zabezpieczenie uszczelnienia przed ssącym działaniem wiatru odbywa się przez klejenie, należy upewnić się, czy na trwałość połączenia nie będzie miał wpływu ewentualny ruch konstrukcji nośnej.

Rodzaje obciążenia zewnętrznego jako zabezpieczenie uszczelnienia przed ssącym działaniem wiatru

 Zasypka żwirowa o granulacji 16/32 mm; grubość minimalna w stanie początkowym 5 cm; przy zasypywaniu żwirem w narożach mogą wystąpić spiętrzenia. W tych miejscach wskazane jest układanie okładzin płytowych, kamieni lub pustaków.

 Warstwy okładzinowe z płytek chodnikowych o wymiarach co najmniej 40 x 40 x 4 cm można układać na żwir, lub bezpośrednio na warstwę podkładową (np. mata z granulatu gumowego).

 Płytki betonowe zaleca się układać na warstwę ochronną lub na podwójną warstwę rozdzielczą.

 Formą obciążenie może być również zieleń dachowa.

Jest to zakotwienie konstrukcji przeciwko unoszącej sile wiatru. Podwyższone współczynniki ssania wiatru w strefach brzegowych i narożnych należy przyjmować szczególnie przy dachach o nachyleniu do 35!.

Wymagania
Zakotwienie przejmujące siłę ssania wiatru powinno trwale i wystarczająco zabezpieczać konstrukcję przed unoszącymi siłami wiatru.

Można zrezygnować w obliczeniach statycznych ze sprawdzania sił ssania wiatru przy budynkach mieszkalnych i podobnych do nich co do formy i konstrukcji, gdy wysokość budynku jest ??20 m, węższa strona nie większa niż 12 m i wysięg dachu nie przekracza 40 cm, a ponadto gdy uwzględniono poniżej przytoczone środki konstrukcyjne.

Umocowanie połaci
Do każdej krokwi, dźwigara głównego lub słupa należy przymocować deski poszyciowe co najmniej 2 gwoździami lub równorzędnymi łącznikami (np. wkrętami do drewna, gwoździami rowkowanymi). Gwoździe wbite w czołową powierzchnię drewna nie wchodzą do obliczenia na wyrywanie. Poszycia dachowe z płyt wiórowych lub sklejki należy mocować co najmniej 6 gwoździami drutowymi na 1 m 2 połaci dachowej lub równorzędnymi łącznikami. W strefach brzegowych lub narożnych dachów płaskich należy zastosować co najmniej 12 lub 18 gwoździ drutowych lub równorzędnych łączników. Przy innych pokryciach dachowych (np. z płyt włókno-cementowych lub blaszanych) należy użyć równorzędnych łączników.

Mocowanie części drewnianych konstrukcji dachowych
W przypadku drewnianych konstrukcji dachowych wszelkie części, jak krokwie, płatwie, słupy, zastrzały usztywniające i progi powinno się połączyć wzajemnie w sposób dostatecznie odporny na rozciąganie, zwłaszcza przy brzegach dachów oraz w narożach lub przy wysięgach dachów. Co najmniej co trzecią krokiew należy w jej punktach podporowych - oprócz zwykłego mocowania gwoździami krokwiowymi - dodatkowo połączyć z płatwiami za pomocą nakładek, kleszczy, sworzni lub specjalnych elementów budowlanych (np. kształtek z blachy stalowej mocowanych przez gwoździowanie).

Zakotwienie konstrukcji dachowej
Konstrukcje dachowe należy połączyć z konstrukcją podłożową za pomocą kotew stalowych o przekroju netto co najmniej 1,2 cm 2 (kotwy z płaskowników stalowych grubości minimum 4 mm, kotwy ze stali okrągłej minimum ??14 mm) w strefie naroża w odstępach ??1 m, a w strefie brzegowej ??2 m. Części budowli służące do zakotwienia muszą ważyć co najmniej 450 kg na kotwę.

Przy zakotwieniu w murze, kotwy powinny obejmować położone na odpowiedniej głębokości poziome pręty zbrojeniowe lub przetyczki. Przy zakotwieniach w żelbetowych częściach budowli należy kotwy możliwie przed zabetonowaniem wbudować tak, aby miały wystarczającą długość na przyczepność; jeżeli osadza się je później, to powinny one obejmować dostatecznie głęboko leżące poziome pręty zbrojeniowe (np. przy płytach co najmniej na głębokości 10 cm, w innych wypadkach co najmniej 15 cm). Dopuszczalne są zakotwienia sworzniami wstrzeliwanymi do masywnych części budowli za pomocą wstrzeliwarek do sworzni.

W razie nietypowej formy budynku lub nietypowego wykonania konieczne jest bezwzględnie sprawdzenie rachunkowe.

Są to kątowe kształtki z blachy stalowej, zwykle stosowane do stabilizacji położenia lub zakotwienia przeciw ssaniu wiatru (rys. 1) albo też do podwieszenia krzyżujących się belek (rys. 2).

Wymagania
Jarzma do zakotwień i podwieszeń wyrabia się z blachy stalowej ocynkowanej mającej grubość 2 mm. Mogą one być stosowane tylko do łączenia elementów drewnianych w konstrukcjach drewnianych poddawanych przeważnie obciążeniu statycznemu, tj. spoczynkowemu.

Dopuszczalna nośność podawana przez producenta dotyczy obciążenia gwoździ i dopuszczalnych naprężeń na rozciąganie elementu drewnianego.

Warunkiem zastosowania jest to, aby jarzma do zakotwień i podwieszeń były usytuowane parami i możliwie w mijankę. Gdy zdarzy się jednak potrzeba wykonywania jednostronnych połączeń, to belki należy zabezpieczyć przeciwko przekręceniu się. Zamocowanie odbywa się zasadniczo za pomocą specjalnych gwoździ przy zachowaniu ich odstępów od brzegu według normy.
Minimalna szerokość belek drewnianych wynosi przy jednostronnym lub przekątnym układzie B > s, a przy dwustronnym układzie B > 2s (gdzie s - głębokość wbicia gwoździa). Gdy jarzma do zakotwień i podwieszeń są używane do przejmowania obciążeń (sił) poziomych, to należy zastosować do jednocześnie występujących obciążeń pionowych dodatkowe jarzma tego typu lub też gwoździe do krokwi (rys. 1).

Na jarzma do zakotwień i podwieszeń brak norm; obowiązują dane producenta.

Zależnie od położenia w budynku, rozróżnia się rynny zewnętrzne i wewnętrzne.

Według zastosowanego sposobu zamocowania można rynny dachowe podzielić na wiszące, stojące i leżące.

Dalej - według kształtu dzieli się rynny dachowe na półokrągłe, skrzynkowe, jak również o specjalnej konstrukcji. Pod względem formy, rynny dachowe półokrągłe zajmują specjalną pozycję, gdyż dzięki swej formie geometrycznej mają największy przekrój poprzeczny przy tej samej szerokości użytej blachy. Również przy małej ilości wody mają na tyle wystarczające napełnienie, aby łatwo odprowadzić zanieczyszczenia (pod warunkiem właściwego spadku rynny).

Zatem w dalszym ciągu zostaną przedstawione niektóre rysunki konstrukcyjne dla różnych kształtów rynien dachowych o odmiennych sposobach wykonania.

Wymagania odnoszące się do wyrobów służących do odwodnienia dachu, obejmujących rynny dachowe, rury deszczowe (spustowe) i różny osprzęt sprecyzowano w normach.

Norma DIN 18460 zawiera podstawy wymiarowania, których należy przestrzegać przy porządnym projektowaniu odwodnienia dachu. Prawidłowo zwymiarowanemu przekrojowi rury deszczowej przyporządkowuje się mianowicie odpowiednią rynnę dachową. Ta ostatnia powinna w zasadzie spełniać wymagania wyszczególnione w DIN EN 612. Norma ta zawiera - oprócz znacznej liczby wzorów kształtu - również ustalenia dotyczące głównych wymiarów dla wybranych zakresów szerokości blachy.

Dokładne ustalenia znajdują się w postanowieniach RAL-RG 681 dotyczących elementów budowlanych z blachy tytanowo-cynkowej (RAL = Deutsches Institut f.r G.tesicherung und Kennzeichnung - Niemiecki Instytut dla Zapewnienia Jakości i Oznakowania). Postanowienia opracowane przez RAL są doskonałym uzupełnieniem ogólnych podstaw praktyki wymiarowania rynien zawartych w DIN 18460.

Układanie rynien dachowych
Zaleca się utrzymanie spadku 2 o /oo, a więc 2 mm na metr, nawet gdy nie jest to wyraźnie wymagane.

Zmiany poglądów na temat spadku rynny
Układanie rynien dachowych ujęto w nieaktualnej już normie DIN 18461 (ważnej do 1961), jak następuje: "Półokrągłe rynny dachowe wiszące mogą być układane poziomo, jednak należy zalecać układanie ze spadkiem 3 do 5 mm na metr."

W wersji z 1978 "półokrągłe i skrzynkowe rynny dachowe, jeżeli nie ustalono inaczej, powinny być układane ze spadkiem co najmniej 1mm/m". Należy unikać dlugości rynien większych od 15 m z powodu występującego wydłużenia termicznego. Dłuższe rynny należy zgodnie z tym dzielić na odcinki i wyposażać w dylatacje termiczne.

Tylna krawędź ułożonej rynny wiszącej powinna być przynajmniej 8 mm wyżej niż jej przednia krawędź, aby dopuścić możliwość przelewania się wody. W tym położeniu należy rynnę stabilnie zamocować.

Przez folie z tworzyw sztucznych rozumie się zarówno folie rolowe z tworzywa sztucznego, jak i z kauczuku syntetycznego. Przy wodochronnym izolowaniu dachów płaskich folię rolową z tworzyw sztucznych układa się jednowarstwowo. Grubość folii powinna wynosić co najmniej 1,2 mm.

Produkcja folii z tworzyw sztucznych odbywa się albo w kalandrze (ogrzewanym systemie walców prasujących pod dużym ciśnieniem plastyczny materiał do określonego wymiaru), albo w prasie ślimakowej (wytłaczarce) wytłaczającej materiał w reżimie pracy ciągłej. Wytłaczarki są też zwane ekstruderami.

Rodzaje - Wskazówki praktyczne
Folie z tworzyw sztucznych używane do izolacji wodochronnych dachów płaskich dzielą się na termoplasty (plastomery) i elastomery.
Termoplasty dają się formować na gorąco, to znaczy stają się formowalne pod wpływem ciepła i zależnie od temperatury nawet mogą płynąć. Przy ochłodzeniu formowalność zanika.
Elastomery dzięki luźnemu usieciowaniu cząsteczek, także bez domieszek zmiękczających, są sprężyste jak guma. W przeciwieństwie do termoplastów, w zakresie temperatur do maksimum 200 !C, są one niewrażliwe na temperaturę i ich struktura cząsteczkowa w tym zakresie nie zmienia się. Najczęściej stosowanymi tworzywami sztucznymi do folii wodochronnych są PVC, EPDM, EVA, ECB i PIB (tablica 1).

Układanie
Folie rolowe z tworzyw sztucznych chroni się przed podrywaniem przez ssanie wiatru za pomocą mocowania, przyklejania lub dodatkowego obciążenia.

Na foliach termoplastycznych łączenie szwów następuje przez:

 łączenie w wyniku spęcznienia - strefa szwu zostaje zmiękczona odpowiednim do tego celu rozpuszczalnikiem, następnie wstęgi folii łączy się ze sobą jednolicie pod ciśnieniem,

 zgrzewanie gorącym powietrzem - zgrzewane tworzywo zostaje uplastycznione zgrzewarką na gorące powietrze, ogrzane wstęgi łączy się ze sobą jednolicie pod ciśnieniem,

 taśmy uszczelniające - niektóre wstęgi z tworzywa sztucznego zaopatruje się fabrycznie w taśmę uszczelniającą, stanowiącą miejsce szwu i pokrytą ochronnym paskiem folii. Alternatywą może być również oddzielna taśma przyklejana na budowie w miejscu szwu.

Na foliach elastomerowych łączenie szwów następuje przez:

 kleje kontaktowe - klejone powierzchnie łączy się ze sobą klejem kontaktowym,

 kleje "na gorąco" w postaci taśmy - do łączenia służą specjalne tworzywa sztuczne, które przez ogrzanie roztapia się, w takim stanie wykazują bardzo wysoką siłę klejenia,

 taśmy uszczelniające.

Poniżej w punktach opisuję 20 elementów stosowanych przy pokryciu połaci dachówką. Dachówka podstawowa - co piąta dachówka powinna być przykręcona śrubą do łat lub przymocowana za pomocą specjalnej spinki. Dachówka boczna lewa i prawa - są to dachówki kończące połać dachu z wystającym zakończeniem prostopadłym do dachówki. Gąsior podstawowy - element zakończenia połaci w kalenicy i narożu wypukłym (kalenica ukośna). Gąsior początkowy - gąsior zaokrąglony z jednej strony, stosowany jako pierwszy z dołu w kalenicy ukośnej. Gąsior trójstronny typu "Y" - stosowany na połączeniu kalenicy dachu i dwóch krawędzi narożnych. Gąsior czwórstronny typu "X" - stosowany na zwieńczenie 4 krawędzi narożnych, w dachach czterospadowych bez kalenicy poziomej. Zaślepka gąsiora - element plastikowy przy dachówkach betonowych lub ceramiczny zakrywający pierwszy gąsior w kalenicy poziomej. Czasami ceramiczne zaślepki stosowane od strony frontowej budynku spotyka się z rokiem wyprodukowania na zaślepce. Zaczep gąsiora - blaszka nierdzewna służąca do mocowania gąsiorów w przypadku braku w nich otworów do przykręcania śrub. Aero pod gąsior - plastikowa taśma o długości ok.1,0m z otworami w górnej części i szczotkami lub gąbką w dolnej, która uszczelnia połączenie gąsiorów z dachówkami a jednocześnie pozwala na właściwą wentylację dachu. Uchwyt łat gąsiora - nierdzewna blaszka w kształcie litery U przybita do łat dachowych. Montowana co 60cm, do niej przykręca się łaty pod gąsiory. Taśma Wakaflex (występują też inne nazwy handlowe) - taśma samoprzylepna o szerokości 20-30cm służąca do uszczelnień pomiędzy ścianą lub kominem a dachówką. Najlepiej przyklejać ją na gorąco podgrzewając komin i dachówkę za pomocą opalarki. Listwa kominowa - aluminiowa listwa malowana w kolorze dachówki lub klinkieru szerokości ok.5 cm przykręcana do komina, która zapobiega odklejaniu się taśmy Wakaflex od komina. Rowek pomiędzy kominem a listwą należy dodatkowo wypełnić mrozoodpornym silikonem. Dachówka wentylacyjna - zbliżona kształtem do dachówki podstawowej z dodatkowym otworem na wentylację - montowana w górnej części dachu co ok.1,0-1,5m. Służy zapewnieniu właściwej wentylacji dachu. Otwór najczęściej zabezpieczony jest siatką przeciw wlatywaniu ptaków. Kominek wentylacyjny - najczęściej plastikowa dachówka z kominkiem. Służy do podłączenia przewodów wentylacyjnych lub odpowietrzenia kanalizacji. Nie wolno podłączyć do niego przewodów spalinowych. Dachówka z wyjściem na antenę - podstawowa dachówka z gumowym stożkiem dla przeprowadzenia masztu antenowego. Należy ją zamontować tak aby maszt można było dodatkowo przykręcić do płatwi lub jętki. Dachówka pod stopień lub podest kominiarski - specjalnie uformowana dachówka z kołyską umożliwiająca przykręcenie stopni lub podestów kominiarskich. Podest montujemy przy samym kominie, a stopnie pomiędzy kominem a wyłazem dachowym. Elementy kosza - plastikowe lub blaszane listwy o długości ok.1,5m w kolorze dachówki, stanowią uszczelnienie krawędzi koszowej (wklęsłego załamania dachu). Grzebień - plastikowa listwa w kształcie grzebienia montowana na pierwszej łacie. Posiada otwory służące do wentylacji dachu. Zęby grzebienia układają się do kształtu dachówki i zapobiegają wlatywaniu ptaków pod połać dachu. Wyłaz dachowy - plastikowe okno montowane w pobliżu komina, używane głównie przez kominiarzy. Drabinki śniegowe - płotki z blachy nierdzewnej zapobiegające zsuwaniu się śniegu z połaci dachu.

Dachówki holenderskie wypala się z ilastej masy. Podczas produkcji dachówki formuje się z pasma.
Zależnie od skrzywienia krawędzi i wichrowatości powierzchni dachówki holenderskie dzieli się na gatunki I i II. Klasyfikacja ta nie obejmuje cech: wodoszczelności, mrozoodporności i nośności dachówek.
Zależnie od formy i długości ścięć naroży rozróżnia się dachówki:

 z długimi ścięciami i

 krótkimi ścięciami.

Dachówki karpiówki są wypalane z glinianej masy. Są one wytwarzane pasmowo i dlatego nie mają żłobkowań.
W zależności od wykrzywienia i wichrowatości rozróżnia się karpiówki I i II gatunku. Nie ma to wpływu na wodonieprzepuszczalność, odporność na mróz i wytrzymałość.

Wymagania stawiane dachówce karpiówce

W zależności od kształtu można rozróżnić kilka rodzajów dachówek karpiówek (rys. 1)

Wskazówka praktyczna
Kształt dachówki ma wpływ nie tylko na jej wygląd, lecz również na całość dachu. Kształt dachówki i dachu powinny być ze sobą zgrane.

Dachówka karpiówka może być układana w następujący sposób:

 podwójnie,

 w koronkę,

 pojedynczo z gontem.

Przy kryciu dachówką podwójnie na każdej łacie dachowej leży jedynie jeden rząd dachówek. Poszczególne rzędy są przesunięte o pół szerokości w stosunku do rzędu leżącego niżej. W ten sposób powstaje pokrycie przez przewiązanie. Następny trzeci rząd dachówek winien przekrywać rząd pierwszy o pół wysokości dachówki.

Przy kryciu w koronkę na każdej łacie leżą dwa rzędy dachówek. Dolna warstwa nazywa się podporową, druga, górna - pokrywającą. Dachówki każdego rzędu są tu również przesunięte o pół szerokości, co tworzy wiązanie dachowe. Dachówki warstwy podporowej leżą w jednej linii od okapu do kalenicy, podobnie warstwy pokrywające. Wiązania dachowe, tj. każde 2 rzędy są przesunięte względem siebie o pół wysokości dachówki (zakład) co zapewnia szczelność pokrycia.

Przy pokryciu pojedynczym z gontem tylko jeden rząd dachówek leży na każdej łacie. Pokrywa on rząd leżący niżej bez przesunięcia, tak, że fugi obu warstw leżą w jednej linii od okapu do kalenicy. Pod każdą fugą umieszczone są cienkie gonty z drewna.

Poszczególne rzędy kładzione są na zakład równy połowie wysokości dachówki. To pokrycie stosuje się jedynie w dachach o mniejszym znaczeniu (stajnie, stodoły).

W stosunku do tych trzech sposobów krycia dachówką karpiówką stosowane są powszechnie uznane zasady w odniesieniu do spadku dachu.

Krycie dachówką podwójnie min. 30!,
Krycie dachówką w koronkę min. 30!,
Krycie pojedyncze z gontem min. 40!.

Przy braku spełnienia powyższych warunków odnośnie do pochylenia, lub przy podniesionych wymaganiach, konieczne są - jak przy każdym kryciu ceramicznym odpowiednie dodatkowe zabezpieczenia. Przy kryciu dachówką karpiówką minimalny zakład zależy od kąta pochylenia dachu.

Maksymalna odległość pomiędzy łatami dachu (mLW) w przypadku dachówki karpiówki wynika z długości dachówek (L), minimalnego zakładu (MHf) i sposobu krycia.

Podwójne krycie: mLW = (L - MHf) : 2
Krycie w koronkę mLW = L - MHf
Krycie z gontemm LW = L - MHf

Powierzchnię dachu należy podzielić w zależności od rodzaju pokrycia, szerokości i odległości między łatami w kierunku krokwi i okapu. Pokrycie dachówką karpiówką można wykonywać jako lewostronne, tj. w kierunku z lewa na prawo lub odwrotnie. Na początek i zakończenie rzędów można przygotować odpowiednie niepełne dachówki. Wytwórcy dachówek proponują jednak również dużą liczbę pomocniczych dachówek w postaci dachówek okapowych, kalenicowych, szczytowych, połówek itp.

Przy pokryciach dachówką karpiówką mogą być wykonywane również pokrycia koszy. Poza tym są możliwe, jak przy wszystkich pokryciach, dachówką, metalowe kosze.

Dachówki cementowe są stosowane do krycia dachów nachylonych (nachylenie > 20!). Cementowe kształtki (dachówki fasonowe), na przykład kalenicowe, narożowe, szczytu dachu i kątowe - spełniają specjalne funkcje jako uzupełnienie dachówek.

Cechy
Dachówki są produkowane z zaprawy na piasku kwarcowym, w prasach ceglarskich i zagęszczane przez walce prasujące. Surowcami wyjściowymi są cement, naturalny piasek kwarcowy i pigmenty barwne na bazie tlenku żelaza. W celu zmiany określonych właściwości zaprawy można dodawać inne materiały i środki. Powierzchnie dachówek są najczęściej gładkie; chropowate powierzchnie uzyskuje się przez wpiekanie granulatu barwnego.

Według kształtu rozróżnia się:

 dachówki z zakładką (IL), profilowane lub płaskie,

 dachówki bez zakładki (NL),

 dachówki z regularną krawędzią przednią (RF),

 dachówki z nieregularną krawędzią przednią (IF).

W rezultacie różnorodności modeli, dachówki mają różne wymiary. Łączne długości dachówek wynoszą zwykle 420 mm i średnie szerokości licowe 170, 200 i 300 mm.

Wymagania
DIN EN 490 wymienia następujące wymagania materiałowe, które należy badać: długość zawieszenia (l1 ), prostokątność, szerokość licową (cw ), równość, otwory mocujące, nośność, wodoszczelność, mrozoodporność, noski do zawieszania.

Dachówki oznakowuje się według normy, jak następuje (przykład):

dachówka cementowa EN 490-IL-30-RF-300x330-4,5, EN 490 - główny numer normy,
IL - z zakładką,
30 - wysokość profilu d w mm (por. rys. 1),
RF - regularna krawędź przednia,
300 - szerokość licowa cw w mm (por. rys. 2),
330 - długość zawieszenia l1 w mm (por. rys. 3),
4,5 - masa w kg.

Krycie dachówką jest starym i popularnym w całej Europie sposobem krycia dachów spadzistych. Pokrycie dachówką musi zabezpieczać od deszczu w zwykym rozumieniu tego określenia. Natomiast wodoszczelności nie można oczekiwać od żadnego pokrycia. Wodoszczelność zapewniają specjalne uszczelnienia.

Zabezpieczenie od deszczu przez pokrycie dachu dachówką osiągane jest przez:

 poziome i pionowe nakładanie się dachówek,

 pochylenie powierzchni dachu.

Rozróżnia się dachówki z lub bez połączenia zakładkowego, które są wytwarzane jako:

 dachówki pasmowe,

 dachówki prasowane,

 dachówki formowane ręcznie.

Dachówki z połączeniem zakładkowym mogą mieć zakładki boczne, zakładki ciągłe albo przerywane, lub zakładki podwójne. Krycie dachówkami z zakładką odbywa się jako pojedyncze.

Krycie dachówką bez zakładek odbywa się jako:

 pokrywanie przez zawieszanie,

 krycie dachówką holenderską z kryciem górnym lub bocznym,

 pokrycie mnich - mniszka,

 pokrycie dachówką karpiówką jako: - pokrycie podwójne "w łuskę", - pokrycie "w koronkę", - pokrycie pojedyncze.

Wskazówki praktyczne
Normalne pochylenie dachu jest to dolna granica spadku, przy której pokrycie w praktyce okazuje się nieprzepuszczalne dla deszczu.

Minimalne pochylenie dachu jest to najniższa granica spadku, której nie zaleca sie przekraczać. Minimalne pochylenie dachu jest zazwyczaj podawane przez producenta pokrycia dachowego.
Przy wykonywaniu pokryć dachu dachówkami oprócz utrzymania normalnego pochylenia dachu obowiązują zasady ustalone przez dekarzy, które należy traktować jako uznane zasady techniki.
Przy podwyższonych wymaganiach odnośnie do pokryć dachówkami należy przewidzieć dodatkowe środki zabezpieczające, do których należą:

 wodoszczelny podkład,

 podkład nieprzepuszczający deszczu,

 pokrycie dolne,

 zmniejszenie rozpiętości krokwi,

 wstawienie warstwy papy.

Podwyższone wymagania mogą dotyczyć:

 aspektów konstrukcyjnych, jak: - silnie urozmaicona powierzchnia dachu, - szczególny kształt dachu, - duże długości krokwi;

 przebudowy poddasza i wykorzystania go do celów mieszkaniowych;

 specjalnych warunków klimatycznych, jak: - burze, - deszcze nawalne (ulewne), -zaspy snieżne, -tworzenie się nawisów śniegu i lodu.

Alternatywa
Z punktu widzenia funkcjonalności i efektów estetycznych pokrycia dachowe dachówką cementową są porównywalne z dachówką tradycyjną (ceramiczną). Dachówka tradycyjna produkowana była z gliny, dachówka cementowa z betonu. Kształty i graniczny kąt pochylenia dachu różnią się częściowo.

Połączenia na rąbki, jak na przykład rąbek stojący podwójny i rąbek stojący kątowy, są najbardziej popularnymi technikami łączenia w pokryciach dachowych i okładzinach ściennych z różnych metali.

W połączeniach na rąbki wyróżnia się głównie rąbki stojące: rąbki kątowe i rąbki podwójne. Stanowią one podłużne połączenia poszczególnych arkuszy pokrycia lub okładziny. Obecnie przedstawimy kilka podstawowych wymagań odnośnie sposobu ich wykonania.
Wymagania
Po pierwsze, muszą one przejąć w nieszkodliwy sposób wydłużenia termiczne występujące w pokrywanej powierzchni. W tym celu między zagięciami poszczególnych arkuszy pozostawia się szczelinę 3-5 mm, nad którą nastąpi właściwe wykonanie rąbka (rys. 1).


Po drugie, w rąbku ma się znaleźć zamocowanie arkuszy w postaci żabki. Stałe lub przesuwne żabki osadzone na konstrukcji podkładowej zostają z rąbkiem silnie zespolone w procesie jego wykonania. Tego rodzaju połączenie, przenoszące siły, zabezpiecza dach przed zsunięciem się, a także przed uniesieniem.

Po trzecie, takie połączenie arkuszy przy wystarczającej wysokości rąbka gwarantuje w każdym wypadku dach "deszczoodporny". Dla niektórych pochyleń dachu przewiduje się specjalne sposoby wykonania połączeń poprzecznych.

W fachowej praktyce dekarskiej ustalono dla rąbków stojących podwójnych minimalną ich wysokość 23 mm. Często jednak wymaga się wysokości rąbka stojącego 30 mm, aby zapobiec zalaniu go wodą, na przykład przy tworzeniu się nawisów lodowych.

Wykonanie rąbka kątowego lub podwójnego zostanie pokrótce wyjaśnione za pomocą kilku szkiców sytuacyjnych.

Rysunek 5 ukazuje arkusz wstępnie zaprofilowany, tzn. z zagięciami brzegowymi wykonanymi na przykład na zaginarce rolkowej. Szerokość takiego arkusza określa się umownie, tak jak na rysunku.

Po położeniu arkusza następuje jego mechaniczne mocowanie za pomocą żabek. Zależnie od sytuacji budowlanej stosuje się żabki stałe lub przesuwne. Pokazane na rysunku 6 żabki przesuwne zawiesza się na zagięciu arkusza i mechanicznie przybija do podkładu sztyftami (co najmniej ocynkowanymi ogniowo) wielkości 2,8/25 mm.

Opór takiej żabki na wyrywanie wynosi 560 N. Dopuszczalne są też sztyfty o trzpieniu grubszym od 2,8 mm, przy głębokości zagłębienia w podkład co najmniej 20 mm. Gdy wymagany jest jeszcze większy opór przeciw wyrywaniu, każdą żabkę można mocować dwoma wkrętami płaskimi 4,0/25 mm. Średni opór na wyrywanie powiększa się wtedy do 1600 N. Obowiązują podane w tabelach minimalne odstępy żabek. Przy ukierunkowaniu żabek bierze się pod uwagę temperaturę podczas układania, dla zapewnienia później możliwości przesuwu zarówno w kierunku rozszerzania się, jak i kurczenia.

Na rysunku 7 pokazano nałożenie (zawieszenie) następnego arkusza.

Wyraźnie jest widoczny odstęp obu zagięć (3-5 mm) oraz wielkość zakładu obu zagięć. Po maszynowym zamknięciu rąbka otrzymuje się rąbek kątowy stojący przedstawiony na rysunku 8.

Jeżeli rąbek stojący kątowy z przyczyn architektonicznych ma być też użyty do pokrycia dachowego, to obowiązuje wtedy minimalny spadek dachu 25!.

Jeżeli dalej będziemy zaginać rąbek stojący kątowy, to powstaje wtedy rąbek stojący podwójny (rys. 9).

Połączenia poprzeczne w blaszanych pokryciach dachowych i okładzinach elewacyjnych są to specjalne rozwiązania styków, wykonywane prostopadle do połączeń arkuszy przebiegających zwykle w podłużnym kierunku. Połączenia poprzeczne mogą okazać się konieczne, jeśli chcemy ograniczyć długości arkuszy do określonej wartości.

Rodzaj połączenia poprzecznego zależy od nachylenia dachu. Przy tym obowiązuje zasada: im mniejsze nachylenie dachu, tym większe są wymagania co do szczelności połączenia poprzecznego. Tutaj są możliwe różnorodne wykonania:

 rąbek leżący pojedynczy,

 rąbek leżący pojedynczy z dodatkową zakładką,

 rąbek leżący podwójny (bez taśm uszczelniających),

 uskok spadku,

 wodoszczelne wykonanie zależnie od użytego materiału.

Wymagania
Połączenia poprzeczne w konstrukcjach dachów i elewacji są pożądane albo z przyczyn optycznych, albo też technicznych. Jeżeli połączenia poprzeczne zadysponowano z przyczyn technicznych, muszą one spełniać wymagania dotyczące sposobu ich uformowania, podane w wytycznych wykonania. Z reguły są one uzależnione od nachylenia połaci dachu. Związane jest z tym wymaganie co do deszczoodporności, które może nawet dojść do wymagania wodoszczelności. Połączeniami poprzecznymi wynikającymi z przyczyn technicznych mogą być np.: połączenia w celu przejęcia termicznych wydłużeń arkuszy.

Poniżej przedstawiono rodzaje połączeń poprzecznych dla dachów wodoszczelnych o różnych nachyleniach:

Wodoszczelne połączenia poprzeczne
Wodoszczelne połączenia poprzeczne mogą być w większości stosowane niezależnie od nachylenia dachu - jako lutowane, nitowane, z uszczelkami, jako łączone na rąbki podwójne i styki zgrzewane. Zależnie od użytego materiału, wodoszczelne połączenia poprzeczne można wykonywać opisanymi dalej sposobami.

Przez pokrycia blaszane rozumie się też specjalne ich detale, na przykład kosze. W przypadku koszy o spadku osi kosza od 15! dopuszcza się w wytycznych "pojedynczy zakład". Szerokość zakładu wynosi co najmniej 10 mm. Dla koszy ołowianych obowiązują odrębne wymagania. W zasadzie wszelkie połączenia i zamocowania należy tak ukształtować, aby elementy połaci dachowej mogły bez przeszkód dostosować się do różnych warunków temperaturowych, bez powstawania w nich nieszczelności.

Należy tutaj wyjść z różnicy temperatur 100 !C, przy czym powinna być uwzględniona temperatura w czasie układania. Pokrycia blaszane i okładziny ścienne muszą być ponadto zabezpieczone przed uniesieniem (oderwaniem) i innymi uszkodzeniami powodowanymi przez wichurę.

Rąbek leżący pojedynczy
Rąbek leżący pojedynczy składa się w zasadzie z dwóch zahaczonych o siebie odgięć pełnych na brzegach zastosowanych blach.
Taka forma połączenia poprzecznego, stosownie do wytycznych technicznych, może być użyta przy spadku dachu ponad 25!.

Rąbek leżący pojedynczy z dodatkową zakładką

Niejako opierając się na zasadzie rąbka leżącego pojedynczego, przez dodatkową zakładkę uzyskuje się wyższy stopień bezpieczeństwa w odniesieniu do deszczoodporności.

Stosując wykonanie pokazane na rysunku 2, otrzymuje się szersze zachodzenie na siebie blachy. Taka forma rąbka leżącego może być stosowana przy nachyleniach dachu aż do 10!. Szerokość odgięć pełnych zależy tutaj, jak i w przypadku rąbka leżącego pojedynczego, od długości arkusza i wynikającego stąd wydłużenia lub skurczenia arkuszy przy zmianach temperatury.

Uskok spadku

Uskok spadku to rozwiązanie konstrukcyjnie kosztowniejsze od opisanych wcześniej połączeń poprzecznych, gdyż musi ono być uwzględnione już w przygotowaniu konstrukcji podkładowej.

Uskoki spadku wykonuje się z zagięciem, które jest zabezpieczone przeciw obsunięciu się za pomocą żabki pojedynczej lub pasmowej. Arkusz nakrywający zahacza o nawrót blachy i tym samym zamyka połączenie.

Przy minimalnej wysokości 60 mm uskok spadku nadaje się, według wytycznych technicznych, do utworzenia połączenia paprzecznego - aż do nachylenia dachu 3!.

Pokrycia dachowe ze stalowej blachy trapezowej składają się z cienkich arkuszy profilowanej blachy stalowej. Grubość blachy i kształt profili zależne są od obciążeń, jakim podlega pokrycie dachu oraz od rozpiętości dźwigarów.

Przykład: profil trapezowy 100/275/0,88 wysokość profilu/szerokość żebra/grubość blachy

Wskazówki praktyczne
Ugięcie profili z blachy stalowej w środku pomiędzy dźwigarami nie powinno przekraczać l/300 (l = odległość między dźwigarami). Ugięcie górnych pasów (prostopadłych do naprężeń) może wynosić maksymalnie 3 mm w przypadku nadbudówek.

Wolno stosować jedynie ocynkowane stalowe blachy trapezowe, zaopatrzone przez producenta w dodatkową powłokę antykorozyjną. W rozumieniu przepisów dopuszczających materiały budowlane do zastosowania w budownictwie, wstępne malowanie danej powierzchni nie stanowi dodatkowej ochrony antykorozyjnej.

Obciążenia o masie powyżej 100 kg (np. palety z materiałami budowlanymi) mogą być układane i przejściowo składowane jedynie w obszarze podpór arkuszy blachy trapezowej. W razie konieczności należy pomiędzy konstrukcją wsporczą, a dodatkowym obciążeniem ułożyć podkładki rozkładające obciążenie (np. belki drewniane).

Odwodnienie dachu należy umieścić w najniższych punktach. Należy je zamocować w sposób mechaniczny na konstrukcji wsporczej; nad zagłębieniami należy rozmieścić blachy maskujące.

W trakcie prac montażowych woda, która ewentualnie dostała się do dolnego pasa, nie powinna tam pozostawać; należy ją odprowadzić, nawiercając dolne pasy.

Przez podłoża pokryć blaszanych rozumie się, w ścisłym sensie, materiały zastosowane w danym wypadku, na których układa się pokrycie blaszane. Przykładem jest deskowanie. Podłoża w szerokim tego słowa znaczeniu to dach, na którym znajdzie się pokrycie.

Tutaj rozróżnia się zasadniczo dwa typy konstrukcji: wentylowane i niewentylowane.

Konstrukcje wentylowane, dawniej zwane potocznie "zimnym dachem", zostały w ten sposób obmyślone, aby pod ochronnym pokryciem blaszanym i pod niosącym je podkładem była wolna przestrzeń dla przepływu powietrza.

Konstrukcje niewentylowane, dawniej określane też jako "ciepły dach", oznaczają zasadniczo konstrukcje, w których z powodu ich zwartości rezygnuje się z wentylacji. Takie "jednołupinowe" dachy składają się z pewnej liczby warstw konstrukcyjnych o konkretnym przeznaczeniu. Stosuje się je już od ponad 25 lat, przede wszystkim w obiektach przemysłowo-usługowych, gdyż oszczędzają koszty i dają dobre wyniki.

Wymagania
Należy przestrzegać wymagań sprecyzowanych w normach i przepisach w zakresie ochrony cieplnej i wilgotnościowej. Ważnymi wymaganiami stawianymi konstrukcjom wentylowanym są zdefiniowane wielkości przekrojów otworów nawiewnych i wywiewnych służących do ich wentylacji, jak również wolnych przekrojów do przepływu powietrza w konstrukcji.

W przeciwieństwie do konstrukcji wentylowanych, w których można użyć wiatroizolacji (folii paroprzepuszczalnej), reguły techniczne dla "jednołupinowej", niewentylowanej konstrukcji nakazują położenie w niej paroizolacji. Ta ostatnia powinna być wykonana z folii metalowej lub z tworzywa z wkładką metalową. Miejsca przecieków są w niej kategorycznie wykluczone, gdyż w wadliwych miejscach powstałoby wielokrotnie wyższe ciśnienie niż by to wynikało z różnicy ciśnień cząstkowych pary. Naprawdę wiatroszczelny budynek powinien zatrzymać sztucznie wywołane w nim podciśnienie!

Wykonanie
Podczas gdy w konstrukcji wentylowanej istnieje "wbudowany zawór bezpieczeństwa", mianowicie wentylacja, która choć w ograniczonym zakresie, ale jest w stanie wyprowadzić na zewnątrz przenikniętą do niej wilgoć lub tylko wilgoć budowlaną, to w przypadku konstrukcji "jednołupinowych" układ warstw funkcyjnych musi być przemyślany i trwale sprawny.

Dla obu rodzajów konstrukcji obowiązuje podstawowa zasada fizyczno-budowlana, że warstwy w kierunku od wewnątrz na zewnątrz powinny być coraz bardziej otwarte na dyfuzję, tzn. paroprzepuszczalne.

W przypadku konstrukcji wentylowanej oznaczałoby to paroizolację (przynajmniej folię paroprzepuszczalną) na nośnym podłożu (lub okładzinie), na tym powinna być izolacja termiczna (paroizolacja powinna być po jej "ciepłej" stronie!). Za nią następuje już warstwa wentylacyjna. Leżące na tym wszystkim pokrycie dachowe, na przykład na deskowaniu, nie wymaga rozpatrywania pod względem dyfuzyjno-technicznym.
Przy wymiarowaniu szczeliny wentylacyjnej należy pamiętać, że włókniste materialy izolacyjne mogą zwiększyć objętość nawet o 30%, co może zredukować wolną przestrzeń przepływu powietrza, w skrajnym przypadku likwidując ją.

Wentylowanie funkcjonuje w istocie na podstawie dwu czynników:
1) różnicy gęstości i ciśnienia między powietrzem wewnętrznym i zewnętrznym,
2) różnicy wysokości położenia otworów nawiewnych i wywiewnych oraz związanej z tym różnicy ciśnień.

Warunkiem dobrze funkcjonujacej wentylacji jest dlatego:

 usytuowanie otworów nawiewnych w najniższym punkcie lub otworów wywiewnych w najwyższym punkcie,

 możliwie równomierne rozłożenie otworów nawiewnych i wywiewnych na całej dlugości konstrukcji dachowej lub ściennej,

 ograniczenie długości krokwi do maksimum 12-15 m (i tym samym ograniczenie długości przestrzeni wentylacyjnych),

 minimalna wysokość przekroju dla przepływu powietrza w żadnym miejscu nie może być mniejsza od dopuszczalnej.

Jeżeli otwory nawiewne lub wywiewne będą za pomocą siatek lub blach perforowanych chronione przed owadami, należy to uwzględnić przy obliczaniu przekroju, np.: przy blachach perforowanych o otworach 5-8 mm redukuje się wolny przekrój wentylacyjny o około 50%.

Nawiew i wywiew w dachach
Otwory nawiewne i wywiewne (lub wolny przekrój dla przepływu powietrza) są zależne od nachylenia dachu. Reguły budowlane są pod tym względem następujące:
Nachylenie dachu poniżej 3! (5,2%) Do tej kategorii należą też dachy o spadku do wewnątrz i rynny wewnętrzne. Wolny przekrój wentylacyjny wynosi 1/200 (lub 5 promili) przypadającej powierzchni połaci.
Okrężna szczelina wentylacyjna powinna mieć szerokość minimum 2 cm. Zalecana minimalna wysokość przekroju przepływu powietrza wynosi 20 cm. Przy mniejszych wysokościach należy wykonać obliczenie.
Nachylenie dachu od 3! do 20! (5,2 do 36,1%) Wolny otwór nawiewny wynosi 1/500 (lub 2 promile) przypadającej połaci dachowej. Minimalna wysokość przekroju przepływu powietrza wynosi 10 cm. Dla nachyleń dachu do 10! szczeliny wentylacyjne powinny przebiegać możliwie na wskroś (od końca do końca).
Nachylenie dachu ponad 20! (> 36,1%) Wolny otwór nawiewny wynosi 1/500 (lub 2 promile) przypadającej połaci dachowej. Wolny otwór wywiewny wynosi 1/400 (lub 2,5 promila) przypadającej powierzchni dachu. Minimalna wysokość przekroju przepływu powietrza wynosi 5 cm.
Konstrukcje ścienne wentylowane od spodu Wolny otwór nawiewny wynosi 1/1000 (lub 1,0 promil) przypadającej powierzchni ściany. Wolny otwór wywiewny wynosi 1/800 (lub 1,25 promili) przypadającej powierzchni ściany. Minimalną wysokość przekroju przepływowego określa się na 2 cm. Dla wentylowanych od spodu kopuł i paraboloid obowiązuje następująca uproszczona formuła na wolny przekrój przepływowy: 1 m długości krokwi równa się 1 cm przekroju przepływowego co najmniej jednak wysokość 6 cm.

Wskazówki praktyczne
W przypadku konstrukcji nad pomieszczeniami o podwyższonej wilgotności należy w szczególnych sytuacjach sprawdzić prawidłowość ochrony wilgotnościowej obliczeniowo (DIN 4108-3).

Przy dachach płaskich, w pewnych wypadkach, może okazać się konieczna dodatkowa wentylacja przymusowa. Dlugość dróg wentylacji nie powinna wówczas przekraczać 12-15 m.

Niniejsze opracowanie dotyczy rzemieślniczego wykonania pokryć dachowych i elewacji z blachy. W zależności od użytego materiału mogą wchodzić tutaj w grę różne sposoby wykonania - od rozpowszechnionej techniki rąbków stojących, poprzez łączenie blachy na listwy, aż do spłaszczonych rąbków w kryciu dachów ołowiem.

W przeciwieństwie do samonośnych paneli, profili trapezowych itp., dla których wykonuje się oparcia (podpory) tylko w statycznie niezbędnych odstępach, w przypadku techniki rąbków stojących lub łączenia na listwy jest konieczna konstrukcja podkładowa pełnopowierzchniowa (nie ażurowa).

Wymagania
Do tej kategorii można ponadto zaliczyć okładziny z gotowych (prefabrykowanych) tafli blaszanych, np.: blach rombowych. Dzięki opisanej technice łączenia blach można uzyskać optycznie wyrazisty podział powierzchni elewacji.

Zależnie od rodzaju wykonywanych połączeń, w robotach blacharskich obowiązują odpowiednie wymagania. Na przykład wysokość gotowego rąbka stojacego podwójnego powinna wynosić co najmniej 23 mm.

W zależności od: zastosowanego rodzaju rąbka, technicznie wykonalnej metody tworzenia rąbka, spadku dachu, jak również od miejscowych warunków stosuje się odmienne wysokości rąbków. W żadnym wypadku wysokość rąbka nie może być mniejsza od minimalnej. Przy łączeniu na listwy wysokość zagięcia arkuszy z reguły wynosi 40 mm.

Za podstawową regułę należy przyjąć, że pokrycia blaszane nigdy nie powinny być wykonywane na dachach o spadku mniejszym niż 3! (jedynym wyjątkiem byłoby tu pokrycie ze stali szlachetnej łączone zgrzewarką rolkową). Przy dachach krytych blachą tytanowo-cynkową należy przedsięwziąć konstrukcyjne środki specjalne, jak wpuszczanie w rąbek taśmy uszczelniającej, jeżeli spadek dachu jest mniejszy niż 7!.

W dalszym ciągu zostaną przedstawione różne rodzaje rąbków i sposoby układania pokryć wraz z ich technicznymi szczegółami.

Rąbek pojedynczy
Najprostsze połączenie rąbkowe powstaje wtedy, gdy wykonamy zwyczajne nałożenie na siebie dwóch zagięć o różnej wysokości. Rąbek pojedynczy można stosować przy nachyleniach dachu > 45!, w nakrywach, obramowaniach, okładzinach ścian itp.

Rąbek stojący kątowy
Rabek stojący kątowy jest właściwie nie zamkniętym do końca rąbkiem stojącym podwójnym. Nadaje się on do gładkich powierzchni dachowych i prostoliniowych, podłużnych powierzchni, jak również w celu uzyskania optycznej strukturyzacji połaci przez powstanie efektownych cieni. Przede wszystkim należy pamiętać, że:

 na obszarach bogatych w opady śnieżne trzeba przestrzegać minimalnego nachylenia dachu 35! (70%) dla zapobieżenia zalaniu rąbków w sytuacji nawisów lodowych,

 w regionach o normalnych opadach trzeba przestrzegać minimalnego nachylenia dachu 25! (46,6%).

Rąbek stojący podwójny
Jeżeli dwa zagięcia o różnej wysokości zostaną ze sobą połączone w podłużnym kierunku przez podwójne przewrócenie występów blachy, mówimy o rąbku stojącym podwójnym. W przeciwieństwie do rąbka pojedynczego, w którym krawędź cięcia wyższego zagięcia jest widoczna, przy rąbku stojącym podwójnym nie widać już żadnych krawędzi cięcia.

Żabki umiejscowione w strefie zagięcia wskutek podwójnego sfałdowania stają się elementem składowym systemu i zapewniają tym samym przeniesienie siły zamocowania do podkładu. Zalecony minimalny spadek dla dachów z takim rodzajem połączeń pokrycia wynosi > 7!. Przy zachowaniu pewnych reguł, jest możliwe zejście jeszcze niżej - do spadku dachu > 3!. Jak już opisano, dla blachy tytanowo-cynkowej w razie zejścia poniżej granicy 7! są niezbędne określone środki specjalne.

Trzeba w tym miejscu jeszcze raz zaznaczyć, że wyżej wymienione dachy zaliczają się do deszczoodpornych, jednak nie są one wodoszczelne.

Specjalne wykonania rąbków stojących
Blachy już zaprofilowane w warsztacie mogą być łączone na rąbki stojące o specjalnym wykonaniu. Takie wariantowe odmiany znanych już wykonań mają często wyższe zagięcia. W przypadku pokrycia ze stali szlachetnej, zagięcia w strefie zakładu spaja się za pomocą zgrzewarki rolkowej, a następnie zamyka rąbkiem pojedynczym. W spoinie zgrzewanej są już zamocowane żabki. Dodatkowo dach wodoszczelny można zabezpieczyć przez położenie nadkładu obciążającego.

Łączenie na listwy
Systemy listwowe charakteryzują się stosowaniem drewnianej listwy, kwadratowej lub trapezowej, osadzanej na deskowaniu. Zagięcia poszczególnych arkuszy przylegają do listwy i są chowane pod nakrywę listwy, która także zachodzi na boczne zagięcia. Zagięcia arkuszy wynoszą około 40 mm.

Połączenia poprzeczne
Obok połączeń podłużnych, także połączenia poprzeczne są ważnym składnikiem pokrycia dachowego o określonym spadku.

Sposób wykonania połączeń poprzecznych zależy od wybranego pokrycia dachu i od jego nachylenia. Możliwe są tutaj wykonania podane w tablicy 1.




Do wykonania wodoszczelnych połączeń poprzecznych w zależności od materiału - nadają się rozwiązania podane w tablicy 2.

Niezależnie od tego, przy wszelkich technikach łączenia jest możliwe wykonanie uskoku spadku. Powstaje przy tym wysokościowa różnica (do 60 mm) poszczególnych płaszczyzn prowadzących wodę. Ogólnie biorąc, wykonanie to nadaje się do spadków dachu większych niż 5% (3!).

Jest to technika łączenia poszczególnych arkuszy (tafli lub wstęg blaszanych). Mocowanie odbywa się na żabki. Nadaje się ona do krycia dachów i na okładziny ścienne.

Aby stosować możliwie mało rąbków poprzecznych, używa się przeważnie arkuszy w postaci długich wstęg blaszanych (coils) o długości maks. do 10,0 m. Tafle blaszane spotyka się tylko jeszcze przy konserwacji zabytków. Dzięki rąbkom stojącym powierzchnie w ten sposób pokryte uzyskują przebiegającą od kalenicy do okapu wąską strukturę liniową. Opisana technika nadaje się z reguły do blachy miedzianej lub cynkowej (typu Titanzink/Rheinzink).

Minimalne nachylenie dachu > 7! (13 %).
Przy nachyleniach dachu od 3! (5 %) do 7! konieczne jest użycie taśmy uszczelniającej.
Przy długościach arkuszy > 10,0 m musi być wykonany, jako kompensator termiczny, uskok spadku o wysokości min. 60 mm.

Zakończenie rąbka w strefie okapu:

 stojący pojedynczy, jako ekonomiczne rozwiązanie,

 stojący okrągły, jako optycznie bardziej zadowalający, szczelniejszy na zacinający deszcz.

Wskazówki praktyczne
Uwaga na korozję kontaktową (galwaniczną)! Nie może być bezpośredniego połączenia między elementami z cynku, miedzi i stali. Ponieważ pokrycia blaszane nie są samonośne, niezbędne jest poszycie płaszczyznowe (np. z drewna świerkowego, klasa jakości I, d > 24 mm, szerokość deski 40 do 60 mm) z leżącą na nim warstwą rozdzielającą (np. papa bitumiczna na welonie szklanym, drobno piaskowana).

Alternatywy
Krycie na rąbki stojące kątowe: nachylenie dachu > 25! (47 %), struktura liniowa optycznie mocniejsza.
Krycie na listwy: nachylenie dachu 25! do 75!, szeroka struktura liniowa.

Pod pojęciem "materiałów rolowych z tworzywa sztucznego" rozumie się zarówno materiały z tworzywa jak i z kauczuku. Jako synonimu używa się określenia "materiały rolowe wielkopolimerowe". Materiały dachowe z tworzywa sztucznego są układane na dachach płaskich jednowarstwowo. Grubość wstęgi powinna wynosić min. 1,2 mm.

Dachowe materiały rolowe z tworzywa sztucznego są produkowane na kalandrach (układach ogrzewanych walców, które pod wysokim ciśnieniem wyciskają plastyczny materiał w formie wstęgi o z góry określonych wymiarach) albo metodą wytłaczania z użyciem pras ślimakowych o pracy ciągłej. Do produkcji w większości przypadków stosuje się tę ostatnią metodę.

Wskazówki praktyczne - Rodzaje materiałów
Materiały rolowe z tworzywa sztucznego do pokrywania dachów płaskich można podzielić na termoplasty (plastomery) oraz elastomery.

Termoplasty dają się kształtować na gorąco, tzn. pod wpływem ciepła stają się plastyczne i w zależności od temperatury mogą nawet przejść w stan ciekły. Po ochłodzeniu twardnieją z powrotem.

Elastomery są tworzywami sztucznymi, które dzięki luźnemu usieciowaniu cząsteczek są elastyczne jak guma także bez dodatku plastyfikatorów. W przeciwieństwie do termoplastów nie są wrażliwe na podwyższanie temperatury w zakresie do maks. 200° !C, a ich struktura molekularna nie ulega zmianie w tym przedziale temperatury.

Najczęściej wykorzystuje się PVC, EPDM, EVA, ECB i PIB.

Układanie
Materiały rolowe dachowe z tworzyw sztucznych zabezpiecza się przed ssaniem wiatru mocując je mechanicznie, przyklejając lub stosując obciążenia dociskowe.

Połączenia wstęg z tworzyw termoplastycznych wykonujemy trzema następującymi metodami.

 Łączenie z rozmiękczaniem. Przy stosowaniu tej metody miejsce połączenia smarujemy odpowiednim rozpuszczalnikiem, a następnie łączymy wstęgi pod ciśnieniem w jedną całość.

 Zgrzewanie gazowe (z nadmuchem gorącego powietrza). Miejsca łączone zmiękczamy dmuchawą gorącego powietrza, a następnie podgrzane wstęgi łączymy pod ciśnieniem w jedną całość.

 Łączenie taśmami uszczelniającymi. Niektóre materiały rolowe z tworzywa sztucznego mogą być produkowane z taśmą uszczelniającą na brzegu, przykrytą taśmą ochronną. Można także zaklejać połączenia oddzielną taśmą na placu budowy.

Połączenia wstęg z elastomerów wykonujemy trzema innymi metodami.

 Klejenie klejem kontaktowym Powierzchnie łączone smarujemy klejem i dociskamy do siebie.

 Taśmy klejące topliwe Do łączenia służą specjalne tworzywa sztuczne, które po podgrzaniu i nadtopieniu wykazują w tym stanie bardzo dużą siłę klejenia.

 Taśmy uszczelniające.

Tradycyjne papy przeznaczone do układania na lepiku na gorąco są zdecydowanie wypierane przez papy termozgrzewalne, które układa się w ten sposób, że po nadtopieniu ich palnikami na propan-butan dociska się do zagruntowanego podłoża.

Osnowa szklana jest stopniowo wypierana przez poliestrową, która ma większą wydłużalność i tym samym lepszą odporność na ruchy podłoża. W celu zwiększenia odporności na promienie słoneczne asfalt poddaje się najpierw utlenianiu (oksydacji). Uzyskuje się tą drogą asfalt wolniej starzejący się (zjawiska łamliwości, łuszczenia), bardziej stabilny w wysokich temperaturach i niepękający w niskich temperaturach.

Jeszcze skuteczniejsze są dodatki modyfikujące, które intensywniej realizują wyżej podane cele. Jednym z nich jest APP (ataktyczny polipropylen), innym - SBS (styren-butadien-styren).

Działanie ich przedstawiono w tabeli 1.

Symbole pap produkcji krajowej przeważnie składają się z jednej litery, następnie jest podawana gramatura osnowy i zawartość asfaltu (gramatura i asfalt w g/m 2 ). Papy importowane (oraz w rosnącej mierze także i papy krajowe) mają indywidualne oznaczenia, ustalane dowolnie przez daną firmę. Z reguły nie podaje się w nich gramatury osnowy ani wagi asfaltu.

Wiele informacji znajduje się w kartach reklamowych. Przykładem mogą być karty firmy Tegola, w których podano - oprócz przygotowania powierzchni, zastosowania i techniki układania - następujące parametry techniczne: punkt mięknięcia, penetrację, elastyczność w niskiej temperaturze, stabilność w wysokiej temperaturze, wodoszczelność, absorbcję wody, paroprzepuszczalność, wytrzymałość na rozciąganie podłużne i poprzeczne, wydłużenie przy obciążeniu podłużnym i poprzecznym, wytrzymałość na rozrywanie przy obciążeniu podłużnym i poprzecznym, grubość, ciężar papy, jej długość, szerokość, wykończenie powierzchni dolnej i górnej.

Papy na tekturze budowlanej niezgrzewalne
Dzielą się na papy izolacyjne - otrzymywane przez zaimpregnowanie tektury asfaltem, podkładowe - otrzymywane przez obustronne powleczenie zaimpregnowanej tektury asfaltem, wierzchniego krycia (nawierzchniowe) jak podkładowe, ale z posypką gruboziarnistą (np. serycytową) z wierzchu, chroniącą przed promieniami słonecznymi oraz z posypką drobnoziarnistą (np. piaskową), chroniącą przed sklejaniem się w rolce. Stosowane są następujące symbole:
a) papy izolacyjne I/333 i I/400,
b) papy podkładowe P/333/1100, P/400/1200, P/400/1600,
c) wierzchniego krycia W/400/1200, W/400/1600 oraz kolorowe WK/400/1200 i WK/400/1600.
Stosowanie: rodzaj I - do tymczasowych izolacji przeciwwilgociowych i do ochrony izolacji termicznej przed wodą z betonów i zapraw, rodzaj P - do dolnych warstw pokryć dachowych oraz do izolacji wodochronnych, rodzaj W do wierzchnich warstw pokryć dachowych.

Papy na welonie szklanym niezgrzewalne i zgrzewalne
Otrzymuje się przez powleczenie welonu z obu stron asfaltem i wykonanie odpowiedniej posypki. Rozróżnia się papę podkładową P/100/1200 (niezg.), papę wierzchniego krycia W/100/1400 (niezg.) oraz WF/100/3000 (zgrzew.). Liczba 100 oznacza oczywiście gramaturę welonu.
Stosowanie - jak wyżej.

Papy na welonie szklanym i folii aluminiowej zgrzewalne (tzw. paroizolacyjne)
Otrzymuje się przez powleczenie asfaltem i wykonanie odpowiedniej posypki. Jest to papa zaliczana do specjalnych.
Stosowanie: paroizolacje w przegrodach budowlanych.

Papy na tkaninie szklanej (włóknie szklanym) zgrzewalne
Występują tu m. in. odmiany: podkładowa PF/200/4000 oraz PG/200/3000 i wierzchniego krycia WF/200/4000. Co najmniej u góry posypka. Liczba 200 oznacza gramaturę tkaniny (włókna), wyraźnie większą od gramatury welonu.
Stosowanie: izolacje wodochronne narażone na wstrząsy i spękania oraz na ruchy rozciągające.

Papy na włókninie (tkaninie) poliestrowej zgrzewalne
Dzielą się na wierzchniego krycia, np.: WF/180/3000, WF/250/4000 oraz podkładowe np.: PF/180/3000, PF/250/ 4000 i PM/150/2000. Co najmniej u góry posypka. Mogą mieć spodnią stronę gofrowaną i ponadto zabezpieczoną przekładką antyadhezyjną (np. z folii polietylenowej). Przekładka może znajdować się po obu stronach. Gofrowanie ułatwia rozprężanie się gazów, tym samym eliminując pęcherze.
Stosowanie: pionowe i poziome izolacje wodochronne, pokrycia dachowe, też jako paroizolacja.

Papy podkładowe na włóknie szklanym z folią aluminiową zgrzewalne (tzw. paroizolacyjne)
Górna powierzchnia z posypką, dolna - gofrowana + przekładka antyadhezyjna.

Papy perforowane na włóknie szklanym podkładowe (tzw. wentylacyjne)
Papy specjalne mogą mieć obustronną przekładkę antyadhezyjną. Otwory eliminują pęcherze i pęknięcia termiczne, zapewniając osuszenie dachu dzięki rozprężeniu się pary.
Stosowanie: remonty starych dachów, wentylacja pokryć dachowych. Układane na podłożu luźno (bez przyklejania lub zgrzewania) pod papę wierzchniego krycia.

Metodę zgrzewania stosuje się do pap bitumicznych lub bitumiczno-polimerowych zgrzewalnych, w których przy produkcji nałożono niezbędny bitum klejący w postaci grubszych powłok kryjących.

Wskazówki praktyczne
Przy układaniu papy metodą zgrzewania powłokę bitumiczną kryjącą nadtapia się palnikiem propanowym. Następnie wrolowuje się następną wstęgę w nadtopiony bitum pod naciskiem. Papę przykleja się do podłoża metodą zgrzewania punktowo lub na całej powierzchni. Przy układaniu na całej powierzchni, nabrzmienie papy przemieszcza się przed rolką na jej całej szerokości.

W strefie styku dachu zgrzewanie może być wykonywane metodą przewracania. Metodę tę zaleca się koło detali wrażliwych na temperaturę. W tym celu wstęgę rozkłada się na miejscu kawałkami, np. jednometrowymi, spodnią stronę nadtapia na całej powierzchni, przewraca i lekko dociska.

Do operacji zgrzewania stosuje się palniki propanowe z głowicami o różnej średnicy. Do zgrzewania na całej powierzchni najlepsze są palniki wielopłomieniowe (z reguły cztery do siedmiu głowic).

Palniki przeznaczone do osuszania połaci dachowych (tak zwane palniki "Bully" lub "Turbo") nie powinny być używane do układania pap zgrzewalnych, ponieważ powstaje niebezpieczeństwo, że nośna wkładka papy zostanie uszkodzona przez przegrzanie.

W celu powiększenia zakresu plastyczności pap bitumicznych modyfikuje się masę bitumu podestylacyjnego za pomocą określonych rodzajów polimerów (głównie kauczuku syntetycznego). Zależnie od rodzaju dodanego polimeru, rozróżnia się bitumy elastomerowe i bitumy plastomerowe.

Wskazówki praktyczne

Bitumy elastomerowe
Do modyfikacji służy styren-butadien-styren.
Bitumy elastomerowe wykazują objawy sprężystego zachowania się (są "gumopodobne"), są giętkie nawet w niskich temperaturach i wysoce odporne na procesy starzenia się.
Zastosowanie: na powłokę kryjącą papy bitumiczno-elastomerowej.

Bitumy plastomerowe
Do modyfikacji służy ataktyczny polipropylen.
Bitumy plastomerowe zachowują się termoplastycznie (zjawisko szybko występujące), mają wysoki punkt mięknienia i dużą odporność na starzenie się. Dzięki wysokiej odporności bitumów plastomerowych na promieniowanie UV, papy z tych bitumów mogą być stosowane na warstwę wierzchniego pokrycia nawet bez posypki łupkowej.
Zastosowanie: na powłokę kryjącą papy bitumiczno-plastomerowej.
Na warstwę wierzchnią pokryć dachowych zaleca się dziś z reguły tylko papy bitumiczno-polimerowe.

Wyróżniamy dwa rodzaje zielonych pokryć dachowych, w zależności od sposobu użytkowania jak również warunków technicznych.

Uprawa ekstensywna
Do uprawy ekstensywnej dobieramy takie rodzaje roślinności, która w znacznej mierze rośnie i rozwija się bez ingerencji człowieka. Dzięki temu takie pokrycie dachu wymaga zwykle tylko niewielkiej pielęgnacji.

Wykorzystuje się do tego rośliny o szczególnej zdolności przystosowania się do skrajnych warunków atmosferycznych i stanowiska, jak mchy, gatunki rozchodnika, zioła i trawy. Zaletami uprawy ekstensywnej jest stosunkowo proste wykonanie zielonej powłoki dachu, jej niewielka grubość i masa.

Uprawa intensywna
Uprawa intensywna wymaga więcej starania przy pielęgnacji roślin; sadzimy trawy, byliny i krzewy, zakładamy trawniki, a niekiedy także hodujemy drzewka. Rośliny mają wyższe wymagania jeśli chodzi o podłoże, jak również podlewanie i nawożenie. Pracochłonność i koszty są większe niż przy uprawie ekstensywnej, podobnie większa jest grubość warstwy i jej masa. Więcej trudu wymaga także pielęgnacja.

Warstwy funkcjonalne - Wskazówki praktycznePoniższy rysunek przedstawia warstwy pokrycia zielonego dachu, spełniające różne funkcje. W zależności od przyjętej formy zazielenienia w konkretnym przypadku kilka funkcji może spełniać jedna warstwa, jeśli odpowiednio dobierzemy materiały.

Dalej podano specjalne wskazówki dotyczące warstw dachu zielonego.

1. Warstwy dachowe

 Konstrukcja nośna
Możliwe są wszelkie rodzaje konstrukcji, pozwalające na przeniesienie obciążeń statycznych. W obliczeniach należy przyjmować masę zieleni dachowej w stanie nasyconym wodą.

 Paroizolacja
Dla zabezpieczenia przed szkodliwym skraplaniem się wody w przekroju dachu także wtedy, gdy ewentualnie woda stoi na warstwie uszczelniającej (np. wskutek nawadniania zastoinowego) należy zastosować paroizolację o wystarczająco wysokim oporze dyfuzyjnym. Nadają się do tego szczególnie materiały rolowe z wkładką z taśmy metalowej. W poszczególnych przypadkach może być przeprowadzone badanie oporu dyfzyjnego.

 Izolacja cieplna
W przypadku dachów pokrytych zielenią w uprawie intensywnej należy stosować materiały izolacyjne o podwyższonej odporności na zgniatanie. W przypadku dachów pokrytych zielenią w uprawie ekstensywnej można stosować materiały izolacyjne o symbolu WD.

 Warstwa uszczelniająca i chroniąca przed wrastaniem korzeni
Funkcję ochrony przed wrastaniem korzeni może spełniać warstwa uszczelniająca przy odpowiednim doborze materiałów. Odporność takiej warstwy uszczelniającej na przerastanie korzeni musi być zbadana.

2. Warstwa oddzielająca i poślizgowa
Między warstwą uszczelniającą a warstwami składającymi się na podłoże należy umieścić warstwę oddzielającą i poślizgową (np. z folii polietylenowej).

3. Warstwa ochronna
Funkcją warstwy ochronnej jest zapewnienie trwałej ochrony przed uszkodzeniem warstwy uszczelniającej i chroniącej przed wrastaniem korzeni zarówno w czasie budowy jak i użytkowania.

Zależnie od obciążenia można zastosować np.:

 runo lub matę ochronną,

 beton ochronny,

 asfalt lany,

 odpowiednie materiały, które mogą wypełniać jednocześnie funkcję drenażu i gromadzenia wody.

Wszelkie połączenia i zakończenia trzeba odpowiednio zabezpieczyć.

4. Warstwa drenażowa lub magazynująca wodę
Ta warstwa odprowadza nadmiar wody lub gromadzi wodę z opadów atmosferycznych dla nawadniania roślin. Grubość tej warstwy i dobór materiałów zależy od rodzaju zieleni i od wykonania podłoża dla roślin. W wersji jednowarstwowej funkcję drenażu i magazynowania wody przejmuje podłoże dla roślin.

5. Warstwa filtracyjna
Ta warstwa zapobiega wypłukiwaniu drobnych cząstek glebowych, a przez to zamulaniu warstwy drenażowej. W charakterze warstwy filtracyjnej stosuje się z reguły runo z tworzywa sztucznego.

6. Podłoże dla roślin
Zapewnia ono roślinom bazę dla ich rozwoju, a więc składniki pokarmowe, wodę, powietrze i podparcie mechaniczne. Skład odpowiedniej do tego celu ziemi lub mieszanki podłoża zależy od indywidualnego zadania, jakie ma spełniać zieleń w danym przypadku. Zależnie od rodzaju uprawy można przyjmować w obliczeniach następujące wartości orientacyjne grubości nadkładu i obciążenia powierzchniowego.

7. Rośliny

8. Warunki budowlane

Nachylenie
Dla uprawy ekstensywnej i prostej uprawy intensywnej dachy powinny z reguły mieć nachylenie min. 2 %.

Jeśli zieleń w uprawie ekstensywnej jest zakładana na dachu o nachyleniu mniejszym niż 2%, to ze względu na wymogi odprowadzania wody należy przewidzieć warstwę drenażową o odpowiedniej grubości. W wersji jednowarstwowej wymagania te musi spełniać jedna warstwa odpowiedniej grubości.

Dla zieleni w uprawie intensywnej o nawadnianiu zastoinowym dach powinien być wykonany bez nachylenia.

Odwadnianie
Odwadnianie należy zaprojektować zgodnie z wymaganiami norm. Należy przyjąć następujące współczynniki odpływu ??w zależności od nachylenia dachu, jak również grubości podłoża dla roślin:

 dla dachów o nachyleniu do 5 % - przy grubości nadkładu > 50 cm ??= 0,1, - przy grubości nadkładu 25 - 50 cm ??= 0,2 , - przy grubości nadkładu 10 - 25 cm ??= 0,3, - przy grubości nadkładu < 10 cm ??= 0,5,

 dla dachów o nachyleniu > 5 % - niezależnie od grubości nadkładu ??= 0,7.

Ochrona przeciwpożarowa
Jeśli zgodnie z wymogami prawa budowlanego połać dachowa musi mieć odporność na rozprzestrzenianie się ognia drogą powietrzną i promieniowanie cieplne ("dach twardy"), to należy mieć na uwadze co następuje.

 Zieleń intensywną należy oceniać jako "dach twardy".

 Zieleń ekstensywną można oceniać jako "dach twardy" wtedy, gdy: - podłoże dla roślin wykazuje przewagę składników mineralnych (co najwyżej 20% składników organicznych), - grubość warstwy podłoża dla roślin wynosi co najmniej 3 cm, - stosowane są rośliny o niewielkiej zapalności, - zachowany jest wolny od roślin odstęp od elementów przebijających połać dachu jak również wszelkich połączeń wynoszący co najmniej 50 cm.

Zabezpieczenie przed ssaniem wiatru
O ile podłoże z roślinami stanowi docisk konieczny dla zabezpieczenia pokrycia dachowego przed ssaniem wiatru, to masy i grubości warstw powinny odpowiadać DIN 1055, cz. 4. Ewentualnie należy zabezpieczyć krawędzie i narożniki przez pogrubienie warstw w tych miejscach i/lub kombinację z posypką żwirową, lub okładzinami z płyt.

Dla ochrony przed wywiewaniem podłoża dla roślin czy też samej roślinności, szczególnie do momentu całkowitego zakorzenienia się, może być konieczne zastosowanie specjalnych środków:

 dobór stabilnego podłoża,

 nawadnianie podłoża w fazie przyjmowania się roślin,

 założenie tkaniny chroniącej przed erozją,

 zastosowanie środków poprawiających zwięzłość podłoża,

 zastosowanie metody wysiewu na mokro,

 przykrywanie podłoża roślinami tworzącymi darń, wstępnie wyhodowanymi,

 zakotwiczenie w gruncie krzewów o większej wysokości.

System renowacji dachów płynnymi foliami tworzywowymi służy do pokrywania dachów płaskich jednoskładnikowymi, płynnymi, gotowymi do użycia foliami w celu ich uszczelnienia, modernizacji lub konserwacji. Dzięki tej metodzie uzyskujemy powierzchnie dachowe wolne od spoin i szczelin.

Metoda ta nadaje się zarówno do stosowania w przypadku dachów betonowych, jak i dachów pokrytych papami bitumicznymi.

Najbardziej popularne są folie dachowe na bazie:

 wodnych dyspersji akrylowych,

 wodnych dyspersji bitumicznych,

 żywic poliuretanowych.

Rzadziej są stosowane płynne folie bazujące na innych żywicach sztucznych.

Wykonawstwo

 Przygotowanie podłoża: Małe pęcherze i pofałdowania oraz odstające części w obszarach spoin i styków starej powłoki należy usunąć mechanicznie. Duże pęcherze są nacinane i przyklejane. Tak przygotowaną powierzchnię należy następnie dokładnie oczyścić.

 Warstwy gruntujące: Zastosowanie warstw gruntujących jest niezbędne tylko w następujących przypadkach: - w strefach wymiany wody, - w obrębie wód stojących, - na problematycznych podkładach jakimi są np.: tworzywowe folie dachowe niewiadomego pochodzenia.

 Wykonanie powłoki: Wykonanie powłoki jest realizowane jednakowo we wszystkich obszarach dachu, mianowicie: - nałożenie płynnej folii, - ułożenie ("wciśnięcie") w świeżą folię włókna poliestrowego, - nałożenie powłoki nawierzchniowej z płynnej folii.

 Przepusty w dachu i inne problematyczne strefy W tych przypadkach jest konieczne wykonanie mankietów z włókniny z nacięciami w strefie dolnej mankietu na długości ok. 2 cm w odstępach ok. 1,5 cm (rys. 2). Przepusty dachowe pokrywa się uprzednio płynną folią, w którą wciska się przygotowane wcześniej mankiety z włókniny. Mankiety leżące na podłożu w kształcie gwiazdy przykrywa się kołnierzem z włókniny kładzionym w płynnej folii. Czynności te można wykonać "mokro na mokro" lub po upływie 24 h. Nałożenie warstwy nastnawierzchniowej wykonuje się po wyschnięciu pierwszej warstwy.

 Wykonanie powłoki dachowej: Powłokę dachową uszczelniającą wykonuje się dwuetapowo tzn.: po nałożeniu warstwy płynnej folii i wtłoczeniu w nią włókniny poliestrowej należy odczekać do momentu utwardzenia się (wyschnięcia) masy. W drugim etapie (w normalnych warunkach pogodowych po ok. 24 h), następuje nałożenie warstwy nawierzchniowej folii. Folię nakłada się przy pomocy zwykłego wałka.

Zalety:

 płynne folie dachowe na bazie żywic syntetycznych są odporne na działanie warunków atmosferycznych,

 łatwe w rozprowadzaniu przy pomocy wałka lub pędzla nawet w miejscach trudno dostępnych, takich jak: przepusty dachowe, przyłącza, wykończenia w obrębie attyki, kominów, świetlików itp.,

 charakteryzują się przepuszczalnością pary wodnej,

 folie są dostarczane w postaci gotowej do użycia,

 jednoskładnikowe,

 po utwardzeniu trwale elastyczne nawet w temperaturach ujemnych,

 powierzchnia dachu nie posiada spoin i szczelin,

 jasna kolorystyka powoduje obniżenie temperatury wewnątrz budynku,

 stosowane jako konserwacja lub uszczelnienie dachu.

Wady:

 nakładanie jest możliwe tylko przy temperaturach powyżej +5 !C.

Materiały udostępnione przez producenta płynnych folii dachowych:

Firma ENKE - Johannes Enke KG D-40 221 D.sseldorf Hamburger Str. 16

---