rodzaje i podział orek ORKI PODSTAWOWE
Ziębla- powinna być wykonana zawsze gdy nie siejemy roślin przed zimą. Mniejsze wygrzbiecenia na glebach piaszczystych, na glebach ciężkich będą duże. Woda z opadów łatwo wsiąka, a wygrzbiecenia zmniejszają spływy powierzchniowe. Zwiększa zapasy wody w glebie oraz jej retencje, Zamarzająca woda rozsadza bryły i poprawia strukturę gruzełkowatą.
Siewna - orka zasadnicza wykonywana na średnią głębokość rozpoczyna zespół uprawek przedsiewnych pod rośliny ozime do 20cmPodorywka- płytka, wykonywana po zbiorach roślin. Orka ta tworzy na powierzchni warstewkę spulchnionej roli chroniąc wodę położoną głębiej. Płytka orka ma także duże znaczenie w gromadzeniu wody w okresie jesiennym.
ORKI UZUPEŁNIAJĄCE
Orka wiosenna - nie może być głęboka Przy suchej wiośnie powoduje dodatkowe przesuszenie. Przy normalnych opadach nie
Odwrotka -Orkę tę wykonuję się w celu przykrycia obornika rozrzuconego po polu po przejeździe roztrząsacza. Jest wykonywana na średnią głębokość.
ma większego znaczenia. Zalecana na glebie o słabej strukturze gdy po zimie gleba jest zasklepiona
Orki melioracyjne- wykonuje się specjalnymi pługami na głębokość 50 cm dla przewietrzenia gleby trzeba zmienić strukturę porowatą.
Sposoby wykonywania orek:
-jednostronna, dokładanie kolejnych skib do tego samego brzegu pola, wykonywana jest pługiem obracalnym lub wahadłowym, powierzchnia zaoranego pola jest równa
-w rozgon (rozorywka), dokładanie skib do brzegów składu, kończy się na środku składu, gdzie powstaje bruzda,
-w skład (w zgon) dokładanie skib do wcześniej wyoranego grzbietu na środku składu, na brzegach składu powstają 2 bruzdy,
-kombinowaną, łączącą orki w skład i rozorywki w celu ograniczenia liczby grzbietów i bruzd na zaoranym polu.
-orka w wąskie zagony polega na wyoraniu wąskich zagonów zbudowanych z 8-12 skib, poprzedzielanych bruzdami, rzadko jest stosowana, pełni rolę odwadniania terenu.
-orka w szerokie zagony orka ta ma szerokość zagonu- 24 skiby, rola orna jest w skład lib rozwał, oraz może być to orka kombinowana
-w figurę, rodzaj orki na polach o kształtach nieregularnych zaczynającej się od środka pola równolegle do brzegów specjalnie wytyczonego wieloboku, który zaoruje się najpierw w zgon; orkę tą kończy się na brzegach pola,
-w okółkę - rodzaj orki na polach o kształtach nieregularnych wykonywanej w ten sposób, że zaczynając od brzegów pola orze się je dookoła, a kończy w środku, gdzie małą nie zaoraną część zaoruje się w zgon lub rozgon; zaletą tej orki jest brak bruzd i grzbietów, a wadą pozostawianie omijaków (calizny) na zakrętach i trudności zakończenia orki.
-razówka- gdy nie ma czasu na zaoranie pola podorywką i orką siewną stosuje się orkę razówkę najczęściej pod oziminy w niesprzyjających warunkach pogodowych
-specjalna na glebach lekkich w celu zwiększenia miąższości poziomu próchnicznego i wprowadzenia masy organicznej, 40-60cm
Rodzaje orek i głębokość ich wykonywania:
-płytka, do 15 cm. to najczęściej podorywka,
-średnia, do 15-25 cm. to najczęściej orka siewna,
-głęboka, 25-35 cm. to najczęściej orka przedzimowa,
-pogłębiona, wykonywana sporadycznie w celu zwiększenia miąższości warstwy ornej, głębokość tej orki jest większa o kilka cm od orek głębokich,
-z pogłębiaczem, wykonywana rzadko w celu spulchnienia warstwy podornej (gdy wytworzy się podeszwa płużna), pług wyposaża się w pogłębiacz,
-orka agromelioracyjna (orka bardzo głęboka (45-60 cm) wykonywana specjalnym pługiem w celu poprawienia na kilka lat niekorzystnych właściwości profilu glebowego).
2)susza fizjologiczna Jeśli korzenie roś. Nie będą mogły zaopatrzyć cz. nadziemnych w wodę. Może być powodowana dużą koncentracją soli w podłożu - woda będzie tak silnie związana że system korzeniowy(siła ssąca) nie będzie w stanie jej pobrać. Pobieranie zachodzi na zasadzie różnicy stężeń więc jeśli gleba jest silniej wysycona jonami niż sok komórkowy to woda z rośliny jest wysysana na zewnątrz.
3)siedlisko i czynniki siedliska
W sensie rolniczym przez siedlisko rozumie się zespól naturalnych i sztucznych czynników zewnętrznych, które występując na danym obszarze wpływają na rośliny bezpośrednio i pośrednio. Wzajemne zależności miedzy organizmami żywymi a warunkami zewnętrznymi bada ekologia. Czynniki siedliska: ŚWIATŁO- w produkcji polowej nie mamy wpływu na długość promieniowania. Promieniowanie UV nie jest potrzebne do fotosyntezy ale zmniejszają się międzywęźla. Promieniowanie podczerwone (cieplne) jeśli długo będzie zachmurzenie może dojść do etiolacji(wybielanie pędów) Wskaźnikiem dostatecznej ilości promieniowania jest punkt kompensacji czyli stan równowagi pomiędzy procesem asymilacji a oddychaniem. Przy takim natężeniu roślina nie ginie, ale i nie przyrasta, gdyż asymiluje tyle węglowodanów ile wykorzystuje w procesie oddychania. TEMPERATURA- Poniżej temperatury minimalnej roś. przestaje rosnąć. W temperaturze optymalnej rośnie najlepiej i najszybciej a >niż maź dochodzi do denaturacji. Wernalizacja okres niskich temperatur niezbędnych do wytwarzania wernaliny która stymuluje rozwój kwiatów i owoców. Uparciuchy, pośpiechy, okres młodociany- w pierwszym roku przyrasta tylko masa wegetatywna. Wymarzanie - odwodnienie koloidów kom. Powodujących śmierć i mechaniczne uszkodzenie kom. przez kryształy lodu. Wysmalanie- zimą przy niskich temperaturach gdy nie ma śniegu i wieją wiatry. Polega na odwodnieniu cz. nadziemnej roś. często na terenach odkrytych zaleca się zadrzewienia śródpolne zapobiegające wysmalaniu. Wyprzenie- pod zlodowaciałym śniegiem. Gry gleba jest niezamarznięta roślina zaczyna oddychać, następuje niepełne spalanie cukrów do alkoholi i zatrucie rośliny. Rozwija się pleśń śniegowa. Wysadzanie na glebach silnie pęczniejących wczesną wiosną i jesienią gdy gleba zamarza i rozmarza roślina jest podrywana i wysadzana z gruntu korzenie tracą łączność z podłożem. Wymoknięcie- pole jest zalane wodą i rośliny się duszą POWIETRZE- Stężenie CO2 konieczne do tworzenia masy zielonej, zwiększa fotosyntezę, nadmiar może ograniczać transpiracje co powoduje poparzenie na skutek wzrostu temp. liści( 1000 ppm dawka szkodliwa). Można dokarmiać rośliny CO2 np. spalinami ale trzeba wyeliminować CO- 5ppm powoduje chlorozę (nieprawidłowe wytwarzanie lub zanik chlorofilu), opadanie pąków i kwiatów, NOx- 0,8ppm chloroza, nekroza, SO2-0,3ppm hamuje fotosyntezę, plamy między nerwami, nekrozy, opadanie liści, ETYLEN- 0,01ppm chloroza, opadanie pąków i kwiatów, przyśpieszenie starzenia się kwiatów. WIATR- rozprzestrzenianie szkodników, chwastów i chorób, erozja gleby, biczowanie roślin- skutek silnego wiatru, bezruch -szklarnie czasami powoduje opadanie kwiatów np. lilie, WODA- PPW- polowa pojemność wodna- maksymalne wysycenie wszystkich kapilar optymalna wartość 70-80%, WTW- współczynnik trwałego więdnięcia zależy od składu mech., WOD- woda ogólno dostępna, WŁD- trudno dostępna, WTD- trudno dostępna. Okresy krytyczne - zboża- strzelanie w źdźbło, ziemniaki i strączkowe- kwitnienie, pomidor i ogórek-zawiązywanie owoców, sałata- cały czas.
4) fotoperiodyzm
Długość naświetlania wpływa na rozwój roślin- na wydanie organów generatywnych. Rzędy z południa na północ. Rośliny z południa są to rośliny dnia krótkiego czyli gdy naświetlanie trwa do 12 godzin rośliny zakwitają. należą do nich kukurydza, soja, chryzantema, słonecznik, konopie. Rośliny dnia długiego pochodzą z północy i do wydania kwiatów wymagają 13-14 godzin naświetlania np.: rzodkiew, sałata, szpinak, kapusta pekińska. Gdy spóźnimy się z siewem prawie od razu zakwitną. Gdy dzień jest krótki roślina wydłuża fazę wzrostu wegetatywnego.
By wykorzystać zjawisko fotoperiodyzm mamy metody sterowania uprawą : termin siewu, dobór odmian do warunków uprawy, uprawa sterowana pod osłonami. Roślinami fotoperiodycznie obojętne to pomidor, fasola.
6)właściwości agronomiczne właściwości agronomiczne roli : rola sprawna to taka której warunki życia roślin są optymalne .jest porowata ale nie nadmierni pulchna, bez wolnych przestrzeni. Jest umiarkowanie wilgotna i świeża a jej wilgotność utrzymuje sie nawet w czasie suszy. Na sprawność roli wpływa: dobra uprawa, nawożenie organiczne, wapnowanie, uprawa, roślin strukturotwórczych, zacienienie przez gesty łan roślin, czynniki degradujące: nadmierne deszcze, gwałtowne ulewy, ugniatanie, gleby poprzez używanie zbyt często ciężkiego sprzętu, nadmiar soli, potasowej,
zachowania stanu sprawności sprzyja temu: staranna uprawa roli, wysokie nawożenie organiczne i mineralne wapnowanie, walka z chwastami, duży udział w płodozmianie roślin strączkowych i bobrowatych,
7)struktura gruzełkowata gleby
Stan gleby, w którym elementarne cząstki są połączone w agregaty co zapewnia warunki wodno powietrzne. Tworzywem klejącym są minerały ilaste i związki próchnicze. W utworach piaszczystych jest dużo elementarnych ziarenek, mało cząsteczek typu koloidalnego nie ma struktur gdyż nie ma układów klejących. Na strukturę gruzełkowatą wpływają czynniki naturalne - mróz( zamarzająca woda powoduje dehydratację koloidów. Czynnikiem agrotechniczne - uprawa roli, ziębla, nawożenie organiczne, rośliny strukturo twórcze( wieloletnie motylkowate z trawami) Czynnikami niszczącymi strukturę gruzełkowatą to - zabiegi uprawowe wykonane przy za małej lub dużej wilgotności, za dużo nawozów( jony jednowartościowe), częste uprawki pielęgnacyjne, intensywne opady( zaskorupienie, rozrywane), słońce, wiatr.