PYTANIA I ODPOWIEDZI NA EGZAMIN

Z NAUKI O POLITYCE

1.Koncepcje definiowania władzy i władzy politycznej

Władza - to możliwość wywierania przez jednostkę bądź grupę rzeczywistego wpływu na istotne okoliczności życia przez ukierunkowywanie własnego postępowania (władza nad sobą - indywidualna) lub postępowania innych osób (władza nad innymi - społeczna). Władza wykraczająca poza panowanie jednostki nad sobą - czyli władza społeczna - jest zdolnością ukierunkowywania zachowań innych ludzi niezależnie od tego, czy jest to zgodne z ich interesem i wolą.

1. definicja behawioralna - władza jako możliwość modyfikowania zachowania innych ludzi,

2. definicja teleologiczna (celowościowa) - władza jako spełnianie celów, wytwarzanie zamierzonych skutków,

3. definicja instrumentalna - władza jako możliwość stosowania szczególnych środków w celu osiągnięcia zamierzonego celu,

4. definicja strukturalna - władza jako specyficzny rodzaj stosunku między rządzącymi a rządzonymi,

5. definicja władzy jako wpływu - władza to możliwość wywierania wpływu, wpływ pojawia się wtedy, kiedy pojawia się autorytet,

6. definicja konfliktowa - władza jako źródło konfliktu, władza to również sposób rozwiązywania tego konfliktu,

Ze względu na charakter relacji można mówić o władzy:

• indywidualnej - panowania nad sobą i swym postępowaniem względem innych przez wybór między alternatywnymi wariantami zachowań;

• wspólnotowej - wynikającej z bezpośrednich relacji międzyosobniczych (np. rodzinnych, sąsiedzkich, towarzyskich, mafijnych),

• publicznej - obejmującej duże, niepowiązane więzami osobistymi społeczności, występującej w formie władzy państwowej, ekonomicznej, ideologicznej.

Władza wspólnotowa i publiczna należą do szerszej kategorii władzy społecznej. Mianem tym określa się stosunek społeczny zachodzący między jednostkami społecznymi lub grupami społecznymi, w którym jedna ze stron tego stosunku ma możliwość w sposób trwały i uprawniony narzucania własnej woli drugiej stronie, nawet pomimo jej oporu, i ma środki zapewniające kontrolę tego postępowania.

1. Władza jako stosunek społeczny, relacjonalne ujmowanie władzy

Władza jako stosunek społeczny

Po pierwsze: z władzą możemy mieć do czynienia wtedy, gdy jeden człowiek podporządkowuje się innemu jednorazowo i bez uczestnictwa osób trzecich jako obserwatorów.

Po drugie: władza może być jednorazową, nieutrwaloną w pewien sposób dominacją kogoś nad kimś.

Dlatego też rozszerzona interpretacja stosunku społecznego prowadzi do uznania za władzę jednorazowego i przypadkowego wymuszenia na kimś uległości.

Władza jest stosunkiem społecznym, w którym jedna strona podejmuje decyzje o pewnym stanie rzeczy, a druga je realizuje w sposób zgodny z decyzją i pod kontrolą decydującego. (J.Szczepański)

Wielkie zainteresowanie wywołuje próba odróżnienia władzy od: mocy, panowania, zarządzania, wpływu, kontroli i autorytetu.

Stosunek moc - władza:

Można zdefiniować to w następujący sposób: ktoś może mieć kogoś w swojej mocy, ale nie ma nad nim władzy. Jeżeli zatem jeden człowiek więzi drugiego w celu zmuszenia go do danego zachowania, to można uznać że ma go w swojej mocy. Z władzą będziemy mieli do czynienia wówczas gdy osoba więziona zastosuje się do poleceń czy żądań od niej oczekiwanych.

Stosunek panowanie - władza:

Można tutaj powiedzieć, iż panowanie wynika z przewagi, którą można wykorzystać do przeforsowania swojej woli, czyli zrealizowania władzy. Góruje się nad kimś sprawnością fizyczną, wiedza doświadczeniem, majątkiem i innymi warunkami. Tutaj bardzo łatwo można rozróżnić panowanie od władzy. Nie mając nad kimś władzy można mimo to mieć go w swojej mocy. Zaś nie mając nad kimś władzy nie można nad nim panować.

Stosunek zarządzanie - władza:

Można wyróżnić tutaj dwa istotne stanowiska: utożsamiające te kategorie i różnicujące. W tym drugim przypadku zarządzanie traktuje się jako pojęcie mające szerszy zakres niż władza.

Każda władza jest zarządzaniem, ale nie każde zarządzanie jest władzą. Można, bowiem sterować ludźmi ograniczając ich wolę, ale podporządkowanie się takiemu kierownictwu nie jest obligatoryjne - nie przewiduje się tutaj żadnych sankcji za zachowania niezgodne z proponowanymi.

Stosunek wpływ - władza:

Można tutaj wyszczególnić kilka punktów widzenia. Po pierwsze często pojęcia te utożsamia się, co nie wymaga rozwinięcia. Po drugie wpływ jest zakresowo szerszy niż władza. Władza to rodzaj wpływu, przy czym różnica polega tutaj na natężeniu zdolności do oddziaływania u jednej ze stron występującej tu zależności. Po trzecie władzę i wpływ wyraźnie się oddziela. Po czwarte podmiot decydujący i podmiot podporządkowany muszą być świadome zachodzącej między nimi reakcji.

Stosunek kontrola - władza:

Władzę i wpływ kojarzy się często z kontrolą. Jednakże wykonywanie kontroli jest często jednoznacznie z wykonaniem władzy. Ma to miejsce wtedy, gdy kontrolowany zdaje sobie sprawę z tego, iż jego zachowanie podlega obserwacji i postępuje się wówczas zgodnie z obowiązującymi go normami nie chcąc się narazić na ewentualne sankcje.

Stosunek autorytet - władza:

Pojęcie to jest używane nie tylko przy określeniu, iż „ktoś ma autorytet”, bądź „ktoś jest autorytetem” ale również, kiedy mówimy np.: o autorytecie ojca, nauczyciela, przełożonego, prezydenta, parlamentu. Podporządkowywanie się takiemu autorytetowi przypisujemy nie tyle czyimś predyspozycjom ile przyznanym mu uprawnieniom.

2. Władza w ujęciu instytucjonalnym

3. Władza państwowa, a władza polityczna

Władza polityczna to zdolność ukierunkowywania zachowań współzależnych społeczności o sprzecznych interesach za pomocą nakazów i zakazów egzekwowanych uznawanymi za dopuszczalne środkami, na tyle skuteczna i długotrwała, na ile uznawana przez podporządkowanych za prawomocną.

Naturalnym zadaniem generalnym władzy politycznej jest kreowanie i ochrona ładu umożliwiającego współżycie i współdziałanie podległej jej wpływom społeczności poprzez uzgadnianie zachowań i przezwyciężanie sprzeczności wewnętrznych i z innymi nacjami.

Władza społeczna - wspólnotowa i publiczna - może się opierać na dobrowolnej akceptacji mającej źródło w uznaniu jej autorytetu i prawowitości (legalizm) bądź na przymusie społecznym, a nawet przemocy fizycznej.

Władzę można też definiować w szerszy sposób:

A ma władzę nad B, gdy może spowodować, że B zrobi to, czego by nie zrobił bez oddziaływania A. Wtedy można wyróżnić pojęcie władzy negatywnej, która ma miejsce, gdy B postępuje odwrotnie w stosunku do woli A.

Według klasycznej definicji Maxa Webera, władza to dowolna możliwość wykonywania własnej woli w ramach danych stosunków społecznych bez względu na sprzeciw i na to, na czym ta możliwość się opiera.

Najważniejsze źródła władzy:

• przemoc

• przymus

• tradycja

• autorytet

• wiedza

Charakterystyka władzy

1. Pierwsza to płaszczyzna przedmiotowa będzie ona mówiła o tym, iż „władza należy do kogoś” bądź też, „że ktoś ma władzę”.

2. Druga to płaszczyzna podmiotowa mówi o tym, iż „władza coś postanawia, realizuje, pozwala, daje”.

Władza może być zarówno celem rywalizacji lub współpracy (walczyć o władzę, sprawować władzę), jak i środkiem do osiągnięcia czegoś (za pomocą władzy...).

Terminu władza używa się również w znaczeniu instytucji, np.: władza kościelna, władza partyjna, władza związkowa, władza samorządowa, władza państwowa, (te właśnie pojęcia na ogół uważa się za potoczne definicje władzy). Można nadać władzy również charakter przenośni, np.: władza piękna, władza ciemności, władza porządku, władza pieniądza itp.

1. Władza polityczna - czyli uprawnienie do tworzenia prawa włącznie z karą śmierci i w konsekwencji ze wszystkimi pomniejszymi karami w celu określenia i zachowania własności a także użycia siły społeczności do wykorzystania tych praw, oraz w obronie wspólnoty przed zagrożeniem zewnętrznym to wszystko dla dobra publicznego. (John Locke)

2. Władza polityczna - władza polityczna jako wszelka zorganizowana na zasadzie przymusu władza jednej grupy ludzi w stosunku do innej grupy ludzi. (Ujęcie marksistowskie)

3. Władza polityczna - zdolność podporządkowywania sobie woli organów państwa jako zbiorowości o złożonej strukturze nazywana społeczeństwem obywatelskim. (Zjawisko częste w trakcie wyborów)

4. Władza polityczna - władza polityczna, czyli możliwość podejmowania decyzji i kontrolowanie ich wykonania w sposobie uzyskiwania, chronienia i pomnażania dóbr publicznych oraz o sposobie i rozmaitych sposobach dystrybucji tych dóbr. (Pojęcie z encyklopedii politologii)

Władza państwowa (polityczna)

Typ władzy uniwersalnej, ogólnospołecznej, obejmującej ludzi zamieszkujących określone terytorium, sprawowanej przez specjalny aparat, wyodrębniony od ogółu ludności; władza państwowa opiera się w ostateczności na groźbie użycia przemocy fizycznej w formach przewidzianych prawem, przy czym rządzący mają współcześnie monopol dysponowania siłą fizyczną (faktyczna moc).

Bezpośredni podmiot tworzy personel polityczny organów państwa oraz funkcjonariusze administracji państwowej (biurokracja). Natomiast społecznym podmiotem władzy państwowej jest naród, lud, czyli ogół obywateli

Do głównych uprawnień podmiotu władzy państwowej należą uprawnienia prawodawcze, tj. do ustanawiania na gruncie konstytucji norm prawnych powszechnie wiążących, bez naruszania konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich, do dokonywania czynności aktualizujących obowiązki przewidziane przez już ustanowione normy (decyzje administracyjne podejmowane przez rząd, pion administracji ogólnej i służby wyspecjalizowane) oraz do wymierzania sankcji w stosunku do osób przekraczających normy prawne (wymiar sprawiedliwości oraz organa bezpośredniego przymusu: wojsko, policja, Służba Więzienna).

4. Co to jest wpływ polityczny?

5. Co to jest autorytet polityczny?

AUTORYTET POLITYCZNY: to szczególny autorytet jednostki lub grupy sprawującej władzę, który polega na zdolności wpływania na postawy i zachowania społeczeństwa poprzez wzbudzanie szacunku i uznania dla siebie i swoich decyzji. Podporządkowanie się niektórym autorytetom przypisujemy nie tyle czyimś predyspozycjom, ile przyznanymi im uprawnieniom. W tym sensie autorytet i władza są synonimami. Jednocześnie spotykamy się z sytuacjami, kiedy ktoś jest autorytetem ale nie posiada władzy i odwrotnie. Autorytet jest w tym przypadku szczególnym rodzajem władzy opierającej się na uznaniu społecznym, poparciu społecznym. Autorytet może być jedynie częścią szerzej rozumianej władzy, której towarzyszy przymus.

6. Relacje między władzą polityczną, wpływem politycznym autorytetem

7. Czym jest autorytet władzy a czym władza autorytetu?

8. Metody i środki sprawowania władzy politycznej?

9. Funkcje władzy politycznej

Funkcja integracyjna

Sprowadza się do realizacji i koordynowania konfliktowych działań podmiotów polityki wokół nadrzędnych wartości i interesów warunkujących trwałość systemu politycznego, w tym podmiotów władzy politycznej i systemu ogólnospołecznego

Funkcja dystrybucyjna

Wyraża się w narzuceniu kryteriów i regulacji podziału dóbr materialnych i niematerialnych pomiędzy podmioty. Wielkie znaczenie w dystrybucji dóbr i wartości ma budżet państwa. Narzędziem regulacji podziału różnych dóbr materialnych pozostaje prawo. Prawo służy do ustalenia reguł rozdziału dóbr i procedur wykonania decyzji.

Funkcja ochronna

Przejawia się w zapewnieniu zewnętrznego bezpieczeństwa systemu społecznego w otoczeniu międzynarodowym oraz bezpieczeństwa wewnętrznego, czyli trwałości systemowych reguł i mechanizmów gwarantujących m.in. stabilność pozycji podmiotu władzy politycznej.

Funkcja strukturotwórcza

Wiąże się z wytworzeniem socjopolitycznych podziałów w społeczeństwie oraz form organizacyjnych umożliwiających innym podmiotom udział w życiu politycznym, poprzez bezpośrednie lub pośrednie wpływanie na procesy decyzyjne w systemie politycznym.

10. Pojęcie interesu politycznego

INTERES POLITYCZNY: To świadome pragnienie skierowania polityki publicznej jako całości lub poszczególnych decyzji w konkretnym kierunku, postrzeganym przez zainteresowanego jako konieczny do osiągnięcia wcześniej uświadomionych celów. Na rynku dochodzi do konfliktów interesów politycznych. Interesy polityczne mogą zostać zorganizowane bądź w formie grup interesu, bądź też ruchów społeczno - politycznych, które skierowane są działanie nastawione na stworzenie konfiguracji interesów mogącej sprzyjać maksymalizacji zysków czerpanych przez zainteresowane strony.

11. Pojęcie i typologia potrzeb; Typologia Maslowa, typologia Biskupskiego i inne

Piramida potrzeb Maslowa:
1. potrzeby fizjologiczne - od zaspokojenia tych potrzeb uzależnione jest prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka,
2. potrzeby bezpieczeństwa - związane z dążeniem każdego człowieka do bezpieczeństwa osobistego i socjalnego,
3. potrzeby społeczne (przynależności),
4. potrzeby statusu (uznania i szacunku) - od ich zaspokojenia zależy poczucie wartości człowieka, jego pewność w siebie i poczucie własnej godności,
5. potrzeby samorealizacji.
Poza wymienionymi Maslow wyróżnia jeszcze dwa typy potrzeb, które nie są zauważalne u wszystkich ludzi: - potrzeba wiedzy, ciekawości, - potrzeby estetyczne. Maslow uważał, że niemożliwe jest pełne zaspokojenie wszystkich potrzeb przez człowieka, gdyż jego rozwój jest nieograniczony.

12. Relacja między potrzebami a interesami

Potrzeba psychiczna, motywacja to stan osoby doznającej poczucie niespełnienia (napięcie motywacyjne), czyli frustrację potrzeb, działający jako czynnik motywujący, skłaniający zatem jednostkę do aktywności, które mogą tę potrzebę zaspokoić. Inaczej - odczuwalny brak czegoś, który powoduje, że podejmuje się działania zmierzające do zapełnienia tego braku. Z potrzebami wiąże się pozytywna lub negatywna charakterystyka afektywna. Niezaspokojenie potrzeb niższego rzędu powoduje niemożność zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu.

Interes - zależność pomiędzy osobą a wynikiem jakiejś toczącej się sprawy, polegająca na korzyści (także niewymiernej), jaką ta osoba może odnieść przy odpowiednim rozstrzygnięciu (rezultacie, wyniku) sprawy. Posiadanie interesu może objawiać się w czynnym uczestniczeniu w sprawie i oddziaływaniu na nią bądź w samym oczekiwaniu na rozstrzygnięcie. Osoba posiadająca interes w sprawach urzędowych nazywana jest interesantem bądź stroną postępowania. Termin stosowany jest zarówno w języku potocznym (mieć w czymś interes) jak i w naukach społecznych, zwłaszcza w prawie i administracji. W szerszym znaczeniu interes może dotyczyć także ogółu jakiegoś rodzaju spraw bądź wielu osób (zbiorowości).

13. Pojecie grup interesu, zasoby, zasady działania

Grupa interesu - grupa nie będąca aktorem politycznym, lecz chcąca wywierać wpływ na zarys polityki prowadzonej przez rządy, często pojęcie grupy interesu związane jest z lobbingiem.

Grupy interesu:

• reprezentują interesy określonych grup społecznych wobec innych osób,

• przekazują postulaty swoich członków ośrodkom decyzyjnym,

• oddziałują na rząd, parlament, partie polityczne, opinię publiczną i tym samym wpływają na polityczne rozstrzygnięcia.

14. Artykulacja interesów w systemie politycznym- w systemie demokratycznym i niedemokratycznym

15. Co to jest sprzeczność?

16. Rodzaje sprzeczności w systemie społecznym i politycznym, które stanowią potencjalne źródło konfliktów.

17. Od sprzeczności do konfliktów

18. Przyczyny konfliktów

Przyczyny konfliktów i napięć we współczesny świecie:

są przyczyny gospodarcze, podłoża gospodarcze dotyczą walk o dostęp do bogactw mineralnych,

konflikty na tle religijnym i etnicznym; na tym tle na świecie mamy najwięcej konfliktów; dotyczą one głównie państw wielonarodowościowych, w których poszczególne nacje dążą do wydzielenia samodzielnych suwerennych obszarów

przyczyny polityczne; spowodowane są one konfliktami ustrojowymi i wynikającymi z tego prześladowaniami politycznymi; z takimi prześladowaniami mieliśmy do czynienia

przyczyny terytorialne czyli walka przebieg granic. Sprawy dotyczące terytorium, dotyczące przebiegu granic występują najczęściej na obszarach, które wcześniej były koloniam

wadliwa koordynacja zespołami projektowymi (komórkami organizacyjnymi), różnice celów (indywidualnych, grupowych, instytucjonalnych)

słabości w koordynacji poziomej między równorzędnymi komórkami organizacyjnymi (realizującymi inne podcele)

niesprawiedliwe dzielenie zasobów

zderzenie przeciwstawnych osobowości i temperamentów

różnice w interpretacji przydzielania awansów, nagród i innych bodźców motywujących do działania

różnice wartości i światopoglądów

niejasna odpowiedzialność

różnice w płci, wieku, wykształceniu, płacy, cechach, osiągnięciach itp.

19. Efekt afektywnej polaryzacji

Afektywna polaryzacja. Polega ona na zniekształceniu postrzegania rzeczywistości przez jednostkę. Powstaje tendencja do wyolbrzymiania tego, co jest zgodne z własnymi dążeniami i do pomniejszania tego, co jest niezgodne. Wskutek afektywnej polaryzacji własne krzywdy i cierpienia zostają zwielokrotnione, a własne winy i błędy pomniejszone, zaś osoby popierane - idealizowane.

20. Funkcje konfliktów

21. Sposoby rozwiązywania konfliktów

Unikanie - odstąpienie od współpracy z osobą konfliktogenną. Sprowadza się to najczęściej do zerwania z nią kontaktów osobistych .W ten sposób będą uciekali od rzeczywistego rozwiązania zaistniałego problemu.

Uleganie - to najczęściej stosowana metoda rozwiązywania konfliktów, polegająca na wykorzystaniu przez silniejszego swojej pozycji w organizacji. Poddanie podobnie jak wyłączenie nie jest skutecznym rozwiązaniem, gdyż strona poddająca się przy pierwszej lepszej okazji ponownie wywołuje konflikt. Ten styl, najogólniej mówiąc, polega na postępowaniu zgodnym z interesem strony przeciwnej.

Rywalizacja - strona konfliktu zmusza do ustąpienia przeciwnika, przeciągając na swoją stronę osoby dotychczas w konflikt niezaangażowane. Styl ten charakteryzuje się tym , że aby osiągnąć swój cel , strona konfliktu spala bardzo dużo energii i używa wielu środków, nie rezygnuje również z manipulacji czyli instrumentalnego traktowania innych ludzi.

Kompromis - To postępowanie umożliwiające częściowe zaspokojenie interesów obu stron. Każdy jednak coś traci, a coś zyskuje. Kompromis warto wziąć pod uwagę, gdy interesy są mniej ważnie, niż dobre wzajemne stosunki lub niezbędne jest szybkie rozwiązanie problemu „dogadać się” z e swoim przeciwnikiem.. (50:50).

Współpraca - ten styl wynika z założenia, że zawsze można znaleźć rozwiązanie, które usatysfakcjonuje obie strony konfliktu. Jest to jeden z najbardziej efektywnych stylów rozwiązywania konfliktu. Szczególnie użyteczny w sytuacjach, kiedy obie strony mają odmienne cele, powoduje, że łatwo odkryć rzeczywistą przyczynę sporu, a jest nią najczęściej błędna komunikacja lub jej brak. Strony wspólnym wysiłkiem znajdują rozwiązania usuwające przyczyny konfliktu.

Ignorowanie - pomijanie problemu milczeniem. Jesteśmy przekonani że brak decyzji jest lepszy niż jej podejmowanie. Jest to ignorowanie problemu drugiej osoby. Ta technika często jest stosowana w polityce, urzędzie.

Odwlekanie - odraczaniu działania, oczekiwanie na zrządzenie losu które spowoduje że samo się rozwiąże, może coś nastąpi. Takie załatwianie konfliktu powoduje jego narastanie pogłębianie, strony coraz bardziej się oskarżają

Pokojowe współistnienie -zaangażowane są dwie strony, udają że konflikt nie istnieje. Współdziałanie wynika raczej z obowiązku niż z chęci współdziałania. Deprecjonowanie - pomniejszanie wartości przeciwnika np. w czasie wojny deprecjonowanie wroga pozwalało z nim walczyć i zabijać (żółtki, podludzie)

Reorientacja - polega na wskazaniu kozła ofiarnego by odwrócić uwagę od istoty problemu (żydzi w czasie wojny) takie rozwiązanie jest nie skuteczne bo ktoś zauważył że to nie to jest przyczyną.

Separacja - usunięcie strony konfliktu jest to sposób doraźny rozwiązania pro.

Arbitraż - odwoływanie się do autorytetów, prawodawstwa, do zwierzchnika. Rozwiązanie problemu jest tylko pozorne strona przegrywająca uważa że źle została podjęta decyzja (istotne by dzieci same rozwiązywały swoje problemy to wówczas się uczą a nie robią to za nich rodzice.

Kompromis - połowiczne usatysfakcjonowanie. Po połowie nie zawsze sprawiedliwie. Każdy coś zyskuje i coś traci

Walka - obie strony przejawiają nie przejednane postawy Czasami strona przegrana wykorzystuje swoją chwilową porażkę do dalszej walki - manifestanci i uzbrojone odziały policji

23.Wady i zalety metod rozwiązywania konfliktów

Negatywne i pozytywne konsekwencje konfliktów
1Negatywne konsekwencje konfliktów:
· rozpad więzi między ludźmi
· niszczenie współpracy i pracy zespołowej
· ujawnienie zachowań agresywnych
· podejrzliwość i brak zaufania
· obniżenie wydajności i jakości pracy
· straty energii
2 Pozytywne konsekwencje konfliktów:
· otwarta konfrontacja
· wyjaśnienie dręczących spraw
· usprawnienie rozwiązywania problemów
· podniesienie poziomu zaangażowania ludzi
· umocnienie kontaktów między stronami w sytuacji rozwiązania konstruktywnego
· wzmocnienie poczucia tożsamości stron

24.Rola mediatora i arbitra w rozwiązywaniu konfliktów

Mediacje - dobrowolny i poufny proces dochodzenia do rozwiązania sporu, prowadzony w obecności osoby neutralnej - mediatora.

Mediacje różnią się od rozstrzygnięć instytucjonalnych (w tym sądowych) przede wszystkim tym, że ich celem nie jest ustalenie, kto ma rację, ale wypracowanie rozwiązania satysfakcjonującego strony sporu.

Mediator nie ma władzy podejmowania decyzji merytorycznych. Jego celem jest pomoc zwaśnionym stronom w dobrowolnym osiągnięciu ich własnego, wzajemnie akceptowanego porozumienia w spornych kwestiach.

12 etapów mediacji

nawiązanie kontaktu ze stronami

wybór strategii mediacji

zbieranie i analiza informacji

sporządzenie szczegółowego planu mediacji

budowanie zaufania i współpracy

rozpoczęcie sesji mediacyjnej

zdefiniowanie spraw i ustalenie planu

odkrywanie ukrytych interesów

generowanie opcji rozwiązań

ocena możliwości rozwiązań

przetarg końcowy

osiągnięcie formalnego porozumienia

Arbitraż - w psychologii jedna z metod rozwiązywania konfliktów. Wykorzystywana jest, gdy strony biorące udział w konflikcie nie widzą możliwości wypracowania wspólnego rozwiązania. Cechą charakterystyczną tej metody jest obecność trzeciej strony tzw. arbitra, który narzuca rozwiązanie skłóconym stronom. Arbiter to osoba bezstronna, niezależna od stron konfliktu, ekspert który podaje i narzuca rozwiązanie konfliktowej sytuacji poza udziałem stron. Taką osobą może być radca prawny w zakładach pracy.

25.Największe konflikty społeczne i polityczne w Polsce lat 90 tych i sposoby ich rozwiązania

26.Dlaczego niektóre konflikty społeczne mogą przerodzić się w konflikty polityczne?

27. Co to jest system?

System - (gr. systema - rzecz złożona) - jakikolwiek obiekt fizyczny lub abstrakcyjny, w którym można wyróżnić jakieś wzajemnie powiązane dla obserwatora elementy. W tym sensie podział czegoś na systemy jest względny i zależy od tego kto, przy pomocy czego i do czego poklasyfikował jakiś zbiór na systemy. Dlatego też elementy jednego systemu mogą stanowić składniki innych systemów

W filozofii systemem nazywa się zbiór tez i twierdzeń stanowiących pewną spójną całość. Także zasady organizacji czegoś - zbiór przepisów lub reguł obowiązujących w danej dziedzinie.

Np. w psychologii systemem jest też nazywany zbiór elementów, powiązanych ze sobą relacjami w taki sposób, że stanowią one całość zdolną do funkcjonowania w określony sposób. Definicję tę wprowadził Tadeusz Tomaszewski.

Podobną do ujęcia funkcjonującego w psychologii definicję terminu system wprowadził pionier cybernetyki w Polsce Marian Mazur. Według niego system jest to zbiór elementów i zachodzących między nimi relacji.

28. Pojęcie systemu politycznego, sposoby definiowania.

System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych), uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi

Termin pojawił się w literaturze w roku 1953, w pracy Davida Eastona pod tym samym tytułem, zastępując używany do tej pory "system rządów".

Główne elementy systemu politycznego

• Społeczność, której byt jest współzależny, składająca się z grup o interesach zbieżnych i sprzecznych,

• Organizacje artykułujące i reprezentujące interesy tych grup poprzez zdobywanie i sprawowanie władzy państwowej bądź wywieranie na nią wpływu,

• Instytucje władzy państwowej, dysponujące monopolem uzgadniania interesów zarówno sposobami perswazji, jak przymusu i przemocy,

• Formalne i zwyczajowe normy regulujące wzajemne relacje i funkcjonowanie wszystkich części składowych systemu,

• Ideologie i strategie polityczne, stanowiące oprogramowanie ukierunkowujące działalność systemów państwowych i partyjnych,

• Instytucje i organizacje międzynarodowe do których są afiliowane państwa i partie polityczne, których rola wzrasta w warunkach integracji kontynentalnych i globalizacji.

29. Model systemu politycznego wg. Eastona

David Easton (urodzony w Toronto, 1917) kanadyjski politolog,, słynny ze swoich badań nad koncepcją systemu politycznego jako konstrukcji systemowo-funkcjonalnej. Jest także znany ze swoich publikacji na temat legitymizacji władzy, oraz pojęcia polityki.

W 1953 roku Easton wydał rozprawę tytułując ją „System polityczny” i wyłożył w niej teoretyczną koncepcję systemu politycznego jako konstrukcji badawczej ogólnoteoretycznej, przeciwstawnej dla wielu ówczesnych rozpraw opisowo-empirycznych które prezentowały przejawy życia politycznego w Stanach Zjednoczonych i innych państwach w poprzednich dekadach XX wieku. System polityczny jest wedle Eastona strukturą złożoną która obejmuje trzy elementy: wspólnotę polityczną, reżim polityczny oraz instytucje polityczne. W działaniu systemu politycznego najważniejszymi składnikami są : wejście, proces przetwarzania oraz wyjście. Dla Eastona system polityczny to proces dwustronnego przepływu informacji i energii pomiędzy otoczeniem społecznym a władzami.

Najważniejsze składniki działania politycznego to:

- wejście (input) - czyli żądanie wysunięte ze strony społeczności w stronę rządzących. Jest to wykładnia oczekiwań społecznych.

- proces wewnątrz systemowego przetwarzania (conversion) - pozyskanie poparcia dla żądania oraz następnie proces przetwarzania go w decyzję.

- wyjście (output) - ujawnienie decyzji

30.Dynamika systemu politycznego- czynniki stabilizujące i destabilizujące system, zagadnienie homeostazy

31.Funkcje systemu politycznego

32. Pojęcie legitymizacji

Legitymizacja władzy (dosłownie: upoważnienie do działania) to (według Eugeniusza Zielińskiego) "uprawnienie rządzących do podejmowania wiążących decyzji, przy równoczesnej aprobacie rządzonych". Seymour Martin Lipset przedstawia ją natomiast jako "wysiłki podejmowane w celu wywołania i utrzymania opinii, że istniejące instytucje polityczne są najbardziej odpowiednie i właściwe dla społeczeństwa". Udzielenie legitymizacji opiera się na kryterium dobrowolności, a więc wyklucza przemoc i strach jako źródło podporządkowania.
W państwach demokratycznych najbardziej rozpowszechnioną formą legitymacji władzy są wolne wybory, co łączy się z przekonaniem, że źródłem władzy jest naród.
W systemach niedemokratycznych czynnikiem legitymizującym władzę jest ideologia. Istnienie legitymizacji zmniejsza szanse napięć i destabilizacji państwa. Przeciwieństwem legitymizacji jest delegitymizacja systemu politycznego.

33.Legitymizacja a inne źródła stabilizacji systemu(siła, tradycja, apatia, interesowna adaptacja i inne)

34.Legitymizacja i efektywność ekonomiczna systemu w kontekście stabilności systemu

35. Legitymizacja systemu - koncepcja: M. Webera, D.Eastona, Beethama

Legitymizacja u Maxa Webera

Pojęcie legitymacji władzy zostało rozpowszechnione przez Maxa Webera, który wyróżnił 3 jej źródła (w politologii określa się je mianem typologii władzy i panowania):

- legitymizacja władzy legalna - oparta na przeświadczeniu, że posłuszeństwo wynika z samego faktu istnienia prawa stanowionego. Pozycja przywódcy jest ściśle regulowana prawnie, funkcjonuje tu układ podwładni-przełożeni na równych prawach;

- legitymizacja władzy tradycyjna - wynika z mocy panujących zwyczajów (precedensów i nawyków) oraz potęgi panujących. Kształtuje ją tradycja uważana za świętość. Naruszenie tejże tradycji przez panującego uprawnia poddanych do buntu wobec władcy. Ta forma najczęściej pojawiała się w monarchii feudalnej, np. u Karolingów we Francji, Piastów w Polsce i Rurykowiczów w Rosji;

- legitymizacja władzy charyzmatyczna - wypływa z emocjonalnego stosunku do przywódcy, uznania jego wyjątkowego charakteru i niezwykłych talentów - charyzmy. Do tego typu przywódców należeli m.in. Napoleon Bonaparte, Charles de Gaulle, Józef Piłsudski, Józef Stalin. Niektóre cechy przywódców charyzmatycznych mieli także: Ruhollah Chomeini, Saddam Husajn, Nelson Mandela i Lech Wałęsa.

Legitymizacja wg Davida Eastona

David Easton przedstawia bardziej empiryczne kryteria legitymizacji władzy:

- legitymizacja władzy ideologiczna - opiera się na akceptacji głównych zasad organizacji społeczeństwa: panującym systemie wartości oraz ogólnie przyjętych sposobach interpretacji przyszłości.

- legitymizacja władzy strukturalna - to akceptacja norm reżimu politycznego wynikająca z przekonania o ich prawowitym i legalnym charakterze oraz wszystkich wynikających z nich norm prawnych oraz instytucji.

- legitymizacja władzy personalna - wynika z szacunku dla osób sprawujących władzę. Szczególnie pomocna jest ona w momencie stabilizacji zmian jakim podlega system.

Te trzy formy legitymizacji nie wykluczają się. Spójność tych elementów zapewnia stabilność systemu politycznego.

Legitymizacja wg Davida Beethama

David Beetham wyróżnia z pojęcia legitymizacji władzy trzy elementy:

reguły - normy prawne i obyczajowe panujące w grupie społecznej. Ich zachowanie przy zdobywaniu i sprawowaniu władzy zapewnia jej legalność.

przekonania - minimum wspólnych przekonań grup rządzących i rządzonych. Jeśli władza oparta o reguły znajduje oparcie również na poziomie przekonań, wtedy nadal jest legalna.

zachowania - czyli czynne przyzwolenie ze strony grup podporządkowanych na bycie rządzonymi. Wyraża się to np. w udziale w wolnych wyborach, referendach, publicznych deklaracjach poparcia. Na tym poziomie istnieje pewność, że grupy podporządkowane identyfikują się z rządzącymi.

36. Przedmiot, przyczyny, formy i skutki delegitymizacji politycznej

Delegitymizacja władzy - utrata aprobaty społecznej, polega na różnie motywowanym, fragmentarycznym lub całkowitym, krótkookresowym lub trwałym wycofaniu akceptacji różnych kręgów społeczeństwa dla systemu politycznego i podmiotów władzy; jest to spadek zdolności systemu do zaspokajania potrzeb społecznych; źródłem delegitymizacji jest niezadowolenie wynikające z tego, że system polityczny traci swoją sprawność zaspokajania żądań kierowanych pod jego adresem. Odwrotną do delegitymizacji jest legitymizacja systemu politycznego.

Przyczyny delegitymizacji

- wewnętrzne- utrata zdolności zaspokajania potrzeb

- zewnętrzne- wpływ otoczenia międzynarodowego; wzmacniane poprzez przyczyny wewnętrzne np. sankcje nałożone przez międzynarodowe otoczenie, naciski, ukryte oddziaływanie na społeczeństwo- propaganda.

Rodzaje delegitymizacji

- delegitymizacja fragmentaryczna- odmiany:

a) nie zagraża trwałości systemu politycznego i całego ustroju, dotyczy poszczególnych elementów systemu politycznego; brak wyzwania obalenia systemu politycznego; nie postuluje zmian ustrojowych;

b) działania grup ekstremistycznych- jest postulat zmiany ustroju politycznego, wysuwany przez relatywnie niewielkie grupy, ale nie ma on szans powodzenia; - delegitymizacja całościowa- taka, która prowadzi do pełnej zmiany systemu społecznego w wymiarze politycznym i gospodarczym, strukturalnym i proceduralnym, najczęściej ma przebieg rewolucyjny;
- delegitymizacja całościowa- taka która prowadzi do pełnej zmiany systemu społecznego w wymiarze politycznym i gospodarczym, strukturalnym i proceduralnym, najczęściej ma przebieg rewolucyjny;

Skutki delegitymizacji

- zachowanie status quo ( stan, który jest; stan rzeczy istniejący obecnie)

- modyfikacja systemu- na mocy decyzji podmiotu władzy lub modyfikacja na skutek nacisków oddolnych podmiotów delegitymizujących.

- zmiana jakościowa- zmian ustroju społecznego- zmiana ustroju społecznego- zmiana całego systemu politycznego i ogólnospołecznego, w drodze rewolucyjnej, gwałtownych zmian.

37. Pojęcie elity politycznej

Elita polityczna to grupa ludzi, która z racji piastowania określonych urzędów czy też zajmowania strategicznych stanowisk w organizacjach pozapaństwowych dąży do zapewnienia sobie regularnego i znaczącego wpływu na politykę.

38. Typy elit politycznych

R.Putnam wyróżnił trzy zasadnicze typy elit władzy w systemach demokratycznych:

A) elity konsensualne ( consensual) Powstają tam, gdzie ich członkowie cenią sobie wartości zgody i jednomyślności wewnątrz elity. Przeważają wtedy zachowania pojednawcze i kompromisowe. Takie elity cechuje wysoki lub bardzo wysoki poziom integracji, wewnętrznej solidarności oraz dążenie do konsensusu na zewnątrz. Umiejętność porozumiewania się członków różnych elit pozwala unikać sytuacji antagonistycznych i koncentrować się na osiąganiu celów politycznych.

B) elity konkurujące (competitive) charakteryzują się ostrym współzawodnictwem w walce i władzę i jej utrzymanie. Negocjacje i porozumienie zastępuje konfrontacja i rywalizacja, przybierająca czasami formę „wojny politycznej”. Elity konkurujące charakterystyczne są dla USA, Wielkiej Brytanii czy współcz3esnej Hiszpanii.

c) elity koalicyjne (coalescent) powstają najczęściej na bazie elit rywalizujących ze sobą. Przed lub po wynorach dochodzi do zawiązania koalicji dwóch lub większej liczby partii politycznych ( kmogą to być także inne podmioty polityczne, np. związki zawodowe ). Celem aktorów politycznych jest przejęcie lub utrzymanie władzy, co byłoby niemożliwe do zrealizowania samodzielnie. Od umiejętności negocjacji i wypracowania kompromisowych rozwiązań, satysfakcjonujących wszystkich członków sojuszu, zależy stopień efektywności prowadzonej przez nich polityki. Ten typ elity wykształcił się w RFN ( żadna z dużych partii nie jest w stanie rządzić bez wsparcia partnera koalicyjnego.

39.Rola i funkcje elit politycznych

40. G. Mosca i V. Pareto - koncepcja elit politycznych

Vilfredo Pareto postrzega elitę danego społeczeństwa jako ludzi o wysokim stopniu inteligencji i sprytu, ale wyklucza ocenę zasług i użyteczności tych klas dla społeczeństwa. Elita to grupa ludzi o „najwyższych zdolnościach w danej dziedzinie aktywności”, kryterium staje się sukces i uchylona zostaje ocena moralna tej grupy. Pareto wskazuje również na nieuchronność procesu degeneracji elit politycznych, czemu daje wyraz w swojej „teorii krążenia elit”.

Gaetano Mosca, tak jak Pareto związany z włoską teorią polityki, postrzega elitę polityczną w jeszcze „ciemniejszych barwach”. Wskazuje, że elita bardzo często zdobywa posłuch poprzez atrybut siły. Legitymacją władzy jest dla elity określona formuła polityczna, lecz to nie formuła polityczna określa sposób tworzenia klasy politycznej, ale klasa polityczna wybiera sobie odpowiadającą jej w danym momencie formułę polityczną.

41. „Żelazne prawo oligarchii” Michelsa

Żelazne prawo oligarchii stwierdza, że każda organizacja, niezależnie jak demokratyczna lub autokratyczna na początku, w końcu zawsze przekształci się w oligarchię. Prawo to zostało zaproponowane w 1911 przez niemieckiego socjologa Roberta Michelsa w książce 'Partie Polityczne'.

Oligarchia najogólniej rzecz ujmując, to rządy autorytarne, czy nawet dyktatorskie, które cechują się przywłaszczeniem suwerennej roli w państwie przez małą grupę np. wyodrębnioną z arystokracji rodowej lub elit majątkowych. Pojęcie : rządy nielicznych obywateli w państwie

42.Kryteria przynależności do elity „na przestrzeni wieków” ;)

43.Czy współcześnie została przełamana ekskluzywność elit

44.Czy elity są potrzebne?

45. Pojęcie kultury politycznej

Kultura polityczna - całokształt indywidualnych postaw politycznych członków danego społeczeństwa. Postawy te są wyrazem uznawanych wartości, odnoszących się przede wszystkim do systemu władzy państwowej. Od kultury politycznej danego społeczeństwa zależy stopień i charakter jego zaangażowania w politykę, gdyż to właśnie kultura polityczna reguluje stosunki między rządzącymi a rządzonymi.

46. Typologia kultury politycznej - G. Almonda, S. Verby

Istnieje ścisła zależność między kulturą polityczną danego społeczeństwa a występującymi w nim formami życia politycznego. Z jednej strony kultura polityczna stwarza grunt i klimat dla funkcjonowania określonych modeli życia politycznego, z drugiej zaś sama jest kształtowana przez rzeczywistość polityczną. Mamy więc do czynienia ze swego rodzaju sprzężeniem zwrotnym. Dwaj wybitni socjologowie amerykańscy, Gabriel Almond i Sidney Verba, wyróżnili trzy typy kultury politycznej.

Typ zaściankowy charakteryzuje się - ich zdaniem - małym zainteresowaniem zagadnieniami politycznymi, a w związku z tym małą aktywnością polityczną. Występuje on w społecznościach znajdujących się na niskim szczeblu rozwoju cywilizacyjnego, gdzie panuje model życia plemiennego, a rytuały magiczne dominują nad innymi formami aktywności publicznej. Wodzowie plemienni łączą w swych rękach funkcje polityczne, religijne i ekonomiczne. Społeczność taka nie jest zainteresowana utrzymywaniem stosunków ze światem zewnętrznym, a model życia plemiennego traktowany jest jako niezmienny.

Typ poddańczy cechuje się uległością rządzonych wobec rządzących. Ludność nie widzi potrzeby angażowania się w politykę, akceptując, iż to zadanie należy do elity władzy. Jednocześnie poszczególni członkowie społeczeństwa - jeśli w ogóle interesują się polityką - mogą mieć wyrobione własne poglądy polityczne, często krytyczne wobec przedstawicieli władzy. Taki rodzaj kultury politycznej jest charakterystyczny dla społeczeństw rządzonych autorytarnie i totalitarnie, bądź dla społeczeństw, które niedawno wyszły z któregoś z tych dwóch systemów i nie są jeszcze mentalnie przygotowane do funkcjonowania w państwie demokratycznym.

Typ uczestniczący oznacza gotowość do współudziału w życiu politycznym, w tym w sprawowaniu władzy. Ten rodzaj kultury jest charakterystyczny dla społeczności o ugruntowanej tradycji demokratycznej. Powyższe trzy typy kultury politycznej Almond i Verba traktowali jako typy idealne. W realnej rzeczywistości mamy do czynienia z kulturą polityczną zawierającą - w mniejszym lub większym stopniu - elementy różnych typów idealnych. Można więc mówić o przewadze pewnego typu kultury politycznej w danym społeczeństwie, a nie o jego wyłączności.

47. Funkcje kultury politycznej
Wg M. Chmaja
- Regulacyjna - odnosi się do ujednolicania i porządkowania działań politycznych. Dokonuje się to głównie przez normy polityczne oraz instytucjonalizacje życia politycznego. Bez odpowiedniej unifikacji tych działań system polityczny nie mógł by istnieć i rozwijać się.
- Socjalizacji politycznej - odzwierciedla proces wchodzenia członków danej społeczności w kulturę polityczną, a więc nabywanie wiedzy o systemie politycznym, tworzenie poglądów i postaw politycznych, kształtowanie hierarchii wartości politycznych. Należy podkreślić, iż odpowiedni stopień socjalizacji jest niezbędny przy dążeniu do efektywnego uczestnictwa w życiu politycznym.
- Integracyjna - aby członkowie pewnej grupy, społeczności, narodu stanowili wspólną zintegrowaną wspólnotę, dla której wspólne są pewne wzory zachowań.
Kultura polityczna jest zatem jednym z tych czynników, które w znaczący sposób wpływają na formułowanie poglądów i postaw politycznych całego społeczeństwa oraz poszczególnych jego grup i jednostek, zwłaszcza w ich stosunku do władzy politycznej.
Wg Bokszańskiej:
- Określenie ról politycznych obecnych w danym systemie
- Wpływanie na strukturę i sposób funkcjonowania instytucji publicznych.
- Współkształtowanie socjalizacji politycznej
- Legitymizowania władzy politycznej
- Stabilizacji i destabilizacji systemu politycznego

48.Czynniki wpływające na poziom kultury politycznej

49. Co to jest państwo?

PAŃSTWO - według definicji socjologicznej (Max Weber) jest instytucją, która ma monopol na sprawowanie przymusu w obrębie danego terytorium. Państwo jest aparatem sprawowania władzy ma monopol na jej sprawowanie,
władza ma charakter prawomocny, państwo jest organizacja opartą na zasadzie terytorialnej, a nie więzach rodowych czy krwi.

Państwo jest również najważniejszym i podstawowym podmiotem prawa międzynarodowego. Jako takie posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych

50. Typy państwa

W ujęciu marksistowskim można wyróżnić takie typy państw jak:

Państwo feudalne System feudalny kształtował się stopniowo przez przeobrażanie systemu niewolniczego, był też rezultatem osiadłości plemion wędrownych. Podstawą ekonomiczną były duże własności ziemskie tzw. latyfundia, należące do warstw najzamożniejszych czyli monarchów, kleru i rycerstwa. Początkowo wszystkie ziemie należały do monarchy, lecz nadawał je on ludziom zasłużonym dla państwa. Struktura społeczeństwa oparta była na stanie majątkowym i publicznym. Stopniowo zanikała klasa niewolników, lecz w różnym stopniu, zależnym od stanu majątku. W konsekwencji tego ukształtowały się 4 warstwy społeczne:

szlachta,

duchowieństwo,

mieszczaństwo,

chłopstwo.

Jedynie 3 pierwsze warstwy były uprzywilejowane. Chłopów dzieliło się na poddanych czyli na zależnych prawnie od swego pana i na pańszczyźnianych, czyli mieli obowiązek pracy lub innych świadczeń na rzecz pana, ale nie byli całkowicie ubezwłasnowolnieni. Ustrój w feudalizmie oparty był na jednowładztwie monarchy.

Państwo kapitalistyczne Ten typ ukształtował się jako efekt walki z feudalnym absolutyzmem. Kształtował się poprzez rewolucję antyfeudalną, burżuazyjną. Podstawowym założeniem dla tego typu była Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (pierwszy raz opracowana we Francji). W XIX wieku dokonywały się rewolucje w różnych krajach, co umożliwiało likwidację feudalizmu i wprowadzenie kapitalizmu. Podstawą ekonomiczną dla tej tego typu jest ideologia liberalizmu która zakłada swobodę działalności gospodarczej oraz wolny rynek, to toruje drogę do rozwoju ekonomicznego. Została zniesiona feudalna hierarchia własności. Własność prywatna była nienaruszalna i podlegała ochronie prawnej. Ustrój społeczny oparty był na zasadzie równości wszystkich ludzi wobec prawa, bez względu na pochodzenie, majątek, religię, rasę czy narodowość.

Państwo socjalistyczne Stosunki ekonomiczne opierały się na zasadzie własności społecznej środków produkcji, oraz na centralnym planowaniu rozwoju gospodarki narodowej. To wiązało się z ograniczeniem bądź likwidowaniem sektora prywatnego w gospodarce. Hasłami tego okresu były „zniesienie wyzysku człowieka przez człowieka” i „każdemu według jego pracy”. Podział społeczny w tym typie wyglądał tak:

klasa robotnicza (najważniejsza),

pracujące chłopstwo,

pracująca inteligencja.

Ustrój polityczny opierał się na zasadach

klasowości państwa,

ludowładztwa (sojusz ludu pracującego miast i wsi),

przewodniej w społeczeństwie roli partii komunistycznej.

51.Formy państwa

52. Funkcje państwa.

Funkcje państwa to pewnego rodzaju aktywności państwa podejmowane w określonej sferze życia publicznego. Są one skutkiem reakcji państwa na oddziaływania pochodzące z otoczenia, istotne zarówno dla otoczenia jak i dla państwa. Biorąc pod uwagę zasięg przestrzenny występowania skutków działania państwa wyróżniamy dwa rodzaje funkcji: "funkcja wewnętrzna" i "funkcja zewnętrzna". Natomiast przyjmując za punkt wyjścia założenia analizy systemowej wyróżniamy trzy rodzaje funkcji: "funkcja adaptacyjna", "funkcja regulacyjna", "funkcja innowacyjna".

Funkcja wewnętrzna państwa

To całokształt działalności państwa w wewnętrznej sferze stosunków społecznych, która przejawia się w stosunkach między władzą państwowa, a społeczeństwem. Działalność ta ma na celu zapewnienie porządku i bezpieczeństwa publicznego, ochronę mienia i zdrowia obywateli oraz zabezpieczenie występującego systemu własności. Do realizacji tej funkcji powołano odpowiednie instytucje wyposażone w niezbędne środki prawne i materialne, a także stworzono odpowiednie regulacje prawne. W ramach jej realizacji można wymienić działalność prawodawczą, porządkową, administracyjną, kulturalną, gospodarczo-organizatorską i socjalną.

• Państwo zapewnia porządek i bezpieczeństwo publiczne podejmując szereg działań, których celem jest utrzymanie normalności zachowań w stosunkach międzyludzkich. Realizuje to dzięki takim instytucją jak: policja, sądy, prokuratura, (a w sytuacjach kryzysowych) wojsko, które wyposaża w niezbędne środki prawne i materialne. Ponadto określa ono zachowania funkcjonariuszy publicznych, a także normy zachowań ludzkich i środki ochrony praw obywateli.

• Państwo zapewnia ochronę mienia i zdrowia obywateli dzięki działalności organów porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz dzięki odpowiednim regulacjom prawnym. Organy porządku publicznego starają się zapobiegać łamaniu norm współżycia obywatelskiego, jak i wymierzać sankcje za takie nadużycia.

• Państwo zabezpiecza system własności poprzez stworzenie systemu normatywnego i instytucjonalnego, który chroni formy własności posiadaczy. Na te własności składają się nie tylko ziemia i zakłady przemysłowe, ale również wiele dóbr materialnych i duchowych.

Funkcja zewnętrzna państwa

To całokształt aktywności państwa w stosunkach z innymi krajami oraz organizacjami i wspólnotami międzynarodowymi. Ma ona na celu zapewnienie bezpieczeństwa państwa na zewnątrz, a także rozwijanie stosunków politycznych, gospodarczych i kulturalnych z innymi krajami oraz przepływ informacji i kontaktów międzyludzkich. Organami realizującymi te funkcje są służby dyplomatyczne i wojsko.

• Zapewnienie bezpieczeństwa państwa na zewnątrz polega na podejmowaniu szeregu działań, które mają zapewnić trwałość niepodległości, suwerenności, integralności terytorialnej państwa i jego rozwoju wewnętrznego. By zrealizować te cele państwa tworzą organizacje międzynarodowe, które opierają się na współpracy i wzajemnej pomocy.

• Rozwijanie stosunków politycznych, gospodarczych i kulturalnych z innymi państwami polega na prezentowaniu swoich poglądów zarówno na kwestie współpracy jak i rozwiązywania problemów, które wynikają z tej współpracy oraz na ustosunkowaniu się do problemów występujących w świecie. W ramach tej współpracy państwa podejmują działania pozytywne, które mają służyć bezpieczeństwu i współżyciu narodów. Rozwojem stosunków zajmują się specjalnie powołane organy przedstawicielski, delegacje oraz pełnomocnicy działający za granicą. Formą stosunków jest wymiana przedstawicieli, konferencje międzynarodowe, zawieranie umów międzynarodowych. Nad tą współpracą czuwają i koordynują nią specjalnie powołane instytucje międzynarodowe.

• Rozwijanie przepływu informacji i kontaktów międzyludzkich przyczynia się do kształtowania światłych postaw ludzkich, znoszenia barier i uprzedzeń, a także wzbogacania wzorców działań wytwórczych. Coraz szybszy przepływ informacji jest możliwy dzięki współczesnym środkom technicznym, takim jak: telewizja satelitarna, fax, internet, wideo. Natomiast rozwojowi kontaktów międzyludzkich sprzyja rozwój komunikacji, ułatwienia wizowe, paszportowe, w zakresie wymiany walut, techniczne i organizacyjne na przejściach granicznych.

Funkcja adaptacyjna państwa

To rezultat reakcji danego systemu na bodźce wysyłane z otoczenia, którego istotą jest dostosowanie struktury, celów i sposobów funkcjonowania organizacji państwowej do warunków stwarzanych przez systemy - ekonomiczny, polityczny, społeczny i kulturowy - które wchodzą w skład jego otoczenia. Stara się ono zachować wobec nich równowagę. Jednak nie zawsze jest w stanie sprostać wyzwaniom adaptacyjnym. Ich nadmierny poziom może doprowadzić do kryzysu, a nawet upadku państwa.

Funkcja ta jest wynikiem reakcji o biernym charakterze. Państwo stara się zaadaptować do otoczenia, ponieważ nie jest w stanie przeciwstawić się w sposób twórczy jego wyzwaniom (powodem czego może być brak sił, środków, pomysłów, nieudolność grup rządzących). Ponadto może się ona jawić jako wypadkowa świadomej strategii działania przyjętej przez państwo, a dokładniej grupę rządzącą. Te próby adaptowania państwa do otoczenia nie mogą mieć charakteru wyprzedzającego, prewencyjnego. Powinny mieścić się w ramach działań pozwalających mu na zachowanie równowagi wobec otoczenia.

Funkcja regulacyjna państwa

To rezultat aktywnej reakcji państwa na bodźce wysyłane z otoczenia, którego istotą jest próba wpływania na stan stworzony przez otaczające systemy. Głównymi czynnikami, które kształtują ten stan są siły tkwiące w otoczeniu.

Państwo nie jest skazane na bierne oczekiwanie na to, co przyniesie los, a to dzięki temu że posiada odpowiednie środki oddziaływania. Realizacja tej funkcji pozwala nie tylko na utrzymanie równowagi wobec otoczenia, ale również na modelowanie go w dostępnych granicach.

Ten regulacyjny skutek oddziaływań na systemy ekonomiczny, polityczny, społeczny i kulturowy może być zamiarem grupy rządzącej a osiągnięte dzięki tym oddziaływaniom stany mogą być ich celem. W rezultacie prowadzi to do przeobrażeń samego państwa, które dotyczą zarówno organów państwa, ich wzajemnych relacji, jak i przebiegu procesu decyzyjnego.

Funkcja innowacyjna państwa' [edytuj]

To działalność o charakterze wyprzedzającym, prowadząca do tworzenia nowych jakości, których otoczenie nie było by w stanie samo wytworzyć bez oddziaływań państwa. Mobilizuje ona o wiele większy wysiłek państwa niż funkcje adaptacyjne czy regulacyjne i wymaga wizji celów możliwych do realizacji przez oddziaływania na otoczenie i środków umożliwiających osiągnięcie tych celów. Działania innowacyjne są podejmowane przez państwa silne, w których często dominującą pozycję zdobyły reformatorskie lub rewolucyjne siły. To właśnie reforma czy rewolucja mają doprowadzić do diametralnych przekształceń państwa i otaczających go systemów. Głównym napędem przekształceń jest państwo. Ponadto dużą aktywnością odznacza się aparat władzy państwowej, a w szczególności organy bezpośredniego przymusu.

Warto wspomnieć, że państwa realizujące tę funkcje charakteryzuje etatyzm i interwencjonizm państwowy w sferach życia kulturalnego, społecznego i gospodarczego.

53.Relacja obywatel- państwo

Relacja państwo - obywatel ma charakter wieloaspektowy. Na tę relacje wpłynęła historia i gospodarka a zwłaszcza prawo i kultura. Ma ona również charakter dynamiczny ponieważ każdy z jej elementów ma własną dynamikę, co wiąże się zarówno z procesem stawania się obywatelem jak i z ewolucją funkcji państwa. Konstytucja tworzy kulturowe ramy dla funkcjonowania państwa i obywateli, których dzielą odmienne poglądy polityczne, moralne bądź religijne. Konstytucja jest widziana jako dokument, który zapewnia obywatelom ochronę godności, wolności i prawa. W oczach obywateli konstytucja jest symbolem państwa. Każda konstytucja posiada trzy warstwy: aksjologiczną ( zawiera wartości jednoczące obywateli ), systemowo - państwową ( określa ustrój państwa i kompetencje najwyższych organów w państwie ) oraz symboliczną ( hymn, flaga, godło, stolica ).

Państwo kształtowało odgórnie życie obywateli i przekształcało społeczeństwo według odgórnie wybranego celu. "Prawo pośredniczy w ochronie obywateli i w komunikowaniu się zarówno z władzami jak i między różnymi instytucjami." A zatem sprawowanie władzy i jej ograniczenia reguluje prawo.

54.Sposoby nabycia obywatelstwa polskiego

Obywatelstwo polskie można nabyć:
1. przez urodzenie, - zasada prawa krwi, dziecko nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie, gdy oboje rodzice są obywatelami polskimi, - zasada prawa ziemi ,stosowanie zasady prawa ziemi dopuszczalne jest pomocniczo.
2. w drodze repatriacji, Repatriantem w świetle przepisów ww. ustawy jest osoba polskiego pochodzenia, która przed dniem wejścia w życie ustawy o repatriacji (czyli przed 1 stycznia 2001 r.) zamieszkiwała na stałe na terytorium obecnej Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżańskiej, Republiki Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kyrgyskiej, Republiki Tadżykistanu, Republiki Turkmenistanu, Republiki Uzbekistanu albo azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej i przybyła do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy wjazdowej w celu repatriacji.
3. na podstawie nadania obywatelstwa przez Prezydenta RP, Obywatelstwo polskie nadaje Prezydent RP. Cudzoziemcowi można na jego wniosek nadać obywatelstwo polskie, jeżeli zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub zezwolenia na pobyt, co najmniej 5 lat.
4. na podstawie uznania za obywatela polskiego, (art. 9 ustawy o obywatelstwie polskim)
     Za obywatela polskiego może być uznana osoba o nieokreślonym obywatelstwie lub nie posiadająca żadnego obywatelstwa (tzw. bezpaństwowiec), jeżeli zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, co najmniej 5 lat
5. poprzez prawo opcji (wyboru obywatelstwa polskiego) - nabycie obywatelstwa polskiego utraconego w dzieciństwie, Dziecko, które utraciło obywatelstwo polskie na skutek oświadczenia woli rodziców (obywatela polskiego i obywatela innego państwa), nabywa obywatelstwo polskie, jeżeli po ukończeniu 16 lat, a przed upływem 6 miesięcy od dnia osiągnięcia pełnoletności złoży oświadczenie przez właściwym organem (właściwym miejscowo wojewodą - dla osób zamieszkałych w Polsce lub konsulem RP - dla osób zamieszkałych za granicą) i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia.
6. poprzez uproszczoną naturalizację - nabycie obywatelstwa polskiego przez cudzoziemca pozostającego w związku małżeńskim z obywatelem polskim, Cudzoziemiec, któremu udzielono zezwolenia na osiedlenie się na terytorium RP, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub zezwolenia na pobyt i który pozostaje co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie,
7. poprzez reintegrację - nabycie obywatelstwa polskiego utraconego na skutek małżeństwa z cudzoziemcem. Osoba, która utraciła obywatelstwo polskie przez nabycie obywatelstwa obcego wskutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem lub w związku z zawarciem takiego małżeństwa, odzyskuje obywatelstwo polskie, jeżeli po ustaniu tego małżeństwa lub jego unieważnieniu złoży odpowiednie oświadczenie przez właściwym organem

55. Co to jest naród?

Pojęcie naród wywodzi się z jęz łac. natio i oznacza zbiorowość ludzi charakteryzująca się wspólną świadomością przynależności do jednej historycznie ukształtowanej grupy. Naród posiada wspólne terytorium, własną kulturę, języki i silne poczucie więzi pomiędzy członkami wspólnoty. Czynniki narodowotwórcze: Do czynników narodowotwórczych należą: wspólne terytorium, pochodzenie etniczne, wspólnota kultury (język, religia),wspólna organizacja polityczna, więzi emocjonalne.

56. Czy możliwy jest naród bez państwa?

Naród jest to zbiorowość obywateli państwa, która osiągnęła wysoki stopień organizacji politycznej i kultury, Zaś Państwo, organizacja polityczna, wyposażona w suwerenną władzę, zajmująca określone terytorium. Przynależność do państwa ma charakter przymusowy. Każdy obywatel ma określone obowiązki i prawa zwane obywatelskimi. Elementem składowym państwa jest także władza najwyższa, sprawująca pełnię władzy na jego terytorium i nad ludnością. Naród bez państwa nie istnieje.

57. Czym jest patriotyzm?

Patriotyzm - miłość do ojczyzny, własnego narodu, połączona z gotowością do ofiar dla niej, Z UZNANIEM PRAW INNYCH NARODOW I SZACUNKIEM DLA NICH.

58. Co to jest nacjonalizm?

postawa społeczno-polityczna uznająca naród za najwyższe dobro. Nacjonalizm uważa interes własnego narodu za nadrzędny wobec interesu jednostki, grup społecznych, czy społeczności regionalnych. Przyjmuje on, że najwyższym suwerenem państwa jest naród. Nacjonalizm przedkłada interesy własnego narodu nad interesami innych narodów, zarówno wewnątrz kraju (mniejszości narodowe lub etniczne) jak i na zewnątrz (narody sąsiednie) Ideologia ta uznaje państwo narodowe za najwłaściwszą formę organizacji społeczności złączonej wspólnotą pochodzenia, języka, historii i kultury.

59. Czy nacjonalizm może stanowić zjawisko pozytywne

Nacjonalizm nie może stanowić zjawiska pozytywnego pojmowany jako: ideologia i ruch polityczny, a także postawa społeczno-polityczna, podporządkowujące interesy innych narodów interesom własnego. Według tej ideologii wszelkie działania polityczne podejmowane są w celu podniesienia siły własnego narodu, a także oceniane przez pryzmat jego dobra i interesów. W historii najtrafniejszym przykładem nacjonalizmu były Niemcy w latach 30. Po dojściu Hitlera do władzy jego polityka podporządkowana była wyłącznie stworzeniu potęgi niemieckiego państwa. Cel ten osiągano poprzez zwalczanie wszelkich oporów także wśród opozycji niemieckiej zbrojeniom i wreszcie atakom zbrojnym wymierzonym przeciw państwom europejskim. Panowało ogólne przekonanie wśród Niemców o wyższości rasy aryjskiej i narodu niemieckiego nad innymi narodami. Skrajną postawą nacjonalizmu jest szowinizm pojmowany jako bezkrytyczne umiłowanie, własnego narodu połączone z wyolbrzymianiem jego zalet i umniejszaniem wad. Towarzyszy mu pogarda i nienawiść wobec innych narodów.

60. Porównaj cechy państwa autorytarnego i totalitarnego

Wspólną cechą systemów autorytarnych i totalitarnych jest to, że jedne i drugie są niedemokratyczne. Wspólnym mianownikiem wszystkich systemów autorytarnych jest to, że elita władzy świadomie dokonuje podziału władzy. W systemach autorytarnych działalność gospodarcza jest pozostawiona do sprawowania obywatelom, którzy chcą się ją zajmować. Cechą systemów autorytarnych, która odróżnia je od systemów totalitarnych jest wielka swoboda w gospodarce, nauce - to wszystko jest pod warunkiem, że obywatele nie mieszają się do polityki. Cechy systemu autorytarnego.
a) Najistotniejszą cechą systemu autorytarnego jest podział sfery swobodnego działania społeczeństwa pod warunkiem, że społeczeństwo nie miesza się do polityki.
b) Inną cechą systemu autorytarnego jest to, że elita władzy biorąc sobie władzę nie przedstawia wizji przyszłości społeczeństwa.
c) W systemie autorytarnym ta elita władzy nie tworzy własnej Konstytucji. Zawiesza ona Konstytucję tą co istniała.
d) Elita władzy w systemie autorytarnym nie informuje społeczeństwa o swoim światopoglądzie, ideologii. e) Systemy autorytarne są krótkotrwałe. Cechuje je przejściowość.

1. System totalitarny jest oparty na politylizacji życia. W systemie totalitarnym nie chodzi oto, aby obywatele zajmowali się swoimi sprawami. W systemie totalitarnym obywatel powinien a nawet musi zajmować się polityką. W systemie totalitarnym wszyscy powinni angażować się w politykę.
   2) Drugą cechą systemu totalitarnego jest masowość partii politycznej. W tym systemie chodzi oto, że ideałem obywatela i dążeniem obywatela powinno być działanie obywatela przez partię polityczną na rzecz systemu.
   3) W systemie totalitarnym obywatel powinien mieć jedno najważniejsze marzenie, żeby przyjęli go do partii władzy.
   Partia władzy - jest to masowa partia, która jest masowym poparciem władzy.
   4) W systemach totalitarnych szuka się, tworzy i rozbudowuje masowe partie, które są masowym poparciem władzy.
   5) Inną cechą systemu totalitarnego jest ideologia. Ideologizacja poprzez indoktrynację społeczeństwa.
   6) Fundamentalną cechą systemu totalitarnego jest monopolizacja wszystkiego. Władza ma monopol na wszystko: na władzę, gospodarkę, kulturę itd., czego zupełnie nie ma w systemach autorytarnych. W systemach autorytarnych jest tylko monopol na politykę. 7. oficjalna ideologia - w jakim kierunku ma iść rozwój społeczeństwa.
   8. masowość poparcia władzy.
   9.monopolizacja wszystkiego - władza ma monopol na wszystko.
   10.dzieci rodzą się, aby służyć państwu. Kościoły istnieją, aby służyć państwu.
   Teoretycznymi cechami systemu totalitarnego są:
   a) Jednoosobowy wódz.
   b) terror policyjny.

61. Na wybranym przykładzie opisz państwo autorytarne

W systemie autorytarnym rolą państwa jest kontrolowanie najważniejszych dziedzin życia obywateli. Ludzie biorą udział w wyborach, ale są to wybory kontrolowane. Przykładem państwa o systemie autorytarnym jest Wietnam, który jest republiką socjalistyczną, w której władzę sprawuje jedna partia. Pozornie władzę sprawują obywatele, bo to oni wybierają partię, jednak tak naprawdę władza jest w rękach jednego człowieka lub też niewielkiej grupy ludzi. Obywatele państwa autorytarnego zmuszeni są do podporządkowania się wszystkim organom władzy państwowej. W państwie autorytarnym duża część władzy spoczywa w rękach policji. Funkcjonariusze mają w swoich kompetencjach kontrolowanie obywateli, mają do swojej dyspozycji informatorów, tworzą sieci agentów, których zadaniem ma być sprawowanie dozoru nad ludźmi i ich sprawami. Rządy takie nazywa się potocznie rządami mocnej ręki. Ustrój autorytarny dopuszcza też możliwość sprawowania władzy państwowej przez wojsko. Autorytaryzm wyklucza kontrolowanie rządu przez społeczeństwo, czy też większość parlamentarną. System ten dopuszcza jednak pewne przejawy demokracji, np. samorządy. Sprawy religii, czy kultury pozostają już w gestii samych obywateli.

62. W jakim okresie i dlaczego zaczęły powstawać państwa autorytarne

W najogólniejszym sensie terminu a., za "autorytarne" można uznać każde tradycyjne, tj. przedliberalne, państwo, bez względu na formę (monarchia, republika, imperium) jego ustroju; wszędzie tam bowiem autorytet państwa i zwierzchniej władzy nad społeczeństwem był oczywisty sam przez się. W nauce o polityce zawęża się jednak treść i zakres pojęcia a. do opisu natury reżimów powstałych w większości państw europejskich i niektórych państw latynoamerykańskich po I wojnie światowej. Niekiedy za zjawisko prekursorskie w stosunku do a. uznaje się najbardziej wyrazistą odmianę nowożytnego cezaryzmu, jaką był XIX-wieczny bonapartyzm (I i II Cesarstwo Francuskie /Empire Française/); jest to jednak klasyfikacja dyskusyjna, przynajmniej w odniesieniu do większości autorytaryzmów, zważywszy na rewolucyjny rodowód bonapartyzmu, jego wrogość do tradycyjnych elit i "ciał pośredniczących", oraz odwoływanie się do teorii "suwerenności ludu/narodu", realizowanej w formie plebiscytaryzmu; wspólne atoli bonapartyzmowi i a. są: antyparlamentaryzm oraz "dyktatura Szefa".

63. Co to jest opinia publiczna?

Opinia publiczna, ogół poglądów, ocen i sądów wyrażanych przez członków społeczeństwa lub znaczniejsze grupy, dotyczących funkcjonowania państwa i jego podstawowych instytucji. Opinia publiczna kształtowana jest zwłaszcza przez środki masowego przekazu, wpływ na nią wywierają też partie i organizacje polityczne, związki zawodowe, przywódcy polityczni itp. Ze względu na fakt, że opinia publiczna wpływa na ludzkie postawy, motywacje i działania, wyraża akceptację lub dezaprobatę dla jakiegoś zjawiska, polityczne ośrodki decyzyjne muszą się z nią liczyć. Dlatego w demokratycznych społeczeństwach jest ona stale badana przez wyspecjalizowane placówki. W Polsce badaniami opini publicznej zajmują się m.in.: rządowe Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS), radiowo-telewizyjny Ośrodek Badania Opinii Publicznej (OBOP), a także ośrodki prywatne, z których najbardziej znane to Sopocka Pracownia Badań Społecznych i Demoskop.

64.Czy istnieje międzynarodowa opinia publiczna?

Tak istnieje. Funkcja oceny i odpowiedzialności opinii publicznej - zarówno w wymiarach grupowych, państwowych i międzynarodowych - jest niezmiernie ważna. W niej bowiem ujawniają się wartości dominujące we współczesnych społeczeństwach, wartości wspólne dla ludzi, będące podstawą powstawania więzi społecznych, które z kolei sprzyjają procesowi integracji grup społecznych, państw i społeczności światowej. Opinia publiczna spełnia także ważną funkcję nacisku i kontroli społecznej.

65. Kim jest lider opinii?

Lider - to osoba, która skutecznie przewodzi ludziom w procesie prowadzącym do realizacji ich własnych potrzeb. To człowiek, któremu poprzez wpływanie na innych ludzi udaje się przekonać ich do współdziałania z sobą i innymi ludźmi oraz nakłonić zwolenników lub współpracowników do spełnienia swoich oczekiwań i wypełniania poleceń.

66.Kim są „gate keeperzy”?

jednostki lub instytucje, które mogą wpływać na treść komunikatu (np. odpowiednie ujęcie kamerą itp.)

67.Wyjaśnij zjawisko „spirali milczenia”

W myśl teorii spirali milczenia Elisabeth Noelle-Neumann świadomość posiadania poparcia opinii publicznej sprzyja wypowiadaniu zgodnych z nią poglądów, a w przypadku przeciwnym - ludzie zachowują milczenie. Następuje spiralny proces wyciszania jednych i wzmacniania innych opinii. Opinie częściej głoszone publicznie mogą mieć nawet siłę przecenianą. Teoria ta wskazuje na wartość milczenia jako sposobu wyrażania opinii, może również tłumaczyć rozbieżności między sondażami opinii publicznej a wynikami wyborów. Środki przekazu mogą wpływać na opinię publiczną, przyczyniając się do rozpowszechnienia wspieranych przez siebie opinii, nakręcając jeszcze ową spiralę. Wpływ ten może ocierać się o manipulację; stąd idea czwartej władzy.

68.Funkcje opinii publicznej?

Integracyjna - dążenie do wspólnych osądów i kontrolna.

69.Metody badania opinii publicznej?

Badania społeczne są elementem demokracji i współczesnej kultury. Dostarczając wiedzy o woli społeczeństwa są podstawą swobodnie kształtującej się opinii publicznej. Wyniki sondaży są ważnym głosem w publicznych debatach i coraz częściej są inicjatorem tych debat. Badania opinii publicznej spełniają jeszcze jedną ważną funkcję zaspakajają nieodłączną ludzką potrzebę porównywania i oceniania własnych opinii i możliwości. W konsekwencji, dziś trudno nam wyobrazić sobie życie publiczne bez sondaży opinii.

Metody Badawcze

1.Badania ilościowe

wywiady bezpośrednie (w domach i siedzibach firm)
wywiady telefoniczne CATI
wywiady central location
testy audytoryjne
wywiady internetowe
ankiety pocztowe
ankiety prasowe
badania wspomagane komputerowo CAPI
2.Badania jakościowe i kreatywne

zogniskowane wywiady grupowe
indywidualne wywiady pogłębione
burze mózgów
wywiady rodzinne
techniki projekcyjne
3.Analizy danych zastanych

analiza zawartości czasopism, programów telewizyjnych i reklam
wtórna analiza danych statystycznych

70.Model liberalny społeczeństwa obywatelskiego

Model liberalny(anglosaski -czołowa pozycja parlamentu wśród organów państwowych (Anglia, Irlandia ,stany zjednoczone) - Model liberalny inaczej zwany rezydualnym w modelu liberalnym mamy do czynienia z dwoma zasadniczymi podmiotami: rodziną i rynkowo funkcjonującymi instytucjami rozwiązywania problemów socjalnych. Jednocześnie występuje rozwój dobroczynności i marginesowo działających programów socjalnych państwa.

71.Model klasyczny społeczeństwa obywatelskiego

Model klasyczny-redystrybucyjny inaczej zwany skandynawskim,
- głównym realizatorem celów i wartości socjalnych są instytucje publiczne w znacznym stopniu państwowe;
- charakterystyczny jest model rodziny z kobietą pracującą;
- istnieje w nim państwowy system ubezpieczeń społecznych, a instytucje rynkowe i dobroczynne działają na marginesie tego systemu;
- występuje gwarancja pełnego zatrudnienia oraz solidarnościowa polityka płac.

72.Model heglowski społeczeństwa obywatelskiego

Hegel niezwykle dogłębnie analizuje zagadnienie wolności- jego koncepcja jest wyczerpująca i wszechstronna, uwzględnia wiele elementów. Wolność w rozumieniu tego wielkiego myśliciela ma trzy zasadnicze wymiary:1. metafizyczny;2. powszechno dziejowy;
3. społeczno-polityczny. W systemie heglowskim społeczeństwo obywatelskie stanowiło jeden z trzech elementów systemu społecznego: elementem pierwszym, opartym na podstawach etycznych, była wspólnota narodowa; drugim, odwołującym się do rozumu - państwo (a więc rząd, parlament, opinia publiczna); trzecim zaś właśnie społeczeństwo obywatelskie, które przedstawił jako sieć współzależności związanych z rynkiem

73.Model marksowski społeczeństwa obywatelskiego

74.Model socjologiczny społeczeństwa obywatelskiego

75.Model dwudzielny społeczeństwa obywatelskiego

76.Model trójdzielny społeczeństwa obywatelskiego

77.Konceptualizacje społeczeństwa informacyjnego

78.Funkcje społeczeństwa informacyjnego

79. Definicje społeczeństwa informacyjnego

1.

Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo które nie tylko posiada rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania ,lecz środki te są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania większości społeczeństwa.

( Goban-Klas/Sienkiewicz 1999)

2.

Pojęcie społeczeństwa informacyjnego oznacza formację społeczno-gospodarczą, w której produktywne wykorzystanie zasobu, jakim jest informacja oraz intensywna pod względem wiedzy produkcja odgrywają dominującą rolę. (Kubicek 1999)

3.

Społeczeństwo informacyjne jest nowym typem społeczeństwa, różniącym się od społeczeństwa industrialnego. W odróżnieniu od (...) określenia postindustrialne - w społeczeństwie

informacyjnym produkcja informacji oraz wartości niematerialnych staje się siłą napędową do formowania i rozwoju. (Juszczyk, 2000)

80. Definicja religii obywatelskiej

81. Religia obywatelska a religia polityczna

82. Typologia teologii politycznej

TEOLOGIA POLITYCZNA - wielowątkowa i wieloaspektowa refleksja dotycząca relacji i analogii strukturalnych pomiędzy transcendencją a immanencją, religią a polityką oraz Kościołem a państwem; w zależności od nadawcy, jego intencji i celu oraz domniemanego adresata uprawiana w obrębie teologii sensu stricte, nauczania społecznego Kościoła, filozofii polityki (państwa i prawa), filozofii moralnej lub socjologii prawa, zazwyczaj także ściśle powiązana z filozofią dziejów i filozofią kultury.

T y p o l o g i a. W rzeczywistości, t.p. zawarta jest implicite w nauczaniu Magisterium Kościoła na całej przestrzeni jego dziejów, czemu nie przeszkadza fakt braku tego określenia explicite w oficjalnych dokumentach, co potwierdza natomiast nieustanne domaganie się (osłabłe dopiero w dobie kryzysu katolickiej t.p. od Vaticanum II) od państwa respektowania prawa publicznego Kościoła i oddawania czci prawdziwemu Bogu; stanowisko to wyraża tę samą intuicję, co stwierdzenia licznych świeckich myślicieli katolickich, jak F.-R. de Chateaubrianda, iż „bez religii polityka jest niczym”, czy J. Donoso Cortésa, iż na dnie każdej kwestii politycznej leży kwestia religijna; z tym przekonaniem koresponduje definicja współczesnego badacza t.p., Heinricha Meiera, wg którego „jest ona teorią polityczną, doktryną polityczną albo określeniem stanowiska politycznego, zgodnie z którym sam teolog polityczny przyjmuje Objawienie Boga za najwyższy i ostateczny fundament” (Czym jest teologia polityczna? Wstępne uwagi na temat kontrowersyjnego pojęcia, „Teologia Polityczna” 1/2003-2004, 182); definicja ta okazuje się natomiast za wąska, kiedy bierze się pod uwagę wszystkie możliwe rozumienia t.p., zarówno w sensie przedmiotowym, jak rozmaitych kontekstów religijnych i światopoglądowych; odpowiedzią na tę konfuzję jest typologia, którą zaproponował konstytucjonalista E.-W. Böckenförde, wyróżniający trzy znaczenia t.p., tj. instytucjonalne, apelatywne i jurysdyczne; instytucjonalną t.p. definiuje on jako zbiór orzeczeń i wypowiedzi dotyczących „statusu, legitymizacji, zadań oraz struktury porządku politycznego formułowanych z punktu widzenia związku porządku politycznego z religią. Jeśli wspólnota religijna zorganizowana jest jako Kościół, to do tematów tych dochodzi zagadnienie stosunku Kościoła i państwa” (Politische Theorie und Politische Theologie, w: Der Fuerst dieser Welt. C. Schmitt und die Folgen, red. J. Taubes, München 1983, 19); apelatywna t.p. jest „interpretacją chrześcijańskiego Objawienia pod względem postulowanego, określonego politycznego zaangażowania chrześcijan i Kościoła” oraz „ugruntowaniem, podejmowanych z motywów religijnych, konkretnych akcji i działań” (tamże, 21); jurystyczna t.p. nie jest dziedziną teologii w sensie ścisłym, lecz tzw. socjologią pojęć prawno-państwowych, badającą analogię pomiędzy pojęciami teologicznymi a zasadniczymi pojęciami politycznymi oraz poszukującą światopoglądowego fundamentu prawnej struktury państwa.

83. Wąskie i szerokie rozumienie polityki

84. Polityka w rozumieniu Arystotelesa

Arystoteles łączył politykę z POLIS (wspólnota). Polityka wiąże się z zasadami ,normami dotyczącymi społeczeństwa. Państwo jest pierwsze przed jednostką. Człowiek nie może żyć poza państwem

W Polityce Arystoteles określa człowieka, jako istotę posiadającą instynkt towarzyskości i stworzoną do życia we wspólnocie. Określa jego miejsce w tworzonych przez niego samego wspólnotach : rodzinie, gminie wiejskiej, państwie.

Arystoteles - „polis" -Rzeczpospolita.Twórca dobra wspólnego. Zasadą rządów jest demokracja czyli wolność i równość. Władza należała do obywateli. Przewidywał odpowiedzialność z tytułu sprawowania władzy.

85. Polityka w rozumieniu Roberta A. Dahla

Robert Dahl - polityka to każdy trwały układ stosunków międzyludzkich

obejmujących zjawiska kontroli, wpływu, władzy i autorytetu.

Wpływ- nacisk na władzę,

kontrola- kontrola procesu podejmowania decyzji,

autorytet- wartość przypisywana podmiotom wykonującym władzę.

Dhal uprawiał politykę niebehawioralną

86. Def. Polityki: Crick; Weber; Miller; Wróbel

Bernard Crick -polityka to sfera konfliktów interesów oraz metoda ich rozwiązywania

Polityka to działanie wolnych ludzi w sferze publicznej :Wolność natomiast to niezależność człowieka od działań politycznych

Max Weber łączy w swojej definicji dwa elementy: władzę i państwo. Wg niego polityka to walka o udział w sprawowaniu władzy lub możność wywierania wpływu na podział władzy wewnątrz państwa oraz w stosunkach między państwami.

Miller - polityka to proces ,w którym grupy ludzi o zróżnicowanych interesach i poglądach wypracowują kolektywne decyzje uważane przez członków tej grupy za wspólne

Sylwester Wróbel - polityka jest jedną ze stref aktywności ludzi dążących do osiągnięcia celów, realizacji planów spowodowania określonego rezultatu lub doprowadzenie do zamierzonego stanu rzeczy. Jest zatem dziedziną czynności ukierunkowanych, mających doprowadzić do pojawienia się skutków ponad jednostkowych mających zbiorowy , grupowy , ogólnospołeczny lub publiczny charakter.

87. Makropolityka

Makropolityka- działanie różnego typu instytucji, analiza zjawisk, proces legislacyjny ,centra decyzyjne

makropolityka” - bardziej tradycyjne zainteresowanie strukturą i funkcjonowaniem systemu politycznego, jego instytucji oraz agend, a także społecznymi efektami polityki

88. Mikropolityka

Mikropolityka- odwołuje się do indywidualnych stosunków. Rozwiązywanie konfliktów podejmowanie decyzji np. w samorządach

„mikropolityka” - skupienie uwagi na politycznych postawach i motywach jednostki, wziętej w izolacji bądź potraktowanej jako człowiek lub reprezentant większej zbiorowości

89. Teoretyczne perspektywy politologiczne

Wyróżniamy tu 4 kryteria porównawcze dzięki, którym rozróżniamy teorie politologiczne

1. Zakres badań nad polityką

2. sposób rozumienia roszczenia do nauki

3. stosunek do normatywnej teorii politycznej

4. związek z praktyką polityczną

90. Behawioralizm

Behawioralizm, kierunek badawczy w naukach społecznych, nawiązujący do behawioryzmu, koncentruje się na analizie zachowań indywidualnych i zbiorowych. Behawioralizm rozwinął się w Stanach Zjednoczonych po II wojnie światowej. Nawołuje do wykorzystywania empiryzmu (doświadczenia) w badaniach naukowych. W analizie zachowań społecznych postuluje stosowanie: ankiety, wywiadu, statystyki i symulacji.
Na podstawie badań behawioralistycznych stwierdzono, że na życie polityczne główny wpływ wywierają motywacje psychiczne. Dlatego obiektem zainteresowań politologii stała się m.in. władza sprawowana w społecznościach lokalnych, kultura polityczna, a także system polityczny i funkcjonowanie koalicji politycznych.

Behawioralizm zakłada, że dobra teoria musi: być wewnętrznie spójna, zgodna z innymi teoriami, wyjaśniającymi podobne zjawiska, zdolna do tworzenia empirycznych prognoz Implikacją ostatniego stwierdzenia, jest wymóg by teoria była falsyfikowana, by nie była tautologią. Wszystkie te restrykcyjne założenia miały sprawić, by teorie formułowane przez nauki społeczne były pełnowartościowymi teoriami naukowym. Inaczej mówiąc: „Behawioraliści akcentują zatem dwie nierozerwalnie związane ze sobą właściwości, które powinny posiadać teorie: powinny one starać się coś wyjaśnić; i nadawać się zasadniczo do przetestowania w świetle obserwacji.”.

1.kryterium - skupia się na procesach politycznych związanych z głównym nurtem polityki i rządem

2 kryterium - formułowanie ogólnych praw a przynajmniej twierdzeń teoretycznych ,które da się sfalsyfikować

3 kryterium - badacze związani z rewolucją behawioralną podkreślali różnicę między nową nauką a dawnym teoretyzowaniem. Behawioralizm stał się bardziej tolerancyjny

4 kryterium - jego zwolennicy uważali go za wolne od wartościowania ,naturalne i zdystansowan

91. Teoria racjonalnego wyboru

Nazwę teoria racjonalnego wyboru (rational choice theory) stosuje się do określania całego nurtu teorii bazujących na koncepcji ludzkiej racjonalności tzn. teorię wyboru publicznego oraz teorię wyboru społecznego. Teoria ta koncentruje swoją uwagę na zawodności państwa.

Według J. S. Colemana fundamentem teorii racjonalnego wyboru są: „indywidualizm metodologiczny; zasada maksymalizacji lub optymalizacji; koncepcja optimum społecznego; koncepcja równowagi systemu; możliwość poprawy użyteczności przez zrzeczenie się kontroli; koncepcja kapitału społecznego; założenie o społecznych źródłach uprawnień; koncepcja instytucji.”. Z kolei H. Ward do jądra tego podejścia zalicza następujące założenia: jednostkowa i autonomiczna racjonalność w podejmowanych wyborach - nieważne jak skomplikowanej sytuacji dotyczy; ludzka zdolność do hierarchizowania alternatyw i wyników - jednostki są w stanie hierarchizować możliwe rezultaty swoich działań; przechodniość i stabilność ludzkich preferencji; odrzucenie wpływu nieobserwowalnych czynników.Dla A. Hindmoora głównymi założeniami teoretycznymi są: metodologiczny indywidualizm, stosowanie modeli, założenie o ludzkiej racjonalności, dbałość jednostek o własny interes oraz indywidualizm

1 kryterium- zajmuje się uwarunkowaniami działania zbiorowego w głównym nurcie świata politycznego

2 kryterium - formułowanie ogólnych praw

3 kryterium - postawa podobna do podejścia behawioralistów czyli normatywną teorię polityczną można zaakceptować jako hobby

4 kryterium- jej zwolennicy twierdzą ,że oferuje wolne od wartościowania fachowe rady na temat organizacji polityki

92. Instytucjonalizm

Instytucjonalizm, nurt poglądów ekonomicznych zaliczany do kierunku historycznego. Ukształtował się w pierwszym trzydziestoleciu XX w. w Stanach Zjednoczonych. Jego współczesną kontynuacją jest neoinstytucjonalizm. Jego zwolennicy uważali, że sposób funkcjonowania każdej gospodarki wyznaczony jest przez pewne ramy instytucjonalne, tj. ukształtowane normy i zasady postępowania o charakterze prawnym, społecznym i ekonomicznym (np. prawa własności, podział pracy, zasady podziału produktu społecznego wynikające z istnienia różnych klas społecznych).

1.kryterium - zakres badań nad polityką skupia się na regułach, normach, wartościach, które rządzą wymianą polityczna; poświęca uwagę ustaleniom instytucjonalnym w głównym nurcie świata politycznego

2 kryterium- nauka to wytwarzanie uporządkowanej wiedzy. Politologia powinna być ugruntowana empirycznie, świadoma swych podstaw teoretycznych i refleksyjna

3 kryterium - dąży do łączenia analizy empirycznej z teorią normatywną

4 kryterium - pragnie wiązać analizę z praktyką polityczną. Jego zwolennicy uważają ,że działają u boku polityków

93. Feminizm

Przez feminizm (łac. femina - kobieta) rozumie się ruchy społeczno-polityczne, mające na celu równouprawnienie kobiet we wszystkich dziedzinach aktywności ludzkiej. Feminizm interpretuje rzeczywistość społeczną w trzech aspektach: intelektualnym (status kobiety jest zdeterminowany wyłącznie przez czynniki kulturotwórcze), emocjonalno-oceniającym (niezadowolenie z istniejących stosunków społecznych dyskryminujących kobietę oraz jej pozycję i rolę w społeczeństwie) oraz politycznym (działania na rzecz poprawy statusu kobiety). Współcześnie, w oparciu o różnice dotyczące postrzegania przez ruchy kobiece elementów i metod zmiany sytuacji społecznej kobiet, wyróżnia się trzy rodzaje feminizmu:

liberalny (definiując istniejące stosunki społeczno-polityczne jako niekorzystne i dyskryminujące kobiety, dąży do zrównania kobiet i mężczyzn w świetle prawa oraz stworzenia idealnego, neutralnego ustroju państwowego, w którym podejmowane przez człowieka role społeczne, pozbawione byłyby podziału na kategorie męskie i żeńskie),

radykalny (postuluje potrzebę zmian społeczno-politycznych w oparciu o kobiecy sposób postrzegania rzeczywistości oraz potrzeby kobiet) i

umiarkowany (za cel swojej działalności przyjmuje skuteczność działania, w perspektywie bliższej i dalszej, na rzecz poprawy jakości życia kobiet).

Feminizm prezentuje się jako ruch logicznie niespójny i niekonsekwentny. Wysuwając postulaty absolutnej równości kobiet i mężczyzn, ignoruje fakt naturalnej różnicy psychobiologicznej obydwu płci oraz wynikający z niej odmienny zakres ról społecznych podejmowanych przez człowieka (feminizm liberalny). Wychodząc z założenia, że żadna forma dyskryminacji nie wpływa pozytywnie na jakość życia społecznego, logicznie niespójny wydaje się również postulat propagujący przebudowę porządku społecznego w oparciu o wyłącznie kobiecy punkt widzenia, który byłby w istocie dyskryminacją mężczyzn (feminizm radykalny).

1 kryterium - szeroka definicja w kategoriach procesu, które uwzględnia fakt, że to co osobiste może być polityczne

2 kryterium - różne stanowiska ale istnieją silne tendencje na rzecz perspektywy antynaturalistycznej i krytycznego realizmu

3 kryterium - teoria normatywna tak jak wszystkie aspekty badań politologicznych musi poważnie traktować kwestie płci kulturowej

4 kryterium - zdecydowanie wiąże się z tym podejściem zaangażowanie polityczne

94. Antynaturalizm (teoria interpretacjonistyczna)

Antynaturalizm - kierunek w metodologii nauki przeciwstawiający się naturalizmowi, reprezentowanemu zwłaszcza poprzez tradycję myśli pozytywistycznej. Antynaturalizm głosi postulat odmienności metod badań w naukach społecznych i humanistycznych od metod stosowanych na gruncie nauk przyrodniczych, które zostały przejęte od nauk ścisłych. Spór między naturalizmem a antynaturalizmem jest już dziś nieaktualny.

Reprezentanci (m.in.) Wilhelm Dilthey, Heinrich Rickert, Max Weber.

1 kryterium - polityka jest rywalizacją w sferze narracji , która może się rozgrywać w wielu różnorodnych kontekstach

2 kryterium - roszczenia do naukowości są zawsze tymczasowe i sporne, rozumienie ludzkiej działalności jest czymś odmiennym od rozumienia świata fizycznego

3 kryterium - skłania się ku poglądowi, że wszystkie typy teoryzowania stapiają się w jedno. Analiza polityczna jest ze swej istoty przedmiotem sporów nieuchronnie zerwane treści normatywne

4 kryterium - mamy tu różne stanowisko, ale skłania się ku ironicznym komentarzom na temat bojów narracyjnych świata politycznego

95 . Marksizm

Marksizm, system poglądów filozoficznych, ekonomicznych i polityczno-społecznych, stworzony przez K. Marksa i F. Engelsa w połowie XIX w. Stał się ideologiczną i polityczną podstawą ruchów robotniczych końca XIX i początku XX w. w Europie, w tym także rewolucji socjalistycznej w Rosji (1917). W byłym Związku Radzieckim, a także państwach bloku socjalistycznego, był jedyną obowiązującą doktryną ekonomiczną i polityczno-społeczną.
Klasycy marksizmu przyjęli założenie, że świat jest materialny i rządzi się prawami dialektyki. Punktem wyjścia była dla nich idealistyczna dialektyka F. Hegla. Celem marksizmu jest zbudowanie  "społeczeństwa bezklasowego". Warunkiem tego jest obalenie politycznej władzy kapitalistów przez proletariat ("dyktatura proletariatu"). Drogą zaś osiągnięcia go jest rewolucja, która powinna objąć cały świat.

1 kryterium - polityka jest walką między grupami społecznymi a zwłaszcza klasami społecznymi

2 kryterium - krytyczny realizm dążenie do odkrycia nieobserwowalnych struktur, które sterują wydarzeniami historycznymi choć ich nie determinują

3 kryterium - stosunek do teorii normatywnej. Teoria normatywna jest najbardziej przydatna gdy dostarcza wytycznych do działania chodzi o to by zmienić świat

4 kryterium - zaangażowanie w walkę uciskanych grup i klas społecznych czyli praktycznie zmienianie i kierowanie tych wartości

96 . Podejście funkcjonalno-strukturalne

PODEJŚCIE FUNKCJONALNO STRUKTURALNE - role porządkują i klasyfikują rzeczywistość społeczną. Dzięki temu, że określają, jak powinna się zachowywać osoba zajmująca daną pozycję, pozwalają orientować się, czego można oczekiwać w poszczególnych sytuacjach, np. idąc do sklepu, wiemy, że sprzedawca poda nam żądany towar i pobierze należność. Bylibyśmy bardzo zaskoczeni, gdyby zamiast tego wskoczył na ladę i zaczął śpiewać arię operową.

Podejście funkcjonalno - strukturalne koncentruje swoją uwagę na szukaniu, formułowaniu i opisie funkcji, które wypełniane przez system zarządzania przyczyniać się będą do sprawnego jego funkcjonowania jako całości. Struktura systemu jest strukturą funkcjonalną, albo inaczej - strukturą zdarzeń i oznacza, że zdarzenia te muszą zachodzić w określonej kolejności, aby dana funkcja systemu mogła być realizowana. Z perspektywy funkcjonalno - strukturalnej system zarządzania rozpatrywany może być na dwa sposoby. W ujęciu pierwszym postrzegamy go jako układ procesów/funkcji zarządczych i społecznych. Wypełniane funkcje pełnią rolę mechanizmów regulujących logikę funkcjonowania organizacji i życia zbiorowego W toku ich realizacji następuje przetwarzanie informacji pochodzących z różnych społecznych środowisk w decyzje i działania na rzecz bezpieczeństwa. Drugie ujęcie widzi system zarządzania jako pewien zespół ról i czynności społecznych, wypełnianych przez organa kierownicze różnych instytucji. Badanie sposobów i sprawności pełnienia przez różne podmioty swoich ról i czynności oraz wiązanie ich z głównymi funkcjami systemu zarządzania kryzysowego, takimi jak, na przykład, monitorowanie, profilaktyka i prewencja zagrożeń, wskazuje na rodzaj analiz i badań oraz gromadzoną tą drogą wiedzę o systemie. Zaletą podejścia funkcjonalno - strukturalnego jest traktowanie systemu zarządzania jako dynamicznego procesu społecznego, zachodzącego w ramach poszczególnych wspólnot, takich jak państwo, administracja publiczna, instytucja bezpieczeństwa, społeczność lokalna czy firma ochrony osób i mienia Takie spojrzenie na system zarządzania pozwala na rozszerzenie jego zakresu. Przestaje on być kojarzony wyłącznie z kategorią instytucji państwa, gdyż w jego obrębie zlokalizowane są również niepaństwowe podmioty bezpieczeństwa. Ujęcie funkcjonalne w większym stopniu, aniżeli podejście instytucjonalne, pretenduje do miana całościowego, uniwersalnego podejścia do definiowania i badania systemu zarządzania. Wadą ujęcia funkcjonalnego jest niedocenianie struktury systemu, opisywanej wyłącznie przez pryzmat funkcji.

• .Charakterystyka teorii normatywnych

W podejściu normatywnym dążymy do wyznaczenia optymalnej decyzji dla danego problemu decyzyjnego.

Teorie normatywne

Teorie normatywne wywodzą się z podobnych założeń teoretycznych, co teorie struktury i funkcji mediów. Zajmują się one funkcjonowaniem mass mediów w zróżnicowanych strukturach społecznych i politycznych w zakresie systemu kontroli, odpowiedzialności i społecznych ról pełnionych przez media. Poprzez analizę struktury społecznej teoretycy normatywni określają zapotrzebowanie danego społeczeństwa na usługi medialne oraz rozpoznają i wyznaczają role stronom pozostającym we wzajemnym uwikłaniu funkcjonalnym — mediom, organom władzy wykonawczej i ustawodawczej oraz odbiorcom.Najogólniej mówiąc, teorie normatywne wyjaśniają jak media funkcjonują w różnych kontekstach społecznych i politycznych. McPhailowie (s. 29-53) wyróżniają pięć normatywnych teorii mediów:

1. autorytarną

2. liberalną

3. totalitarną

4. teorię odpowiedzialności społecznej mediów

5. rozwojową teorię mediów

• .Wady badań sondażowych dla rzetelności poznania naukowego

Badania sondażowe jak wynika z samego sensu nazwy opierają się niemal zawsze na badaniu specjalnie dobranej próby reprezentacyjnej z populacji generalnej. Precyzyjne określenie problemu badawczego pozwala na uściślenie zasięgu terytorialnego badanego zjawiska i dokonanie wyboru odpowiedniej próby do badań. Technika doboru próby aby była ona reprezentacją populacji generalnej to inna, odrębna sprawa, w której bardzo wiele do powiedzenia ma statystyka. Ogólnie należy stwierdzić, że od rzetelności doboru próby zależy nasze prawo do rozciągania uogólnień na całą populację i budowania teorii oraz wstępnie chroni nas przed wyciąganiem błędnych i nieadekwatnych wniosków. Badający musi dążyć do wybrania takiej grupy do badań aby stanowiła ona możliwie najwierniejsze odbicie struktury, wszystkich elementów i wszystkich cech badanej populacji. 
Sondaż diagnostyczny pozwala na nader dowolną selekcję zgromadzonych z jej pomocą danych, co może łatwo prowadzić do zafałszowania końcowych wyników badań, zwłaszcza w przypadku niskiego morale badacza. 
W konstruowaniu pytań ankietowych rzeczą niebagatelną jest troska o odpowiednią ich formę i treść. Chodzi o to, aby: 
· dotyczyły one wyłącznie spraw istotnych z punktu widzenia podejmowanych problemów badawczych, 
· były jednakowo rozumiane przez wszystkie osoby badane, 
· nie były zbyt trudne do odpowiedzi, 
· pozbawione były nadmiernej sugestii, 
· były wyrażone w grzecznościowej formie. 
Nie bez znaczenia jest też prawidłowa kolejność zamieszczonych w ankiecie pytań. Przede wszystkim mają stanowić one pewną zwartą i logiczną całość, tj. zgodnie ze swoistym poczuciem logiki. W związku z powyższym zaleca się zadawanie pytań od prostych (łatwych) do coraz bardziej skomplikowanych (trudnych), od ogólnych do szczegółowych, od nie krępujących do nieco bardziej drażliwych (osobistych). Szczególnej staranności wymaga sformułowanie możliwych na zadawane pytania ankietowe odpowiedzi, czyli tzw. kafeterii. Celowe wydaje się także odpowiednie ułożenie instrukcji poprzedzającej dawanie odpowiedzi na zadawane respondentom pytania. Zazwyczaj informuje się w niej o tym, kto przeprowadza badania i w jakim celu oraz jak należy odpowiadać na poszczególne pytania ankietowe. 
Wskutek błędnie postawionych pytań otrzymuje się odpowiedzi nieprawdziwe. Do tego rodzaju pytań zliczyć można m.in.: 
· pytania alternatywne, pomimo że poprawna odpowiedź nie ogranicza się tylko do jednej z podanych w nim możliwości, np. „Czy wolisz spędzać czas wolny od nauki w świetlicy, czy w domu?", 
· pytania domagające się informacji w sprawach, o których badani nie mają nic lub niewiele do powiedzenia, 
· pytania o zdecydowane stanowisko w określonej sprawie, gdy tymczasem osoba badana nie ma co do tej sprawy wyrobionego zdania, 
· pytania sformułowane w sposób nieprecyzyjny, sugestywny lub zbyt trudne

• .Podejście historyczne w badaniach politologicznych

100.Podejście porównawcze w badaniach politologicznych

Metody porównawcze. Jednymi z najwcześniej stosowanych w badaniach nad polityką są metody porównawcze (komparatystyczne). Stosowane są w badaniach zjawisk życia społecznego w postaci naturalnej; inaczej niż na przykład w naukach przyrodniczych, gdzie te metody służą do porównywania wyników i obserwacji wielokrotnie powtarzanych doświadczeń. A zatem, przez metody porównawcze będziemy rozumieć takie metody badawcze, które polegają na porównywaniu dwóch różnych układów politycznych lub poszczególnych ich części. Takie pojmowanie metody porównawczej zawęża się do badań porównawczych instytucji politycznych, tj. systemów politycznych rozumianych jako układy polityczne funkcjonujące w ramach jednego państwa. Bezpośrednim celem badań porównawczych jest ustalenie cech podobnych bądź tożsamych oraz cech odróżniających porównywanych instytucji lub procesów politycznych, względnie całych układów politycznych. Dopiero z tych ustaleń, wspartych często rezultatami badawczymi osiągniętymi innymi metodami, wyprowadzić możemy ogólniejsze wnioski, co do przedmiotu badań. Szczególne znaczenie tych badań dla nauki o polityce polega na tym, że z jednej strony dostarczają materiału niezbędnego do podejmowania optymalnych decyzji politycznych, a z drugiej strony odgrywają poważną rolę w kształtowaniu świadomości politycznej obywateli.

Podstawowa trudność w stosowaniu metody porównawczej wynika z konieczności właściwego doboru przedmiotu porównywanych zjawisk, jakie chce się poddać obserwacji i opisowi naukowemu. Właściwością tej metody jest, bowiem konfrontacja dwóch (lub więcej) obiektów politycznych (lub ich części), które noszą znamiona podobieństwa. Wynik zaś powinien polegać na ustaleniu, na czym polega owe podobieństwo lub różnica; należy zastanowić się, jakie wobec tego muszą zostać spełnione warunki, aby osiągnąć właściwe efekty stosowania tej metody

101. Stadia rozwoju teorii politycznej

102. Znaczenie metateorii w nauce o polityce

103. Konceptualizacje globalizacji

Wyróżniamy 3 rodzaje koncepcje globalizacji:

1. hyperglobaliści

2. sceptycy

3. transformaliści

Ad a)

hyperglobaliści-globalizacja jest systemem nieodwracalnym towarzyszy mu powolny upadek państwa narodowego.

Ad b)

Sceptyczna koncepcja odrzucają koncepcję globalizacji uważają , że nie jest to nic nowego, a jeśli jest to tak traktowane to jest to „oszustwo medialne”. Amerykanie to wymyślili by zdominować rynek. Amerykanie byli motorem napędowym tworzyli rozwiązania międzynarodowe

Ad c)

Transformalistyczna koncepcja -najbardziej realistyczna.

Globalizacja jest zbiorem procesów pojawia się w różnych wymiarach i nie wiemy dokąd zmierza. Jest procesem nie do końca poznawalnym. Można spróbować nad nim zapanować

104. Podejście systemowe w nauce o polityce

Przez podejście systemowe będziemy rozumieć całokształt zasad naukowego myślenia oraz metod i środków analizy, pozwalających badać dany obiekt jako względnie jednolitą całość.

Podejście systemowe to zespołowe patrzenie na całość, holizm, poprzez rolę i funkcję części w całości, z uwzględnieniem powiązania przyczynowo skutkowego, często niejawnego i nieliniowego, z uwzględnieniem dalekosiężnych skutków naszych decyzji.

Analiza systemowa jako metoda badawcza politologii charakteryzuje się:

1. ujmowaniem systemu jako całości złożonej z elementów zależnych od siebie wzajemnie, jak i od owej całości;

2. uwzględnianiem ogółu warunków, w jakich owa całość (nazywana systemem) działa;

3) szukaniem źródła przekształceń systemu w samym systemie, w jego zdolności samosterowania własnym działaniem i oddziaływaniem na otoczenie

W klasycznym ujęciu Eastona analiza systemowa obejmuje:

1) „wejście" do systemu (żądanie i poparcie zmian);

2) konwersję wewnątrzsystemową (przełożenie języka zewnętrznego - np. żądań - na język właściwy danemu systemowi);

3. wytwory systemu (dążenia i działania polityczne);

4. sprzężenie zwrotne między „wejściem" a „wyjściem";

5. środki służące utrzymaniu systemu wobec napięć pochodzących z otoczenia systemu albo wywołanych wewnątrz systemu),

6. granice systemu.

W zależności od przedmiotu badań możemy mówić o analizie

1. makrosystemowej - gdy dotyczy systemu politycznego jako całości;

2. systemowej średniego rzędu - gdy dotyczy określonego podsystemu (np. systemu partyjnego, związków zawodowych);

3. mikrosystemowej - gdy dotyczy elementu systemu (np. konkretnej decyzji politycznej).

---