Bractwo muzułmańskie ( Al-Ichwan al-muslimun)
Pierwszym przejawem fundamentalizmu egipskiego było powstanie Bractwa Muzułmańskiego w 1928 roku. Bractwo zostało założone przez Hassana al-Bana (1906-49), a struktura organizacji miała charakter masowy. Jej powstanie było reakcją na rozpad Imperium Otomańskiego i jego podział na mniejsze organizmy państwowe. Najważniejszym ideologiem Bractwa był Sajjid Kutb (ang. Sayed Qutb).
Ideologia i działalność
Motto Braci Muzułmańskich brzmi: Allach jest naszym celem. Prorok naszym przywódcą. Koran naszym prawem. Dżihad naszą ścieżką. Śmierć na ścieżce Boga jest naszą jedyną nadzieją.
W ideologii braci muzułmanów jak i innych organizacji fundamentalistycznego islamu uważano ze Koran jest prawem najwyższym a islam jest systemem pełnym i całkowitym nie ma wiec potrzeby zastępowania go, czy odnoszenia się do innych wartości szczególnie zachodnich. Muzułmanie uważają
ze islam jest uniwersalny, wszystkie problemy muzułmanów można rozwiązać tworząc państwo islamskie, w którym stosuje się szarijat.
Najważniejszą siła i grupa społeczna wchodzącą w skład Bractwa muzułmańskiego było drobnomieszczaństwo, ludzie biedni o skromnym pochodzeniu często analfabeci lub ludzie dopiero, co opanowali sztukę czytania i pisania, niżsi urzędnicy, nauczyciele itp.
Islam propagowany przez braci muzułmanów miał być nowoczesny. Dominowało hasło nowoczesności zgodnej z islamem, które miało być przeciwwaga dla wartości zachodnich. W proponowanym przez braci muzułmanów porządku społecznym nie było miejsca dla partii politycznych i innych sprzeczności, które naruszają wiarę i osłabiają islam w oczach jego wrogów (nie-wiernych) ( było to zgodne z Ideologia Kutba tzw. dżahilija - niewiedza, zło, fałsz). Bractwo muzułmańskie mimo swojego zbrojnego ramienia kładło nacisk przede wszystkim na moralny i religijny aspekt swojego przesłania.
Z czasem poza drobnomieszczaństwem w imię wspólnej wiary w skład Bractwa zaczęli wchodzić nowi przedstawiciele różnych grup społecznych (od wsi przez miejską biedotę do studentów i dworu królewskiego) miedzy, którymi dochodziło do antagonizmów.
W grudniu 1948 jeden z Braci zabił egipskiego premiera, za co nakazano rozwiązać organizację. Sam Al-Banna został zabity przez agentów rządowych w Kairze w lutym 1949.. Był to schyłek monarchii egipskiej cechujący się dużą przemocą polityczną.
Ideologia Braci Muzułmańskich przez niektórych była porównywana do faszyzmu a miało to związek ze zbrojnym ramieniem bractwa- Tajna Organizacją, natomiast inni twierdzili ze przemoc była marginalną i jednocześnie nieodzowną częścią działalności bractwa.
Po upadku monarchii egipskiej w 1952 r. władze przejęli nacjonaliści Tzw. Wolni Oficerowie z Naserem na czele. Rozwiązali partie polityczne, chcieli budowy zwartego społeczeństwa opartego na Islamie (Koranie i szarijacie) wykonali wszystkie cele, jakie stawiało sobie bractwo muzułmańskie. W niedługim czasie okazało się jednak, że ideologia nacjonalistów zaczęła rywalizować z fundamentalizmem reprezentowanym przez Braci muzułmanów. Obie ideologie odwoływały sie do tej samej klasy społecznej (drobnomieszczaństwa) a konflikt przybrał na sile po zamachu na życie Nasera w 1954 roku. Zamach oczywiście przypisano Bractwu. Bractwo zostało ponownie zdelegalizowane, a ponad 4000 jego członków poszło do więzienia, w tym Sajjid Kutb (ang. Sayed Qutb). Wielu członków Bractwa uciekło do Jordanii, Libanu, Arabii Saudyjskiej i Syrii. W roku 1964 Naser ponownie zalegalizował działalność Bractwa i wypuścił wszystkich więźniów politycznych. Przyniosło to jednak odwrotny skutek i kolejną falę zamachów na prezydenta. W 1966 roku skazano na śmierć przywódców Bractwa, a pozostałych osadzono ponownie w więzieniach.
Reasumując klęska braci muzułmańskich w starciu z Naserem wynikała nie tylko z machinacji politycznych, ale także ze zwycięstwa jego ideologii (tzw. Naseryzm) w rywalizacji o społeczeństwo. To Naser przeciągnął na swoja stronę klasę średnią, wieśniaków i studentów, którzy wcześniej tworzyli siłę napędową Bractwa Muzułmańskiego oferując im możliwość awansu społecznego, zrobienie karier itd.
Dzięki tym posunięciom nacjonalizm chwilowo pokonał fundamentalizm.
Sajjid Kutb jego ideologia
W czasie Naseryzmu, czyli prześladowań bractwa muzułmańskiego, Sajjid Kutba opracował swoje pojęcie dżahilija, czyli stanu niewiedzy przed nadejściem islamu. W ten sposób określi cały współczesny mu świat wraz z państwami określającymi się, jako muzułmańskie, według niego, całe muzułmańskie społeczeństwo cofnęło się do czasów dżahiliji (. Kutb uważał ze należy od początku stworzyć państwo muzułmańskie z Koranem, jako konstytucja i szarijatem, jako prawo. Skutkiem dżahiliji było odstępstwo od wiary, czyli takfir (rodzaj ekskomuniki lub dobrowolne odstępstwo od wiary muzułmańskiej. Taki człowiek nie posiadał żadnej ochrony i można było go skazać na śmierć. Kutb nie sprecyzował dokładnie tych zagadnień przed śmiercią.
Można za to wyodrębnić 3 interpretacje tych poglądów przez następców Kutby; ·-Ekskomunika czyli takfir odnosiła się do szerokiej grupy ludzi poza malutka grupą naprawdę wierzących
-ekskomunika dotykała jedynie rządzących i partie polityczne - nie sprawują oni władzy zgodnie ze świętymi tekstami za co zostali potępieni.
-Wywodzi się spośród braci muzułmańskich uważali ze słowa i dziel Kutby maja charakter przenośni i odnoszą się do sfery duchowej. Społeczeństwo trzeba nawracać na islam, a nie potępiać za bezbożność.
Dzieła Kutby nabrały największego znaczenia po wojnie 6-dniowej i porażki Egiptu z Izraelem. Jego prace stały się podstawa odradzającego ówczesnego fundamentalizmu egipskiego i walki z nacjonalizmem arabskim Nasera.
Przykłady fundamentalistów islamskich w Egipcie
Przed wojną Jom Kipur w Egipcie powstało stowarzyszenie muzułmańskie Dżama`at islamijja, które stało się dominującym ruchem a wyższych uczelniach Egiptu. W 1977 stowarzyszanie zdobyło większość głosów w Związku Studentów Egipskich. Organizacja czynnie brała udział w polepszeniu życia studentów, organizowania środków transportu dla studentek przestrzegającego iltizam (czyli dokładnego przestrzegania nakazów religijnych np. noszących hindzab), ujednolicaniu strojów, separacja płci w salach wykładowych.
Do 1977 roku stosunki z władza czyli prezydentem as-Sadatem (prezydent po śmierci Nasera) układały się znakomicie. Sadat pozwolił na powrót do kraju przedstawicieli Braci muzułmanów, umiarkowane grupy mogły wydawać własne pisma (np. Ad-Dawa) chociaż w tym czasie ograniczono wolność prasy.
Wszystko zmieniło się na początku roku 1977 gdy ludzie zaczęli protestować przeciwko otwartej gospodarce, inna radykalna grupa porwała pewnego Alima i zabiła go. W październiku 1977 Sadat pojechał do Jerozolimy i podpisał tam pokój z Izraelem czego fundamentalistyczna społeczność nie mogła Sadatowi wybaczy. Zaczęła się tajna działalność w biednych dzielnicach egipskich, a najbardziej upolitycznieni zebrali się w organizacji Dżihad, w której przodował Faradża. Ogłosił on dżihad przeciwko as-Sadatowi uważał ze należy obalić siła jego bezbożne rządy. Skrytykował te umiarkowane odłamy braci muzułmańskich za stworzenie opozycji legalnej i nie dostrzeżenie bezbożności władzy.
Wcielając plan w życie Faradża i jego koledzy dopuścili się udanego zamachu na Sadata podczas defilady wojskowej 6 października 1981 roku. W tym czasie w Iranie trwała rewolucja jednak w przeciwieństwie do jej powodzenia, w Egipcie społeczeństwo nie zjednoczyło się nie doszło do masowych wystąpień i nie było ludowej rewolucji. Następnym prezydentem został Hosni Mubarak. Wykorzystał on pretekst zamachu na Sadata, by móc represjonować, torturować i skazywać bez wyroku członków islamskich organizacji radykalnych. Anwar as-Sadat został człowiekiem roku 1977, otrzymał również pokojowa nagrodę Nobla.